Информатиканы оқытуда өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Информатиканы оқытуда өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру

Орындаған:

Тексерген:

Орал, 2017ж.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Оқыту барысындағы өз бетімен жұмыс жасауға үйретудің теориялық мәселелері
1.1 Оқушылардың өз бетімен жұмыс жасау біліктіліктерін қалыптастырудың педагогикалық психологиялық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2 Өз бетінше жұмыстың ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
2. Информатика пәнін оқытуда өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру
2.1 Информатика пәні бойынша оқушылардың өздік жұмыстарын ұйымдастыруда белсенді таратпа материалдардың қолданылуы ... ... ... ... ... .10
2.2 Информатика пәнінен оқушылардың өздік жұмыстары ... ... ... ... ... ... .. ...16
2.3 Материалды түсінуге арналған жаттығулар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28

Кіріспе
Зерттеу өзектілігі. Адам ақпараттық қоғамға көшу үрдісінде үлкен көлемдегі ақпаратты қабылдауға, оны өңдеуге қазіргі замандағы құралдар мен әдістерді меңгеруге, ақпаратпен жұмыс жасағанда анықталған мәдениет деңгейін және қазіргі замандағы техникалық құралдарды меңгеруге дайын болу керек.
Басқа маңызды аспектілердің бірі - білім беруді даралау. Еңбек нарығы мамандардан бәсекелестікке қабілеттілікті талап етеді, сондықтан, қазіргі жұмысшыға тамаша кәсіптік дайындық, тәжірибе және терең теориялық білім қажет.
Қазақстанның қазіргі уақыттағы білім беру жүйесі дүниежүзілік білім кеңістігіне енудің күрделі мәселесін шеше отырып, қайта құрылып өзгеру үрдісі үстінде. Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту Тұжырымдамасының негізгі мақсаты - білім беру жүйесінің барлық деңгейінде қоғамның жаңа талаптарына сәйкес келетін білімді, кәсіби біліктілігі жоғары жастарды тәрбиелеуге қол жеткізетін сапалы, бәсегеге қабілетті білім ордаларын қалыптастыру. Әрине, аталған мақсатқа қол жеткізу үшін әлемнің жетекші елдерінде қалаптасқан білім берудің мол тәжірибесін жан-жақты зерттеп, ұтымды жақтарын алу және әлемдік стандарттар деңгейінде білім беріп қана қоймай, бәсекеге барынша қабілетті, білімді мамандар дайындау.
Қазіргі қоғамдағы ақпараттандыру жағдайында оқушылардың жеке тұлғасын қалыптастырып, ақпараттық қоғамда өмір сүруіне, оның ақпарат ағымында дұрыс бағдар жасап, тиімді шешім табуына қажет жаңа ақпараттық технологияларды таңдап алу және оларды қолдану қабілеттілігін қалыптастыруда информатика пәнінің маңызы өте зор екендігі белгілі. Осыған орай барлық жоғары оқу орындарында жалпы білім беретін информатика пәні міндетті пән ретінде оқытылуда.
Информатиканы игеру барысында ақпараттық компетентті жанға айналуы тиіс, яғни бұл пәнге компьютерлік және ақпараттық сауаттылықты игеруді, оқушыларға әлемнің ақпараттық бейнесін үйретуді, ақпарат әлемінде оң мен солын танитын біліктілікті калыптастыру жүктеледі.
Информатиканың білім беру мен тәрбиелеуге қатысты барлық процестерді реформалау функциясын да атап өту қажет. Бұл мәселе ҚР Президентінің жолдауларында да айтылды: Мұнда педагог рөлі өзгереді, оның негізгі міндеті - оқушының жеке тұлға ретінде дамуын, оның шығармашылық ізденісін сүйемелдеу және бағдарлау, біріге жұмыс істеуді ұйымдастыру. Оқу процесінің технологиялық жағынан қайта жабдықталуы, жаңа педагогикалық технологиялардың пайда болуы алға қойылған мақсаттарға жетуге деген саты болып саналады.
Бұл пәннің тағы бір ерекшелігі болып: оқуды жекелеу мүмкіншілігі және даму, ойлау мүмкіндіктерінің ерекшеліктерін ескеріп оқыту. Бұл таңда информатика пәнін оқытуға жаңа талап қойылуда - өзіндік жұмыс, шығармашылыққа үйрету тек анықталған білімді беріп қана қоймай, сонымен қатар, оны өзі ізденіп табатындай етіп үйрету.
Зерттеу мақсаты: информатика пәнінен өздік жұмыстарды ұйымдастыру формаларымен танысу, өздік жұмыстардың ерекшеліктерін көрсету.
Зерттеу міндеттері:
1. Информатикадан өздік жұмыстарды ұйымдастырудың маңызы туралы түсінік беру;
2. Өздік жұмыстарды орындауда оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту;
3. Информатикадан өздік жұмыстардың түрлері туралы түсінік беру.
Зерттеу пәні: информатикадан өздік жұмыстарды ұйымдастыру
Зерттеу объектісі: мектептерде информатика пәнін оқыту
Зерттеудің теориялық-практикалық негіздері: бұл жұмысты өзін-өзі оқытуда көмекші құрал ретінде қолдануға болады. Оның көмегімен қолданушы қысқа уақыт ішінде базалық компьютерлік техниканы өздігінен меңгереді, оны өзінің қызметінде қайда және қашан қолданатынын ұғады. Осындай оқыту әдістемесінің көмегімен өзін-өзі бақылау құралын әрқашан жасай алатын болады, яғни нәтижесін тексере алады. Оқушыларға ғана емес компьютерлік технологияларды үйренемін деушілерге де пайдалы болады деп сенеміз. Құралдағы барлық жаттығулар мен тапсырмаларды орындау арқылы қолданушы компьютерде жұмыс істеу дағдыларын және информатика курсында өтетін теориялық материалдарды өздігінен меңгере алады.
Зерттеу болжамы: зерттеу жұмысы бағдарламалық ортаны меңгеру үрдісін жылдамдатуға, кәсіптік есептерді шешу үшін жұмыс жасау технологиясы мен оның мүмкіндіктерін жалпылауды тездетуге мүмкіндік береді.
Зерттеу құрылымы: 2 бөлімнен тұрады: 1 - бөлімде оқыту жүйесі жағдайында Информатика пәнін оқытудың ерекшеліктері мен оларға жалпы сипаттама беріліп, өздік жұмыстар сабақтарын ұйымдастыруда пайдаланылатын белсенді таратпа материалдардың қолданыстағы нұсқалары ұсынылады. Әрбір нұсқадағы материалды оқушының дәріс материалын және басқа да ақпарат көздерін пайдаланып өз бетімен толтыруы ұсынылады. 2-бөлім зертханалық сабақтарда Информатика пәнін қамтитын барлық тақырыптарға арналған тапсырмалардан тұрады.

