Сурьма қосылыстарынан улану

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым білім министрлігі.
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық- техникалық университеті.

Жұқпалы емес аурулар және морфология
кафедрасы

фармакология, токсикология және токсикологиялық талдау пәнінен
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Сурьма қосылыстарынан улану

Орындаған: ВС - 31 топ студенті
Мамаева .Г.С.
Тексерген: в.ғ.м., аға оқытушы
Ертлеуова. Б.О.

Орал, 2013
Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
3.1. Сурьма қосылыстарына сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
3.2.Физикалық және химиялық қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
3.3. Сурманы өнеркәсіпте алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
3.4. Сурьманың қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
3.5. Уланған мал өлексесіндегі патологиялық-анотомиялық өзгерістері ... ... 19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21

Кіріспе
Токсикодинамика - немесе удың мал ағзасына әсері токсикологияның негігі бөлігі болып табылады. Ол мал ағзасына улардың уытты әсер ету механизмін қарастырады.
Токсикокинетика - малдың жіті және созылмалы улануы кезінде улы заттардың сіңу, таралу, жинақталу және ағзадан бөліну заңдылықтарын қарастырады.
Ағзам мен улы заттардың өзара әсері екі жағдайда болады. Оның біріншісі - контактілі (жанасу), екіншісі - ағза мен удың тәндік әрекеттесуші қасиеттері.
Ағзаның удың зияны әсеріне қарсы жауап реакциясы көптеген факторларға байланысты. Олар:
Малдың уға сезімталдығы;
Ағзаның жағдайы;
Удың ағзаға ену жолдары;
Удың ағзаға таралуы және оның талғамалы әсері.
Жануарлардың улануының басқа аурулардан айырмашылығы, оның өзіне тән өте сатысы және ерекшелік сипаттары бар.
Олардың негізгілері болып мыналар табылады:
Аурудың аяқ асты болуы, қарқынды өту кезі және ауырған жануарлар мен құстардың жіті өлімі
Аурудың азық қабылдаудан болуы (немесе соған тәуелді)
Бірнеше жануарлардың бір уақытта улануы (ауруы)
Контогиоздың болмауы (жұғымталды)
Жүйке, ас қорыту жүйесі жұмысының бұзылу белгілерінің білінуі.
Жануарлардың түріне қарай, олардың ағзасындағы уды әр түрлі әдістермен бейтараптауға болады. Кейбір құсу актісі тән жануарлар ағзасын улы заттан босату мақсатыда құстыратын заттар береді (апоморфин, вератрин). Ірі қара, жылқылардың асқазанындағы уды зонтпен жуу арқылы ал кейбір жағдайларды, руминаторлық дәрілік заттар көмегімен сыртқа шығаруға болады. Асқазанындағы улы заттары тазалап алып тастағанмен де онда удың аздаған мөлшері қалып қалатынын есте ұстау керек.
Улануды емдеуде адсорбенттерді қолданудың маңызы өте зор. Адсорбция - ас қорыту жүйесіне улы заттардың сіңуін айтарлықтай немесе толық тоқтатып тастай алатын, өте құнды физикалық құбылыс. Адсорбентті заттар удың құрылысын бұза алмаса да қолданғанда, олардың ағзаға әсерін тежейді.
Уланғанда қолданылатын негізгі адсорбенттердің бірі - белсендірілген көмір. Оның алколоидтарды, сынап және мышьяк қосылыстарын, әр түрлі газ түзгіш уытты заттарды сіңіру қасиеті өте жоғары. Бірақ, қарындағы уға қарағанда оны ішектегі уға әсері өте әлсіз, сондықтан, малдың уланғанына біршама уақыт өтіп кетсе, адсорбенттермен қатар, белсенді іш өткішгіштер (карбохолин, пилокарпин, прозерин, глаубер тұзы) берсе, ем нәтижелі болары сөзсіз.
