Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Курстық жұмыс
Тақырыбы:
Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту
Орындаған:
Тексерген:
Орал, 2016ж.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1 Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту
1.1 Қазіргі ғылыми білімдердің даму бағыттарының оқу үрдісіндегі көрінісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Физика сабақтарында оқу және жазу арқылы оқушылардың сын тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамыту технологиясын қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2 Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттері мен шығармашылық қабілеттерін дамыту жолдары
2.1 Физика сабағында оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.2 Оқушы құзіреттілігін арттыруда ойын элементтерінің пайдаланудың маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
Кіріспе
Зерттеу өзектілігі. Ғылымның гуманистік аспектісі жаратылыстану пәндерінің мазмұнында ғылыми адамдардың қызметі, яғни олардың тарихы, сонымен бірге құнды ғылым аспектілірін ашу мен оқушылардың оларды ұғуынан көрінеді. Мектепте оқытудың шынайы мазмұнына оқушылардың қызметін толықтырып, танымның әдісі мен үрдісі туралы ұғым беретін білімдердің көлемін көбейту керек. Бұл методологиялық және тарихи-ғылыми, әсіресе ғылымның гуманитарлық аспектілерін ашатын білімдер. Қазіргі ғылыми білімдердің даму бағыттарының бағдарламаларды құрастыруға, мұғалім баяндамасына, оқыту үрдісіне тигізер әсері мол. Мұғалімге оқушылардың ғылыми ойлауын қалыптастыру мен оқыту үрдісін ұйымдастыру үшін осы байланысты білу пайдалы.
Физика ғылым ретінде адамзат мәдениетінде маңызды орын алады. Өз мазмұнына физиканың деректерін, түсініктерін, заңдарын, теорияларын, модельдерін, тәжірибелері мен әдістерін т.б. енгізе отыра, физикалық теориялар аясында адамзат іс-әрекетінің түрлі саласында қолданылатын біршама түсініктер қалыптасады. Физиканың жалпы мәдени мәнін ашу және осы негізде ғылыми көзқарас және ойды қалыптастыру қазіргі жағдайда оқу пәнінің басымдық мақсатын құрайды. Қазіргі заманда ғылым мен техниканың жедел түрде дамуы әр оқушының білім дәрежесінің жоғары болуын талап етеді. Сондықтан оқушылардың шығармашылық пен белсенді түрде жұмыс жасауы, өз бетінше терең ойлауы арқылы білім алуы өмір қажетіне айналып отыр.
Физикалық процестер мен құбылыстарды модельдеу оқу процесін дамыту мен жетілдірудің болашағы болып табылады, әсіресе оқушылардың шығармашылық белсенділігін арттыруда, зерттеу жұмыстарын дамытудағы ролі ерекше. Физикалық эксперименттерді модельдеу - оқытушыға сабақты физикалық ұғымдардың мағнасын тереңірек ашуға, оқушыларды физиканың қазіргі эксперименттік базасымен таныстыруға, физикалық құбылыстармен зерттеу әдістерін толық түсіндіруге мүмкіндік береді. Оқытушы үшін электрондық оқулық - бұл күнбе - күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, әрі қарай жетілдіре алады. Электрондық оқулық арқылы үй тапсырмасын, жаға сабақты түсіндіруге және тест тапсырмаларын орындауға болады.
Физика оқу пәні ретінде өз білім саласында қоршаған әлемнің сансыз құбылыстарында орын алатын табиғаттың жалпы заңдылықтарын қарастырады. Физика ғылымы адамзат мәдениетінің маңызды құраушысы бола отырып ғылыми, техникалық және гуманитарлық әлеуетке ие.
Физика оқу пәнінің мақсаты-оқушылардың ақыл-ойын, танымдық және шығармашылық қабілетін дамыту, физиканың қазіргі қоғам өміріндегі және жалпы адамзат мәдениетін дамытудағы рөлін ашу, табиғатқа ғылыми көзқарасты бекіту, физикадан берілетін білімді түрлі мәселені шешуде шығармашылықпен қолдануға алғы шарт болатын әлеуметтік мәні бар біліктер мен дағдыларды оқушы бойында қалыптастыру болып табылады.
Зерттеу жұмысының мақсаты: физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту жолдарын анықтау.
Зерттеу мақсатына сай келесі міндеттер анықталды:
- Физиканы оқытуда оқушылардың шығармашылық, ойлау қабілеттерін дамытуға арналған жұмыстардың теориялық негіздері туралы;
- Физиканы оқытуда оқушылардың ойлау қабілеттерін дамытуға арналған жұмыстар туралы түсінік беру.
- Оқушылардың ойлау қабілетін есептер шығару арқылы тереңдету әдісі.
Зерттеу объектісі: мектеп курсындағы физика пәні
Зерттеу әдістері: оқыту процесстерін талдау, жүйелеу, ғылымилылық негіз.
Зерттеу құрылымы: кіріспеден, екі бөлімнен және қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту
1.1 Қазіргі ғылыми білімдердің даму бағыттарының оқу үрдісіндегі көрінісі
Қазіргі ғылымға интергациялық және дифференциациялық бағыттары әсіресе ерекше. Ғылымның интеграциялық негізі бір ғылымның зерттеу әдістерінің басқа ғылымға енуі: ғылымдарды дифференциациялау олардың терең мамандандыру болып табылады. Бұл екі үрдіс өзара байланысты. Интергация үрдісі дифференциация ғылымдарымен ұйымдаса байланысады, себебі бір ғылымның әдістерін басқа ғылымдарда пайдалану шекара білімдерін бөліп шығарады (физикалық химия, химиялық физика, биохимия, биофизика және т.б.) Дегенмен, ғылымдарды дефференциациялаудың мәні -- құбылыстардың негізіне терең ену (жалпы айтқанда зерттеудің жаңа әдістерін пайдаланудың жанама түрімен байланысты). Қазіргі кезде дефферециялау үрдісі биология пәніне тән.
Білім мазмұнында ғылымның интеграциялуы және дифференциациялануы - кешенді оқыту пәндерін енгізу, түрлі пәнаралық байланыс қызметтерін күшейту сияқты жанама түрінде көрінуде. Мысалы, жалпы биология - 1964-1966 жж. мектеп реформаларынан соң еніп, бірқатар: өрістетіп оқыту негіздері, циталогия, генетика, экология ғылыми пәндердің кешенді оқу пәндерінен тұрады. Бұған дейін жалпы биология негізінен өрістік ғылымдарды зерделеген. Бір оқу пәнінде басқа оқу пәндерінің теориясы мен әдістері қолданылуы мүмкін. Мысалы, физика, химия, және биология пәндеріне заттардың құрылу теориясы (малекулалық-кинетика және электрондық).