1. Оқыту барысындағы өз бетімен жұмыс жасауға үйретудің теориялық мәселелері
1.1 Оқушылардың өз бетімен жұмыс жасау біліктіліктерін қалыптастырудың педагогикалық психологиялық негіздері
Оқушылардың өздігінен жұмыс істеу проблемасын қарастырғанда алдымен оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстарының қандай психологиялық негізі бар, оның шәкірттердің басқа да іс-әрекеттерімен байланысы, қатысы қандай деген мәселені анықтап алу қажет болады.
Қазіргі уақытта мектептегі оқыту жұмысы алдына балаларға белгілі дәрежеде білім беру, қажетті дағдылар мен іскерліктерді меңгерту сонымен қатар оқушылардың ақыл-ойын, қабілетін дамыту міндеті қойылған.
Мұғалімдер әр оқушының кішкентай кезінен бастап, байқалатын жалпы не арнайы қабілеті болатынын біледі. Сондықтан мұғалімдердің баланың қабілетін тәрбиелеу мен дамытуға бағытталған оқыту процесін ұйымдастыруда программалық материалдарды меңгерту, дағдыға үйрету, түсіндіру, жаттықтыру, көрсету, істету оларды қайталау әректтеріне ғана сеніп қоймай, психолгиялық негізге де сүйеніп ұйымдастырудың мәні де зор. Айталық , қабілетті дамытуға негіз болатын фактор - баланың қызығуы дейміз. Ал мұғалім осы қызығудың қайнар көзі неде екенін білуі пайдалы. Мәселен, қызығу сезімге әсер етуден, сол арқылы зейінді аударудан басталады. Сондықтан мұғалім сезімге әсер етудің жолын, тәсілін білуі керек. Ал оқушыларда қызығу пайда бола бастағанда педагогтың екінші мәселені ойластыруына тура келеді. Ол - сол қызығуды жойып алмай, тереңдету, тұрақтандыру, әрекетін ұйымдастыру мәселесі. Бұл - қызықтыра отырып, оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстарын жүргізуін қажет етеді. Оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстарын оқыту процесіне ендірудің психологиялық негізі мынадан да байланысты. Оқушының оқудағы белсенділігі дегеніміз оның оқуға қажетті білім, дағды, іскерлік қабілетті меңгеру және оларды өмірде, практикада қолдану жолындағы саналы ерікті әрі мақсатты әрекеті болып табылады. Мысалы, мұғалімнің түсіндіріп тұрған материалын ұғып, түсініп алу үшін, оқушы оған көңіл қойып тыңдауы керек. Ал мұғалімнің айтқандарынан алған білімін кеңейтіп, толықтыру үшін өздігінен кітап оқуы, бақылау, тәжірибе жасау, жазу-сызу сияқты жұмыстар жүргізу тиіс. Ал өтілген материалды сапалы қайталау да, жаңадан білім алуда, оның жолдары мен дағдыларына үйрену де белсенді ой мен іс-әректсіз мүмкін емес.
Ал шын мәнісінде оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстары олардың белсенділігіне негізделеді. Бірақ кейбір мұғалімдер сияқты белсенділікті оқушылардың өздігінен істейтін жұмысына жатқызуға болмайды.
Оқушылардың белсенділігі дегеніміз - олардың колективті түрде бірлесе, көмектесе, қатыса отырып, білім алу жолында жасаған іс-әректі деуге болады. Ол өздігінен істейтін жұмысқа да жатпайды. Себебі оқушылардың өзіндік жұмысына олардың толық ой дербестігімен, түгелдей өздігінен істейтін, тындыратын жұмыстары жатады.
Екінші бір басын ашып алатын мәселе - оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстары мен олардың оқудағы дербестігінің арақатынасы. Оқыту процесіндегі оқушылардың дербестігі ой дамуының негізінде қалыптасады. Сондықтан өздігінен істейтін жұмыстарды оқушылардың ақыл-ой дербестігін қалыптастырудың жолы деуге болады. Оқушылардың ой дербестігінің қалыптасуына психологиялық (оқуға қызығу, әсерлену, анализ-синтездік талдау дағды қабілеттерінің дамуы т.б.) және дидактикалық (проблемалық сұрау, зерттеу әдісі, жаңа материалды өткен материалмен, өмірмен байланыстыру, білімін жоспар, схема, таблица жасау сияқты практикалық істерде пайдалану т.б.) жайлар негіз болады.
Бұдан шығатын қорытынды:
1) Оқушылардың өздігінен жұмыс істеуі үшін белгілі дәрежеде олардың ой белсенділігі, дербестігі керек.
2) Оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстары олардың ой-әрект дербестігін, жұмыс дағдыларын қалыптастырады.