Төмендегі екі түрлі әдіспен ағзаға түскен уды құрғатуға және олардың уыттылық қасиетін жоюға болады.
Физикалық - улы заттардың адсорбциясы;
Химиялық - улы заттардың құрамының бұзылуы.
Сурьманың III валентті қосылыстары микробқа қарсы қолдануға болатын заттар тобы.
Құрамында сурьма бар бояулардың қышқылдармен әрекеттесуі нәтижесінде өте уытты газ - стибин бөлінеді. Ағзаға түскен сурьма тотығы және хлориді, сурьма сульфиді бауырды, бүйректе, теріде, тері жабындыларындарында жиналып, кумулятивті әсер етеді.
Сурьма - жергілікті тіріркендіріп және резорбтивті әсер ете отырып, жүрек етін және орталық жүйке жүйесін зақымдайды. Сурьма қосылыстарының әсерінен ферменттердің сульфгидрильді тобының қызметі тежеліп, қанның формалық элементтерін білдіріп, ақзат алмасуын, бауырдың функционалдық жағдайын, бүйректің, өкпенің, ас қорыту жолдарының қызметін бұзады. Улануға қарсы унитиолды 10-15мгкг мөлшерде қолдануға болады.

Негізгі бөлім
3.1. Сурьма қосылыстарына сипаттама

Сурьма (латынша Stibium) Sb Менделееев периодтық жүйесіндегі V топтың элнменті; атом нөмірі 51, атом массасы 121,75; көкшіл қанықтылығы бар ақ-күмістей түсті металлдың табиғатта екі тұрақты изотопы 121Sb (57,25%) және 123Sb (42,75%).
Сурьма ежелден бері белгілі. Шығыс мемлекеттерінде ол шамамен б.з. дейінгі 3000 жыл бұрын ыдыс дайындауға пайдаланылған. Ежелгі Египетте б.з. дейінгі19 ғасырдың өзінде mesten немесе stem деген атпен сурмалық жарқылды ұнтақтар(Sb2S3) қастарды қарайту үшін қолданылған. Ежелгі Грекияда ол stimi және stibi ретінде белгілі болды,осыдан латынша stibium. Б.з. 12-14 ғғ. шамасында antimonium атуы пайда болды. 1789 жылы А.Лувазье сурьманы antimoine (заманаи ағылшынша antimony, испанша және италянша antimonio, немісше antimon) деген атпен химиялық элементтер тізіміне енгізді. Орысша сурьма түрікше surme дегеннен шықты;онымен қорғасын жарқылды ұнтақ PbS белгіленді, сонымен қатар қастарды қарайту үшін қолдванылған (басқа дерек көздері бойынша, сурьма парсы тіліндегі сурме - металл ).
Сурьманың қасиеті және оның қосындылары толық баяндалған бізге белгілі алғашқы кітап - Антимонияның салтанатты арбасы, 1604 ж. басылған, оның авторы химия тарихына неміс монах-бенедикті Василий Валентин атымен енді. Бұл бүркеншек атпен кім жасырынып тұрғанын анықтау мүмкін болмады, бірақ өткен ғасырда-ақ бенедикт ордені монахтарының тізімінде Василий Валентин жоқ екендігі дәлелденді. ХV ғасырда Эрфурт монастырында алхимия туралы түсінігі бар Василий атты монах өмір сүрді-мыс; оған тиесі қандайда бір қолжазбалар оның өлімінен соң жәшіктен алтын ұнтақтарымен бірге табылды деген мәлімет бар. Бірақ оны Антимонияның салтанатты арбасы авторымен теңдестіруге болмайтыын секілді. Василий Валентиннің бірқатар кітаптарын талдау көрсеткендей, олар әр түрлі адамдармен жазылған, сонымен қоса XVI ғасырдың екіншісі жартысынан ерте жазылмаған.
