Ауыспалы егістерді жоспарлау

Жоспар

ЖОСПАР
I.бөлім. АУЫСПАЛЫ ЕГІСТЕРДІ ЖОСПАРЛАУ ҮШІН КЕРЕК ДЕРЕКТЕР
1.1. Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат
1.2. Шаруашылықта пайдаланылатын жерлердің түрлері
1.3. Шаруашылықтың климат жағдайы
1.4. Ауыспалы егістер орналасқан егінжайдың топырағы
1.5. Арамшөптер
1.6. Егіс көлемінің құрылымын есептеу
ІІ.бөлім. Ауыспалы егістерді жоспарлау және оларды игеру
2.1 Ауыспалы егістерді жоспарлау
2.2. Ауыспалы егістерді экономикалық тұрғыдан дәлелдеу
2.3. Қабылданған ауыспалы егіске өту жоспары (ауыспалы егісті игеру жоспары).
2.4. Ауыспалы егіс танаптарының арамшөптену картасын жасау
2.5. Ауыспалы егістегі топырақ өңдеу жүйесі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті

Кафедра

Тақырыбы: АУЫСПАЛЫ ЕГІСТЕРДІ ЖОСПАРЛАУ

Орындаған: Құрмашева Г.

Қабылдаған:

Алматы-2009

ЖОСПАР

I-бөлім. АУЫСПАЛЫ ЕГІСТЕРДІ ЖОСПАРЛАУ ҮШІН КЕРЕК ДЕРЕКТЕР

1.1. Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат

1.2. Шаруашылықта пайдаланылатын жерлердің түрлері

1.3. Шаруашылықтың климат жағдайы

1.4. Ауыспалы егістер орналасқан егінжайдың топырағы

1.5. Арамшөптер

1.6. Егіс көлемінің құрылымын есептеу

ІІ-бөлім. Ауыспалы егістерді жоспарлау және оларды игеру

2.1 Ауыспалы егістерді жоспарлау

2.2. Ауыспалы егістерді экономикалық тұрғыдан дәлелдеу

2.3. Қабылданған ауыспалы егіске өту жоспары (ауыспалы егісті игеру
жоспары).

2.4. Ауыспалы егіс танаптарының арамшөптену картасын жасау

2.5. Ауыспалы егістегі топырақ өңдеу жүйесі

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

I-бөлім. АУЫСПАЛЫ ЕГІСТЕРДІ ЖОСПАРЛАУ ҮШІН КЕРЕК ДЕРЕКТЕР

1.1. Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат

Балтабай жауабы шектеулі серіктестік, Алматы облысы, Еңбекшіқазақ
ауданында орналасқан. Балтабай ЖШС, 1961 жылдан бастап қалыптасқан
шаруашылық. Шаруашылықтың негізгі бағыты – мал шаруашылығы. Оған қосымша
көкеніс, жеміс-жидек шаруашылығымен бірге темекі өндірісі шоғырланған.

Шаруашылықтың аудан орталығы – Есік қаласы, ал облыс орталығы –
Алматы қаласынан 45 км жерде орналасқан. Ең жақын темір жол торабы аудан
орталығы Есік қаласында, яғни 20 км жерде орналасқан.

Қажетті құрал-саймандар мен техника және басқа да жабдықтарды сатып алу
орындары әртүрлі. Техникалық қамтамассыз етілуде ауылындағы аудан орталығы
Есік қаласында жүргізіледі, ол шаруашылықтан 20 км жерде орналасқан. Ал
күнделікті құрал-саймандарды (күрек, айыр, тырма, кетпен, шелек және т.б. )
аудан орталығы қаласынан сатып алынады.

Жол жүйесі толықтай асфальттанған.

Су жүйесі негізінен суармалы жерлер Балтабай су қоймаларына жиналған
Тургень өзендерінің суымен суарылады. Өзен суын тікелей пайдаланбайды
десек те болады.

1.2. Шаруашылықта пайдаланылатын жерлердің түрлері

1-кесте. Шаруашылықта пайдаланылатын жердің 2008 жылғы 1 қаңтардағы
құрамы.

Пайдаланылатын жер түрлері Көлемі, га
Егістік жер 700
Оның ішінде суарылатыны 131
Тыңайған жер -
Шабындық 14
Жеміс бағы, жүзімдіктер, жидектік, жеміс көшеттігі 42
Пайдаланылатын барлық жерлер 697
Өзге жерлер (үй іргесіндегі, тоғайлар, жол тораптары,
құрылыстар, өзен көл және басқалары)
Шаруашылықтағы жердің жалпы көлемі

1.3. Шаруашылықтың климат жағдайы

Алматы облысының климат жағдайы біршама жұмсақтығымен жылу мен ылғалдың
жақсы үйлесуімен ерекшеленеді, мұның өзі тәлімі егіншілікті өркендетуге
қолайлы жағдай жасайды. Шілде айындағы температура әдетте +22+230С
жылылықтан қаңтар айындағы температура аяздан аспайды.

