Эмоция функцияларының түрлері

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Ж. Досмұхамедов атындағы педагогикалық коллдежі

БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСЫ

Тақырыбы:

«Эмоция функцияларының түрлері»

Орындаған: Кулжанова А. С.

Тексерген: Кайрғалиева А. Қ.

Орал - 2012ж.

Жоспар

Кіріспе

1. Эмоция түсінігі

2. Эмоция функцияларының түрлері

3. Эмоция мәселесін «мотиватцияаралық» қатнаста зерттеу

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Адамның әр түлі эмоциялары оның кажеті мен қызығу ерекшеліктеріне, дүниеге көзқарасы мен сеніміне, мінез-құлкы мен мінез көлеміне, санасы мен ерік сапаларына байланысты қалыптасып отырады. Шамадан тыс күшті тітіркендіргіштер адамда көбінесе қолайсыз эмоциялар тудырады. Кісі үнемі қинала беретін болса, оның діңкесі қүрып, берекесі кетеді. Адамның осылайша шамадан тыс зорлануын психологияда стресс деген терминмен белгілейді. Жоғары сезімдср адамга ғана тән. Осы топқа адамгершілік, эстетикалык, интеллектік деп аталатын сезімдер кіреді. Қоғамдык өмірдің талабына сэйкес адам мінез-қулқынан жиі көрінетін сезімдердің бірі адамгершілік сезімдер. Адамгершілік немесе имандылық сезімдердің бірі адамгершілік сезімдер. Адамгершілік немесе имандылық сезімдердің мазмүныда, қүрылымы да күрделі келеді.

Эмоция теориясының психологиялық тұрғыдан шешілуінің қиындығы да осында. Біз зерттеу барысында эмоцияны білдірудің тілдік механизмін анықтауға тырыстық. Адамның эмоционалдық күйiн көрсететiн тiлдiк құралдарға интонация (Келгенің жақсы болды!), синтаксистiк құрылымдар (Күлуге болады, бірақ мына күлісің - өрескел-ақ), сөздердiң орын тәртiбi (Айтқанмын мен саған), сөз тудырушы жұрнақтар (Өзінше ақынсымақ), лексикалық (Өзі бір сорлы адам), фразеологиялық бiрлiктер (Жүрегі жарыла қуанды) т. б. жатады.

1. Эмоция түсінігі

Эмоция дегеніміз - адамның органикалық мұқтаждықтарын қанағаттандыру не қанағаттандырмауға байланысты туатын психикалық күйлер.

Эмоция және сезім - бұл адамның айналадығы өмір шындығына және өз басына деген өзіндік қарым - қатынасы.

Сезімдер мен эмоциялар бейнеленетін заттардың ерекшеліктеріне тәуелді.

Сезімдер мен эмоциялар адамның таным және іс - әрекетінен тыс болмайды. Олар іс - әрекет барысында пайда болады және оның жүзге асуына әсер етіп отырады.

Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адамның қажеттеріне сәйкес келдуі - келмеуінің нәтижесінде пайда болып отыратын психикалық процестің түріе, сезім деп атайды.

Сезімдер өте күрделі психикалық процестердің бірі. Сезімдер адамның тіршілік қажетіне, өзара қарым - қатынасына байланысты сан алуан формаларда көрінеді. Адам сезімдері тарихи әлеуметтік сипатта болады. Сезімдерден эмоцияны дұрыс айыра білу қажет. Біздің сезімдеріміз екі - реттеуші және сигналдық қызмет атқарады. Шамадан тыс күшті тітіркендіргіштер адамдар көбінесе қолайсыз эмоциялар туғызады.

Эмоция да адамның айналасындағы өмір шындығына және өз басына деген қарым-қатынасы болып табылады. Және оның жүзеге асуына сезімдей әсер етеді. Жалпы, осы эмоция мен сезім ұғымдарының өзіндік айыр-машылықтары бар. Психолог Қ. Жарықбаевтың пікірінше: «Эмоция адамның түрлі орга-никалық қажеттеріне байланысты туып отыратын шағын, ситуациялы көңіл-күйлері, адам қуанғаннан, қамыққан-нан көзіне жас алса, не болмаса бір нәрсеге мәз болып, ішек-сілесі қатып күлсе, мұндай жағдайдың ұзаққа созылмайтындығы белгілі. Эмоцияда мәнерлі қозғалыстар (адамның сырт пішінінен байқалатын ым-ишаралар) көбірек байқалады. Мұнда адам өзін тек ағза тұрғысынан көрсете алады.

2. Эмоция функцияларының түрлері

Эмоция деп айналадағы заттар мен құбылыстарға жағымды, я жағымсыз сәулеленуін айтамыз. Эмоциялар шындықтық жүйеде сәулеленуінің айрықша бір түрі.

Эмоциялар өзіне іс-әрекетті босандырмайды, ол оның қозғалысының механизмі және нәтижесі болып табылады.