1.2 Өз бетінше жұмыстың ерекшелігі
ӨЗ бетімен жұмыс түрлеріне қатысты материалдарды саралау және өз тәжірибеміздің қорытындысы негізінде біз шығармашылық жұмысқа баулып, олардың белсенділіктерін, қызығушылықтарын арттыра түсетін өз бетімен жұмыс түрлеріне төмендегі негізгі үш жұмыс түрлерін жатқыза аламыз. Олар:
Логикалық дамытушы ойындар мен берілген тапсырмалар (құрастырмалы ойындар, ребус, сөз жұмбақ, анаграмма) өз бетімен жұмыс түрлері;
Берілген тапсырманы түрлендіру бағытындағы жұмыс түрлері (кері есеп құру, мәтіннің мазмұнын өңдеу, т.б.)
Өз ойынан еркін тақырыпқа құрастыруға берілген әдеби шығармашылық бағыттағы жұмыстар (өлең құрастыру, әңгіме, шығарма жазу, т.б.).
Мұнда басты назар аударатын мәселе- бұл оқушылардың ауызша, жазбаша тілдерінің өзара ұштастырыла отырып және соған сәйкес жұмыстың ауызша, жазбаша түрде көрініс табуларын талап ету. Соның негізінде ғана біздіңше , тіл байлығымол, сауапты да шығармашыл жас жеткіншекті тәрбиелей аламыз. Оқушылардың өзіндік жұмысы - мұғалімнің қажетті нұсқаулары бойынша оқушының оқу жұмысының жеке дара және ұжымдық түрі.Өзіндік тапсырмаларды орындау барысында оқушылардан белсенді ойлау, әр-түрлі танымдық есептерді шешу талап етіледі. Осының нәтижесінде оқушылар өздігінен бақылауды үйренеді, оларды тапсырылған істі орындаудағы жауапкершілік сезім еңбексүйгіштік, табандылық, ұйымшылдық, бір-біріне деген жолдастық көмек қалыптасады. Дидактикалық мақсатына қарай өз бетінше жұмыстарды жаңа материалды оқып үйренуге дайындық, жаңа материалды оқып үйрену (игеру), бекіту, қайталап-пысықтау және бақылау деп бөлуге болады.
Оқушылардың өз бетінше жұмыстың педагогикалық тиімділігі- мұғалімнің жұмысқа жасаған басшылығының сапасы мен тікелей байланысты. Егер мұғалім жұмысты дұрыс ұйымдастырса,оқушылардың алдында қойылған мақсат да айқын болса, онда орындалған өзіндік жұмыстың сапасы да ойдағыдай болады.
Бастауыш сыныптарда оқытудың маңызды мақсаттарының бірі-оқушыларға өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру.
Білімнің негізгі бастауыш сыныптарда қаланатыны белгілі. Ендеше, осы бастауыш сыныптардан бастап, оқушылардың өз бетінше жұмыс істей білу іскерліктері де қалыптасуы тиіс. Атап айтсақ: жаңа ұғымды, заңдылықты ережені түсініп, тұжырымдау есепті талдап, шығара білу, жаңадан өтілген ұғым бойынша өздігінен ой қорыта білу, өзінің оқу іс-әрекетіне бақылау жасай білу, т.б. Осындай іскерліктерді қалыптастыру-оқу барысында мақсатты түрде ұйымдастырылған жұмыстар және жаттығулар жүйесі арқылы жүзеге асырылады.
Өз бетінше жұмыстың негізгі ерекшелігі - оқушының берілген тапсырманы мұғалімнің көмегінсіз орындау. Тапсырманы орындауда жақсы нәтижеге жету үшін,мұғалім оқушының іскерлік дағдысын, бақылау, білу қабілетін, ойлауын есепті шешу жолдарын дұрыс таңдай білуін байқап көреді. Егер тапсырманы орындауда қателер жіберілсе, онда мұғалім сол қателерді оқушылардың өздері жөндеуіне мүмкіндік беріп, оқушының іс-әрекетін дұрыс жолға бағыттағаны жөн.Оқу - мектеп жасындағы балалардың негізгі таным әрекеті. Баланың жалпы психикалық мектептегі оқу мен өздігінен оқуына тығыз байланысты. Баланың оқу әректі-күрделі, жан-жақты үрдіс, ол баланың барлық әректін, рухани күштерін керек етеді.

