Мұнайдың физика-химиялық қасиеттері жайлы

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті

Курстық жұмыс
Тақырыбы:
Мұнайдың физика-химиялық қасиеттері

Орындаған: Султанова Султанбиби
Тексерген:

Орал, 2017ж.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Мұнай және мұнай өнімдерінің қасиеттері
1.1 Мұнайдың ғылыми және технологиялық жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Мұнай және мұнай өнімдерінің физика-химиялық қасиеттері ... ... ... ... ... .7
2.Мұнай мен мұнай қалдықтарының экожүйеге әсері
2.1 Мұнайдың қоршаған ортаға әсері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
2.2 Мұнайдың табиғатты ластауға әсер ететін негізгі факторлары ... ... ... ... ..18
2.3 Мұнаймен ластанған топырақты биотехнологиялық жолмен тазарту ... ...20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29

Кіріспе
Зерттеу өзектілігі. Мұнай - ең маңызды сұйық пайдалы қазба. Бірақ оны дұрыс пайдалана білмесе, тіршілік атаулына зардабын тигізеді. Жыл сайын дүниежүзілік мұхитқа 10 млн тоннадай мұнай өнімдері төгіледі. Жердің жасанды серіктерінен түсірілген фотосуреттер, мұхиттар мен теңіздерде тікелей жүргізілген бақылау нәтижелері мұхит бетінің шамамен 13 мұнай кілегейі жапқанын көрсетеді. Бұл бүкіл әлем бойынша үлкен зардап келтіреді.
Мұнай мұхиттағы ірі сүтқоректілер: китке, дельфинге, итбалыққа және құстарға зиян келтіреді. Мұнайдың суға төгілуі көбінесе теңіздің таяз жеріндегі мұнай таситын кемелер апатқа ұшырағанда жиі кездесетін жағдай. Сонымен бірге теңізге құятын ластанған өзендер де өз үлесін қосады [2].
Мұнай түзілу - өте күрделі, көп сатылы және көп уақыт жүретін химиялық процесс, оның тетігінің кейбір сәттері әлі белгісіз. Себебі бастапқы органикалық материалдар шашыранды түрінде, оның мұнай мен газға айналу өнімдері де, әуелгі кезде мұнай аналық көбінесе балшық қабатында кездесуі әбден ықтимал.
Мұнай түзілу өте күрделі көп сатылы және көп уақыт жүретін химиялық процесс. Жер шарында барлығы 10 мың мұнай және газ кен орындары бар. Оның ішінде 1500 мұнай және 400-ден астам газ кен орындары біздің елде ашылған. Мұнайды өндіру басқа жанғыш қазбаларға қарағанда жеңіл. Оны тасымалдау құбырмен іске асырылады және оны қарапайым өңдеп өте көп әр түрлі бағытта пайдаланатын өнімдер алады. Кез келген мемлекет экономикасы мұнайға көбірек байланысты [4].
Мұнай - құрамында газ тәрізді және қатты заттар еріген табиғи дисперсті сұйық көмірсутектер жүйесі. Мұнайда көмірсутектермен қатар, құрамында көміртек пен сутегіден басқа азот, күкірт, оттегі және басқа да элементтер бар гетероорганикалық гетероатомды қосылыстар кездеседі.
Басқаша сөзбен айтқанда, мұнай - бұл газ тәрізді, сұйық жән қатты көмірсутекті қосылыстардың кең кешенін білдіреді.
Жұмыстың мақсаты: мұнайдың физика-химиялық қасиеттеріне сипаттама беріп, экожүйеге әсерін анықтау.
Жұмыстың міндеттері
Мұнайдың ғылыми жіктелуі тураы түсінік беру;
Мұнай және мұнай өнімдерінің физика-химиялық қасиеттеріне сипаттама беру;
Мұнай және мұнай өнімдерінің экожүйеге әсерін анықтау.