Ортағасырлық металлугтер мен химиктер сурьма классикалық металлдарға қарағанда нашар үрленетінін аңғарған, сондықтан цинкпен, висмтпен және мышьякпен бірге оны ерекше топқа - жартылай металлдар бөлген. Бұл үшін басқа да дәлелді негіздер болды: алхимиялық түсініктер бойынша, әрбір металл белгілі бір аспан денесімен байланысты болды Жеті металлды жеті планетаның саны бойынша жарыққа шығарған - деп алхимиктердің маңызды қағидаларының бірі атаған. Бұл кезеңде адамдарға расында да жеті металл және сонша аспан денесі (Күн, Ай және бес планета, Жерді қоспағанда) белгілі болған. Бұдан терең философиялық заңдылықты тек толық профандар мен надандар байқамауы мүмкін еді. Берік алхимиялық теория алтын аспанда денесінде Күнді, күміс - кәдімгі Айды, мыс, күмәнсіз, Шолпанмен тығыз байланыста, темір Марспен қатынаста, сынап Меркуриймен сәйкес, қалайы Юпитерді бейнелейді, ал қорғасын - Сатурн. Металлдар қатарындағы басқа элементтер үшін бірді-бір бос орын қалмады.
Егер де цинк пен висмут үшін аспан денелерінің тапшылығымен байланысты болған бұндай шектеу анық әділетсіздік болса, сурьма өзіндік физикалық және химиялық қасиеттерімен, шынында да, жартылай металлдар санатында болғанына шағымдануына қақылы емес еді.
Өздерін бағамданыз. Сыртқы түрінен кристалды, немесе сұр сурьма (бұл оның негізгі модификациясы) - шағын көкшіл қанықтылығы бар сұр-ақ түсті тұрпатты металл, көкшілділігі неғұрлым күшті болса, соғұрлым қоспасы көп (сонымен бірге үш аморфты модификация белгілі: жасыл, қара және жарылғышты деп аталатын). Бірақ сыртқы түрі алдамшы болатыны белгілі және сурьма бұны дәлелдейді. Көптеген металлдарға қарағанда ол, біріншіден, ұнтаққа морт және жеңіл үгіледі, екіншіден, электр тогын және жылуды өте нашар өткізеді. Сурьма химиялық реакцияларда бұндай екіжақтылықты танытады, бұл ол металл немесе металл емес деген сұраққа біржақты жауап беруге мүмкіндік бермейді.
Металлдар қатарына жататындығына келетін болсақ, ерітілмелі сурьма барлық дерлік металлдарды ерітеді. Бұл туралы баяғыда да білген, сондықтан да бізге жеткен алхимиялық кітаптарда сурманы және оның қосындыларын азуы ашылған қасқар түрінде бейнеленгені белгілі. Неміс алхимигі Михаил Мейердің 1618 жылы шыққан Бегущая Атланта трактатында мынадай сурет кездеседі: алдыңғы қатарда қасқыр жерде жатқан патшаны жеп жатыр, ал артқы қатарда сап-сау және зақымсыз сол патша оны қарама-қарсы жағадағы сарайына апаруы тиісті қайық тұрған көлдің жағасына жақындайды. Бұл сурет алтынды (патша) күміс пен мыстан антимонит (қасқыр) - сурьманың табиғи сульфиді көмегімен тазалауды білдіреді, ал алтын сурьмамен қосындысы құрастырылды, ол кейіннен ауаның ағысымен - сурьма үш түрлі тотыққа айналды және таза алтын пайда болды. Бұл әдіс ХVІІІ ғасырға дейін қолданыста болды.