2. Информатика пәнін оқытуда өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру
2.1 Информатика пәні бойынша оқушылардың өздік жұмыстарын ұйымдастыруда белсенді таратпа материалдардың қолданылуы
Заман талабына сай, оқу процессінде білім берудің белсенді әдістерінің аясын кеңейту керек.
Өзіндік жұмыстың жалпы оқу үрдісіндегі маңыздылығы мынадай ерекшеліктері бойынша сипатталады:
- өзіндік жұмыс оқушы ойларын жазбаша түрде көрсете білумен қатар шығармашылық ойлауының және зерттеу жұмыстарының негізін бекітуін қамтамасыз етеді;
- алған білімдерін кеңейтіп, тереңдетумен қатар теориялық, түпнұскалық материалдарды талдау дағдысын қалыптастырады;
- оқу бағдарламасына сәйкес оқушылардың қаншалықты белсенділік, шығармашылық бағытта өсуін бақылауға мүмкіндік береді.
Өзіндік жұмыс өзін-өзі тәрбиелеуіне, өз ортасында өзінің жауапкершілігін сезінуіне, білім қорының артуына, іс-әрекетті жүзеге асыруда практикалык тәжірибесінің жинақталуына, мәселелік жағдайлардың шешімін таба білуіне зор әсерін тигізеді.
Өзіндік жұмыста негізгі жауапкершілік оқушыныңөзіне жүктелгенімен де, оқу орны мен мұғалімге артылатын міндет те аз емес. Өздік жұмыстарды ұйымдастыруда мұғалім оқу үдерісін сабақ беру логикасына бағындырмайды, керісінше, оқушыныңбілімді өздігінен игеру логикасына бағыттайды.
Теориялық материалды оқып үйренуді ұйымдастыруға қолданылатын технологиялар:
oo Слайд-лекция;
oo Видеолекция;
oo Мультимедиалық лекция.
Оқушылардың сабақ барысында түсінбеген немесе қалыс қалтырған тұстарын қайта толтыруы, тереңдетуі мақсатында белсенді таратпа материалды (БТМ) пайдаланған өте тиімді. Себебі оқушыларға өтілген материалды бірден есте сақтау қиынырақ тиеді. Слайд материалы қайта алдына келіп оны толтырту ұсынылғанда, адам миына күш салып, еске түсіру жұмысын еріксіз орындайды, ал білмеген жағдайда ұғып алуына тағыда бір мәрте мүмкіндік алады. Тағы бір атап өтетін тұсы, мұғалім слайдтардағы бос орынның толтырылу көлеміне қарап оқушының білім алу дәрежесін де тексере алады, себебі ол жұмысты орындау үшін, тақырып бойынша барлық материалды қарап, өзіне қажеттісін табуы керек. Бұған қоса, бұл жұмысты орындау барысында оқушыныңкомпьютерлік бірнеше бағдарламаны (MS Word, MS Power Point, MS Excel) пайдалана білу біліктілігі де шыңдалады.
Келесі қарастыратын БТМ түрі - Сығылған ақпарат парағы (САП). САП дегеніміз - оқу материалының блок-схема, әртүрлі суреттер және қысқа мәтіндер көмегімен өрнектеліп бір бет параққа орналасуы. Бұл оқушыныңбүкіл ұсынылған материал арасындағы байланысты көрнекі көріп, жетік түсінуіне мүмкіндік береді. Басқаша қарағанда бұл дәріс барысында қолданылған слайдтардан құралады. Сөйтіп, оқушылар сабақ барысында жеке-жеке көрген материалын енді біртұтас қабылдап зерделейді. Мұғалім сабақта САП қолданып өтілген сабақты қорытындылайды. САП материалы көрнекі, түрлі-түсті болғандықтан, жоғары дәрежеде қабылданады, әрі оқушылардың есінде жақсы сақталады.