Жұмыстың құрылымы: кіріспеден, екі бөлімнен және қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. Мұнай және мұнай өнімдерінің қасиеттері
1.1 Мұнайдың ғылыми және технологиялық жіктелуі
Мұнай - күрделі көмірсутектер және гетероциклды қосылыстар қоспасы болып келетін табиғи шикізат. Мұнайдың әр түрлі жіктеулері бар: химилық, генетикалық, өнеркәсіптік, товарлық, т.б. Мұнайдың ғылыми жүктелу түрлері:
1) ең алғаш ұсынған тығыздық бойынша жіктеу. Мұнайдың үш түрі болады: а) жеңіл, (бензин фракциясы көп);
б) ауырлау,
в) ауыр, (шайыр заттар көп)
2) Химиялық жіктеу. Мұны ұсынған Горное Бюро США. Бұл жүктеу негізінде тығыздық пен көмірсутектік құрама арасында тәуелділік жатыр. Мұнайдың екі фракциясы зерттеледі. Олардың тығыздығы анықталып, мұнай үш кластың біреуіне жатқызылады.
3) Химиялық құрамы бойынша жіктеу. Бұл жіктеу негізінде мұнай құрамында қандай көмірсутек класы көп болатыны алынған. Бұл жіктеу бойынша алты класс болады:
1. парафиндік;
2. парафиндік-нафтендік;
3. нафтендік;
4. парафиндік-нафтендік-ароматтық;
5. нафтендік-ароматтық;
6. ароматтық.
Мұнайдың технологиялық жіктелуі
1967 жылы Совет Одағында енгізілген. Бұл жіктеу бойынша мұнайды бөледі:
1) кластарға, мұнайдағы, бензиндегі, реактивті және дизельді жанармайдағы күкірт мөлшері бойынша;
2) типтерге, 350°С-ге дейінгі фракцияның шығымы;
3) топтарға, базалық майлар мөлшері бойынша;
4) топшаларға, базалық майлардың тұтқырлық мөлшері бойынша.
Мұнайдың түзілуі
а) Мұнайдың бейорганикалық түзілуінің үш түрлі гипотезасы:
1) Соколовтың космостық гипотезасы (1992 ж)
2) Менделеевтың карбидтік гипотезасы (1978ж)
3) Кудрявцевтың магмалық гипотезасы
Ең алғаш мұнайдың органикалық түзілуі жайлы ұсынған Ломоносов болған. Органикалық теория бойынша мұнайдың түзілуінің көзі бұл төмен өсімдіктік және жануарлардың, организмдердің органикалық қалдықтары. Бұлар суда өмір сүрсе планктон, судың түбінде өмір сүрсе бентос деп аталады. Бастапқы түзілген субсрат бактериялар әсерінен бактериялық биомассаға айналады. Сондай-ақ, полимерлену мен поликонденсация жүреді. Нәтижесінде хераген түзіледі. Хераген жер жынысына сорбцияланып, органо-минералды комплекс түзеді. Тереңдікке - қысым мен температураға байланысты мынадай сатылар болады:
а) 1,5-2 км тереңдік, декарбоксильдеу, дегидротация, шеткі функционалдық топтардың түзілуі жүреді.
б) 2-3 км тереңдік, 80-170°С температура керогеннің деструкциясы жүреді. Битумоидтар түзіледі.
в) МБФ аяқталған соң 4-6 км 250°С кероген өзгеріске ұшырайды:
1) кокстік сатысы;
2)көмірсутектік газдар көп түзіледі, яғни бұл саты газ түзілуінің басты фазасы ГБФ.
г) 6 км-ден артық тереңдікте,мұнда газ өнімдерін жоғалтып, көмірге айналады. Бұл саты антрацит сатысы деп аталады.

1.2 Мұнай және мұнай өнімдерінің физика-химиялық қасиеттері
Табиғи мұнайдың шығу тегін зерттеушілер алдында тұрған басты қиындық, оның түзілуі туралы тура және сенімді мәліметтердің жетіспеуі - онда бастапқы органикалық ұлпалардың болмауы. Зерттеуші әртүрлі болжамға апаратын болжамдар мен жанама фактілерге ғана сүйенеді. Көптеген геологтар тірі материядан мұнайдың түзілгендігі туралы гипотезаны қолдайды. Мұнайдың бейорганикалық түзілу гипотезасын қорғайтын геологиялық және химиялық сипаттағы анық ұғымдарды келтіруге болады [1].
Мұнай - көмірсутектер қоспасы болып табылатын, жанатын майлы сұйықтық; қызыл-қоңыр, кейде қара түске жақын, немесе әлсіз жасыл-сары, тіпті түссіз түрі де кездеседі; өзіндік иісі бар; жерде тұнбалық қабатында орналасады; пайдалы қазбалардың ең маңызды түрі.
