БҚО-ның кәсіби мектеп композиторлары

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті
Мәдениет және өнер институты

факультеті

Курстық жұмыс
Тақырыбы:
БҚО-ның кәсіби мектеп композиторлары

Орындаған:

Тексерген:

Орал, 2016ж.

Мазмұны
Кіріспе
Орал өңіріндегі композиторлар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Өнер ұлт болмысының айнасы десек, музыка - халықтың асқақ рухының тілі. Ол ғасырлар бойы үздіксіз жетіліп, даму үстінде болатын жанды мәдени құбылыс.
Кез келген ұлттың өзіндік кескін-келбеті мен болмыс-бітімін айқындайтын ұғымды оның өзіне тән ұлттық мәдениеті дейтін болсақ, қазақ мәдениетіндегі ән өнерінің алар орны ерекше. Данышпан Абайдың "Туғанда дүние есігін ашады өлең, Өлеңмен жер қойнына кірер денең" деген сөздері қазақ өмірінің бүкіл тыныс-тіршілігі өлеңмен өрнектелетінін айқын көрсетеді. Шындығында сәби дүниеге келгенде "бесік жырымен" әлдилеп қарсы алып, адам дүниеден өткенде "жоқтау" айтып шығарып саламыз. Қадым ғасырлар қойнауынан басталатын осы тамаша дәстүр әлі күнге дейін жалғасын тауып келеді. Бүгінгі күн жастарының тойы да "жар-жар", "беташармен" өтетіні ата-баба салтына адалдықтың айқын көрінісі іспеттес. Орыстың тамаша ғалымы Г.Потаниннің "Маған бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай көрінеді" деген сөзі қазақ тұрмысының осындай даралығынан туған тұжырым болса керек.
Ұлтымыздың аса бай ән өнерін дамытуға Абай бастаған, Біржан сал, Ақан сері, Мұхит, Балуан Шолақ, Жаяу Мұса, Үкілі Ыбырай, Әсет, Естай, Нартай, Кенен сияқты халық композиторлары өлшеусіз үлес қосып, оны сапалық жаңа биікке көтерді. Олардың мол шығармашылық мұрасы қазақ операсы мен балетінде және классикалық музыкалық туындыларда кеңінен пайдаланылып, әлемнің ең әйгілі музыкатанушылары тарапынан жоғары бағаға ие болды.
Дәстүрлі кәсіби әндер кемел құрылымымен, кең диапазон, күрделі ырғақ-иірімдерімен ерекшеленеді, сондықтан кәсіби әндерді, негізінен, арнайы ұстаз алдын көрген әншілер ғана орындайды. Әуендік, орындаушылық, құрылымдық өзгешеліктеріне, орнығып, өрістеген өлкелеріне қарай дәстүрлі ән өнерінде, шартты түрде, бірнеше кәсіби әншілік дәстүрлер мен мектептер қалыптасты. Олар - Арқа, Жетісу және Батыс әншілік мектептері деп аталады. Кәсіби әндердің көбісі - жоғарғы регистрде айтылатын қаратпа әуен-сөздерден басталады. Музыкатану ғылымында ол "ақындық мелодиялық формула" деп аталды. "Көбінесе ән басы келеді ащы, - Кел, тыңда деп өзгеге болар басшы", - деп Абай осыны айтса керек. Қазақтың кәсіби ән өнері, әсіресе XІX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басында өз дамуының шырқау биігіне жетті. Қазақ өнерінде сал-серілердің пайда болуы кәсіби ән өнерінің шарықтап дамуымен тығыз байланысты құбылыс. Сал-серілер деп, әдетте бір басына бірнеше өнер қонған, сегіз қырлы, бір сырлы өзгеше дарын иелерін айтқан. Айрықша киініп, сұлу ат мініп, маңына өнерлі жастарды жинап, ел аралап, қызық-думанға бөлеу - сал-серілер ұстанған тұтастай бір өмір салты еді. Қазақ даласының әр қиырынан Біржан, Ақан, Мұхит, Кенен сияқты сал-сері тұлғалардың шығуы жоғарыда аталған ән мектептерінің қалыптасуына зор ықпал етті.

