Техногенді төтенше жағдайлар

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

РЕФЕРАТ

Тақырыбы:

«Техногенді төтенше жағдайлар»

Орындаған:

Тексерген:

Орал, 2015ж.

Жоспары

Кіріспе

1. Өрттер

2. Өрт кезіндегі іс әрекетінің ережесі

3Жарылыстар

4. Жарылыс әрекеттердің ережелері

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Төтенше жағдай - мемлекетке төнген түрлі қауіпке байланысты елбасы немесе парламент жариялайтын уақытша режим. Ол табиғат апаты, соғыс қаупі, техногендік апат, халық ішіндегі толқу, т. б. жағдайларда жарияланады. Мұндай уақытта азаматтардың құқықтары мен бостандықтары саналы түрде шектеледі, бейбіт кездегі заңдар күшін тоқтатып, төтенше заңдар шығарылады. Төтенше жағдай жариялай отырып мемлекет басшысы өзіне көптеген абсолютті өкілдіктер алады. Түрлі мемлекеттік органдар өз қызметтерін өзгертеді. Олар жаңа заңдық кеңістікте қатаң тәртіпке бағына отырып қызмет жасауға мәжбүр болады. Төтенше жағдай жариялау уақыты, мерзімі, сол кездегі билікке берілетін өкілеттіктер дәрежесі ел Конституциясында анықталады.

Төтенше жағдай пайда болу жағынан -табиғи, техногенді, экологиялық, биологиялық, антропогендік, әлеуметтік және біріккен немесе қосылған болып бөлінеді.

Бейбіт уақыттағы төтенше жағдайды 5 топқа бөлуге болады:

қоршаған ортаның зиянды заттардан ластануы;

жарылыс, өрт;

көлік комуникациясындағы ТЖ;

әскери саясаттық сипатта болатын;

стихияға әкеліп соғатын.

Табиғи сипаттағы төтенше жағдай - дүлей зілзала (жер сілкінісі, сел, көшкін, су тасқыны және басқалар), табиғи өрт, індеттер мен малдың жұқпалы аурулары, ауылшаруашылық өсімдіктерінің және ормандардың кеселдері мен зиянкестері арқылы зақымдануын туғызатын төтенше жағдайлар.

Техногендік сипаттағы төтенше жағдай - өнеркәсіп, көлік авариялары және басқа да авариялар, өрт (жарылыс), күшті әсер ететін улы, радиоактивті және биологиялық жағынан қауіпті заттарды тарататын (тарату қаупі бар) авария, үйлер мен ғимараттардың кенеттен қирауы, бөгендердің бұзылуы, тіршілікті қамтамасыз ететін электр-энергетика және коммуникация жүйелеріндегі, тазарту құрылыстарындағы авария туғызған төтенше жағдай.

Төтенше жағдай аймағы - бұл төтенше жағдай туындаған белгілі бір аумақ. Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдай таралу аумағынажәне келтірген нұқсанның көлеміне қарай объектілік, жергілікті, өңірлік және жаһандық болып бөлінеді.

1. Өрттер

Өрт деп адамдардың денсаулығына және өмірі үшін қауіп төндіретін материальды шығындар әкелетін жанудың басқарылмайтын процесі.

Әрбір 5 секунд сайын біздің ғаламшарда өрт тіркеледі, оларда жылына 5, 5 млн жуыққа өрттер тіркеледі. Жыл сайын әлемде өрттің себебінен орта есеппен 85 мың адам қайтыс болады. Олардың әсерінен туындайтын өрттердің және шығындардың саны жыл сайын көбею үстінде .

Ресейде жылына 300 мыңға жуық өрт тіркеледі, онда 20 мың адам қайтыс болады, соның ішінде ресейліктер (2005 жылы 18194 адам қайтыс болды) . Біздің елде өрттен туындаған материальды шығындар жылына миллиард рубль құрайды. Басқа мемлекеттермен салыстырғанда өрт бойынша шығындар Ресейде ең жоғары орында болып табылады - олар АҚШ қа қарағанда 3 есе көп, Жапониямен салыстырғанда 3, 5 есе көп және Ұлыбританияда көрсеткішінен 4, 5 есе көп болады.