Негізінен алғанда көмірсутектерінен (85 % -ға дейін) тұратын бұл заттар дербес үйірімдер шоғыры түрінде жекеленеді: метанды, нафтенді және ароматты (хош иісті) тізбектер. Оның құрамында оттегі, азот, күкірт, асфальтты шайыр қосындылары да кездеседі.
Мұнайдың түсі қызғылт, қоңыр қошқыл, кейде ол ашық сарғыш түсті, ақшыл болып та келеді. Мысалы, Әзірбайжанның Сурахана алқабында ақшыл түсті мұнай өндіріледі. Мұнай судан жеңіл, оның меншікті салмағы 0,65-0,95 гсм3. Мұнай өз бойынан электр тогын өткізбейді. Сондықтан ол электроникада изолятор (айырушы) ретінде қолданылады. Осы кезеңде мұнай құрамынан екі мыңнан астам халық шаруашылығына керекті заттар алынып отыр: бензин, керосин, лигроин, парафин, көптеген иіссу түрлері, кремдер, парфюмериялық жұмсақ майлар, дәрі-дәрмектер, пластмасса, машина дөңгелектері тағы басқа. Ол қуатты әрі арзан отын -- бір тонна мұнай үш тонна көмірдің, 1,3 тонна антрациттың, 3,3 тонна шымтезектің қызуына тең [2].
Қазір "Қара алтын" деп бағаланатын мұнайдың өзіндік мол тарихы бар. 1539 жылы ол тұңғыш рет Америка құрлығынан Еуропаға тасылатын тауарлардың тізіміне кіріпті. Сол жылы Венесуэладан Испанияға жөнелтілген мұнай тасымалының алғашқы легі бірнеше темір құтыға ғана құйылған жүк екен. Ол кезде дәрігерлер оны тек артрит ауруын емдеуге ғана пайдаланатын болған.

Сурет 1. Қазақстанның мұнай өндірісі
Қазақстан дүние жүзінде барланған мұнай қорының көлемі бойынша 13-орында. Республикада 200-ден астам мұнай және газ кенорындары, 14 ірі кенорындары, 3 мұнай өңдеу зауыттары мен 3 газ өңдеу зауыттары бар.
Сарапшылардың мәліметтеріне сәйкес Қазақстандағы мұнай мен газдың жалпы қоры 23 млрд. тонна, оның 13 млрд. тоннасы Каспий теңізінің астында жиналған.
Басқа мұнай кенорындары: Кенбай, Жаңажол, Жетібай, Қаламқас, Қаражанбас, Өзен, Кұмкөл.
Каспий теңізіндегі мұнай қорын ескермегендегі Қазақстанның дәлелденген мұнай қоры 26 млрд. баррель (3,6 млрд. тонна), газ қоры 1,9 трлн. м3.
Теңіз кенорынындағы өндіруге болатын мұнай қорының көлемі 1 млрд. тонн (7,3 млрд. барр.) астам. Қарашығанақ мұнай-газконденсат кенорынындағы өндіруге болатын мұнайдың қоры шамамен 700 млн. тонн (5,1 млрд. барр.), ал газконденсат қоры 1,3 трлн. м3.
Каспий теңізінің Қазақстанның үлесіне тиісті секторындағы көмірсутектердің жорамалды қоры 13 млрд. тоннаға (100 млрд барр.) тең деп саналуда. Бұл дүние жүзіндегі дәлелденген мұнай қорының 2 - 3 % мөлшерін құрайды. Солтүстік Каспийдегі Қашан кенорынындағы мұнайдың жорамалды қоры 2,7 млрд. тоннаға (20 млрд. барр.) тең.