Аймақтың төменгі шекарасында ауаның температурасы 100С жоғарғы кезең
сәуір айының екінші кезеңінде басталып, қазан айының бірінші онкүндігінде
аяқталады. 100С жоғарғы орташа тәуліктік оң температуралардың қосындысы
2000-30000С тең. Тауға көтерілген сайын ауа температурасы шұғыл төмендей
бастайды. Жоғарғы шекарадағы оң температура қосындысы 20000С дейін, ал
100С жоғарғы температура кезінде 1400-15000С дейін кемиді. Аяз кезеңі
төменгі шекарада 5-5,5 айға созылса, жоғарғы шекарада 3 айға дейін
қысқарады.

Аймақтың батыс бөлігінде жылына 600-800 мм жауын шашын жауса, шығыс
бөлігінде жауын шашын мөлшері 350-400 мм аспайды.

Тұрақты қар жамылғысы желтоқсан айының басында түсіп, 3 ай және одан да
көп уақытты жатады. Қардың қалыңдығы батыс бөлігінде 60-70 см жатса, шығыс
бөлігінде 35-40см.

2-кесте. Көп жылдық орташа айлық, жылдық жауын шашын, температура және
ауаның салыстырмалы ылғалдылық мөлшері Ақший метиостанциясы

Жыл-ды
Көрсет-кішАйлар қ
тер орта-ш
а
мөл-ше
рі
I II
Қазақша Орысша Латынша
1 Алабота Марь белая Chenepodium Ерте пісетін жаздық арамшөп.
album Экономикалық зиянкестігі 1м2 10
өсімдік. Бір өсімдік 200-700 мыңға
дейін тұқым береді. Топырақта
өнгіштігін 8 жылға дейін сақтайды.
Тұқымы 8-10 см тереңдіктен өніп
шығады. Әртүрлі гербицидтерге
сезімтал, сондықтан оны топыраққа
және көктеген кезінде шашады.
2 Егістік Вьюнок Convolvulus Шырмауық тұқ-на жататын, көпжылдық
шырма-уық полевой arvensis атпатамырлы арамшөп. Әр өсімдіктен
100-1000 тұқым береді. 2-12 см
тереңдіктен 25-300С температурада
өніп шығады. Топырақта өнгіштігін
2-3 жылға дейін сақтайды. Аш
дақылдарына шырмалып, олардың жатып
қалуына себеп болады. Гербицидтер:
2.4-Д, әр гектарға 1.5-2кг, 2М-4ХМ
препаратын 2-3 кг.
3 Мысық Щетинник Semaria Кеш пісіп жетілетін астық тұқ-на
құйрық сизый glauca жататын бір жылдық жаздық арамшөп.
Биіктігі 50см Бұл өсімдік тек қана
тұқымы арқылы көбейеді. Бір өсімдік
5.5мыңға дейін тұқым береді. Дәннің
көлемі тары тұқымымен бірдей,
сондықтан оны бөліп алу қиын.
Піскеннен кейін төгілген тұқым сол
жылы шықпайды, 3-4 ай өткен кезде
көктемде 15-200С топырақ қызғанда 12
см дейінгі тереңдіктен өнеді.
Алғашқы кезде баяу өсіп, танап жинап
алғаннан соң қаулап өседі, өнгіштік
қабілетін 15-20 жылға дейін
сақтайды.
4 Егістік Повелика Cuscuta Шырмауық тұқымдасына жататын
арамсояу полевая arvense біржылдық паразиттік арамшөп. Сабағы
сары түсті, жуандығы 0.8мм, бұл
арамшөптің тамыры және жапырағы
болмайды. Басқа өсімдіктерге жабысып
сорып алады. Тұқымның мөлшері
0.9-2.0мм Бір өсімдігі 20 мың тұқым
береді. Өнгіштігін 4-5 жылға дейін
жоғалтпайды. Тұқымы жер 20-300С
қызғанда 4см тереңдіктен өнеді.
Гербицидтер: ДНОК, натрий тұзы,
пентохлорфенолдың 2-3%,
25-40кгнитрофен қолданылады. Бір га
кететін гербицид – 1000 литр.
5 Күнба-ғыс Заразиха Orobanche Сұңғыла тұқ-на жататын бір жылдық
сұңғы-ласыподсолнечниcumana паразитті арамшөп. Бір өсімдігі
ковая 100-160 мыңға дейін тұқым береді, ал
1 га тұқым саны 90 млн. данаға
жетеді. Тұқымы ұсақ 0.5-0.45мм және
желмен, сумен тез тарайды. Өнгіштігі
5-10 жыл. Топырақ 20-250С қызғанда
өніп шығады. Сұңғыламен ластанған
дақылдарының өнімі 50-70% дейін
кемиді. Гербицидтер: 0.3-0.4кгга –
эфир, 0.7-0.8кг амин тұзы, 1-1.5кг
натрий тотығы, 8-10кг аммиак
селитрасы пайдаланылады.
6 Егістік Ярутка Thlaspi Қырыққабаттар тұқ-на жататын қыстап
қанат-жеміполевая arvense L. шығатын арамшөп. Барлық аш
с дақылдарын, парлар мен
көпжылдықтарды ластайды. Кіндік
тамырлы, сабағы тік өсетін биіктігі
20-50см. Өткір иісі бар, тіршілікке
қабілеттілігін 10 жылға дейін
сақтайды. Гербицидтер: 2.4-Д, 2М-4Х.

