Шошқа азықтандырудағы В витаминінің маңызы

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Жәңгір-хан атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университеті

Биотехнология, мал және балық
шаруашылығы кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Шошқа азықтандырудағы
В витаминінің маңызы

Орындаған:
Тексерген:

Орал, 2013ж.

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Әдебиетке
шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...5
Негізгі бөлім
2.1. Шошқаны азықтандыру
нормалары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2.2. Шошқаларды азықтандыру нормасы мен рациондардың құрылымы ... ... .9
2.3. Шошқаны азықтандыруда В витаминдерінің
маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ...15
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...25
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..29

Кіріспе
Шошқа шаруашылығы ет өндіруді шапшаң ұлғайтуға болатын мал шаруашылық-
биологиялық ерекшеліктерге байланысты: аса өсімтал (мегежін бір туғанда 10-
12 торай туады); буаздығының ұзақтығы - 112-114 күн, яғни жыл ішінде екі
рет торай алуға болады.
Шошқалардың ішек-қарын жолдары күйіс қайыратын малдармен салыстырғанда
рациондағы амин қышқылдарының құрамына, В тобы витаминдерін қамтамасыз
болуын жоғары мөлшерде қажет етеді. В тобына – тиамин, рибофлавин,
никотин және пантотан қышқылдары, биотип, фолий қышқылы, В12 витамині және
т.б. маңызды витаминдер жатады.
Шошқаның каротинге деген қажетін бұршақ дақылдарнан жасалған шөп
ұнымен азықтандыру, витаминді пішен, сәбіз, арнайы препараттар ғана
қанағаттандыра алады. Шошқлардың қоректік заттар мен энергияны
пайдалану тиімділігі жасына, тірілей салмағына, жынысына,
табиғаттың климаттық жағдайына, азықтандырудың түріне байланысты.
Азықтандыру түрлері рационмен сипатталады. Азықтандыру түрлері рацион дағы
азық топтарына байланысты.
Шошқаларды алғашқы рет шағылысуға 9-10 айлығында 100-110 кг салмаққа
жеткенде, қабандарды 10-11 айлығында 120-130 кг салмаққа жеткенде жібереді.
Әрбір ферма қоршалып тасталады. Оның аумағының шекарасын бойлай ағаш
отырғызылады.
Ферманың аумағын жолдар мен өндірістік алаңдардың бедеріне
сәйкестендіре, жербеті суларының ағып кетуі үшін, еңістер мен науалар
(арықтар) жасап отырып көгалдандыру жоспарлары бойынша көріктендіреді.
Кешен мен ферманың аумағындағы үйлер мен құрылыстарды орналастырған
кезде аумақты аймаққа бөлу принциптерін қамтамасыз еттетін мал дәрігерлік-
санитарлық талаптар ескеріледі. Ферманы мынадай топтарға бөледі: өндірістік
және қызметпен қамту бағытындағы аймақ; өндірістік аймаң малды күтіп-бағуға
арналған барлық қораны және қолдан ұрықтандыру пунктін қамтиды.
Шошқа қораларын аймақтық шеңберінде орналастыру негізгі өндірістік
тасқындарды (азық, қи, мал, еңбек ететін адамдар) ұйымдастыруға қолайлылық
туғызуға тиіс.
Шаруашылықтағы негізгі азықтық дақылдардың түріне қарай шошқаларды
азықтандыру мынадай түрге бөлінеді:
- рациондағы жемнің (концентрированный) мөлшері 50 55%-ке
дейін болады.
- үздіксіз көк шөппен қамтамасыздандыру ұйымдастырылады.
Мегежіндер күтіп-бағылатын қора жүйелі түрде дезинфекцияланып, ұдайы
таза ұсталуы керек. Торайлау науқанында тәжірибелі шошқа өсірушілер күні-
түні кезекке тұрады.
Торайлағаннан кейін торайларды, мегежіндерді әбден тазартып,
санитарлық-гигиеналық өңдеуден өткізеді. Содан соң торайларды, ең алдымен,
әлсіздерін енелерінің бауырына салып, ауыздандырады. Торайлар ең алғаш
емген емшегіне үйреніп алады да, қалғандарын анда-санда болмаса ембейді.
Торайлары емшегінің санынан көп болса, оларды екі кезекпен азықтандырады.
Курстық жұмыстың мақсаты – шошқаларды азықтандыру ерекшеліктерімен
танысу, және азықтандыру рациондарын құру, В витаминінің маңызын қарастыру.