Жердің шөгінді қабатында таралған, жанғыш майлы сұйықтық; маңызды пайдалы қазынды. Мұнай 1.2-2,0 км-ден астам тереңдікте газ тәрізді көмірсутектермен бірге түзіледі. Түсі ашық-қоңырдан қою қоңырға, қараға дейін өзгереді, тығыздығы 0,65-1.05 граммсм3 аралығында. Мұнай жеңіл (тығыздығы 0.83гсм3-ке дейін), орташа(0,831-0,860 гсм3), ауыр (0,860гсм3-тен жоғары) болып бөлінеді. 28С градустан жоғары температурада қайнайды, қату температурасы 26-дан-60'С-қа дейін, меншікті жылу сыйымдылығы 1,7-2,1 кДж(кг*К), меншікті жану жылуы 43,7-46,2 МДжкг, диэл.өтімділігі2-2,5; Электр өткізгіштігі 2*10*10(дәрежесі)-0,3*10*-18(дәреже сі) Ом-1*см-1(дәрежесі), тұтану температурасы 35-120*С, органикалық еріткіштерде ериді, суда ерімейді. Мұнай-көмірсутектердің күрделі (негізінен парафинді және нафтенді, аз дәрежеде-ароматты) қоспасы. Әр түрлі кен орындарында мұнайдың көмірсутектік құрамы түрліше өзгеріп отырады. Негізгі қоспалары (4-5%):нафтен қышқылдары, асфальтты-шайырлы заттар, меркаптандар, моно-және дисульфидтер, тиофендер және тиофандар, күкіртсутек, пиридин және пиперидин гомоглогтар, т.б. Элементтік құрамы: С 82,5-87%; H 11.5-14.5%; O 0.05-0.35%; S 0.001-5.5%; N 0.02-1.5%. Өнеркәсіптік зерттеулерде негізінен мұнайдың тығыздылығын, оның фракциялы құрамын, тұтқырлығын, құрамындағы күкірт, шайыр асфальтен, парафиндердің мөлшерін және олардың балқу температураларын анықтайды. Құрамындағы күкіртке байланысты аз күкіртті , күкіртті, жоғары күкіртті болып үш топқа бөлінеді. Әдетте мұнай құрамындағы азот пен оттек 10%-дан аспайды, тек кейбір жағдайларда 1,8 және 1,2%-ға азаяды. Мұнайдың негізгі пайда болу көзі - құрамындағы сутектің мөлшері жоғары болатын планктон, сапропельді органикалық зат және өсімдік қалдықтарынан түзілетін гумосты зат. Мұнайда 20-дан астам әр түрлі элемент (V, Ni, Ca, Mg, Fe, Al, Si, Na, т.б) бар. Мұнай түзуші жыныстар - саз балшықтар, олар мезокатагенез белдемесіне жеткенде мұнай түзілетін басты фактор - органикалық заттар 50*С-тан жоғары температурада ұзақ уақыт қызады. Бұл белдемнің жоғ арғы шекарасы 1,3-1,7-ден 2,7-3 км-ге дейін тереңдікте жатады. Төмен шекарасы -3,5-5 км. Мезокатагенез белдемінде көп мөлшерде мұнай көмірсутектері түзіледі, олар бензин және керосин фракцияларын беріп, микромұнайдың қозғалғыштығын жоғарылатады.
Мұнай дүние жүзілік жанар-жағар май-энергетикалық балансында орасан зор үлеске ие: оның адамзат пайдаланатын қуат көздері ішінде 48% алады. Болашақта бұл көрсеткіш мұнай өндірудің қиындай беруінен, және атом және басқа қуат көздерін пайдалануының өсуінен кеми береді.
Химия мен мұнай-химия өнеркәсіптерінің қарқынды дамуына байланысты мұнайға деген сұраныс жанар-жағар майлар үшін ғана емес, синтетикалық каучук, синтетикалық талшықтар, пластмасс, жуу құралдарын, пластификатор, бояғыштар т.б. (әлемдік өндірістің 8%-нан астамы) өндіру шикізат көздері үшін өсуде. Осыларды шығаруға бастапқы заттар ретінде көп қолданылатындар: парафиндік көміртектер - метан, этан, пропан, бутан, пентан, гексан, және жоғарымолекулярлықтар (10-20 атомды молекулалы көміртектер), циклогексан; ароматты көміртектер - этилен, пропилен, бутадиен; ацетилен.
Мұнай-газ кендері - бірыңғай құрылымдық элементтермен сипатталатын жеке алаң қойнауында орналасқан мұнай мен газ иірімдері шоғырларының жиынтығы. Мұнай-газ кендері мұнай немесе газ түрінде және аралас мұнайлы-газды, газды-мұнайлы кендер түрінде ұшырасады.