Сурьманың жер қабатындағы үлесі 4*10-5 салмақтық %. Сурьманың әлемдік қоры 6 млн т деп бағаланады, негізінен Қытайда (әлемдік қордың 52 %-ы) шоғырланған. Неғұрлым кең таралған минерал - металлдық қанықтылығы бар қорғасынды-сұр түсті сурьмалық жылтыр, немесе стибин (антимонит) Sb2S3, ол ромбтық жүйеде 4,52-4,62гсм3 тығыздығымен және 2 қаттылығымен кристаллданады. Басты массада сурьмалық жылтыр гидротермальды кен орындарында қалыптасады, онда оның жиынтықтары масысқақ денелердің пішініндей сурьма рудасының кенін тудырады. Рудалық денелердің жоғарғы бөлігінде, жердің қыртысына жақында, сурьмалық жылтыр тотығуға ұшырайды, бірқатар минералды қалыптастырады, нақтырақ: сенармонтит и валентит Sb2O3; сервантит Sb2O4; стибиоканит Sb2O4 H2O; кермизит 3Sb2S3 Sb2O. Жеке сурьмалық рудалармен қатар сурьманың мыспен, қорғасынмен, сынаппен және цинкпен (бозаң рудалар) кешенді қосынды түрінде болатын рудасы кездеседі.
Сурьмалық минералдардың көптеген кен орындары Қытайда, Чехияда, Словакияда, Боливияда, Мексикада, Жапонияда, АҚШ-та, бірқатар африка мемлекеттерінде орналасқан. Революцияға дейінгі Ресейде сурьманы мүлдем өндірмеді, тіпті кен орындары да белгілі болмады (ХХ ғасырдың басында Ресей жыл сайын сырттан шамамен мыңдаған тонна сурьма әкелген). 1914 жылдың өзінде, өздерінің естеліктерінде белгілі кеңес геологы академик Д.И.Щербаков жазғандай, сурмаьлық рудалардың белгілерін ол Кадамджай жотасынан (Қырғызстан) тапқан. Бірақ ол кезде сурьманы ойлайтын жағдай болмады. Екі онжылдықтан кейін ғалыммен жалғастырылған геологиялық зерттеулер сәттілікпен аяқталды және 1934 жылдың өзінде кадамджай рудасынан үшкүкіртті сурьманы ала бастады, ал бір жылдан соң тәжірибелі зауытта алғашқы отандық металлдық сурьманы балқытылды. 1936 жылы-ақ шетелден оны сатып алудың қажеттілігі толықтай жойылды.

3.2.Физикалық және химиялық қасиеттері

Сурьма үшін бір кристальды форма және бірнеше аморфты (жасыл, қара және жарылғышты сурьма деп аталатын) белгілі. Қарапайым жағдайларда тек кристальды формасы берік;ол қорғасын қанықтылығы бар күміс-ақ түсті. Таза металл баяу салқындатылған жағдайда қоқыс қабатымен қыртысында жұлдыз пішінін елестетін ине тәрізді кристальды қалыптастырады. Кристальдың құрылымы ромбоэдрикалық, а=4,5064 А, а=57,10.
Кристальдық сурьманың тығыздылығы 6,69, майлылық 6,55гсм3. Балқу температурасы 630,50С, қайнау температурасы 1635-16450С, балқу жылуы 9,5ккалг-атом, булану жылуы 49,6ккалг-атом. Үлестік жылу сыйымдылығы (калг град):0,04987(200); 0,0537(3500); 0,0656(650-9500). Жылу өткізгіштік (калем.сек.град): 0,045,(00); 0,038(2000); 0,043(4000); 0,062(6500). Сурьма морт, ұнтаққа тез айналады; тұтқырлық (пуаз) : 0,015(630,50); 0,082(11000). Бринелл бойынша тұрақтылық сурьма құймасы үшін 32,5-34кгмм2, жоғары таза (аймақтық балқытудан соң) сурьмалар үшін 26кгмм2. Иілгіштік модулі 7600кгмм2, беріктілік шегі 8,6кгмм2, сығымдылық шегі 2,43 10-6см2кг.
Жасыл сурьма 900 сурьмалық сутегіне сұйылғанда оттегін немесе ауаны өткізу кезінде алынады; 500-де ол қарапайым (кристальды) сурьмаға айналады.