Орал өңіріндегі композиторлар

Жұманиязов Базарбай Сағадиұлы ( 1.11. 1936ж.т., Бөкей ордасы ауд., Орда а.) - көрнекті композитор, Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты (1970), Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері (1983), Қазақстанның халық артисі (1990), профессор (1987). Орда атындағы орта мектептің 7-класын бітірген соң Орал педагогикалық. училищесінде (1951-55), Абай атындағы академиялық опера және балет театрының жанындағы хор студиясында (1956-58) оқыған. 1965 ж. Алматы консерваториясын (проф. Е.Г.Брусиловский класы бойынша) бітірген. 1964-65 ж. Қазақфильм киностудиясында, 1965-66 ж. Мектеп баспасында музыка редакциясын басқарған. 1966 жылдан Алматы консерваториясында педагогикалық қызметпен шұғылданды. 1973-84 ж. Қазақстан Композиторлар одағының 2-хатшысы, КСРО Композиторлар одағы Басқармасының мүшесі, 1984-87 ж. акад. опера және балет театрының директоры, 1991-98 ж. Композиторлар одағының 1-хатшысы. Жұманиязовтың тұңғыш музыкалық шығармасы - Жер (О.Сүлейменов сөзіне ) ораториясы жазылды. Сондай-ақ оның Махамбет операсы (1990), Отан туралы кантата (1972), Еңбек даңқы (1974), Отан салтанаты(1974), Мерекелік шеру(1980), Достық (1980), Кең байтақ Отаным менің(1988) кантаталары; Халқым туралы ән (1969), Кек әні (1978), 1731 атты вокальды-симф. поэмалары; Дала (1976)симф.картинасы; Қуаныш (1980) симф. күйі; симф. оркестрге арналған екі сюитасы (1985, 1987); Айтыс (1972) атты вокальды-хореогр. композициясы, Ақырзаман жастары (Абай сөзіне, 1995), Жамбыл тойы - ел тойы (К. Салықов сөзіне, 1996), Жамбыл - Құлмамбет(Т. Молдағалиев, 1996) кантаталары көптеген ән, романстары бар. Сондай-ақ ол 10 спектакль мен 18 кинофильмге музыка жазды. Жұманиязовтың шығармалары аса жоғары көркемдік сапасымен, кәсіби шеберлігімен, ұлттық үн-нақышымен ерекшеленеді. Жұманиязов Халықтар достығы (1986) және Парасат (1999) ордендерімен марапатталған.

Хасанғалиев Ескендір 1940 жылы Батыс Қазақстан облысы Қаратөбе ауданы, Қалдығайты округі, Батпақкөл мекенінде дүниеге келген. Ол - әнші, композитор, Қазақстан композиторлар Одағының мүшесі (1998); Қазақстан комсомол сыйлығының лауреаты (1970), Қазақстанның Халық әртісі (1984), Орта Азия Халық академиясының академигі (2000), Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің Құрметті профессоры (1998). Бала шағынан домбыра тартып, ән айтқан. 1959 жылы Қаратөбе мектебін бітірген соң, клуб меңгерушісі, мектеп тәрбиешісі болған. Әуелі Алматы консерваториясын, 1978 жылы Шымкент мәдениет институтын сырттай оқып бітірген. 1963 жылы Қазақ радиосының музыкалық редакторы, 1964-1978 жылдары Қазақ қыздар институтының оқытушысы, 1979 жылдан Қазақ радио - телехабарлар комитетінің жеке әншісі. 1961 жылы алғашқы әні - Анаға сәлем әні арқылы елге танылды.
Е. Хасанғалиевтің орындау мәнері жоғарғы кәсіби деңгеймен ерекшеленеді. Ол Қазақстанның белгілі эстрадалық әншілері орындайтын көпшілікке жақсы танымал әндердің авторы. Е. Хасанғалиевтің Әдемі, Асыл арман, Өмірімнің жазы, Атамекен әндерін тек Қазақстан тыңдармандары емес, шетелдерде де ықыласпен қабылдайды. Е. Хасанғалиев шығармашылығына тақырыптың әмбебаптылығы, материалды берудің көп салалығы тән. Ол музыканы қазақ, орыс, ұйғыр, татар, неміс ақындарының сөзіне жазды.
Сонымен қатар Тақыр, Нан мен тұз фильмдеріне, Студенттер спектакліне музыка жазды. 1968 жылы Сочиде өткен Халықаралық Жастар әні фестивалінің дипломанты. Асыл арман (1967), Өмірімнің жазы, (1970), Атамекен (1978), Бозторғайым (1980)әндер жинағы мен компакт дискісі шыққан. 200-ге жуық ән, романс және хорға арналған шығармалар жазған. Ұлт мәдениеті мен өнер дамытуға сіңірген еңбегі үшін 2000 жылы Құрмет орденімен марапатталған.