Өрттердің, материальды шығындардың, адамдардың қайтыс болу санының артуы техниканың және технологияның қарқынды дамуы, өнеркәсіптің концентрациясы, жаңа өртке қауіпті материалдарды жасау, өртті өшірудің бірінші құралдарының жеткілікті мөлшерде болмауы, өрттер туралы профилакти¬ка және ескерту бойынша халықты әрекеттерге дайындаудың төмендігі, өрттерді ескерту, өрт кезінде өртті сөндіру дағдылардың және қауіпсіз әрекеттердің ( 3. 1 кесте ) болмауы.

Өрттер келесідей түрлерге : күнделікті заттар (үй, бөлім, гараж, қосалқы үй) ; өнеркәсіптік (цех, қойма, мекеме, транспорттық құралдар ) ; табиғи (орман, алқап, шөп, қоға, шым тезек) ( 3. 1 сурет) болып бөлінеді.

Жанғыш материалдардың саны және сапасы, алып жатқан алқабы, жану уақыты, келтірілген шығындар және салдары бойынша барлық өрттер бес балдық шкала бойынша бағаланады. Ең күшті өрттерге жоғарғы 5-ші категория беріледі. Жану үшін келесілер болуы тиіс: жанғыш заттар, тотықтырғыштар, тұтандыру көзі .

Жанғыш деп тұтандыру көзін өшірген соң да жана беретін мынадай заттарды және материалдарды айтамыз .

Тотықтырғыш көп жағдайда ауаның оттегісі, бірақ оның орнына хлор, фтор, бром, йод, азот оксидтері және басқалар қолданылуы мүмкін . Көптеген заттардың жануы ауаның оттегісі 21 ден 14 - 18% ге төмендеген кезде тоқтайды.

Тұтандыру көзіне кездейсоқ жалындарды, қыздырылған денелерді, ашық жалынды, жандыруды жатқызамыз .

Өрттің құраушы факторларына мыналар жатады : от (жалын), түтін, шоқ, қара күйе .

Өрттердің туындауының себептері :

■ Отты ұқыпсыз қолдану ;

■ Газдық және электрлік құрылғылармен, пешпен жылытумен жұмыс істеген кезде техникалық қауіпсіздік талаптарын бұзу;

■ электрлік газбен пісіру және жалындық жұмыстар жүргізу ережелерін бұзу:

■ кездейсоқ немесе қасақана өртеу;

■ найзағайдың соғысы ;

■ өздігінен жану .

Өртті туындататын факторлар :

■ таралушы жалындар ;

■ жылулық шағылыстыру, қоршаған ортаның және заттардың жоғары температурасы ;

■ түтін ;

■ өрт аймағында ауа құрамындағы оттегінің төмендігі;

■ жанудың уландырғыш өнімдері (көгеретін қышқыл, көміртек тотығы, фосген) ;

■ жарылудың потенциальды мүмкіндігі ;

■ адамдардың үрейі, психологиялық жүктеме, қатты ширығу .

Басталған өрттің белгілері:

■ түтіннің иісі ;

■ шамалы от, жалын ;

■ жанып жатқан резинаның және пластмассаның сипаттамалық иісінің болмауы;

■ электр желісінде токтың төмендеуі, электрлік сымдардың жану белгілері .

2. Өрт кезіндегі іс әрекетінің ережесі

Егер өрт ғимарат ішінде басталса :

Үрейленбеңіз ;

■ 01 телефоны бойынша өрт сөндірушілерді және құтқарушыларды шақырыңыз, қандай ғимаратта екеніңіз жайлы хабарлаңыз

■ Бастапқы сатысында өртті өздігінен сөндіруге көрсетіңіз: өрт сөндіргішті, суды, қарды, құмды немесе жерді қолданыңыз, өртті қалың матамен жабыңыз;

■ электрлік және газдық аспаптарын өшірңіз ;

■ барлық есіктерді және терезелерді жабыңыз ;

■ өзіңізбен құжаттарды, ақшаны, құнды заттарды алыңыз;

■ запастық шығысстарды, өртке арналған сатыларды қолданып жылдам өрттің қауіпті аймағын тастап кетіңіз;