Зерттеудің бір объектісін құраған ғылыми пәндерді біріктіруге негізделген интеграцияланған оқу пәндерін (биологияда бұндай объектіге адам өмірінің түрлі нысаны мен көрінулері жатады) оқудың түрлі объектілерін біріктіретін интеграциялық оқу пәндерінен (мысалы, оқушыларға алғашқы әлем суретін беру мақсатын көздейтін табиғаттану) айыра білген дұрыс. Физика мен астрономия немесе математика мен информатиканың біріктірілуі жаңа интеграциялық курстардың тууына әкелмейді. Бұл жасанды біріктіру көп пәнділікпен күресу мақсатында жасалған.
Білімді генерализациялау мен ғылымдағы теория қызметін нығайту бағыты да маңыздырақ. Бұл үрдістің негізі білімді қайта құру мен қысқарту қызметін атқаратын жалпылама идеяларынан құралуында.
Ғылымдағы теория қызметін күшейту білім мазмұнында да сәйкес көрініс табады. Барлық оқу пәндерінде және мектептің барлық сатысында теория мен теориялық ереже рөлі күшейтіліп, теориялық ережеледің жоғары сыныптан ортаға, сонымен қатар тіпті бастауыш сыныптарғада (Л.В.Занков, Д.Б.Эльконина, В.В.Давыдова зерттеулері) ауысу көрінеді. Бұл бетбұрыс теорияның ақпаратты қысқартып, құрылымдық жағынан ұйымдастыруға мүмкіндік бергендіктен өз негізімен міндетті.
Математикаландыру мен формализациялау ғылымдарының өсуіне байланысты теория қызметін күшейту.
Математизациялау ғылымының негізі құбылыс механизмдерін түсіндіру үшін математикалық үлгілерді құрудан тұрады. Оқыту құралдарын математизациялау да күшейтіледі. Мектепте білім беруде математизацияланған физика пәні: физиканы оқуда математикамен ерекше шұғылдану математикалық сыныптарда байқалады.
Ғылымды математикаландыру түсініктеме аппаратымен жұмыс істеуді талап етеді. Құбылыстарды, түсініктерді сипаттаудың анықталуы математика ережелерінде операциялардың түрлі бір ережесін қолдану мүмкіндігі болатындай болуы керек.
Түсінік, құбылыс, заң, теорияларының құрылысының негізі операция ережесінің нысандарын анықтап, қолдануға мүмкіндік береді.
Ғылымдағы тенденцияның құрылысы, түсінік аппаратының анықталуы мектеп білімінен көрініс береді. Ол түсініктердің анықталуы мен енгізілу тәсіліне назар аударудың ұлғайуы мен жаңа талаптарды қанағаттандыра алмайтындарды анықтау.
Қазіргі білімде тәжірибе рөлі өзгеріп, ойлау мен тәжірибе арасында жаңа көз-қарас қалыптасуда. Бұл бағыт бірнеше өзара байланысқан факторлардан : жаңа нәтижеге жеткенде тәжірибе (бұрын жаратылыстанудағыдай) теориялық құрылымды алдын ала бермейді, теорияны тексеру үрдісінде ол тек саты болып табылады; ғылым түсінігі абстрактілік сипаттамаға ие; ғылыми фактілер жанама түрдегі теорияның негізгі ережесіне енеді, тәжірибе қазіргі ойланылған ғылыми теорияларға енбеген.
Ойлау мен тәжірибе арасындағы өзара өзгеру білім мазмұнында (өте әлсіз болса да) зертхана жұмыстары мен оқу эксперименті қызметінің өзгеруінен көрінеді. Егер бұрын жаратылыстану мен өзін- өзі оқыту сабақтарында оқушы немесе мұғалімнің бірнеше тәжірибесі мен зертхана жұмысы құрту заңына жеткілікті болса, ал қазір оқу эксперименттері құбылысты анықтауға немесе заңдарды рәсімдеуге қызмет атқарады. Оқулықтардан белгілі бір заңның көпжылдық тәжірибені жалпылау ретінде алынғаны туралы сөйлемде кездестіргенімізбен, өкінішке орай, бұл заң айқын емес және оны тікелей тәжірибелермен тексеру мүмкін емес. Басқа сөзбен айтқанда, тәжірибе мен теория құрылысы арасындағы күрделі байланыс анық емес түрде анықталады.
Бастапқы бетбұрыспен тағы бір-механикалық көрнекіліктің атқаратын рөлінің кішірейуі тығыз байланысты. Бұл құбылыстар механизмін ұсынуда жалғыз жол- механикалық бейнеге , өмірлік тәжірибеге сүйенуден көрінеді. Механикалық бейнесі мүмкін емес бірнеше қатар құбылыстар бар. Мысалы, толқынды және корпускулярлық қасиеті бар, бөлшектің механикалық, көрнекілік бейнесін құру мүмкін емес.
Механикалық көрнекіліктің атқаратын рөлініңң азайюы (кейде тіпті одан бас тарту) сәйкес оқу құралдарының басқа көрнекілік нысандарының (график, формула, ой эксперименттерінің ) маңызын арттыруға әкеледі. Мысалы, қазіргі физикалық теорияның негізгі ережелерінің барлығы- салыстырмалық теориясы мен квант механикасы-ой экспериментімін рәсімделеді. Бұл тәсіл ғылыми - танымал әдебиеттерде пайдаланылады.
Соңғы он жылдықта ғылымның өзін-өзі ұғуы қарқынды дамуда. Бұл бағыттың негізі ғылымның өзін түрлі тұрғыдан зерттеу объектісі қылу.
Толық ғылымтану бағыты пайда болды. Ғылымның методологиясы бойынша жұмыстар пайда болып, ғылымның негізін танып білу үшін ғалымдардың түрлі таным әдістері мен жолдарына назар аударулары белең алуда.
Ғылымының өзін өзі тануының өсуі білім мазмұнына әсер етеді. Ол ғылым әдістеріне сонымен қатар жаңа компонент - методологиялық білімдер енгізуде көрінеді. Мысалы, жаратылыстану пәндері бойынша бірқатар оқу құралдарында ғылым әдістері мен ғылым қызметіне арналған тұтас бөлімдер пайда болды.