Курстық жұмыстың міндеттері - шошқаларды азықтандыру ерекшеліктері,
шошқаларды азықтандыру рациондары және азықтандыру нормалары туралы түсінік
беру.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлім
және қорытынды мен пайдаланылған әдебиет тізімінен тұрады.
Әдебиетке шолу
1. Б.О.Алимжановтың зерттеулерінде азықтандырудың жемді-картоп
немесе тамыр жемісті жем типі кезінде рационның құрамына
кіретін барлық азықты араластырып, шошқаларға 70%-ке дейінгі
ылғалдылықта, қойытылған түрінде берген.
2. В.Ф. Лемештің (1971), Р.Дмитриевтер (1972) зерттеулері сүрлем
салынған жоңышқа көптеген жоңышқа көптегенамин қышқылдары
азаятынын көрсетеді.
3. И.А. Богданов, (1918) өзінің зерттеу жұмысында тамақтағы
белоктан организмге майдың түзілуін түсіндірді. Ол пішіннің,
көк азықтың және тағы басқа азықтардың нәрлілігін анықтаудың
өзіндік түпнұсқа әдістерін зерттеді.

Негізгі бөлім
2.1. Шошқаны азықтандыру нормалары
Шошқаны азықтандыру толық теңестіру және астықты, ақуызды азықты,
витаминдерді, минералды қоспалар мен түрлі стимулярларды тиімді пайдалану,
бәрінен бұрын толық рационды құрама жем мен жемді қолдану арқылы ойдағыдай
қамтамасыз етіледі. Құрама жем мен жемді құрамында шырынды, т.б. көк
азықтыр бар рационмен қосып азықтандырады.
Жоғары сапалы құрама жемді шошқаларға сол қалпында береді, өйткені оны
булау бірқатар витаминдерді, антибиотиктерді ыдыратып және оның биологиялық
құндылығын төмендетіп жібереді. Азықтандырудың жемдік типінде оны сумен сөл
шылап беру ұсынылады. Әсіресе, арнайы түйіршіктелген жемді пайдалану жақсы
нәтиже береді. Олар біркелкі, мал жаңсы жейді, бұрқылдамайды және
тасымалдау кезінде өздігінен сортталмайды, ұзақ сақталады.
Шошқа шаруашылығында азықтандырудың таза жемдік типінде, әсіресе,
оңтүстік аймақтарда, құрғақ азықпен автоматты оттықтардан өз бетімен
азықтандыру кең таралып отыр.
Азықтандырудың жемді-картоп немесе тамыр жемісті жем типі кезінде
рационның құрамына кіретін барлық азықты араластырып, шошқаларға 70%-ке
дейінгі ылғалдылықта, қойытылған түрінде береді.
Дәнді азықты тек қана ұнтақталған түрінде пайдаланады, дәнді әр бөлігі
кемінде 1 миллиметр күйінде беруге болмайды.
Түйнек тамыр жемістерді сол қалпында береді. Бірақ оларды алдын ала
жуып, ұсақтамайды. Сүрлем мен пішенді паста тәрізді болғанша ұсақтайды.
Картопты булап беру ұсынылады, өйткені булап берген жағдайда оның
қоректілік заттарын шошқалардың пайдалануы едәуір (20% -ке дейін) артады.
Шырынды азықтардың барлығын бұзылып кетпеу үшін жегізуден 1-2 сағат
бұрын әзірлейді. Азықты жылжымалы және тұрақты азық таратқыштармен таратып
береді.
Барлық жастағы және өндірістік топтағы шошқаларды тәулігіне 2 рет
азықтандырады. Азыңты неғұрлым жиі салу, тіпті, енесінен бөлінген
торайларды азықтандыру кезінде де онша пайда бермейді. Суару автоматтардан
жүзеге асырылады.
Екі айға дейінгі торайларды азықтандыру нормасы. Практикада еметін
торайларды өсірудің екі әдісі бар: енесінің бауырында 2 айға дейін ұстау;