Барлық мұнай құрамындағы алкан мөлшері 20-50 % аралығында болады.Парафинді мұнайда алкандардың мөлшері 60 % не одан көп болады, азпарафинді мұнайда оның құрамы 1-2 % дейін кездеседі.Егер алкандардың мұнай фракциялары бойынша таралуын қарастырсақ , келесідей барлық мұнайға ортақ заңдылыққа кезігеміз: алкан мөлшері фракцияның tқайнау.
Парафин- нафтенді мұнайда алкандар төмен қайнайтын фракцияларда (300 °С дейін) кездеседі.Парафинді мұнайда жоғары қайнайтын фракцияның өзінде алкан мөлшері көп болуы мүмкін.
Барлық жанғыш қазбалар бес негізгі элементтерден тұрады - көміртек, сутегі, азот, оттегі және күкірт. Дегенмен жанғыш қазбалардағы олардың мөлшері әртүрлі. Элементтік құрамындағы, ал демек, топтық құрамындағы айырмашылық бастапқы өсімдік материалына және мұнайдың түзілу жағдайларына байланысты. Мұнайдың барлық компоненттері тұратын негізгі элементтер - көміртек пен сутегі.
Мұнайды өндіргенде қысымның төмендеуі салдарынан газдар бөлінеді. Мұндайда бөлінетін газдарды серіктес (ілеспе) газдар деп атайды. Олардың құрамы мұнайдың орналасу жағдайына (температура мен қысым) тәуелді. [2]
Салыстырмалы тығыздық деп зат тығыздықтарының стандартты зат тығыздықтарына қатынасы.
б)Молекулалық шама фракцияға кіретін заттардың орташа молекулалық массасын көрсетеді. Яғни фракцияның құрамын сипаттайды. Молекулалық массаны әр түрлі әдістермен анықтайды: криоскопиялық, эбуллиоскопиялық, т.б.
в) Тұтқырлық- сұйықтардың бір бөлігінің басқа бөлігіне қатысты жылжуына кедергі көрсету қасиеті.Үш түрлі тұтқырлық болады:
1) динамикалық;
2) кинематикалық;
3) шартты тұтқырлық;
Майлардың тұтқырлықтық температуралық қасиеттерін келесі көрсеткіштер сипаттайды: тұтқырлық коэффициенті;
Тұтқырлықтың температуралық коэффициенті:керісінше тұтқырлықтық температуралық коэффициент сирек пайдаланыладытұтқырлық индексі;
г) Қату, лайлану және кристалдану температуралары
д) Ұшқындану, тұтану және өздігінен тұтану температуралары
е) оптикалық қасиеттері
1) Рефракция және жарықтың сынуы
2) меншікті рефракция
3) молекулалық рефракция- меншікті рефракцияның молекулалық массаға көбейтіндісі
4) дисперсия- бұл n - нің толқын ұзындығына тәуелділігі. 3 түрлі болады:
а)орташа
б) салыстырмалы
в) меншікті
5) рефракция интерцепті немесе рефрактометриялық айырма - бұл сыну көрсеткіші мен жартылай тығыздықтың айырмасы
Мұнайдың элементтік және топтық құрамы. Оларды анықтау әдістері
Мұнайдың және мұнай өнімдерінің негізгі элементтері көміртек және сутек.
С - 83-83%
Н - 12-14 %
Бұлардың мөлшері кейбір технологиялық процестерді есептеу үшін қажет. Кейде екуінің қатынасы пайдаланады.
Көміртек пен сутектің элементтік анализин жүргізу үшін мұнайды органикалық массасын қалдықсыз жағу керек. Сонда H2O, CO2 түзіледі. Осыларды сіңіріп алып, сутек пен көміртектің мөлшерін есептейді.
Сонымен қоса мұнайдың құрамына гетератом кіреді. Бірақ бұлар көмірсутектік радикалдармен байланысқан кезде осы 1 гетератомға 15-20 радикалға шейін сәйкес келеді.
Мұнайда оттекті, күкіртті қосылыстар мөлшері көп болса, онда мұнайды өңдеу кезінде қосымша құрылғылар қажет. Яғни мұнайды осы қосылыстан тазалау керек.
Күкіртті анықтау. 2 әдіспен анықталады.