Қара сурьма сурманың буы тез салқындатылған кезде пайда болады, шамамен 4000-да кәдімгі сурьмаға айналады. Қара сурьманың тығыздылығы 5,3. Жарылғышты сурьма - тығыздылығы 5,64-5,97 сұр жылтыр металл, тұзды ашыған хлорлы сурьманың ерітіндісінен (17-53% SbCl2 тұзды ерітіндіде d 1,12) токтың от 0,043 до 0,2 адм2 шамасындағы тығыздылығы жағдайында қалыптасады. Бұндайдан алынған сурьма қыздырылған металлмен үйкелісуінен, зақымдануынан немесе жақындасуынан туатын жарылғышты кәдімгіге айналады; жарылу бір формадан келесі формаға өтетін экзотермиялық процесспен түсіндіріледі.
Қалыпты жағдайларда сурьма (Sb) ауада өзгермейді, ол суда да органикалық ерітінділерде де ерімейді, бірақ көптеген металлдармен тез балқиды. Сурьма кернеулілік қатарында сутегі мен мыстың аралығында орналасады.Оттегіден суды сурьма ысырып тастамайды және HCl и H2SO4 қосындыларында ерімейді. Алайда мықты сұр оттегі қыздырылған жағдайда сурьманы Э2(SO4)3 сульфатына айналдырады. Мықты азотты оттегі сурьманы H3ЭО4 оттегіне дейін тотықтандырады. Сілтілердің ерітінділері өздігінен сурьмаға әсер етпейді, бірақ оттегінің қатысуы кезінде оны баяу түрде бұзады.
Ауада қыздыру кезінде сурьма пайда болған тотықпен бірге жанады, ол галоидтермен және күкіртпен жеңіл байланысады. Сурьма металлдармен белгілі бір қосынды - антимонидтер қалыптастырады, мысалы: Mg3Sb2. Бұл қосындыға қосылған оттегінің әсерімен жалпы формуласы ЭН2 сурьмалық сутегі (стибин) пайда болады. Реакция келесідей тепе-теңдік бойынша жүреді:
Mg3Sb2+6HCl=3MgCl+2SbH3
Бұл қосындылар беріксіз болғандықтан олардың элементтерге көп немес аз ыдырауы қалыптасу сәтінде орын алуы мүмкін, сондықтан тәжірибеде олар әрқашан қосындыларда көптеген еркін сутегі санымен ерекшеленеді.
Стибин түссіз, күкіртсутектінің иісіне ұқсас өте улы газды елестетеді. Онымен улану сутегінің цинкпен немесе темірдің оттегімен әсері кезінде, егер бастапқы азық-түліктерде сурьманың қоспасы (бұл жиі ұшырасады) болса және жұмыс қауіпсіздік ережелерін сақтамай жүргізілсе орын алуы мүмкін. Уланудың алғашқы белгілері (қалтырау, құсық және т.б.) SbH3 дем алудан бірнеше сағат өткен соң пайда болады. Алғашқы көмек көрсетудің негізгі әдісі болып зардап шегушінің тыныштығы жағдайындағы таза ауа табылады. Стибиннің ерітіндісі (SbH3) суда салыстырмалы түрде үлкен емес (шамамен көлемі бойынша 1:5 ). Ол өте күшті қалпына келтіргіш болып табылады. SbH3 кейін ауада жанып кетер кезде су мен тотықты (Sb2O3) қалыптастырумен жанып кетеді.
Сурьманың тотығы (Sb2O3) ауада ерімейтіндей дерлік, ақ түсті қатты затты елестетеді. Сурьма жататын мышьяктың топтамасы бойынша Э(ОН)3 гидратының жалпы формуласына сәйкес химиялық қасиеттер заңды түрде өзгереді. Олардың барлығы амфотерндер, бірақ егер мышьякта(As(OH)3 және висмутта (Bi(OH)3) қышқыл сипаты басым болса, сурьмада негізгі сипат.