енесінің бауырында 3-4 аптаға дейін ұстап, онан әрі жасанды сүтке немесе
арнаулы құрама азыққа көшіру.
Қай жағдайда болсын, еметін торайлардың жақсы өсуі үшін енесінің сүтті
болуы қажет. Үш аптаға дейінгі қоректік заттар қажеттігін ене сүті өтейді.
Бұған қарамастан, осы кезде оларды үстеме азыққа үйрету қажет. Торайлар
өсімдікті, азық жеуді неғұрлым ерте бастаса, соғұрлым енесінен бөлуге жақсы
дайындалады, олардың асқазан жүйесі жақсы жетіледі, екі айлығында салмағы
да кеп болады.
Шошқаларға тәуліктік азық рационын құру. Шошқалардың жемшөп
құрамындағы қоректік заттарға қажеттілігі олардың жасына, салмағына,
физиологиялық жағдайына және өнімділігіне байланысты болады.
Шошқалар, әсіресе, сапалы протеинді азықтармен қоректенуді қажет
етеді. Олардың рационында 1 азық өлшеміне 100-110 г қорытылатын протеин, ал
торайлары еметін мегежіндерге 120-130 г болуы тиіс. Құрамында протеині көп
мал азықтарына астық және бұршақ тұқымдастар, күнжара, азықтың ашытқы және
жануар тектес азықтар жатады.
Қабандарға, екі жастан асқандарына әр 100 кг салмаққа 1,5-1,6 азық
өлшемі қажет, ал жас қабандарға 2,4-2,5 азық өлшеміндей мөлшерде берілуі
керек. 1 азық өлшеміне сәйкес 120-140 г протеин, 8-10 г ас тұзы, 6-7 г
кальций, 5-6 г фосфор, 10-20 мг каротин болуы тиіс.
Аналық шошқаларға, екі жастан асқандарына әр 100 кг салмаққа 1,5 азық
өлшемі мөлшерінде берілуі керек, ал екі жасқа дейінгі мегежіндерге 2,5-3
азық өлшемі болуы тиіс.
Сонымен қатар ер 1 азық өлшеміне 100-120 г қорытылған протеин, 8-10 г
ас тұзы, 6-7 г кальций, 5-6 г фосфор және 8-10 мг каротин болуы тиіс.
Аналық шошқалардың рационында жем азықтарынан бөлек 10-30% картоп пен
тамыр түйінді жемістер, 5-10% құрама сүрлем, 5-10% бұршақ тұқымдас шөп, жаз
айларында 20-30% көк балауса мен бақша дақылдары берілуі керек.
Мегежіндерді тек құнарлы жем азықтарымен азықтандыру нәтижесінде олардың
денесін май басып, сүттілігі төмендейді және әлсіз торайлар туады.
Жас төлдерді бордақылау жағдайында құнарлы жем азықтарын олардың
салмағына байланыстырып береді.
Малдың салмағы Құрама жемнің мөлшері
15-25 кг 1,3-1,5 кг
25-40 кг 1,8-2,2 кг
40-60 кг 2,5-2,8 кг
60-80 кг 3,0-3,2 кг
80-100 кг 3,3-3,6 кг
Аса бағалы азық ретінде бордақылауға арпа, қарабидай (45%-ке дейін),
тары пайдаланған тиімді, сұлы, жүгері және майлы дақылдарды пайдалану
бордақылаудың нәтижесін төмендетеді.
Шошқаларды бордақылау.
Шошқаны бордақылағанда жасына қарай мынадай бордақылау нормалары
белгіленген:
а) жас шошқаны бордақылау нормасы;
б) ересек шошқаны бордақылау нормасы.
1-кесте
Жас шошқаны бордақылау нормасы
Тірілей Бір Бір тәулікте әр басына қажетті
салмағы тәулікте
(кг) қосатын
орташа
салмағы
(г)
азық қорытылатын ас тұзыкальций фосфор
өлшемі протеин (г) (г) (г) (г)
(кг)
110-120 700-800 4,1-4,6 310-375 40 16 14
120-130 700-800 4,2-4,8 330-390 43 17 15
130-140 700-800 4,3-5,0 310-370 50 19 17
140-150 600-700 4,4-5,1 300-360 55 21 18
150-160 600-700 4,5-5,5 270-330 65 22 19