1.6. Егіс көлемінің құрылымын есептеу

Шаруашылықтағы өнделетін жер көлемі 700 гектар.

Мендегі өнделетін жер көлемін 100деп алып, оқутышының маған берген
көрсеткіштері бойынша есептеп, 4-кестені толтырамын.

1. Дәнді және дәндібұршақ дақылдары - 60

700гаө.ж.к, Хгад.дб.

100 60

Хга = 700га 60 100 = 420 га

Оның ішінде:

Жаздық бидай – 5

700гаө.ж.к, Хгаж.б.

100 5

Хга = 700га 5 100 = 35 га

Осы жолмен басқа дақылдарды есептеп шығарамыз.

4-кесте. Ауыспалы егістерді игерген жылғы шаруашылықтағы егіс көлемінің
құрылымы.

Рет Ауыл шаруашылық Көлемі
саны дақылдары және
парлар
Гектар есебімен % есебімен
Барлығы Оның ішінде Барлығы Оның ішінде
суарылатыны суарылатыны
1 2 3 4 5 6
1 Дәнді дақылдар және 420 60
дәнді бұршақ
дақылдары -барлығы
Оның ішінде:
Жаздық бидай 35 5
Күздік бидай 210 30
Арпа 70 10
Сұлы 35 5
Асбұршақ 35 5
Дәнге арналған 35 5
жүгері
2 Техникалық және 14 2
майды дақылдар -
темекі
3 Көкеніс және бақша 35 5
дақылдары - барлығы
4 Картоп 35 5
5 Малазықтық дақылдар 126 18
- барлығы
Оның ішінде
Көпжылдық шөптер 70 10
Біржылдық шөптер 7 1
Сүрлемдік жүгері 35 5
Малазықтық қызылша 7 1
Малазықтық бақша 7 1
6 Парлар 70 10
Шаруашылықта өнделетін 700 100
барлық жер көлемі

ІІ-бөлім. Ауыспалы егістерді жоспарлау және оларды игеру

2.1 Ауыспалы егістерді жоспарлау

Шаруашылықта ауыспалы егістерді құрастыру және территорияға орналастыру
үшін алдымен олардың типтерін, түрлерін, сандарын, жалпы мөлшерін, танаптың
орташа көлемін және дақылдар алмасуын шешу керек.

Жобаланатын ауыспалы егіс жүйесі шаруашылықтың мамандандырылуына, малды
жемдеу түріне, егіс көлемінің құрылымына, жер бедері жағдайының
біркелкілігіне, егістікті суару көзімен қамтамасыз етілуіне, жердің
эрозияға ұшырауына, жыртылған жердің территорияға орналасуына, олардың
пішін үйлесіміне, шаруашылық орталығымен өзара байланысына қарай жасалады.

Ауыспалы егістерді жоспарлаудағы ең маңызды жұмыстардың бірі
танаптардың орташа көлемін анықтау. Оны агроландшафтты, қолданылатын
агротехниканы, жыртылған жерлердің орналасу сипатын, әр танаптың
мүмкіндігінше біртектілі топыраққа орналасуын, танаптарда техникаларды
үнемді пайдалану үшін олардың тиімді пішіні мен мөлшерін, танаптардың
шекараларын су жүйелермен, жолдармен үйлестіре отырып жасайды. Ауыспалы
егістердің тиімділігі көбінесе танаптардың көлемдерінің дұрыс жобалауына
тікелей байланысты болады. Ауыспалы егістерді жобалауды негізінен көкөніс
және малазықтық (ферма жанындағы) ауыспалы егістерден бастаған орынды.
Өйткені, бұл ауыспалы егістерде өсірілетін дақылдар жергілікті жердің
табиғи және экономикалық жағдайына да жоғары талап қояды. Көкөніс және
ферма маңыңдағы ауыспалы егістерді жақын орналасқан, дұрыс пішінді,
біртұтас, топырағы құнарлы, сумен жақсы қамтамасыз етілген алқапқа
орналастырған жөн.