Sb2O3 (немесе Sb2O5) суда қызғанда ақ, суда ерімейтіндей дерлік SbO4 құрамды ұнтақ пайда болуы мүмкін. Қатты қыздыру кезінде сурьмаға тән бұл сипат тотық оттегін ысырады және Sb2H3-ға ауысады. Оның сілтілермен балқуынан M2Sb2O3 тәрізді тұз алынуы мүмкін. Sb2O4 тотығы сияқты, одан жасалған тұздар сияқты бір мезгілде үш және бес валентті сурьмадан тұрады және (SbO)SbO3 и (SbO[SbO4]) құрылымына сәйкес келеді. Молекулада бір мезгілде үш және бес валентті сурьманың болуы қышқылдардың рентгенттік анализі нәтижесінде мүмкін болды.
Сурьманың гидрат тотығы (немесе сурьмалық қышқыл) судың әсерімен сәйкес тотыққа айналатын ақ, жапалақ тәрізді тұнбаларды елестетеді. Бұл элементке SbO(OH) гидратын құрғататын азық-түліктер тән. Оған жауап беретін радикал - SbO (антимонил) тұз құрамына кіреді және онда бір валентті металл рөлін атқарады.
Сурма тотығы гидратының еріген бөлігі қосынды сызбасы бойынша диссоцировалануы мүмкін:
Э'''+3OH'Û Э(OH)3ÛH3ЭО3Û3Н+3О3'''
Қосындыға қоспаны қосу кезінде тепе-теңдік солға қарай жылжиды және Э''' катионды тұзға айналады, ал сілтіні қосқан кезде тепе-теңдік оңға қарай жылжиды және ЭО3''' анионды сурьмалық қышқыл (антимониттер) тұздар алынады. Қышқылдық диссоциация Н3ЭО3ÛН+ЭО2+Н2О түрі бойынша су молекулаларының әсерінен де жүруі мүмкін және метасурьмалық қышқыл тұзы(HSbO2) алынады, бірақ ол өте әлсіз болып табылады.
Осылай сурьманың гидрототығының Э(ОН)3 негізгі қасиеттері күшейеді, сол кезде сурьмалық қышқылды Э''' катионды тұздың беріктілігі пайда болады. Sb''' үшін өндірілген қышқылды қышқыл олардың бірден бір өкілі ретінде белгілі, нақтырақ ыстық қышқылға шоғырландырылған сұрдағы Sb (или Sb2O3)ерітіндісімен сурьманың қалыпты сульфаты - Sb2(SO4)3 алынуы мүмкін.Бұл тұз азғантай судың санымен кристаллогидрат береді, әрі қарай қоспаны қосу кезінде алдымен антимонил сульфаты [(SbO2)SO4] пайда болады, кейіннен гидролиз кезі туады. Сурьма үшін К(SbO)C4H4O6 H2O құрамындағы антимонилланың және калийдің аралас шарап қышқылды тұзы тән. Бұл тұз (құстыратын тас) қышқыл шарап қышқылды калийдің (KHC4H4O6) қосындысымен Sb2O3 қайнауында жеңіл қалыптастырады және суда жеңіл еритін түссіз кристаллдарды елестетеді. Ол медицинада және бояу өндірісінде қолданылады.
Сурьманың гидрототығының негізгі қасиеттерінің күшеюі мен қышқылдылығының әлсіреуімен қатар қалпына келтірілу қасиеттері де әлсірейді, өйткені жоғары валенттілік жағдайында элементтердің қосындыға өтудің тенденциясы азаяды. Сурьмалық қышқыл әдетте қалпына келтірушілер түріне жатпайды, бірақ та оның сілтілік ортада тотығуы жеңіл жүреді.