2.2. Шошқаларды азықтандыру нормасы мен
рациондардың құрылымы
Төлдердің саны және сапасы айтарлықтай дәрежеде аталықтардың
физиологиялық әлеуетіне байланысты. Ұзақ уақыт бойы шағылысқа түспеген
кезенде, қоректік заттардың барлық түрінің мөлшерін азайту ұсынылады. Сақа
аталықтар үшін тірілей салмағы 200-250 кг болғанда - 10%-ке, ал тірілей
салмағы 250-350 кг болғанда - 20%-ке азайтылады. Өсіп келе жатқан жас
аталықтар үшін 100 кг тірілей салмағына 2 азық өлшемін қосады. Күніне бір
бас аталық шошқаны азықтандырудың мөлшері мына ретте болады.
2-кесте
Күніне бір бас аталық шошқаны азықтандырудың
мөлшері
Көрсеткіштері Тірілей салмағы, кг
151-200
Азық өлшемі 3,6
Алмасу энергиясы, мДж 39,9
Құрғақ зат, кг 2,81
Шикі белоктың зат, г 556
Сіңірімді белоктың зат, г 436
Лизин, г 26,7
Метионин+цистин,г 17,7
Шикі клетчатка,г 197
Ас тұзы, г 16
Кальций, г 26
Фосфор,г 21
Темір,мг 326
Мыс,мг 48
Мырыш,мг 244
Марганец,мг 132
Кобальт,мг 5
Йод, мг 1
Каротин.мг 33
Витамин А, мың х.ө 16,5
Д, мың х.ө. 1,6
Е, мг 132
В1, мг 7,3
В2, мг 16,3
В3, мг 65
В4, мг 3,3
В5, мг 228
В12,мг 81

Аталықтардың рационының құрамында - қоректілігі бойынша 85-90% жем
болады (концентраты) оның 20%-ке дейінгісі бұршақ, 10-12%-ті жануар тектес
азық 5%-ке дейінгісі - шөп ұны. 10-15%-ке дейін - шырынды немесе көк
азықтар. Егер өнеркәсіптің әзірлеген жануар тектес азықтары жоқ болса, онда
1 кг жемге (ковдентратқа) 1 л дейін сүт пайдаланылады.
Аталық шошқаның рационында: арпа - 0,5 кг, сұлы – 0,5 кг, жүгері –
0,6кг, бұршақ - 0,5кг, шөп ұны - 0,1кг, күнбағыстын майы алынған калдығы
(шрот) - 0,4кг, балық ұны - 0,1кг, түйнекті жемістілер мен тамыр жемістілер
- 2кг, қаймағы алынған сүт - 1,4кг, ас тұзы - 17 г, қоректік заттар коспасы
- 27 г (премикс).
3-кесте
Тірілей салмағы - 200-250 кг болатын бір аталық шошқаның
бір күндік рационы.
Көрсеткіштер Қыс кезеңінде азықтандырудың түрлері Жаз кезінде
Жем-картоп Жем-тамыр Жем
жемістілер
1 2 3 4 5
Арпа, кг 0,5 0,5 0,6 0,4
Сұлу, кг 0,5 0,5 0,5 0,2
Бидай,кг 0,6 0,6 0,6 0,9
Жүгері, кг 0,5 0,5 0,7 0,7
Бұршақ, кг 0,1 0,1 0,1 0,2
Шөп ұны, кг 0,4 0,4 0,4 -
Күнбағыстың майы 0,1 0,1 0,1 0,1
алынған қалдығы, кг
Балық ұны, кг 0,2 0,2 0,2 0,2
Қаймағы алынған сүт, 1,4 1,4 1,4 1,4
кг
Буланған картоп, кг 1,2 - - -
Сәбіз, қызылша, кг - 2 1,4 -
Құрама азық қоспасы, - 13 13 10
г
Ас тұзы, г 17 17 17 17
Қоректік заттардың 35 35 35 35
қоспасы, г
Кебек - 10 10 -