Эмоциялар ішкі белгілердің функциясын атқарады, ал олар заттық іс-әрекеттің тікелей психикалық бейнесі болып табылмайды. Мотивтер және жетістіктер арасындағы қатынастарды бейнелеу эмоциялардың ерекшелігінен тұрады. Сонымен қатар бұл жерде осы қатынастардың рефлекциясы жайлы емес, олардың тікелей сезімдік бейнеленуі, күйзелістері жайлы сөз болып тұр. Сөйтіп, олар мотивтің актуалдануынан есебін және субьектінің өзінің іс-әрекетін ұсынады бағалауына дейін пайда болды.

Мұнда «тұрмыс және міндеттердің»арасындағы қатынастың эмодиялық тәуелділік фактісін білдіретін түрлі болжамдарды талдауға тоқтала алмаймыз. Тек эмоцияларды жүзеге асыратын әрекеттерге немесе операцияларға емес, ол әрекеттердің релеванттылығына назар аудару керек. Сондықтан түрлі әрекетті жүзеге асыратын процестер әр түрлі, сондай-ақ қарама-қарсы эмоциялардың түсін жоя алады. Басқаша айтқан да, жағымды немесе жағымсыз «санкциялаудың » ролі мотивпен берілген күшті әсерге байланысты эмоциялармен жасалады. Қандай да бір әрекеттің сәтті жасалуы әрқашан жағымды эмоцияларға жеке бермейді, ол сондай-ақ тұлға үшін жетекші мотивтің жоғынан жеткен табысқа психологиялық ұмтылу болып табылатындай белгі беретін жағымсыз эмоцияны да туғызуы мүмкін. Бұл қарапайым бейімделуші реакцияларға да қатысты.

Эмоционалды күйлердің көптігі және күрделілікті, танымдық және аффективті мотивтері бірлескен алғашқы сезгіштіктің бөлінінің нәтижесі болып табылады. Бұл бөлінуде эмоцияланады күйлер дүниедегі заттардан тәуелсіз тіршілік етеді деп ойлауға болмайды. Заттың жағдайларда пайдалы болып, олар осы жағдайларда және обьектілерді белгілейді. Заттың өзіне келмесе жеке адамдарға эмоцияланады белгілі «аффиктивті жинақтар» деп аталатын қарапайым құблысқа көз тастау жеткілікті. Сөз басқа туралы, ал нақтырақ айтқанда оның заттың мазмұнның бейнесінде өзгешіліктің болуы және оның эмоциялды реңі туралы және адаміс-әрекетінің күрделі жанамалау жағдайларында обьектілердің аффектенді өзгеру мүмкіндігі туралы. Ал ең маңыздысы адамда эмоцияналды процестердің және күйлердің зіне тән жағымды дамуы бар.

Адамның эмоциялдық күйлерінің өзіндік тарихи, дамуы бар. Сонымен қатар олардың функциялары мен жіктелуі өзгереді, сөйтіп олар әр түрлі деңгейлермен салыстыра да қалыптастырады. Бұл кездейсоқ және еріксіз пайда болатын аффектілер, әрі қарай бұл күй эмоцияларға - индеаторлық және жағдайға орай болды, яғни тұрақты затта кристалданған заттық сезімдер. Стендальдің көңіл-күйлер - өзінің тұлғалық функциясы бойынша, өте маңызды субьективті құблыстар.

Эмоциялдық құблыстардың әртүрлілігі, олардың өзара байланыстарынан және нәтижелерінің күрделігі субьективті түде өте жақсы алынады. Бірақ психология феноменкологияны жоғалтқан кезде, оның тек ең дөрекі күйлерді ғана зерттеуге қолы жетеді. Дәл осындай периферриялық идеялар да болды, сондай-ақ қазіргі психологиялық тұжырымдамаларда да кездеседі.

3. Эмоция мәселесін «мотиватцияаралық»

қатнаста зерттеу

Эмоция мәселесіндегі тағы бір бағыт тұлға құрылысын сипаттайтын «мотиватцияаралық» қатнаста зерттеуден және жанамалайтын эмоционалдық қайғыру аймағынан тұрады.

Адам іс-әрекеті үшін техникалық бастыаманы - бұл мотивтер мен мақсаттардың сәйкес келмеуі болып табылады. Ал, керісінше олар сәйкестенсе, нәтижесінде еркін түрткі болатын күші бар мақсатқа ие болу немесе оларды мотив-мақсатқа айналдыратын, мотивтерді саналы түсіндірудегі екінші ретті құблыс пайда болады.

Мотивтердің мақсатын ерекшілігі - оларды субьекті жете түсінбейді. Мысалы, біз белгілі бір әрекет жасағанда, оны тудыратын мотивтер туралы ойланбаймыз. Бірақ біз оған онай дәлелдер келтіре аламыз.