Біз оқу пәндері мазмұнындағы ғылыми пәндер жетекші компоненттерінің ғылыми көрінісін қарастырдық. Егер ғылымның жанама түрдегі көрінісі бағдарламада сауалнамалар тізімімен көрініс тапқан болса, оқушылардың дағдысы мен біліктілігіне, білімдеріне жанама түрдегі әсері (ғылымды қызмет ретінде ашу, оның даму бағыттарының әсері ) білім мақсатын қалыптастыруда, оқулық мазмұнында, оқу үрдісін ұйымдастыруда байқалады. Бағдарламаға енген ғылыми сауалнамалар тізімін кей жағдайда азайту пайдалы болса, ғылымның жанама түрін оқушылардың ғылыми және шығармашылық ойлауын дамытып және дүниетанымын қалыптастыру үшін аса маңызы бар білімді, керісінше оқыту үрдісін және айтылғандарды, түрлі каналдарды пайдалану, күшейту керек.
Келесі біздің сабағымыз оқушы мен мұғалімнің нормативтік материалдың бірі-бағдарламаға арналады.
1.2 Физика сабақтарында оқу және жазу арқылы оқушылардың сын тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамыту технологиясын қолдану
Оқу және жазу арқылы оқушылардың сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту технологиясы оқушылардың ішкі уәжін сыртқа шығарып оқу процессін жетілдіріп мағыналы және саналы түрде білім алуға бағыттайды. Қазіргі қоғамда болып жатқан кең шеңбердегі өзгерістер жиырма бірінші ғасырда өмір сүретін балаларды дайындау үшін мұғалімге үлкен міндет артады. Оқытушыларға жетістікті және мәртебелі оқушыларды лайықты түрде аса жақсы қалай дайындауға болатындығы туралы мәселені шешуге тура келеді. Мектеп қабырғасынан шыққан түлектер жаңа білімдері мен түсініктерді келешек өмірде және қызметінде ұтымды толық пайдалана алу қажет. Қазіргі кездегі ақпараттың көлемі өте үлкен болғандықтан оқытушының ең маңызды міндеттерінің бірі оқушыларды ақпаратты қабылдауға және оны саналы түрде зерттеп, сын елегінен өткізуге міндетті. Оқушылар ақпаратты және и деяларды өз бетімен түсініп, қабылдап, өзіне пайдалысын таңдауға үйрену керек. Олар көптеген идеяларды әр түрлі тұрғыдан зеттеп, олардың мәні, дәлдігі, анықтығы туралы тұжырымдар жасай алу қажет, өз қажеттеріне мақсаттарына тұрарлықтай идеяларды ала білулері керек. Мектеп бітірушілердің алдында қойылатын осындай жоғары талаптар оқытуға өзге көз қараспен қарауды талап етеді. Сондықтан біз өз жұмысымызда мектеп қабырғасынан қазіргі заманға сай лайықты түлектерді шығару үшін оқу және жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау қабілеттерді дамыту технологиясын қолданамыз. Осыдан жұмысымыздың мақсаты - оқушының сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту арқылы өздік ізденіс шығармашылық қызметтерін жетілдіру [1, 117 б.]. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін физика сабақтарында сын тұрғысынан ойлау технологиясын қолдану тиімді деп санаймыз.
Сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту технологиясын физика сабақтарында қолдану оқушылардың физикалық процестерді тек қана білмей осымен бірге оларды түсінуге, практикалық жағдайларда қолдануға мүмкіндік береді. Осымен бірге бұл технология:
* Шығармашылық ойлау қабілеті дамыған, ғылыми тәжірибені менгеруге және қолдануға дайын болатын тұлғаны;
* Саналы түрде болашақ мамандықты таңдай алатын тұлғаны;
* Қазіргі заманда өте жылдам өзгеретін технологиялар мен жағдайларға тез бейімделетін тұлғаны;
* Өз қызметін болжап өзіне сын тұрғыдан баға бере алатын тұлғаны;
* Жаңа білімдерді алуға және қоршаған әлемге қызығушылықпен қарайтын тұлғаны қалыптастырады.
Оқушылардың бойында сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін қалыптастырудың нақты қадамдары жоқ, бірақ, сабақ барысында оқушыға жайлы жағдай жасау мақсатымен мұғалімнің алдына қойылатын талаптар келесі:
1. Сын тұрғысынан ойлауды тудыру үшін уақыт беру қажет, қолайлы жағдай жасау қажет.
2. Оқушыларға толғанып ойлануға рұқсат беру керек.
3. Әр түрлі идеялар мен пікірлерді тыңдап, қабыл алу керек. Дұрыс емес пікір жоқ.
4. Сабақта оқушылардың белсенділігін қолдану қажет.
5. Сабақта қолайсыз жағдайларды туғызбау қажет. Ондай жағдай болып қалса, одан шығу жолдарын ойластыру қажет.
6. Әр оқушының жасаған қызметіне және сын көзімен қарау қабілетіне сенім білдіру қажет.
7. Оқушылардың сын тұрғысынан ойлау қызметін және өз (мұғалімнің) қызметін сын тұрғыдан бағалау қажет.
Осымен бірге, оқушылар алдына келесі талаптарды қою дұрыс болады:
1. Сенімділікпен жұмыс жасау.
2. Белсенді болу.
3. Бар ынтасымен оқу.
4. Өз пікірін айтуға қорықпау.
5. Өзгелердің пікірлерін тыңдап, оларға ілтипатпен қарау.
6. Өз жұмысын және кластастарыңның жұмысын әділ бағалау
Осындай ережелерді оқушылармен жыл басында бірге құрастыруға дұрыс болады деп санаймыз. Оқушылармен өз жұмыстарына құрастырылған ережелері мағыналы және олар үшін мәнді болады.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы бойынша құрастырылған сабақтардың құрылымы 3 кезеңнен тұрады (кесте1). Әр кезеңде оқушылардың ойлау қабілеттерін жетілдіретін әдістемелік тәсілдер қолданылады [2, 10 б.]. Кейбір тәсілдер сабақ барысында үш кезеңде қолданылады.
Кесте 1. СТО технологиясы бойынша сабқаты жоспарлау
Сабақтың кезеңі
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушылардың іс-әрекеті
Ой қозғау
Оқушылардың жаңа тақырыпты оқуға қажет болатын бұрынғы білімдерін анықтау, сыртқа шығару, жұмысқа қызығушылық тудыру, оқушылардың жұмысын белсеңдету
Оқушы тақырып бойынша бұрынғы білімдерін еске түсіреді, болжайды және бұл ақпаратты жүйелеп, сұрақтарды құрастырады.