1 әдіс. Бұл жеңіл мұнай өнімдері үшін пайдаланады. Лампалық әдіс деп аталады. Арнайы лампада мұнай өнімін жағады. Түзілген CO2 абсорбердегі сода ерітіндісіне сіңіреді. Ал бұл сода ерітіндісі титрленген ерітініді болу керек. Соданың артық мөлшерін қышқылмен титрлеп, сол арқылы CO2 мөлшерін анықтайды, ал күкірттің мөлшерін есептейді.
2 әдіс. Бұл орташа және фракцияларды анализдегенде пайдаланады. Конденсатты шаю әдісі деп аталады.
Колориметриялық бомба пайдаланады. Колориметриялық бомбаға 10 мл дистильденген су құяды. Мұнай өніміні енгізіп, оны жағады. Сонан соң бомбадағы суды және бомба қабырғасын шайған сода колбаға ауыстырылады, қышқыл қосады, қайнатып CO2 - ны ұшырады. Сонан соң BaCl2 қосады. Нәтижесінде BaSO4 тұнбаға тұзіледі. Оны сүзеді, кептіреді, құрыштайды. Сосын массасын өлшейді. Сол арқылы күкірт мөлшерін есептейді.
Азотты анықтау. 2 әдіспен анықталады.
1 әдіс. Мұнай өнімін CO2 ағымында қатты тотықтырғышпен, мысалы CuO тотықтырады. Сондағы түзілген азот оксидтерін металдық мыспен тотықсыздандарып, азот алады.
CO2 - ны сіңіргеннен кейін, азоттың көлемін өлшейді. Сол арқылы азот мөлшерін табады. CO2 - ны сілтімен сіңіреді.
2 әдіс. Универсалды әдіс.
Мұнай өнімін концентрациялы күкірт қышқылымен тотықтырады. Нәтижесінде (NH4)2SO4 түзіледі. Оны сілтімен өңдеп, қыздырады. Сонда аммиак ұшып шығады, сосын титрленген қышқыл ертіндісіне сіңіреді. Қышқылдың артық мөлшерін титрлеп, сол арқылы қанша аммиак және азот болғанын есептейді.
Оттекті анықтау.
Көбінесе оттектің мөлшерін 100%-тен қалған барлық элементтердің мөлшерін шегеру арқылы алады. Әрине, бұл нәтиже дәл болмайды. Себебі, әрбір анықтау қателігі оттектің мөлшеріне әсер етеді. Оттекті анықтаудың тура әдістері де бар. Бірақ олардың да дәлдігі төмен. Сондықтан жасаудың қажеті жоқ.
Мұнай мен мұнай өнімдерінің топтық және топтық-құрылымдық құрамы, анықтау әдістері.
Мұнайдың өнімдерінің топтық құрамы деп көмірсутектердің класстарын анықтау болып табылады. Осы топтық құрамды мынандай әдістермен анықтайды:
1. Химиялық әдістер
2. физико-химиялық әдістер
3. аралас әдіс
4. физикалық әдістер
Химиялық әдістер. Химиялық реакцияға негізделген. Анықталатын көмірсутектердің химиялық реагентпен әрекеттесуіне негізделген. Реакция нәтижесінде көлем өзгереді немесе түзілген өнім мөлшерін өлшейді. Мысалы, нитрлеу, сульфирлеу реакциялары пайдаланады.
Физико-химиялық әдістер - экстракция және адсорбция.
Аралас әдістер. Бұл ең дәл әдістер және кеңінен пайдаланады. Олар 2 әдісті бірге пайдалануға негізделген.
Физикалық әдіс. Оптикалық қасиеттерге негізделген. Жеңіл фракциялар үшін топтық құрам анықталады. Ал ауыр фракция үшін топтық құрамын анықтау қиын.
Бензиндік фракциясының топтық құрамы
Бензин 200 0С шейін айдалады. Изомерлер саны көп. Мөлшерлері де алуан түрлі. Алкандардың мөлшері - 1-30% - дейін, изоалкандар 18-40%, циклоалкандар 21-75%, арендер 6-46% дейін жетеді.
Әр мұнайдың бензиндік фракциясының топтық құрамы әр түрлі болады.