Бірақ мотивтер санадан бөлектенбек Тіпті мотивтер саналы түсінілмесе де олар өзіндік ерекшелер психалық формада бейнеленеді. Мысалы, эмоциялдық беллтан әрекет тұлғалық мән ұғымы мен эмоция ұғымының ажыратылуын талап ететін арнайы функцияны атқарады. Бұл сәйкессіздік адаміс-әрекетінің даму барысындағы мотивтер функциясының қосарлануы нәтижесінде туындайды,

Мұндай қосарлану іс-әрекет міндетті түрде көп мотивті болғанда, яғни бір уақытта бір немесе бірнеше мотивтерге жауап бергенде, пайда болады. Адам әрекеті әрқашан бірнеше қатнас жиынтығын обьективті орындайды, мысалы, дүниедегі заттарға қоршаған адамдарға, өз-өзіне, қоғамға деген қатнастар. Сонымен еңбектік іс-әрекет қоғамдық мотивтелген, бірақ олар матиралдық мадақталған мотивтермен басқарылады. Осы екі мотив бар болса, олар әр түрлі жауықтықтарда жатар. Әлеуметтік қатнастар жағдайында еңбек мәні жұмысшы үшін қоғамдық мотив болып табылады. Материалдық мадақтауға келсек, адам үшін іс-әрекеттің орнам басса да, ол ықпал ету функциясын ақтарады, бірақ ол негізгі мағына құрастырушы функциясынан айырылған болып саналады.

Сонымен, бір мотивтер іс-әрекеттерді тудырып, оларға тұлғалық мағына береді. Біз оларды мағына құрушы деп атаймыз. Бұдан басқалар, мысалы: эмоцианалдылық, аффиктивтілік, мағына құрастырушы функциялдан айырылған тудырушы фактор қызметін атқарады. Біз оларды шартты түрде стимул - мотивтер деп айтамыз. Олардан тән қосшеттер : адам үшін тұлғалық мәнді іс-әрекетжүзеге асуы барысында күшті эмоционалды болатын кешірулерді тудыратын жағымсыз әсерлер мен кездесе, онда оның тұлғалық мағынасы бұдан өзгермейді ; көбінесе басқаша болады, яғни туындаған эмоцияның психологиялық сенімсіздігі тең өседі. Бұл белгі эмоционалды бастан кешірулердің тұлғалық мағынаға қатынасы туралы ойлаңдар.

Психикалық процестердің (түйсік, ойлау, ес, қиял т. б. ) әрқайсысы сыртқы дүние заттары мен құбылыстарын бейнелеудің түрлі формалары екені, бұлар бізге айналамызды әр қырынан танытатыны, әрқайсысының өзіне тән ерекшеліктері мен заңдылықтары бар екендігі жан-жақты сөз болды. Адам реалдық дүниені тек танып қана қоймайды, оған өзінің қатынасын да білдіріп отырады, ол бір нәрсені ұнатады, біреуді жақсы көреді, екінші біреуге салқын қарайды. Бір сөзбен айтқанда, өз қажеттеріне қарай айналасына түрлі көңіл күйін білдіріп отырады.

Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адамның қажеттеріне сәйкес келу-келмеуінің нөтижесінде пайда болып отыратын психикалық процестің түрін сезім деп атайды. Қажеттердің түрлі жағдайларға байланысты түрліше өтелуі адамда. Көптеген ұнамды және ұнамсыз сезімдерді туғызып жекшілік, шошыну, абыржу, наздану, іш пысу, зерігу т. б. осындай сезімдер мен эмоциялардың сан алуан түрлері.

Эмоциялар адамның мінез-құлқын ерекше сезім сарынына бөлеп, азды көпті ұзаққа созылатын, өте берік әсерлер туғызады. Кейде сезім кенеттен пайда болып, қарқынды өтеді, бірақ біршама тез басылады. Осы ұзаққа созылатын қысқа әсерлерді психикалық не эмоциялық жағдайлар деп атайды. Олардың қатарына: көңіл-күй, аффект, құмарлық жағдайлар жатады.

Күрделі эмоциялар: күрделі эмоциялардың бірі - көңіл. Кейпіне қарап адамдарды шат, жайдары, жылы жүзді, ызалы, түсі суық деп ажыратады. Адамның көңіліне айналасын қоршаған дүние әсер етіп отырады. Егер оның қызметі жақсы жүріп жатса, жанұя жағдайы жарасымды болса, көңілі де көтеріңкі болады. Көңілге адамның денсаулық жағдайы, жүйке жүйелерінің ерекшеліктері де әсер етеді. Өмір тіршілігі үшін елеулі маңызы бар оқиға да адамның көңіліне үлкен із қалдырады. Мәселен, адам көптен айналысып жүрген ісі оңға басса, бір нәрсеге қолы жетсе шат-шадыма күйге түседі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.