Кезеңнің мақсаты: оқушылардың қызығушылықтарын ояту
Жұмыс түрі: жеке, жұппен, топпен
Ақпарат тыңдалады, жазылады, талқыланады
Мағынаны ажырату кезеңі
Мұғалім жаңа ақпаратпен жұмыс жасау кезінде оқылатын тақырыпқа қызығушылықты сақтайды, бұрынғы білімнен жаңа білімге біртіндеп көшу, тақырып бойынша оқушылардың білім, дағды, ептіліктерін қалыптастыру.
Оқушы мұғаліммен ұсынған әдістер арқылы жаңа ақпаратты қабылдау барысында жаңа тақырыппен танысып оны қолдану жолдарын анықтайды
Кезеңнің мақсаты: оқушыларды жаңа тақырыппен таныстырып жаңа материалды бекіту
Жұмыс түрі: жеке, жұппен, топпен
Ақпарат тыңдалады, жазылады, талқыланады, бұрынғы білімдермен салыстырылады, жалпыланады.
Ой толғаныс
Мұғалім сабақ басында айтылған болжамдарды өзгерту, жетілдіру, толықтыру әдістерін қолданып, оқытылған материал негізінде тәжірибелік, зерттеушілік, шығармашылық тапсырмаларды береді
Мағынаны ажырату кезеңінде алған ақпаратты бұрынғы білімдерімен салыстырып талдау, өз жұмысына және жалпы сабақта атқарылған жұмыстарға баға беру
Кезеңнің мақсаты: жалпы сабаққа және оқушылардың жұмыстарына талдау жасау, баға беру
Жұмыс түрі: жеке, жұппен, топпен
Ақпарат талданады, жалпыланады, жүйеленеді.
Физика сабақтарында сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту технологиясын кеңінен пайдалануға болатынына көз жеткіздік.
Сабақтарымызда бұл технологияның көптеген әдіс-тәсілдері өз тиімділігін көрсетті. Физика сабақтарында кеңінен тиімді қолданылатын тәсілдерді ұсынамыз.
Вен диаграммасы. Оқушылардың салыстыру және жалпылау ойлау қабілеттерін дамытады (кесте 2). Вен диаграмманың екі түрін қолданамыз: 2 сақиналы және 3 сақиналы диаграммалар
Кесте 2. Вен диаграммасы стратегиясын кейбір тақырыптарды қолдану мысалдары
2 сақиналы
3 сақиналы
Тақырыптар
* Кристалл және аморф денелер;
* Электр және магнит өрістер;
* Серпінді деформацияланған және кейбір биіктікке көтерілген денелердің потенциалдық энергиялары
* Электр өрістегі өткізгіштер мен диэлектриктер;
* Тізбек бөлігіне және толық тізбек үшін Ом заңдары
* Ньютон заңдары;
* Заттың магниттік қасиеттері (ферро-, пара- және диамагнетиктер);
* Заттың агрегаттық күйлері
Түсіндірме: сақиналардың қиылысу орталығында қарастырылатын объектілердің жалпы қасиеттері жазылады, ал шеңбердің қиылыспаған жерлерін тек сол объектіге қатысты қасиеттер жазылады.
Кластер құру. Бұл тәсілмен жұмыс жасау барысында оқушылар көлемді және шағын мағыналық бірліктерді анықтауға, кілтті сөздер мен сөйлемдерді табуға үйренеді. Ой қозғау кезеңде оқушылар тақырыпқа байланысты не білетіндерін жазады. Мағынаны ажырату кезінде тақырыппен танысып, ой толғаныс кезеңінде қластерлерін толықтырып түзетеді және жетілдіреді. Үйге оқушыларға кластер бойынша ертегі, мақала, әңгіме, аңыз, өлең жазуға ұсынамыз. Осындай тәсіл оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтарын оятып, шығармашылық өз қабілеттерін жетілдіреді. Әдетте бұл тәсіл төмен сыныпта оқылған және жоғары сыныпта күрделі деңгейде оқытылатын тақырыптарды қолданылады. Мысалы: қозғалыс, инерция, масса, күштер, температура, ішкі энергия және т.с.с.
Сын тұрғысынан ойлайтын адаммен алынған білімдер үнемі іріктеуден, талдаудан, жүйелеуден өтіп тұрады. Мұндай адам ақпарат мұхитынан өзіне қажетті мәліметтерді таңдап, іріктеп,ғ өз өміріне , қызметіне дұрыс қолданыс таба біледі. Сондықтан қазіргі заманда білім берудің негізгі мәселелердің бірі оқушыларды ақпаратты сыни тұрғыдан талдап қолдануды үйрету болып табылады.
2 Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттері мен шығармашылық қабілеттерін дамыту жолдары
2.1 Физика сабағында оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту
Қазіргі кездегі ғылым мен техниканың даму деңгейі әрбір адамда сапалы және терең білімнің, іскерліктің болуын, сондай-ақ жастардың белсеңді шығармашылықпен жұмыс істеуін және кеңінен ойлауға қабілетті болуын талап етеді. Сондықтан да мектептегі оқу процесінің негізгі мақсаты - арнайы педагогикалық әдістермен мақсатты және жүйелі түрде оқушылардың интеллектін, шығармашылық ойлауын дамыту, ғылыми көзқарасы мен белсенділігін қалыптастыру.
Әр баланың бойындағы туғаннан пайда болған интуициясын әрі қарай дамытуға ықпал ету, оқушының табиғи қасиеттерін, пәндік білім деңгейін терендету үшін оқытуды жоспарлы түрде ұйымдастыру, өз бетінші білім алу дағдыларының дамуына негіз салу болып табылады. Ертеңгі болашағымыз - жас ұрпақты саналы, білімді етіп тәрбиелеу ұстаздарға зор міндет пен жауапкершілік жүктейді. Білімді үйрену және оны оқушыларға үйрету ұстаздықты мұрат еткен әрбір адамның ең қасиетті борышы, абзал парызы.