Жоғары тотығы Sb сурьмалық ангидрид (Sb2O3) қышқылмен элементтердің өзара араласуы жағдайында пайда болмайды, бірақ ол сурьманың мықты азот қышқыылымен тотығуынан пайда болатын гидраттарды ұқыпты қыздыру арқылы алынуы мүмкін. Сурьмалық ангидрид суда аз еритін жасыл ұнтақты елестетеді.
Сурьма қышқылының тұздары (сурьма-қышқылды немесе антимонаттар) әдетте гексагидроксисурьмалық қышқылдан - H[Sb(OH)6] алынады ол қосымша HsbO3 3H2O гидративті мета формаға жауап береді. Фосфаттар секілді сурьма-қышқылды тұздар түссіз және суда қиын ериді. Сурьмалық ангидрит өзінің гидратының сурьмалық қышқыл тұзынан (К1=4 10-5) 2750 жағдайында құрғатудан алынуы мүмкін, алынған К және Pb керамикалық өндірісте қолданылады. Na [Sb(OH)4] қиын ерітінді туындысын аналитикалық химияда натрийді ашу үшін қолданылады. Бұл тұздың қышқылының рентгендік анализінің нәтижесі көрсеткендей, ион [Sb(OH6)] ортасында Sb атомы бар октаэдр формасына ие [d(SbO)=1.97A]. Сурьманың күкіртті қосындыларымен әсерлесетін тотығы қыздырылған кезде Sb күкіртімен әсерлесуінен, сонымен қоса қоспада ауыстырып жіктеу жолымен алынуы мүмкін. Құрғақ жолмен алынған (сонымен қатар табиғи) Sb2S2 сұр-қара кристалды затты елестетеді. Sb2S2 и Sb2S5 қоспасынан сары-қызыл ұнтақ түрінде бөлінеді. Сурьманың сульфиді суда және қосылған қышқылдарда (бір мезгілде тотықтандырғыш болып табылмайтын) ерімейді. Sb сульфидтер химиялық жағынан сурьманың тотығымен өте ұқсас. Sb тотығына тән секілді сілтімен әсерлескенде тұз қышқылын Н2ЭО3 немесе Н2ЭО4 береді, сульфидтер оларды тио қышқылға сәйкес тұздың ерігіш күкіртті металлдарымен қалыптастырады (яғни күкірттің орнын оттегі алмастырған кездегі қышқыл), мысалы реакция бойынша:
3(NH4)2S+Sb2S3=2(NH4)3SbS3 және 3(NH4)S+SbS5=2(NH4)3SbS4
Тиосурьмалдылық тұз (H2SbS3) және тиосурьмалық (H3SbS4) қышқыл тұрақты және қоспада да еркін жағдайда. Олар сары немесе қызыл түске боялған. Суда жасалған Na, K и NH4 жақсы ерітіледі, қалған көпшілігі - нашар. Өзінің қосындыларына қарағанда еркін тиокислоттар тұрақсыз және сәйкес сульфид пен күкірттегіне жеңіл бұзылады, мысалы мына сызба бойынша:
2H3SbS3=Sb2S3¯+3H2S и 2H3SbS4=Sb2S5¯+3H2S,
Сондықтан да тиосольдың қоспасының өзіне сәйкес сульфидке қышқылдануы тұнбаға түседі және қарастырылып отырған элементтердің тиоөндірілген қоспасы сапалы химиялық талдау жасауда маңызды.
Сурьманың галоидті қосындылары элементтердің әрекеттесуінң қатынасуында жеңіл қалыптасады. Реакцияның салыстырмалы белсенді жүруін сипаттау үшін үшвалентті сурьмалы тұздың жылу қалыптасуын салыстырайық.
Тұз
SbF3 SbCl3 SbBr3 SbJ3

Жылу қалыптасуы (ккалмоль) 217 91 59 23
ЭГ3 галогенидтері жоғарында Э атомы бар үшбұрышты пирамиданың кеңістіктегі құрылымын елестетеді, ал ЭГ5 түрінің қатысушылары тек SbF5 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.