Мегежіннің қоректік мұқтаждығы жасына, тірілей салмағы мен
физиологиялық ахуалына байланысты өзгереді. Мысалы, қысыр мегежіннің күйін
келтіру үшін ұрықтандырудан 10—14 күн бұрын азықтандыру деңгейінің жалпы
қоректілігі 25—30% (негізгі азықтандыру нормасына қосымша 0,5—0,6 а.ө.-не)
жоғарылатылса, мегежін буаздығының соңына қарай оған қоса және 15-20%
(0,3—0,4 а.ө.) жоғарылатылады.
Шошқаның 2 жасқа дейінгі өсетінін ескеріп жас мегежін азықтандыру
деңгейін оның салмақ қосып, жетілуіне 1 кг қосымша салмаққа 4 а.ө. (44,2
МДж АЭ) есебінен өсіреді. Екі жасқа дейінгі мегежінді буаздық кезеңінде
тірілей салмағына қарамай тірілей салмағы 181-200 кг мегежін азықтандыру
нормасымен қоректеңдіреді.
Жақсы күйлеп, дұрыс ұрықтануы үшін ұрықтандыруға 14 күн қалғанда 100
кг тірілей салмағына шаққанда сақа мегежінге - 1,5-1,8 кг, екі жасқа
дейінгі жас мегежінге — 1,8-2,4кг құрғақ зат келетіндей етіп азықтандырады.
Азық құрғақ затының әр 1 кг-да — 1,5 а.ө., 105 г қорытылатын протеин, 6 г
лизин, 140 г шикі жасұнық, 5,8 г ас тұзы, 8,7 г кальций, 7,2 г фосфор,
11,6 мг каротин, 7 мг В, 23 мг В2, 1,16 мг В3, 29 мг В4, ВІ2 витаминдері
болуға тиіс. Мегежіннін тым семіруінің де нөтижелі ұрықтануға кері әсер
ететінін ескереді.
Қозы көтеріліп, күйі келген мегежін нәтижелі ұрықтанғаннан кейінгі 114
тәуліктен соң әрқайсысының салмағы 1,2—1,3 кг тартатын орташа 10-12 торай
туады. Мұншама көп төлдің эмбрионалдық өсіп дамуына мегежін денесінен
көптеген органикалық және минералдық заттар жұмсалады. Айталық 10—12 бас
торайдың эмбрионаддық дамуына 1,5—1,7 кг белок, 150—160 г кальций, 80—85 г
фосфор жұмсалуын қамтамасыз ету үшін мегежін денесіндегі қоректік заттар
қорын 1,5—2 есе молайтып, оны азықтандырудың жалпы энергетикалық
қуаттылығын 25—45% өсіреді. Ол үшін 100 кг тірілей салмағына шаққанда 2
жасқа дейінгі буаз жас мегежінге — 1,8—2,4 кг, 2 жастан асқан сақа
мегежінге — 1,2-1,6 кг, торай емізетін мегежінге 3 кг құрғақ зат жеткізеді.
Оның 1 кг-да қысыр және буаз мегежін ғандағы 9% көлемінде болатын торай
қанындағы гемоглобин мөлшері екі аптада 3—5% дейін төмендеп, торайлар
алиментарлық қан азаюына, яғни анемияға ұшырайды. Олардың анемияға
шалдығуына қанында эриторциттердің аз болуы да көмектеседі. Анемияға
шалдықтырмау үшін жаңа туылған торайға темірге бай қызыл топырақ (красная
глина) жегізіп, қажетті жағдайда 2-3 күндігі мен 3 апталығында темірі бар
ферродекс (басына 2 мл) немесе уразоферан (басына 5 мл) ерітінділерін
егеді. Өмірінің алғашқы күнінен бастап кальций-фосфорлық қосынды ретінде
преципитат, азықтық фосфат беріп, 0,5% күкірт қышқылды темір мен мыс
ерітіндісін жалатады.
Туылғаннан кейінгі 3 аптада торай қоректік мұқтаждығы ене сүтімен
қанағаттандырылып, 1-ші он күнде тірілей салмағын 2,5 есе, 1 айда 5 есе, ал
енесінен ажыратылатын 2 айлығында 15-18 есе ұлғайтады. Тез арада өсіп,
жылдам жетіліп, қомақты салмақ қосуы үшін торайды енесін емізумен қатар
ертерек қосымша азықтар жеуге үйретеді. Оларға алдымен қуырылып ұнтақталған
арпа, жүгері дәнін, минералды қосындыларды (кальцийге бай бор, темірге бай
қызыл топырақты) жекелеп таза науаға салып қояды. 6 айға дейінгі торай
желінген жемшөп каротинінің кашар игеретіндіктен, азығының А витаминімен
қамтамасыз етілуі көзделеді. Ас қорыту жолының кілегей қабытын қабындырмау
үшін торай азығының құрғақ затындағы ас тұзының мөлшері 0,34-0,4%-дан
аспауы керек.
Торай азықтандыруға шығарылған арнайы құрамажемге оларды 10-15-
күндігінен 20-25 г жегізе бастап, 16-20-күндігінде - 50 г, 21-25-күндігінде
- 100 г, 26-30-күндігінде - 225 г, 31-35-күндігінде 350 г жегізеді де,