Ұстаз еңбегі - шығармашылық еңбек. Өйткені, ол ұстаздан үздіксіз ізденуді, өз білімін үнемі жетілдіріп жаңа технологиялық әдіс-тәсілдерді қолдануды талап етеді. Елдің ертеңгі-бүгінгі жас ұрпақ деп білеміз. Ал жас ұрпақтың білімді, саналы азамат болып өсіп қалыптасуы үшін оқушыларға логикалық ой туғызып, өз бетімен ізденіп жұмыс жасауына бағыт - бағдар беру ... жалғасы
Курстық жұмыс
Тақырыбы:
Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту
Орындаған:
Тексерген:
Орал, 2016ж.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1 Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту
1.1 Қазіргі ғылыми білімдердің даму бағыттарының оқу үрдісіндегі көрінісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Физика сабақтарында оқу және жазу арқылы оқушылардың сын тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамыту технологиясын қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2 Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттері мен шығармашылық қабілеттерін дамыту жолдары
2.1 Физика сабағында оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.2 Оқушы құзіреттілігін арттыруда ойын элементтерінің пайдаланудың маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
Кіріспе
Зерттеу өзектілігі. Ғылымның гуманистік аспектісі жаратылыстану пәндерінің мазмұнында ғылыми адамдардың қызметі, яғни олардың тарихы, сонымен бірге құнды ғылым аспектілірін ашу мен оқушылардың оларды ұғуынан көрінеді. Мектепте оқытудың шынайы мазмұнына оқушылардың қызметін толықтырып, танымның әдісі мен үрдісі туралы ұғым беретін білімдердің көлемін көбейту керек. Бұл методологиялық және тарихи-ғылыми, әсіресе ғылымның гуманитарлық аспектілерін ашатын білімдер. Қазіргі ғылыми білімдердің даму бағыттарының бағдарламаларды құрастыруға, мұғалім баяндамасына, оқыту үрдісіне тигізер әсері мол. Мұғалімге оқушылардың ғылыми ойлауын қалыптастыру мен оқыту үрдісін ұйымдастыру үшін осы байланысты білу пайдалы.
Физика ғылым ретінде адамзат мәдениетінде маңызды орын алады. Өз мазмұнына физиканың деректерін, түсініктерін, заңдарын, теорияларын, модельдерін, тәжірибелері мен әдістерін т.б. енгізе отыра, физикалық теориялар аясында адамзат іс-әрекетінің түрлі саласында қолданылатын біршама түсініктер қалыптасады. Физиканың жалпы мәдени мәнін ашу және осы негізде ғылыми көзқарас және ойды қалыптастыру қазіргі жағдайда оқу пәнінің басымдық мақсатын құрайды. Қазіргі заманда ғылым мен техниканың жедел түрде дамуы әр оқушының білім дәрежесінің жоғары болуын талап етеді. Сондықтан оқушылардың шығармашылық пен белсенді түрде жұмыс жасауы, өз бетінше терең ойлауы арқылы білім алуы өмір қажетіне айналып отыр.
Физикалық процестер мен құбылыстарды модельдеу оқу процесін дамыту мен жетілдірудің болашағы болып табылады, әсіресе оқушылардың шығармашылық белсенділігін арттыруда, зерттеу жұмыстарын дамытудағы ролі ерекше. Физикалық эксперименттерді модельдеу - оқытушыға сабақты физикалық ұғымдардың мағнасын тереңірек ашуға, оқушыларды физиканың қазіргі эксперименттік базасымен таныстыруға, физикалық құбылыстармен зерттеу әдістерін толық түсіндіруге мүмкіндік береді. Оқытушы үшін электрондық оқулық - бұл күнбе - күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, әрі қарай жетілдіре алады. Электрондық оқулық арқылы үй тапсырмасын, жаға сабақты түсіндіруге және тест тапсырмаларын орындауға болады.
Физика оқу пәні ретінде өз білім саласында қоршаған әлемнің сансыз құбылыстарында орын алатын табиғаттың жалпы заңдылықтарын қарастырады. Физика ғылымы адамзат мәдениетінің маңызды құраушысы бола отырып ғылыми, техникалық және гуманитарлық әлеуетке ие.
Физика оқу пәнінің мақсаты-оқушылардың ақыл-ойын, танымдық және шығармашылық қабілетін дамыту, физиканың қазіргі қоғам өміріндегі және жалпы адамзат мәдениетін дамытудағы рөлін ашу, табиғатқа ғылыми көзқарасты бекіту, физикадан берілетін білімді түрлі мәселені шешуде шығармашылықпен қолдануға алғы шарт болатын әлеуметтік мәні бар біліктер мен дағдыларды оқушы бойында қалыптастыру болып табылады.
Зерттеу жұмысының мақсаты: физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту жолдарын анықтау.
Зерттеу мақсатына сай келесі міндеттер анықталды:
- Физиканы оқытуда оқушылардың шығармашылық, ойлау қабілеттерін дамытуға арналған жұмыстардың теориялық негіздері туралы;
- Физиканы оқытуда оқушылардың ойлау қабілеттерін дамытуға арналған жұмыстар туралы түсінік беру.
- Оқушылардың ойлау қабілетін есептер шығару арқылы тереңдету әдісі.
Зерттеу объектісі: мектеп курсындағы физика пәні
Зерттеу әдістері: оқыту процесстерін талдау, жүйелеу, ғылымилылық негіз.
Зерттеу құрылымы: кіріспеден, екі бөлімнен және қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту
1.1 Қазіргі ғылыми білімдердің даму бағыттарының оқу үрдісіндегі көрінісі
Қазіргі ғылымға интергациялық және дифференциациялық бағыттары әсіресе ерекше. Ғылымның интеграциялық негізі бір ғылымның зерттеу әдістерінің басқа ғылымға енуі: ғылымдарды дифференциациялау олардың терең мамандандыру болып табылады. Бұл екі үрдіс өзара байланысты. Интергация үрдісі дифференциация ғылымдарымен ұйымдаса байланысады, себебі бір ғылымның әдістерін басқа ғылымдарда пайдалану шекара білімдерін бөліп шығарады (физикалық химия, химиялық физика, биохимия, биофизика және т.б.) Дегенмен, ғылымдарды дефференциациялаудың мәні -- құбылыстардың негізіне терең ену (жалпы айтқанда зерттеудің жаңа әдістерін пайдаланудың жанама түрімен байланысты). Қазіргі кезде дефферециялау үрдісі биология пәніне тән.
Білім мазмұнында ғылымның интеграциялуы және дифференциациялануы - кешенді оқыту пәндерін енгізу, түрлі пәнаралық байланыс қызметтерін күшейту сияқты жанама түрінде көрінуде. Мысалы, жалпы биология - 1964-1966 жж. мектеп реформаларынан соң еніп, бірқатар: өрістетіп оқыту негіздері, циталогия, генетика, экология ғылыми пәндердің кешенді оқу пәндерінен тұрады. Бұған дейін жалпы биология негізінен өрістік ғылымдарды зерделеген. Бір оқу пәнінде басқа оқу пәндерінің теориясы мен әдістері қолданылуы мүмкін. Мысалы, физика, химия, және биология пәндеріне заттардың құрылу теориясы (малекулалық-кинетика және электрондық).