1 - сурет. - Сығылған ақпарат парағының толық көрінісі.
Айта кететін жәй, тапсырма шығармашылықты талап ететіндіктен, топтағы әрбір оқушының жұмысы өзінше жеке-дара болып келеді, бірдей жұмыстар қайталанбайды.
Информатика сабақтарында қолданылатын белсенді таратпа материалының басқадай түрлері - электронды ребустар мен кроссвордтар. Мұғалім өзі дайындаған таратпа материалдар, жоғарыда айтылған САП тәрізді, материалды бекіту мақсатында - дәріс сабақтарында, білім тексеру мақсатында қолданылады. Ал оқушыларға сабақтарда шығармашылық тапсырма ретінде беріледі. Әрбір оқушы өзіне берілген тақырыпқа электронды ребус немесе электронды кроссворд құрып келеді. Бұл жұмыстар жинақталып, мұғалім тексеруінен өткеннен кейін, арнайы өткенді қайталауға арналған сабақтарда қорғалады. Көбінесе электронды тақтаны пайдаланып жиналған ребустарды (кроссвордтарды) шешу жұмыстары жасалады. Бұл ребустарда жауабын бірден жазып тексеруге болады.
Жақсы жұмыс жасап, белсенділік танытқан оқушылар белгіленіп, бағалар қойылады. Оқушыларға сұрақтар қойып, дәстүрлі түрде қайталау жүргізгенге қарағанда, осындай көрнекі түрдегі белсенді материалдарды пайдалану жұмыс тартымдылығын арттыратыны айдан анық. Енді Информатика пәні бойынша өтілетін теориялық материалды бекітуге арнап, әрбір тақырыпға құрылған сығылған ақпарат беттерін ұсынамыз.

"ИНФОРМАТИКА" ҰҒЫМЫНА БЕРІЛГЕН АНЫҚТАМАЛАР
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ __
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ _________________
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ __
ИНФОРМАТИКА ҚҰРЫЛЫМДАРЫНА ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР
ЕСЕПТЕУ ЖЕЛІЛЕРІ
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ____
АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________
ТЕОРЕТИКАЛЫҚ ИНФОРМАТИКА
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___
ЕСЕПТЕУ ТЕХНИКАСЫ
- - - - - - - - - - - - ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ _____________________________
ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ __________________________________

Информатика
КӨЗІ БОЛЫП
САНАЛАТЫН ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.