■ егер ғимаратты тастап кетуге болмайтын болса, еденге жатыңыз, көмекті күтіңіз немесе еңбектеп есікке қарай жылжыңыз ;

■ тыныс алу органдарын түтіннен қорғай отырып дымқыл мата арқылы дем алыңыз - түтінмен қаныққан ауамен бірнеше рет тыныс алу естен танып қалуға алып келеді;

■ балконға шығып, артыңыздан есікті жабыңыз, көмекке шақырыңыз;

■ өрттен және жылулық сәулеленуден қорғану үшін дымқыл тығыз матаны қолданыңыз;

■ кірістік есікті кілтпен жаппаңыз ;

■ ешқандай жағдайда лифтті қолданбаңыз .

Егер өрт лифтте басталса :

Өрт туралы диспетчерге хабарлаңыз;

■ лифттің тоқтауын күтіңіз және жылдам кабинкадан шығыңыз;

■ лифттің кабинкасынан шығып, есікті жауып тастаңыз ;

■ 01 телефоны бойынша өрт сөндіргішті және көмекшілерді шақырыңыз;

■ Қабаттар арасында лифт кабинкасының тоқтап қалу жағдайында осы туралы диспетчерге хабарлаңыз, көмек туралы сигнал беріңіз, өздігінен кабинаның есігін ашуға және сыртқа шығуға тырысыңыз;

■ Егер лифттің кабинасынан шығу мүмкіндігі болмай тұрса, үрейленбеңіз, ауызыңызды және мұрныңызды дымқыл матамен жабыңыз, еденге отырып және көмекті күтіңіз .

Егер адамда киім жанса :

 Өртті сөндіру үшін жерге құлап және аунау керек . Қолмен басты, бетті, көзді қорғаңыз;

■ Жанып тұрған киімде жүгірмеңіз - ауаның қозғалысы жануды күшейтеді ; 4

■ Запа шеккенді тығыз дымқыл матамен жабыңыз, басты ашық қалдырыңыз, адам жанудың өнімдерімен тұншығып қалмау үшін ;

■ Жанып жатқан киімді жылдам шешіңіз;

■ Суға түсіңіз немесе сумен шомылыңыз . Қарға жатыңыз ;

■ Теріге жабысқан киімді жұлмаңыз ;

■ Запа шеккен адамға бірінші көмек көрсетіңіз және оны жұбатып және емханаға жіберіңіз.

Өртті сөндіру процесі - көп еңбекті қажет ететін және қиын жұмыс, ол өзіне ауның (оттегі ) және жанғыш материалдардың жану аймағына қолжетімділіктің болмауынан, жану аймағын салқындату үшін өрт сөндіргіш құралдарды интенсивті қолданудан тұрады. Өрттерді сөндіру процесінде арнайы өрт сөндіретін техника және арнайы технология қолданылады. Көптеген ғимараттар өрт сөндіруші крандары бар шкафтармен жабдықталған . Әрбір шкафта өрт сөндіргіш құбыр, оқпан, бұрандалы ысырма (кран) болуы тиіс . Өрт болған жағдайда кранға шланганы жалғау керек, шлангаға оқпан кигізу, ысырманы ашу, егер батырма болса оны басу керек. Бір батырма вентиляторды, басқасы - судың насостарын қосады, судың қысымын күшейтеді. Сумен бастапқыда жалынды сыртқы жақ бойынша бәсеңдетеді, сосын жанудың ошағына береді.

Көлемі бойынша үлкен емес өртті сөндірудің эффективті тәсілі қолдық өрт сөндіргіштер (3. 2 сурет) болып табылады. Қолданылатын өрт сөндіру материалына айланысты олар келесідей: көпіршікті, көмірқышқылды, ұнтақты болады . Олардың жұмысының принципі өрт сөндіргіштің компоненттерінің химиялық реакциясына, өрт сөндіргіш затты түзу және бөлу .

Химиялық көпіршікті өрт сөндіргіштер (ХКӨС) жанғыш материалдарды сөндірген кезінде қолданылады, тогы бар электрлік орнатқыштарды есептемегенде қолданылады. +5 тен +50°С қа дейін температурада қолданылады. Өрт сөндіргішті іс әрекетке келтіру (ХКӨС ) :

■ пломбаны алып тастау ;

■ тұтқасын көтеру және шегіне жеткенше (180°) асыра тастау ;

■ өрт сөндіргішті астын үстіне келтіріп аудару және сілку ;

■ ағысты өрт ошағына бағыттау .