Зерттеудің бір объектісін құраған ғылыми пәндерді біріктіруге негізделген интеграцияланған оқу пәндерін (биологияда бұндай объектіге адам өмірінің түрлі нысаны мен көрінулері жатады) оқудың түрлі объектілерін біріктіретін интеграциялық оқу пәндерінен (мысалы, оқушыларға алғашқы әлем суретін беру мақсатын көздейтін табиғаттану) айыра білген дұрыс. Физика мен астрономия немесе математика мен информатиканың біріктірілуі жаңа интеграциялық курстардың тууына әкелмейді. Бұл жасанды біріктіру көп пәнділікпен күресу мақсатында жасалған.
Білімді генерализациялау мен ғылымдағы теория қызметін нығайту бағыты да маңыздырақ. Бұл үрдістің негізі білімді қайта құру мен қысқарту қызметін атқаратын жалпылама идеяларынан құралуында.
Ғылымдағы теория қызметін күшейту білім мазмұнында да сәйкес көрініс табады. Барлық оқу пәндерінде және мектептің барлық сатысында теория мен теориялық ереже рөлі күшейтіліп, теориялық ережеледің жоғары сыныптан ортаға, сонымен қатар тіпті бастауыш сыныптарғада (Л.В.Занков, Д.Б.Эльконина, В.В.Давыдова зерттеулері) ауысу көрінеді. Бұл бетбұрыс теорияның ақпаратты қысқартып, құрылымдық жағынан ұйымдастыруға мүмкіндік бергендіктен өз негізімен міндетті.
Математикаландыру мен формализациялау ғылымдарының өсуіне байланысты теория қызметін күшейту.
Математизациялау ғылымының негізі құбылыс механизмдерін түсіндіру үшін математикалық үлгілерді құрудан тұрады. Оқыту құралдарын математизациялау да күшейтіледі. Мектепте білім беруде математизацияланған физика пәні: физиканы оқуда математикамен ерекше шұғылдану математикалық сыныптарда байқалады.
Ғылымды математикаландыру түсініктеме аппаратымен жұмыс істеуді талап етеді. Құбылыстарды, түсініктерді сипаттаудың анықталуы математика ережелерінде операциялардың түрлі бір ережесін қолдану мүмкіндігі болатындай болуы керек.
Түсінік, құбылыс, заң, теорияларының құрылысының негізі операция ережесінің нысандарын анықтап, қолдануға мүмкіндік береді.
Ғылымдағы тенденцияның құрылысы, түсінік аппаратының анықталуы мектеп білімінен көрініс береді. Ол түсініктердің анықталуы мен енгізілу тәсіліне назар аударудың ұлғайуы мен жаңа талаптарды қанағаттандыра алмайтындарды анықтау.
Қазіргі білімде тәжірибе рөлі өзгеріп, ойлау мен тәжірибе арасында жаңа көз-қарас қалыптасуда. Бұл бағыт бірнеше өзара байланысқан факторлардан : жаңа нәтижеге жеткенде тәжірибе (бұрын жаратылыстанудағыдай) теориялық құрылымды алдын ала бермейді, теорияны тексеру үрдісінде ол тек саты болып табылады; ғылым түсінігі абстрактілік сипаттамаға ие; ғылыми фактілер жанама түрдегі теорияның негізгі ережесіне енеді, тәжірибе қазіргі ойланылған ғылыми теорияларға енбеген.
Ойлау мен тәжірибе арасындағы өзара өзгеру білім мазмұнында (өте әлсіз болса да) зертхана жұмыстары мен оқу эксперименті қызметінің өзгеруінен көрінеді. Егер бұрын жаратылыстану мен өзін- өзі оқыту сабақтарында оқушы немесе мұғалімнің бірнеше тәжірибесі мен зертхана жұмысы құрту заңына жеткілікті болса, ал қазір оқу эксперименттері құбылысты анықтауға немесе заңдарды рәсімдеуге қызмет атқарады. Оқулықтардан белгілі бір заңның көпжылдық тәжірибені жалпылау ретінде алынғаны туралы сөйлемде кездестіргенімізбен, өкінішке орай, бұл заң айқын емес және оны тікелей тәжірибелермен тексеру мүмкін емес. Басқа сөзбен айтқанда, тәжірибе мен теория құрылысы арасындағы күрделі байланыс анық емес түрде анықталады.
Бастапқы бетбұрыспен тағы бір-механикалық көрнекіліктің атқаратын рөлінің кішірейуі тығыз байланысты. Бұл құбылыстар механизмін ұсынуда жалғыз жол- механикалық бейнеге , өмірлік тәжірибеге сүйенуден көрінеді. Механикалық бейнесі мүмкін емес бірнеше қатар құбылыстар бар. Мысалы, толқынды және корпускулярлық қасиеті бар, бөлшектің механикалық, көрнекілік бейнесін құру мүмкін емес.
Механикалық көрнекіліктің атқаратын рөлініңң азайюы (кейде тіпті одан бас тарту) сәйкес оқу құралдарының басқа көрнекілік нысандарының (график, формула, ой эксперименттерінің ) маңызын арттыруға әкеледі. Мысалы, қазіргі физикалық теорияның негізгі ережелерінің барлығы- салыстырмалық теориясы мен квант механикасы-ой экспериментімін рәсімделеді. Бұл тәсіл ғылыми - танымал әдебиеттерде пайдаланылады.
Соңғы он жылдықта ғылымның өзін-өзі ұғуы қарқынды дамуда. Бұл бағыттың негізі ғылымның өзін түрлі тұрғыдан зерттеу объектісі қылу.
Толық ғылымтану бағыты пайда болды. Ғылымның методологиясы бойынша жұмыстар пайда болып, ғылымның негізін танып білу үшін ғалымдардың түрлі таным әдістері мен жолдарына назар аударулары белең алуда.
Ғылымының өзін өзі тануының өсуі білім мазмұнына әсер етеді. Ол ғылым әдістеріне сонымен қатар жаңа компонент - методологиялық білімдер енгізуде көрінеді. Мысалы, жаратылыстану пәндері бойынша бірқатар оқу құралдарында ғылым әдістері мен ғылым қызметіне арналған тұтас бөлімдер пайда болды.