Донеділ Ізмағамбетұлы 1952 жылы Орал облысы Жымпиты ауданының Қособа ауылында дүниеге келген. Ол сазгер, термеші, Республикалық термешілер байқауының лауреаты (1991), Құрманғазы атындағы музыкалық училищені бітірген.
Донеділ Қажымов Ак Жайық, Айлы түн, Махаббат, Ақ Жайық - ару мекенім, Екеуміз атты әндерімен жұртшылыққа кең танымал. Еңбек жолын 1970 жылы автоклуб меңгерушісі ретінде бастаған ол Ақ Жайық ансамблінің әншісі (1976), 1988-1992 жылдары Облыстық Халық шығармашылығы Орталығының директоры 1992-2007 жылдары Ғ.Құрманғалиев атындағы Батыс Қазақстан облыстық филармониясының директоры, әрі көркемдік жетекшісі қызметін атқарды. Бірнеше рет республикалық деңгейдегі мәдени мерекелерге қатысты, Ақ Жайық халықтық ән-би ансамблі құрамында Норвегия, Румыния, Болгария, Арктикадағы Салехард қалаларында, Мәскеуде өнер көрсеткен. 1989 жылы Мелодия фирмасы Донеділдің саз табағын жарыққа шығарды.
Құрмет орденінің иегері, Қазақстан Композиторлар Одағының мүшесі Донеділ Измағамбетұлы бұл күні Қазақстанның Халық Жазушысы, ақын Қадыр Мырза Әлінің қоғамдық қорын басқарады.

Жұмағаным Әбілхалыққызы Рахимова Ғ.Құрманғалиев атындағы облыстық филармонияның әншісі. 1954 жылы 19 наурызда РФ. Саратов облысы, Дергачев ауданы, Новоросляевка селосында дүниеге келген. Білімі жоғары. Ж.Рахимова Алматыдағы Құрманғазы атындағы мемлекеттік консерваторияны бітірген. Мамандығы - концерттік камерлі әнші, ұстаз.
Көп жылдар Алматы қаласындағы Отырар сазы фольклорлы- этнографиялық оркестрдің әншісі болып қызмет істеді. Құрманғазы атындағы оркестрмен бірге республиканың барлық облыстарында, бұрынғы КСРО-да және шетелдерде өнер көрсетті. Батыс Қазақстанның облыстық филармониясында 1993 жылдан бері үзбей жұмыс жасап келеді. Бүкілодақтық Глинка атындағы вокалистер сайысының дипломанты атанды (1980ж.). К. Бәйсейітова атындағы вокалистердің Республикалық сайысының лауреаты (1980ж.). ҚР Жоғарғы Кеңесі Президиумының мақтау грамотасымен марапатталған (1984ж.).
1998 жылы ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Жарлығымен ҚР еңбек сіңірген әртісі атағы берілді. Ресейдегі Қазақстан жылдарында Жұмағаным Рахимова Ресей Федерациясының Самара, Астрахань, Орынбор облыстарында көрермендерге өнер көрсетті.
Сондай-ақ Ж.Рахимова М. Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университетінің ұстазы.
Қанатқали Қамокұлы Қожақов Ғ.Құрманғалиев атындағы облыстық филармонияның әншісі. 1953 жылы 5 қыркүйекте Орал облысы Тасқала ауданы, Беленькое ауылында дүниеге келген.
Білімі жоғары. Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университетін бітірген. Мамандығы - саз және ән ұстазы.
Облыстық филармонияда 1976 жылдан бері әнші болып қызмет жасайды.
Республикалық және халықаралық байқаулардың лауреаты. Рига қаласындағы халықаралық әскери патриоттық әндер байқауының лауреаты (1976ж.). Республикалық телеарналық байқаудың лауреаты (1977ж.). Мәскеу қаласындағы Халық творчествосының халықаралық фестивалінің лауреаты (1982ж.). 1985 жылы. Бөкейорда аудандық Мәдениет үйінің қазақтың халықтық музыкалық аспаптары оркестрімен бірге Германияда өнер көрсетті.
1990 жылы ҚР президенті Н.Ә. Назарбаевтың жарлығымен Қазақстан Республикасына еңбек сіңірген әртісі атағы берілді. 2000 жылы Ерен еңбегі үшін медалімен марапатталды.
Ресей Федерациясындағы Қазақстан мәдениет жылдарына арналған барлық іс-шараларға қатысып, өз үлесін қосты.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.