Бензин құрамында арендер мөлшерін анықтау үшін бензинді 4 фракцияға бөледі:
1. Бензолдық
2. Толуолдық
3. Ксилолдық
4. Қалдықтық
Әрбір фракицядағы арендер мөлшерін аналиндік нүктелер әдісімен анықтап, бензиндегі арендердің жалпы мөлшерін табады.
Май фракциясының құрылымдық-топтық құрамы
Молекулалық массасы артқан сайын май фракциясында изомерлер саны көбейеді. Ал әрбір изомердің мөлшері аз болады, сондықтан жеке түрінде қалыпты алкандарды және кейбір изоаминдерді және арендерді идентификациялап анықтауға болады.
Фракцияның молекулалық массасы артқан сайын алкандар мен циклоалкандардың қосынды мөлшері кемиді.
Ал алкандардың циклоалкандарға қатынасы қатынасы көп өзгереді.
Гудрондар фракциясының құрылымдық-топтық құрамы
Гудрондар 500% қалдық фракция.
Гудрондар май фракциясын айдағаннан кейінгі қалдық фракция. Құрамында алкандар, арендер, шайырлар, асфальтендер болады.
Алкандар мен циклоалкандар қосынды мөлшері май фракциясынан төмен болады.
Шайырлар мұнай құрамындағы заттар, олар төмен қайнайтын алкандарда ериді. Орташа алғанда мұнайдағ шайырлар мөлшері 5-20%. Алайда кейбір мұнайда шайыр болмайды, ал кейбір мұнайда 30% немесе одан да жоғары болады. Ең көп кездесейтін гетероатом - оттек.
Асфальтендер - мұнай құрамындағы зат. Бұлар мұнайдың ең жоғары молекулалық қосылыстары. Мұнайдан бөлінген асфальтендер қатты және қара қою түсті заттар балқығанда ыдырайды.
Асфальтендердің мұнайдағы мөлшері 20% болады, кейбір мұнайда тіпті болмайды. Асфальтендер құрамында сутек мөлшері аз болады, алайда шайырға қарағанда гетероатомдар көп болады.

2.Мұнай мен мұнай қалдықтарының экожүйеге әсері
2.1 Мұнайдың қоршаған ортаға әсері
Су қоймаларының негізгі ластаушысына толық тазартылмайтын өнеркәсіптік қалдықты сулар жатады. Сондықтан да көптеген өзен сулары мұнай өнімдерімен, ауыр металдармен, органикалық және минералды заттармен, пестицидтермен ластанған. Қалдық сулардың тазартылмай су қоймаларына құйылуы ластаушы заттардың тұнба түрінде үлкен мөлшерде жинақталуына әкеледі.
Адам өміріне және табиғи экожүйеге де тұрмыстық қалдықты сулардың құрамында болатын синтетикалық кір жуғыш заттар да үлкен зиян әкеледі. Олар су бетін көбікпен жауып тастап, суға өттегінің түсуіне кедергі жасайды. Су қоймаларының экожүйесіне ауылшаруашылық қалдықты суларымен келетін құрамында азот, фосфор және тағы басқа биогенді элементтер бар органиканың зиянды әрекеті де өте үлкен. Осы заттардың әсерінен су қоймаларында эвтрофикация процесі дами бастайды. Бұл - биогенді элементтердің көмегімен судағы организмдердің биологиялық өсуінің жылдамдауына әкеледі, осының нәтижесінде суда жалпылама фитопланктондардың, көк-жасыл балдырларды, жоғарғы су өсімдіктерінің көбеюі басталады да, су күнделікті тіршілікке жарамсыз болып қалады.
Мұнай химиялық құрамы жағынан органикалық қосылыстардан тұрады, яғни оның негізі - С,Н. Мұнай құрамында көмірсутектерден басқа да аз мөлшерде органикалық қосылыстар болады.Ол қосылыстардың құрамына О,S,N және металдар кіреді. Шайыр және асфальт заттары сияқты үлкен молекулалы қосылыстар да бар. Мұнайдың құрамы бірдей емес. Бірақ олардың бәрінде де көмірсутектердің үш түрі - парафиндер, циклопарафиндер, аромат қосылыстар болады, бұл аталған көмірсутектердің барлығының мөлшері әр мұнай кенінде әртүрлі болуы мүмкін. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.