Біз оқу пәндері мазмұнындағы ғылыми пәндер жетекші компоненттерінің ғылыми көрінісін қарастырдық. Егер ғылымның жанама түрдегі көрінісі бағдарламада сауалнамалар тізімімен көрініс тапқан болса, оқушылардың дағдысы мен біліктілігіне, білімдеріне жанама түрдегі әсері (ғылымды қызмет ретінде ашу, оның даму бағыттарының әсері ) білім мақсатын қалыптастыруда, оқулық мазмұнында, оқу үрдісін ұйымдастыруда байқалады. Бағдарламаға енген ғылыми сауалнамалар тізімін кей жағдайда азайту пайдалы болса, ғылымның жанама түрін оқушылардың ғылыми және шығармашылық ойлауын дамытып және дүниетанымын қалыптастыру үшін аса маңызы бар білімді, керісінше оқыту үрдісін және айтылғандарды, түрлі каналдарды пайдалану, күшейту керек.
Келесі біздің сабағымыз оқушы мен мұғалімнің нормативтік материалдың бірі-бағдарламаға арналады.
1.2 Физика сабақтарында оқу және жазу арқылы оқушылардың сын тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамыту технологиясын қолдану
Оқу және жазу арқылы оқушылардың сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту технологиясы оқушылардың ішкі уәжін сыртқа шығарып оқу процессін жетілдіріп мағыналы және саналы түрде білім алуға бағыттайды. Қазіргі қоғамда болып жатқан кең шеңбердегі өзгерістер жиырма бірінші ғасырда өмір сүретін балаларды дайындау үшін мұғалімге үлкен міндет артады. Оқытушыларға жетістікті және мәртебелі оқушыларды лайықты түрде аса жақсы қалай дайындауға болатындығы туралы мәселені шешуге тура келеді. Мектеп қабырғасынан шыққан түлектер жаңа білімдері мен түсініктерді келешек өмірде және қызметінде ұтымды толық пайдалана алу қажет. Қазіргі кездегі ақпараттың көлемі өте үлкен болғандықтан оқытушының ең маңызды міндеттерінің бірі оқушыларды ақпаратты қабылдауға және оны саналы түрде зерттеп, сын елегінен өткізуге міндетті. Оқушылар ақпаратты және и деяларды өз бетімен түсініп, қабылдап, өзіне пайдалысын таңдауға үйрену керек. Олар көптеген идеяларды әр түрлі тұрғыдан зеттеп, олардың мәні, дәлдігі, анықтығы туралы тұжырымдар жасай алу қажет, өз қажеттеріне мақсаттарына тұрарлықтай идеяларды ала білулері керек. Мектеп бітірушілердің алдында қойылатын осындай жоғары талаптар оқытуға өзге көз қараспен қарауды талап етеді. Сондықтан біз өз жұмысымызда мектеп қабырғасынан қазіргі заманға сай лайықты түлектерді шығару үшін оқу және жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау қабілеттерді дамыту технологиясын қолданамыз. Осыдан жұмысымыздың мақсаты - оқушының сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту арқылы өздік ізденіс шығармашылық қызметтерін жетілдіру [1, 117 б.]. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін физика сабақтарында сын тұрғысынан ойлау технологиясын қолдану тиімді деп санаймыз.
Сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту технологиясын физика сабақтарында қолдану оқушылардың физикалық процестерді тек қана білмей осымен бірге оларды түсінуге, практикалық жағдайларда қолдануға мүмкіндік береді. Осымен бірге бұл технология:
* Шығармашылық ойлау қабілеті дамыған, ғылыми тәжірибені менгеруге және қолдануға дайын болатын тұлғаны;
* Саналы түрде болашақ мамандықты таңдай алатын тұлғаны;
* Қазіргі заманда өте жылдам өзгеретін технологиялар мен жағдайларға тез бейімделетін тұлғаны;
* Өз қызметін болжап өзіне сын тұрғыдан баға бере алатын тұлғаны;
* Жаңа білімдерді алуға және қоршаған әлемге қызығушылықпен қарайтын тұлғаны қалыптастырады.
Оқушылардың бойында сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін қалыптастырудың нақты қадамдары жоқ, бірақ, сабақ барысында оқушыға жайлы жағдай жасау мақсатымен мұғалімнің алдына қойылатын талаптар келесі:
1. Сын тұрғысынан ойлауды тудыру үшін уақыт беру қажет, қолайлы жағдай жасау қажет.
2. Оқушыларға толғанып ойлануға рұқсат беру керек.
3. Әр түрлі идеялар мен пікірлерді тыңдап, қабыл алу керек. Дұрыс емес пікір жоқ.
4. Сабақта оқушылардың белсенділігін қолдану қажет.
5. Сабақта қолайсыз жағдайларды туғызбау қажет. Ондай жағдай болып қалса, одан шығу жолдарын ойластыру қажет.
6. Әр оқушының жасаған қызметіне және сын көзімен қарау қабілетіне сенім білдіру қажет.
7. Оқушылардың сын тұрғысынан ойлау қызметін және өз (мұғалімнің) қызметін сын тұрғыдан бағалау қажет.
Осымен бірге, оқушылар алдына келесі талаптарды қою дұрыс болады:
1. Сенімділікпен жұмыс жасау.
2. Белсенді болу.
3. Бар ынтасымен оқу.
4. Өз пікірін айтуға қорықпау.
5. Өзгелердің пікірлерін тыңдап, оларға ілтипатпен қарау.
6. Өз жұмысын және кластастарыңның жұмысын әділ бағалау
Осындай ережелерді оқушылармен жыл басында бірге құрастыруға дұрыс болады деп санаймыз. Оқушылармен өз жұмыстарына құрастырылған ережелері мағыналы және олар үшін мәнді болады.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы бойынша құрастырылған сабақтардың құрылымы 3 кезеңнен тұрады (кесте1). Әр кезеңде оқушылардың ойлау қабілеттерін жетілдіретін әдістемелік тәсілдер қолданылады [2, 10 б.]. Кейбір тәсілдер сабақ барысында үш кезеңде қолданылады.
Кесте 1. СТО технологиясы бойынша сабқаты жоспарлау
Сабақтың кезеңі
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушылардың іс-әрекеті
Ой қозғау
Оқушылардың жаңа тақырыпты оқуға қажет болатын бұрынғы білімдерін анықтау, сыртқа шығару, жұмысқа қызығушылық тудыру, оқушылардың жұмысын белсеңдету
Оқушы тақырып бойынша бұрынғы білімдерін еске түсіреді, болжайды және бұл ақпаратты жүйелеп, сұрақтарды құрастырады.