Көмір қышқылды өрт сөндіргіштер (КӨС ) қоршаған орта ауасының температурасы от -25 тен +50°С қа дейін болған кезде әртүрлі заттардың және материалдардың жануын өшіру үшін, сонымен қатар тоғы бар электрлі құралдарды өшіру үшін қолданады .

Көмір қышқылды өрт сөндіргіштерді әрекетке келтіру :

■ пломбаны алып тастау және тұтқасын шығару ;

■ раструбты өртке бағыттау (өрт сөндіргіш айналдырмайды ) ;

■ тетіктерді басу .

Ұнтақты өрт сөндіргіштер (ҰӨС) используются для тушения загораний қоршаған орта ауасы кезіндегі 25 тен +50°С қа дейінгі температурада бензиннің, дизельді отын, лактарды, бояу және басқа да жанғыш сұйықтарды сөндіру үшін, сонымен қатар, 1000 В дейін тогы бар электрлік орнатқыш кезінде қолдану .

Ұнтақты өрт сөндіргіштерді әрекетке келтіру:

■ тұтқан жұлып алу;

■ батырмаға басу ;

■ өртке тапаншаны бағыттау (өрт сөндіргіш огнетушитель айналдырмайды) ;

■ тапаншаның тұтқасына басу.

Қоршаған табиғи орта жағдайында болатын өртті табиғи деп атайды. На территории лесного фонда Ресей Федерациясының орман алқабының территориясында Федеральды агенттігінің басқаруындағы орман шаруашылығында 2005 жылы 19, 2 мың ормандық өрттер тіркелген, олардың ішінде азаматтардың кесірінен - 68, 3% өрт пайда болған . Огнем пройдено Ормандық фондтың 853 мың га аумағы және орман емес 300, 6 тыс. га аумақ жанған .

Табиғи өрттер өте қауіпті өрттер қатарына жатады, олар адамдардың қайтыс болуына, ормандық массивтердің жойылуына, жануарлар мен өсімдіктердің жойылуына, өрт аймағында жылулық баланстың бұзылуына өрттену өнімдерімен атмосфераның ластануына, топырақ эрозиясына әкеп соқтырады.

Табиғи өрттердің пайда болу көзіне мыналар жатады:

Табиғи себептер : найзағайдың разряды, жанар таудың атқылауы, өздігінен жану, космостық объектілердің түсуі . Көптеген жағдайларда табиғи өрттер (60 - 70%) адамдардың әсерінен туындайды.

Табиғи өрттердің туындау себептері : темекінің сөндірілмей қалуы, жанып тұрған сіріңке, шыны бөтелке, күн жарығының сәулелерінің сындырылуы, транспортты құралдарының сөндіргішінің ұшқыны, ескі шөптердің жандырылуы, сабандар, орманның айналасындағы қоқыстың немесе шым тезектің жануы, ормандық аумақтарды от көмегімен тазалау. Табиғи өрттердің негізгі потенциальды көзінің бірі алау от болып табылады. Табиғи өрттердің туындау жағдайларының қатарына қасақана жағу, техногенді апат жатады.

Өрт кезінде адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің эффективті әдісі оларды қауіпті аймақтан эвакуациялау болып табылады. Өрт аймағынан адамдарды массалық эвакуациялауды, шығыстарға және қауіпсіз орындарға жылдам және ұйымдасқан түрде қозғалуды өрт сөндіргіштер құтқарушылармен бірге жүргізеді. Олардың нұсқаулары және бұйрықтары міндетті түрде орындалуы тиіс. Эвакуациялау процесінде және ашық өрттің аумақтарын жылдам сөндіру керек, үстіне дымқыл матаны жауып немесе алдын ала сумен жуынып алу керек.

Өрт кезінде болатын негізгі жарақаттар : термиялық күю, тұншығып қалу, улану, нервтік күйзеліс және т. б.