Ауыспалы егістерді жобалағанда:

• шаруашылықтың егіс көлемінің құрылымын қатаң түрде сақтау керек;

• ол барлық егіс пен парлар көлеміне (аралық дақылдарды есепке
алмағанда) ең болуы және олардың барлығы ауыспалы егістерге неуі
керек;

• ауыспалы егістерге дақылдарды орналастыруды өте жақсы алғы егістен
бастап, шамалы талап ететін дақылдармен аяқтау керек;

• ауыспалы егіс танаптарының көлемдері өзара тең болған жақсы, ал мүмкін
болмаған жағдайда танптардың бірбірінен көлемінің ауытқуы аспауы
қажет.

5- кесте. № 1. Егістік, дәнді-парлы 4 танапты ауыспалы егіс. Жалпы
көлемі – 280 га, орташа көлемі 70 га.

Рет Ауыспалы егістегі Көлемі, га Дақылдар тобының
саны алмаспалы дақыл меншікті салмағы, %
1 Пар 70 Пар – 25%
Дәнді дақылдар – 75%
2 Күздік бидай 70
3 Күздік бидай 70
4 Күздік бидай 70

№2. Егістік, дәнді–отамалы, шөпті 8 танапты ауыспалы егіс. Жалпы көлемі
– 280 га, орташа көлемі – 35 га.

Рет Ауыспалы егістегі Көлемі, га Дақылдар тобының
саны алмаспалы дақыл меншікті салмағы, %
1 Арпа+жоңышқа 35 Дәнді дақылдар - 50%
Малазықтық дақылдар -
25%
Отамалы дақылдар -25%
2 Жоңышқа 35
3 Жоңышқа 35
4 Жаздық бидай 35
5 Дәндік жүгері 35
6 Ас бұршақ 35
7 Көкеніс-бақша дақылдары 35
8 Сұлы 35

№3. Егістік, дәнді – отамалы 3 танапты ауыспалы егіс. Жалпы көлемі –
105 га, орташа көлемі – 35 га.

Рет Ауыспалы егістегі Көлемі, га Дақылдар тобының
саны алмаспалы дақыл меншікті салмағы, %
1 Сүрлемдік жүгері 35 Дәнді дақылдар –
33,33%
Отамалы дақылдар
-66,66%
2 Картоп 35
3 Арпа 35

№4. Малазықтық, шөпті – 5 танапты ауыспалы егіс. Жалпы көлемі – 35 га,
орташа көлемі – 7 га.

Рет Ауыспалы егістегі Көлемі, га Дақылдар тобының
саны алмаспалы дақыл меншікті салмағы, %
1 Судан шөбі 7 Малазықтық дақылдар –
60%
Техникалық дақылдар –
40%
2 Темекі 7
3 Темекі 7
4 Малазықтық бақша 7
5 Малазықтық қызылша 7

2.2. Ауыспалы егістерді экономикалық тұрғыдан дәлелдеу

Ауыспалы егіс типтерінің (егістік, арнайы, малазықтық) әрқайсысының
ішінен негізгі бір негізгі ауыспалы егіске агрономиялық баға беру керек.
Одан әр алғы егістің өзінен кейін себілетін дақылдардың өсіп-дамуына,
топырақтың физикалық, химиялық, биологиялық және басқа қасиеттеріне, оның
қарашірік мөлшерінің өзгеруіне, ылғал, ауа және қоректік заттар
режимдеріне, танаптың арамшөптенуіне, өсімдіктердің зиянкестері және ауру
қоздырғыштармен күресі тиімділігіне, қоршаған ортаның ластануына,
топырақтың құнарлылығы мен алынатын өнімнің артуына тигізетін әсері
келтірдім. Бұл мәліметтер төменгі 6-кестеге жазыдым.

6-кесте. Егістік, дәнді-парлы, 4 танапты №1 ауыспалы егісті
агротехникалық бағалау.

Рет Ауыспалы
саны егістегі Агротехникалық баға және
дақылдардың олардың көрсеткіштері
алмасу реті
1 2 3
1 Таза пар Парды алғы дақыл сипаттағанда оның ең алдымен мына
көрсеткіштеріне көңіл бөлеміз. Біріншіден, пар
қолдану арқылы танаптағы ылғал мөлшерін көбейтеміз.
Пардан кейін орналасатын дақылды себу алдында
топырақтың жалпы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.