содан арғы әр 5-күндік сайын берілетін жем көлемін 100 г көбейте отырып, 2
айда бір басқа 20 кг жұмсайды.
Екі айдан кейін тірілей салмағы 20-40 кг жеткенше торай салмақ
қосуының тежелмей тәулігіне 400-450 г деңгейі де сақталуы үшін қоректенуін
енесінің сүтінен біртіндеп өсімдік жемшөпке ауыстыру қажет. Ол үшін
азықтандыруды жасына байланысты торай денесіндегі зат алмасу өзгерістерін
ескере отырып жүргізу қажет.
Ол өзгерістер денедегі түзу бағытына ықпал етеді. Жас торай денесінде
желінген азық энергиясы белок түрінде (тәулігіне 80—100 г көлемінде)
байланатын болса, өскен сайын денедегі белок түзуі бәсеңдеп орнына май
түзуі артады. Сондықтан азықтандыру қоректілігін де денедегі осы биотүзу
бағытын ескере отырып ұйымдастырады.
Алғашқы үш аптада негізінен ене сүтімен қоректенген торай 1 кг салмақ
қосу үшін 1,5-4 кг сүт қажет етеді. Демек, бұл кезеңде жаңа торайлаған
мегежіннің барлық туылған торай басын сүтімен жеткілікті қамтамасыз
еткізудің маңызы зор.
Сонымен қатар торай өсімталдығына байланысты тез өсетін қоректік
заттарға мұқтаждығын қамтамасыз ету үшін, оларды басқа да жеңіл қорытылатын
азықтарға үйретеді. Ол үшін туғаннан кейінгі 5-7 күнде енесінен тек
торайлар өте алатын тесікті қоршаумен бөлінген қора бөлігінде науаға
салынған қуырылған арпа, жүгері дәні, азықтық бор, темірге бай қызыл
топырақ азықтарға дағдыландырады.
Алғашқыда торайды тәулігіне 4-5 рет, кейіннен 2-3 рет азықтандырады.
Оларға жегізілетін азықтарды алдын ала өндеуден өткізеді. Дәнді ұнтақтап,
тамыр-түйнек жемістілерді булап не пісіреді.
Көк азықты да мыжып (плющение) араластырған жөн. 4 айдан асқан
тұқымдық шошқа торайын тірілей салмағы 40 кг-нан 150 кг-ға жеткенше
тәулігіне 600-650 г салмақ қосып, қаңқасы мен бұлшық етін, ішкі ағзалары
мен мүшелерін жақсы дамытатындай етіп азықтандырады. Тұқымдық торай азығына
жүгері, арпа, бидай, сұлы, бұршақ секілді 4-6 түрден тұратын құнарлы жем
қосындысын, бидай кебегі, дән жармасы, диірмен қалдықтары, күнжара мен шрот
секілді техникалық өндірістің азықтық қалдықтарын жұмсайды.
Торай салмағы мен өсу жылдамдығы артқан сайын берілетін азық құрғақ
затындағы алмасу энергиясы мен қоректік заттар шоғырлану дәрежесі
өсіріледі. Броди деректері бойынша, торай жеген азығының 36-40% энергиясы
тіршілігін қамтамасыз етуге, 30—35% денесіндегі 1 г түзуіне - 42-48 кДж АЭ
шығындалатын белок (бұлшық ет) пен 1 г жиналуына -53,5-54,2 кДж АЭ
шығындалатын май байланымына (жироотложение) жұмсалады. Өскен сайын дене
салмақ қосуындағы белок (бұлшық ет) байланымының үлесі кеміп, май
байланымының үлесі жоғарылауынан, торайдың 1 кг салмақ қосуына энергия
шығыны 20-30 кг тартқанда 18-19 МДж болса, 90-100 кг тартқанда 27-29 МДж
болып, азық шығыны 4—5 а.ө.-нен 6—8 а.ө. дейін ұлғаяды.
Торайдың тәуліктік салмақ қосымы өскен сайын азық энергиясының
тіршілікті қамтамасыз етуге жұмсалған бөлігінің үлесі азайып, өнім түзуге
жұмсалатын бөлігінің үлесі ұлғаяды.
Осы заңдылыққа сүйене отырып, бағытты азықтандыру арқылы торай
өнімділігін өсіріп, өнім құнын арзандатады. Дұрыс азықтандырылған жағдайда,
торайдың туылғандағы салмағы... 1 айда - 5 есе, 2 айда - 15-17 есе өсіп, 18-
20 кг, 7-8 айда 90-110 кг тартады.

2.3. Шошқаны азықтандыруда В витаминдерінің маңызы
Шошқалардың ішек-қарын жолдары күйіс қайыратын малдармен салыстырғанда
рациондағы амин қышқылдарының құрамына, В тобы витаминдерін қамтамасыз
болуын жоғары мөлшерде қажет етеді. В тобына қан құрайтын факторлар –
тиамин, рибофлавин, никотин және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.