3Жарылыстар

Жарылыс - энергияны бөлу және сығылған газдарды(соққы толқын ), түзетін, алыстағы адамдарды зақымдайтын төтенше жылдам химиялық реакциялар болып табылады.

2005 жылы өнеркәсіптік объектілерде ТЖ әкелген 18 ( 2004 жылы - 11) жағдай, мысалы ғимараттарда, коммуникацияларда, технологиялық жабдықтары бар кәсіпорындарда және ауыл шаруашылық объектілерінде жарылыстар болған. Табиғи ортада жарылыстар үнемі болып жатады : жер сілкінісі, жанар таулардың атқылауы, табиғи газдың жарылысы .

Қазіргі уақытта ерекше орынды қолмен жасалған жарылыстар алады, олар адамның оқты және арнайы жарылғыш заттарды ойлап табуы, жасауы әсерінен мүмкін болды.

Жарылғыш заттар - қатты қыздыру әсерінен химиялық өзгеріске әкелетін, үлкен қысымға және жылдам газдарға ие химиялық қосылыстар немесе қоспаларды айтамыз.

Жарылыстың сипаттаммалық ерекшеліктері оның жылдам орындалуы болып табылады. Жарылыс уақыты секундтығ мыңдаған бөліктерімен есептеледі. Жарылғыш заттардың ыдырау жылдамдығы жарылыс кезінде 1 ООО - 9000 м/с құрайды, осы кездегі температурасы Цельсий бойынша он мыңдаған градусқа дейін жетеді . Жарылғыш газдар белгілі бір арақашықтықта өзінің жойғыш әсерін сақтайды.

Жарылыстардың нәтижесі жарылғыш құрылғының қуатына және жарылыс болатын ортаға байланысты болады. Жарылыс күшін бағалау үшін - қопарғыш эквивалент термині қолданылады.

Жарылысты білдіретін факторлар :

 ауадағы соққы толқыны ;

 газдардың ағыны;

 сынық;

 жалынның жоғарғы температурасы ;

 жарықтық сәулелену;

 анық дауыс.

Жауынгерлік зарядтардың жарылыстары. Соғыстық операцияларды жүргізу үшін жарылғыштық әсері бар қарулар кеңінен қолданылады : миналар, грана¬талар, фугастар, снарядтар, бомбалар, шашкалар, жарылғыш пакеттер . Тікелей тағайындалуы бойынша олардың қолданылуын қауіпсіздік техникасының инструкциялармен және талаптарымен сәйкес мамандар орындайды. Көп жағдайда соғыстық жарылғышты қауіпті бұйымдар азаматтық халықтардың қолына түсуі және жарылыстардың пайда болуының көзі болып табылады. Олар әдеттен тыс қауіпті және барлық уақытта жарылысқа, қайғылы және өкінішті жағдайларға алып келеді.

Тұрмысты газдардың жарылысы . Мұндай жарылыстардың негізгі себебі газдық құралдардың эксплуатациялау кезінде қауіпсіздігінің талаптарының бұзылуы болып табылады.

Іс әрекеттердің ережелері

Газдық құрылғылардың эксплуатация кезінде :

 қауіпсіздік бойынша оқытуын және инструкциясын өту, газдық құрылғыларды эксплуатациялық құқық алуға құжат алу ;

 мамандарға газдық құрылғыларды жөндеуді, реттеуді, орнатуды тағайындады;

 тек газдық құрылғыларды жөндеуді эксплуатациялау;

 ғимаратта газдың кеміп қалуын жібермеу;

 ғимаратта газдың иісінің пайда болу кезінде газды тасымалдау кранын жабу, ғимараттарды желдету үшін есікті және терезені ашу, ашық отты қолданбау, электрлік энергияны және электрлік құрылғыларды қоспау ;

 егер жағдай басқарудан шығып кетсе, газдық қызметтің жұмысшыларын, өрт сөндіргішті және құтқарушыларды шақыру керек;

 қажет болған жағдайда ғимаратты босату керек және көршілерді хабарландыру керек.

Ғимаратта тұрмыстық газдардың жарылысы ғимараттың немесе оның бөліктерінің қирап қалуына әкеледі, өрттің пайда болуына, адамдардың қайтыс болуы және жарақаттануына әкеліп соқтырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.