Кезеңнің мақсаты: оқушылардың қызығушылықтарын ояту
Жұмыс түрі: жеке, жұппен, топпен
Ақпарат тыңдалады, жазылады, талқыланады
Мағынаны ажырату кезеңі
Мұғалім жаңа ақпаратпен жұмыс жасау кезінде оқылатын тақырыпқа қызығушылықты сақтайды, бұрынғы білімнен жаңа білімге біртіндеп көшу, тақырып бойынша оқушылардың білім, дағды, ептіліктерін қалыптастыру.
Оқушы мұғаліммен ұсынған әдістер арқылы жаңа ақпаратты қабылдау барысында жаңа тақырыппен танысып оны қолдану жолдарын анықтайды
Кезеңнің мақсаты: оқушыларды жаңа тақырыппен таныстырып жаңа материалды бекіту
Жұмыс түрі: жеке, жұппен, топпен
Ақпарат тыңдалады, жазылады, талқыланады, бұрынғы білімдермен салыстырылады, жалпыланады.
Ой толғаныс
Мұғалім сабақ басында айтылған болжамдарды өзгерту, жетілдіру, толықтыру әдістерін қолданып, оқытылған материал негізінде тәжірибелік, зерттеушілік, шығармашылық тапсырмаларды береді
Мағынаны ажырату кезеңінде алған ақпаратты бұрынғы білімдерімен салыстырып талдау, өз жұмысына және жалпы сабақта атқарылған жұмыстарға баға беру
Кезеңнің мақсаты: жалпы сабаққа және оқушылардың жұмыстарына талдау жасау, баға беру
Жұмыс түрі: жеке, жұппен, топпен
Ақпарат талданады, жалпыланады, жүйеленеді.
Физика сабақтарында сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту технологиясын кеңінен пайдалануға болатынына көз жеткіздік.
Сабақтарымызда бұл технологияның көптеген әдіс-тәсілдері өз тиімділігін көрсетті. Физика сабақтарында кеңінен тиімді қолданылатын тәсілдерді ұсынамыз.
Вен диаграммасы. Оқушылардың салыстыру және жалпылау ойлау қабілеттерін дамытады (кесте 2). Вен диаграмманың екі түрін қолданамыз: 2 сақиналы және 3 сақиналы диаграммалар
Кесте 2. Вен диаграммасы стратегиясын кейбір тақырыптарды қолдану мысалдары
2 сақиналы
3 сақиналы
Тақырыптар
* Кристалл және аморф денелер;
* Электр және магнит өрістер;
* Серпінді деформацияланған және кейбір биіктікке көтерілген денелердің потенциалдық энергиялары
* Электр өрістегі өткізгіштер мен диэлектриктер;
* Тізбек бөлігіне және толық тізбек үшін Ом заңдары
* Ньютон заңдары;
* Заттың магниттік қасиеттері (ферро-, пара- және диамагнетиктер);
* Заттың агрегаттық күйлері
Түсіндірме: сақиналардың қиылысу орталығында қарастырылатын объектілердің жалпы қасиеттері жазылады, ал шеңбердің қиылыспаған жерлерін тек сол объектіге қатысты қасиеттер жазылады.
Кластер құру. Бұл тәсілмен жұмыс жасау барысында оқушылар көлемді және шағын мағыналық бірліктерді анықтауға, кілтті сөздер мен сөйлемдерді табуға үйренеді. Ой қозғау кезеңде оқушылар тақырыпқа байланысты не білетіндерін жазады. Мағынаны ажырату кезінде тақырыппен танысып, ой толғаныс кезеңінде қластерлерін толықтырып түзетеді және жетілдіреді. Үйге оқушыларға кластер бойынша ертегі, мақала, әңгіме, аңыз, өлең жазуға ұсынамыз. Осындай тәсіл оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтарын оятып, шығармашылық өз қабілеттерін жетілдіреді. Әдетте бұл тәсіл төмен сыныпта оқылған және жоғары сыныпта күрделі деңгейде оқытылатын тақырыптарды қолданылады. Мысалы: қозғалыс, инерция, масса, күштер, температура, ішкі энергия және т.с.с.
Сын тұрғысынан ойлайтын адаммен алынған білімдер үнемі іріктеуден, талдаудан, жүйелеуден өтіп тұрады. Мұндай адам ақпарат мұхитынан өзіне қажетті мәліметтерді таңдап, іріктеп,ғ өз өміріне , қызметіне дұрыс қолданыс таба біледі. Сондықтан қазіргі заманда білім берудің негізгі мәселелердің бірі оқушыларды ақпаратты сыни тұрғыдан талдап қолдануды үйрету болып табылады.
2 Физика сабағында оқушылардың ойлау қабілеттері мен шығармашылық қабілеттерін дамыту жолдары
2.1 Физика сабағында оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту
Қазіргі кездегі ғылым мен техниканың даму деңгейі әрбір адамда сапалы және терең білімнің, іскерліктің болуын, сондай-ақ жастардың белсеңді шығармашылықпен жұмыс істеуін және кеңінен ойлауға қабілетті болуын талап етеді. Сондықтан да мектептегі оқу процесінің негізгі мақсаты - арнайы педагогикалық әдістермен мақсатты және жүйелі түрде оқушылардың интеллектін, шығармашылық ойлауын дамыту, ғылыми көзқарасы мен белсенділігін қалыптастыру.
Әр баланың бойындағы туғаннан пайда болған интуициясын әрі қарай дамытуға ықпал ету, оқушының табиғи қасиеттерін, пәндік білім деңгейін терендету үшін оқытуды жоспарлы түрде ұйымдастыру, өз бетінші білім алу дағдыларының дамуына негіз салу болып табылады. Ертеңгі болашағымыз - жас ұрпақты саналы, білімді етіп тәрбиелеу ұстаздарға зор міндет пен жауапкершілік жүктейді. Білімді үйрену және оны оқушыларға үйрету ұстаздықты мұрат еткен әрбір адамның ең қасиетті борышы, абзал парызы.
Ұстаз еңбегі - шығармашылық еңбек. Өйткені, ол ұстаздан үздіксіз ізденуді, өз білімін үнемі жетілдіріп жаңа технологиялық әдіс-тәсілдерді қолдануды талап етеді. Елдің ертеңгі-бүгінгі жас ұрпақ деп білеміз. Ал жас ұрпақтың білімді, саналы азамат болып өсіп қалыптасуы үшін оқушыларға логикалық ой туғызып, өз бетімен ізденіп жұмыс жасауына бағыт - бағдар беру ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz