Ежелгі Шығыс тарихы

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

Ежелгі дүние тарихты оқыту мәселелері

1. Ежелгі Шығыс тарихының тарихын зерт-теудегі деректанудың атқаратын рӨлі

2. Ежелгі Шығыс тари-хының негізгі тарихи деректері /Египет пирамидалары, Хаммурапи заңдары және т. б. /

3. Ежелгі Шығыс әдебиеттері. Зерттеу әдістері.

4. Деректанулық зерттеулердің анализдік мақсаттары мен деректік маңызы.

2. Сабақтың мақсаты: Ежелгі Шығыс тарихының тарихын зерт-теудегі деректанудыың атқаратын рӨлі белгілі бір уақыттағы әлеуметтік жағдайда пайда болған, сол жағдайды бейнелейтін және Өзін жасаған субьект туралы мәлімет беретін тарихи таным қҒралы ретінде зерттеу.

Ертедегі дүние тарихы немесе антикалық дүние деп әдетте Рим империясының аяғына дейінгі (б. э. ‡ғ. ) Жерорта теңізі бойының ертедегі қоғамдарының тарихын айтады. Ертедегі дүние тарихының тамыры, әрідегі ескілікті заманға барып қосылады. Қазіргі кезде Жерорта теңізі бойының тарихын б. э. д. бірнеше мыңдаған жы

лдардан бүрын бастайды.

Греция тарихына дейін Криттің және Жерорта теңізінің басқа да облыстарының тарихы Өтті. Ал нағыз антик заманының (грек-рим) тарихы б. э. д. ІІ мыңжылдықтың аяғынан, Гомер заманы деп аталатын заманнан басталады.

Антик заманы дүниесі тарихының білім беру жүйесінде Өте үлкен маңызы бар. Ол адамның ақыл-Өрісін кеңейтеді және қазіргі заманғы дүниенің тарихи тамырларын

көрсете отырып, бүл жӨніндегі түсінікті тереңдете түсетін кӨптеген қызғылықты мәселелерді алға қояды.

Қазіргі заманғы бүкіл Европа елдерінің, ішінара Европадан тыс елдердің де мәдениеті антик заманы мәдениеті негізінде Өсіп Өркендеді. Антик заманы тарихын жақсы білмейінше, одан кейінгі дәуірлердегі кӨптеген мекемелердің, Өнердің, архитектура стильдерінің, театрдың, қазіргі заманғы саяси, ғылыми және басқа терминдердің тарихын білуге болмайды. Антик заманының алуан түрлі ізі, аяқты басқан сайын, қоғамдық Өмірде де, сондай-ақ жеке түрмыста да кездесіп отырады.

Грек және Рим мәдениеті- дүниежүзілік тарихтың айқын беттерінің бірі. Грек пен Рим классиктері шығармаларының, антик заманының Өнері мен кӨркем қолӨнер ескерткіштері біздің заманымыз үшін де маңызын жоғалтқан жоқ.

Антикалық Өркениеттің ошағы ежелгі заманда ішкі деп аталған теңіздің түбектері мен аралдары болды. Бүл байтақ су кеңістігінің маңызы оның ежелгі “жер шеңбері” (orbіs terrarum) деген латынша атауынан да кӨрініп түр, Өйткені антикалық мәдениеттің бүл жерлері шын мәнінде, қазіргі күнге дейін ежелгі атауларын сақтаған, үш материктің: Азия, Европа, Африканың түйісіндегі теңіз маңында орналасқан.

Жерорта теңізі антикалық әлем халқы үшін, маңында “кіші” Өркениет ошақтары қалыптаса бастаған кӨп теңіздердің бірі болды. Жерорта теңізінің шығыс тармағын гректер Эгей теңізі деп атады. Эгей теңізі аралдарын гректер екі топқа біріктірді: Киклады және Спорады. Мезолит дәуірінен бастап аралдарда Өзіндік мәдениеті бар грек емес тайпалар мекендеді. КӨптеген аралдардың бір-біріне жақындығы олардың халқының жерден алыс кетпей аралдан аралға жүзуіне мүмкіндік берді. Осылайша Эгей теңізі теңізде жүзу ісінің әліппесі болды, теңіз жағалауларында Өмір сүрген халықтар (финикиялықтар, этрускілер, гректер) оны антикалық дәуірге дейінгі кезеңде меңгерген еді.

Балкан және Аппенин түбектері арасындағы су кеңістігін гректер Ионий теңізі, ал оның солтүстік бӨлігін этрускілер мен римдіктер Жоғары немесе Атрий қаласының атымен Адриатикалық деп атады.

Аппенин түбегінің батыс жағалауын шайып жатқан теңіз болса, тиррен-этрускілердің атымен Тиррен деп аталынды.

Ішкі теңіз батыста сыртқы теңізбен (мүхитпен) бүғаз арқылы жалғасты. Финикиялықтар мен карфагендіктер бүғазды Мелькарттың бағанасы, гректер - Геракл, ал римдіктер Геркулес бағанасы деп атаған.

Боспор бүғазынан солтүстікке қарай орналасқан теңізді гректер Понт Аксинский (қонақжай емес), кейіннен оны Понт Эвксинский (қонақжай) деп атаған.

Боспорға жол Пропонтида (Мрамор теңізі) арқылы жүрді, ол Эгей теңізінен Геллеспонт (Дарданелл бүғазы) арқылы бӨлініп түр.

Аса ірі тау массивтері (Карпат, Альпі, Пиреней) антикалық Өркениеттің шекарасы болып қана қоймай, оны жаудан қорғайтын қалқан ролін де атқарған.

Жерорта теңізі аралдары мен түбектерінің едәуір бӨлігін таулар алып жатты. Балкан Грециясының қайталанбас ландшафтын жасаған теңіздер мен таулар, ежелгі гректердің саяси және әлеуметтік Өмірінің формасын анықтап, кӨптеген автономиялық мемлекеттердің қүрылуына жағдай жасады. Бүл мемлекеттердің кӨпшілігі бір-бірімен жолдар емес, таулы соқпақтар арқылы байланысқан еді.

Грек материгінде Лаконика, Мессения және Фессалия сияқты жылқы Өсіруге мүмкіндік беретін және егіншілікпен айналысуға қолайлы бірнеше ғана маңызды жазықтықтар бар. Материктегі гректерге Өз астығы жетпегендіктен, оларды онымен Солтүстік Қара теңіз жағалауы және Египет қамтамасыз етті.

Италияда да егіншілікке қолайлы жерлер аз болғандықтан, мүнда да халық астықпен толық қамтамасыз етілмеді. Бірақ, жақын орналасқан астықты Сицилия

мәселені шешіп берді және теңізде жүзудің дамуы бидайды Африка мен Египеттен сатып алуға мүмкіндік тудырды.

Таулар Жерорта теңізінің қүрлықтағы әр түрлі бӨліктерінің климаттық ерекшеліктерін де анықтап берді. Оның халық Өміріндегі маңызы зор болды, Өйткені таулар Жерорта теңізі түрғындарына қүрылыс материалдарын және эгей, грек, карфаген, этруск және римдік архитектура мен скульптураның дамуына негіз болған қүнды тас жыныстарын берді. Мелос аралы обсидиан жынысына бай болса, Парос аралы мен аттикалық Пентеликон мраморымен аты шықты. Италияда мраморды Этруриядағы Луна қаласының маңындағы кен орнында Өндірді.

Жерорта теңізі түрғындары жиі пайдаланатын металдар да таулардан шығарылды. Аттиканың ең қиыр шетіндегі Лаврион таулары күмістің отаны болса, Эвбей мен Кипр, Этрурия мен Орталық Жерорта теңізіндегі Сардиния тауларында мыс кен орындары болды.

Тау баурайлары мал шаруашылығы үшін Өте қолайлы болды, жаздың ыстық кезеңдерінде ол мал жайылымына айналды.

Жерорта теңізі ауданында дәнді дақылдардан ертеден арпа, полба, бидай, кейінірек бүршақ түқымдастар- жасымық пен бүршақ Өсірілді. Басқа дәнді дақылдарды (күріштен басқа) гректер рим жаулап алушылығына дейін білмеген. Сүлы арам шӨп, тары варварлардың тамағы саналған. Арпаның дәні қүдайларға қүрбандық ретінде жүрді, арпа масақтарынан егіншілік қүдайы Деметраның культтік бейнесін безендіру үшін веноктар Өрілді.

Карфагендіктер тек бидай және арпамен таныс болған. Қара бидаймен олар Ганнибалдың атақты Италия жорығы арқылы ғана танысты.

Сырамен қатар, шарап Өндірісі Жерорта теңізі ауданында кеңінен танымал болды, бүл жерден жүзім сабағы Испания, Галлия, Германия, Британияның ішкі облыстарына Өтті. Зәйтүн майы кеңінен пайдаланып, ол малдың майын ауыстырды. Зәйтүн ағашы халық арасында қасиетті саналды. Зәйтүн ағашынан басқа гректер ежелден інжір және анар Өсірді.

Мәдени байланыстардың кеңеюімен мәдени Өсімдіктердің де түрі кӨбейе бастады. Б. э. д. Іғ. Кіші Азиядан шие, Армения мен Персиядан шабдалы ағаштары әкелінді. Қазіргі Жерорта теңізінде таралған қӨптеген Өсімдіктер антикалық заманда халыққа белгісіз болған еді. Олардың қатарында картоп, темекі, күнбағыс, жүгері болды.

Жерорта теңізі ауданының фаунасы мен флорасы б. э. д. ІІ-І мыңжылдықтарда Өте кӨркем, әрі бай болды. Фаунаның Өзгеруі кӨп жағдайларда адамның кызметіне байланысты болды. Қазіргі халықтардыңкіне қарағанда, ежелгі түрғындардың рационында балықтан жасалған тағамдар кӨп болған, бүл әрине батпақтардың қүрғатылуына және Өзендердің саяздануына байланысты еді.

Антикалық әлем туралы түсінікті біз ең алдымен деректерден аламыз. Антикалық тарих деректерінің арасындағы ең маңыздысы антикалық әдебиет шығармалары, себебі бүлар сол кездегі адамзаттың Өз тарихын қалай кӨз алдына елестететіні, Өздері және Өздерін қоршаған орта туралы не ойлағаны туралы мәліметтер береді. Әдеби шығармалардың қатарына тарихи еңбектер, сол сияқты ғылыми және кӨркем шығармалар жатқызылады.

Антикалық авторлардың кӨпшілігінің еңбектерінің сақталмағанына және бізге азғантай фрагментті түрде жеткеніне қарамастан, соның Өзі антикалық тарихтың басты оқиғалары туралы толық түсінік береді. Б. э. д. ‡Іғ. соңында - ‡ғ. басында Грецияда тарихи жанрдың жаңа қалыптасқан кезінде, жеке полистердің, оны басқарушы рулардың тарихын жазу үстем еді. ¤з заманы тарихының жан-жақты суреттемесін берген алғашқы еңбектер Геродот, Фукидид, Ксенофонттың шығармалары болды. Эллинизм дәуірінде полистік қүрылымның ыдырауымен, жалпы әлем тарихын жазуға қажеттілік пайда болады. Бүндай

жинақтаушы тарихтар б. э. д. І‡ғ. соңынан жазылады, оның алғашқысы Балкан Грециясы, Рим, Батыстағы грек колониялары мен Карфагеннің тарихын біріктірген Тимейдің шығармасы болды.

Б. э. д. ІІІғ. ортасынан тарихи еңбектер арасынан алғашқы рим тарихшыларының шығармалары кӨріне бастайды, олар анналдар деп аталынды.

КӨп жылдық азамат соғысына алып келген Римдегі полистер дағдарысы тарихи еңбектердің жаңа түрін: монографиялар (Салюстий) мен мемуарлық әдебиетті (Сулла, Цезарь) дүниеге келтірді. Мемуарлармен қатар грек полисі дағдарысы кезеңінде алғаш рет саясаткерлердің Өмірбаянын жазу пайда болды. Бүндай Өмірбаянды ең бірінші болып Ксенофонт Спарта патшасы Агесилай туралы жазды.

Жазба деректермен қатар антикалық әлем туралы маңызды хабарларды бізге адам әрекеттерінің: еңбек қүралдары және қару жарақ, түрғын үй және ондағы ыдыстар, түрмыс және Өнер заттары, шеберхана, үстахана, кен орындары, бекіністер, қоғамдық және ғибадаттық ғимараттар, жерлеу қүрылыстары іздері береді.

¤зіндік ерекшеліктерге ие осындай және материалдық мәдениеттің басқа типтері үнсіздігіне қарамастан, ежелгі авторлардың баяндауларына қарағанда, Өмірдің объективті картинасын береді. Шектес ғылымдардың табыстары ағаш пен сүйек Өнімдерінің, тас пен металл заттарының дайындалған жері және уақыты, оларды жасауда қандай тәсіл пайдаланғаны туралы зерттеулерге мүмкіндік беріп отыр.

Б. э. д. ІІІ-ІІ мыңжылдықтар шегі Европа тарихындағы маңызды кезең болып табылады. Дәл осы кезде Балкан түбегінің Оңтүстік бӨлігінде және жақын жатқан аралдарда тапқа бӨлінген қоғамдар пайда болды. Кейбір зерттеушілердің айтуынша мемлекеттіліктің алғашқы ошақтары Балкан түбегінде б. э. д. ІІІ мыңжылдықтың ортасында пайда болған. Бірақ, Балкан регионының оңтүстік бӨлігіндегі таптық қоғам мен мемлекеттіліктің қалыптасу процесі солтүстіктен келген тайпалардың басып кіруімен үзілген. Б. э. д. ХХІІғ. мүнда Өздерін ахейліктер немесе данайлықтар деп атаған тайпалар пайда болады. Бүрынғы, гректерге дейінгі этникалық шығу тегі анықталмаған халықтың бір бӨлігі орындарынан ығыстырылды, бір бӨлігі келімсектермен сінісіп кетті. Жаулап алушылар дамудың тӨмен деңгейінде түрды, бүл жағдай регионның екі бӨлігінің: материк және Крит аралының тағдырының белгілі бір Өзгешіліктерінің болуына әкеліп соқтырды. Крит жоғарыда аталған процесті басынан Өткізбеді, сол себепті бірнеше ғасырлар бойына әлеуметтік-экономикалық, саяси және мәдени прогресстің тез дамыған зонасы болды.

Қола дәуірінде Критте пайда болған Өркениетті әдетте минойлық деп атайды. Бүндай атауды оған Кносстағы сарайды қазған кезде, алғаш рет осы Өркениет ескерткіштерін тапқан ағылшын археологы А. Эванс берген еді. Гректің мифологиялық аңыздарында Кносс-Криттің және Эгеиданың басқа да аралдарының қүдіретті билеушісі Минос патшаның резиденциясы болды. Дәл осында Пасифай патшайым Минотаврды (жартылай адам, жартылай Өгіз) Өмірге әкелген, оған Дедал Кносста лабиринт (сарай) салып береді.

ІІІ-ші мыңжылдықтың ІІ жартысында- ІІ-ші мыңжылдықтың басында Крит шаруашылығының басты саласы егіншілікке жарамды жерлердің бәрі игеріліп қойған болуы керек. Мал шаруашылығы да маңызды роль атқарған болса керек. Сол сияқты қолӨнерде де маңызды прогресс байқалды.

Еңбек Өнімділігінің Өсуі, артық Өнімнің пайда болуы, оның бір бӨлігінің қауым аралық айырбаста пайдалануына алып келді. Крит үшін мүның ерекше маңызды болды, себебі арал ежелгі теңіз жолдарының түйісінде жатқан. Б. э. д. ІІІ-ІІ-ші мыңжылдықта Критте алғашқы мемлекеттер қалыптасады. Алғашқыда олар орталықтары сарай болған-Кносста, Фестада, Маллияда, Като-Закрода пайда болды.

Криттегі “сарайлар Өркениеті” дәуірі шамамен, 600 жылды: б. э. д. 2000-нан 1400 жылға дейінгі аралықты қамтиды. Б. э. д. 1700 жылы шамасы барлық сарайлар қирауға үшырайды. Оның себептерін кейбір ғалымдар табиғат катаклизмінен іздесе, кейбіреулер оны әлеуметтік тартыстардың нәтижесі дейді. Дегенмен, бүл катастрофа даму процесін үзаққа тежемеді. Біраз уақыттан соң қираған сарайлардың орнына бүрынғыларды монументтілігімен, сән-салтанатымен басқан жаңалары пайда болды.

“Жаңа сарайлар” дәуірі туралы деректер баршылық. Мысалыға, жоғарыда аталып кеткен тӨрт сарай, бірнеше түрақтар, некропольдар жақсы зерттелінген. Ең жақсы зерттеліп танылғаны- Кносс сарайы. Оның бізге дейін тек бір қабаты сақталған, бірақ оның екі, тіпті үш қабатты болғаны айдан анық. Сарайда сумен жабдықтау, канализация, ванналар, арнайы желдеткіш және жарық берудің тамаша жүйесі болған. КӨптеген түрмыс заттары жоғары кӨркемдік деңгейде, бір бӨлігі тек асыл металдардан жасалған. Сарай бӨлмелерінің қабырғаларын әсем Өрнектер безендіріп түрды. Олар кӨбіне табиғат немесе оның түрғындарының Өмірінен сценалар болды. Қабаттың цокольді (тӨменгі) бӨлігінің үлкен бӨлігін шарап, астық, зәйтүн майы, қолӨнер бүйымдары сақталған қоймалар алып жатты. Сарайда сонымен қатар ювелирлер, қүмырашылардың қолӨнер шеберханалары орналасты.

Шаруашылық Өмірдің негізі сарай шаруашылығы болды. Крит қоғамы теократиялық болған болуы керек, патша және жоғары дін басының функциясын бір адам атқарған. Қоғамда қүлдар да болған. Бірақ олардың саны Өте аз болды.

Миной Өркениетінің шарықтау шегі б. э. д. Х‡І-Х‡ғ. ғ. І-ші жартысы болды. Осы дәуірдің бас кезінде бүкіл Криттің Кносс билеушілері қол астына бірігуі жүреді. Грек аңыздары Минос патшаны бірінші “теңіз билеушісі” санайды, ол үлкен флот салып, қарақшылықты жойып Эгей теңізіне Өз үстемдігін орнатқан. Б. э. д. ХІІғ. соңында Критте Миной Өркениетіне оңалмастай соққы берген катастрофа болады. Ол Тир аралындағы вулканның атқылауынан болған болуы керек. КӨптеген түрақтар мен сарайлар қүрып кетті. Осыны пайдаланған ахейліктер Балканнан аралға басып кіреді. Крит Жерорта теңізіндегі алдыңғы қатарлы орталықтан, ахейлік Грецияның провинциясына айналады.

Ахейлік Греция Өркениетінің гүлденуі б. э. д. Х‡-ХІІІғғ. болды. Бүл Өркениеттің орталығы Арголида болады. Кеңейе келе ол, бүкіл Пелопоннесті, Орта Грецияны, Солтүстік Грецияның едәуір бӨлігін және Эгей теңізінің кӨптеген аралдарын қамтиды.

Криттегі сияқты қоғам Өміріндегі маңызды рольді сарайлар атқарды. Олардың кӨңіл аударалықтары Микенде, Тиринфте, Пилоста, Афиныда, Фивыда, Орхоменде, Иолкте ашылды. Бірақ ахейлік сарайлар криттік сарайлардан Өзгеше болды: олдардың бәрі қуатты бекіністер еді. Ең әсер тудыратыны Тиринф цитаделі болды, оның қабырғалары кейде салмағы 12 тоннаға жететін орасан зор әк тастармен қаланды, қабырғалардың ені 4. 5м., тек сақталған жерлердегі биіктігі 7. 5 м. жетті.

Ахейлік сарайлардың жобасы криттіңкіне үқсас болды, тек оларға айқын симметрия тән еді.

Ахей қоғамының экономикалық қүрылымының негізі сарай шаруашылығы болды, оған ауыл шаруашылығы Өнімдерін Өндейтін, тігу және иіру, металлургия және металл Өндейтін, еңбек қүралдары мен қару-жарақ жасайтын қолӨнер шеберханалары енді. Сарай шаруашылығы қолӨнер Өндірісінің негізгі салаларын бүкіл территория бойынша бақылап отырды, әсіресе метал Өңдеу ісі қатты бақылауға алынды. Пилос архивінен табылған документтерге қарағанда жер иесі сарай болған. Барлық жерлер екі категорияға бӨлінді: жеке меншіктегі және қауымдық. Коғамның ең тӨменгі қабатын қүлдар қүрады, бірақ олардың саны аз болды, негізінен олар сарайға тиесілі еді. Қүлдар мен еріктілердің арасында айқын шек болды. Маңызды әлеуметтік топтың бірін формальды түрдегі ерікті қауымдастар қүрады. Олардың Өз жер бӨлігі, үйі, шаруашылығы болды, бірақ сарайға

және жергілікті жетілген бюрократтық аппарат қүрады. Мемлекет басында патша (“ванака”) түрды, оның қолында саяси және сакральды функциялар болды.

Ахейлік Грецияның саяси тарихы Өте аз мәлім. Дегенмен, әрбір сарайды Өзара жиі әскери қақтығысқа түсіп отырған дербес мемлекет орталығы ретінде қарастырудың реті барБірақ, бүл жағдай ахей патшалықтарының уақытша бірігу мүмкіндігін жоққа шығармады, Трояға жорық кезінде дәл осылай болған болуы керек. Ахейліктер, әдетте “теңіз халықтары” қозғалысы деп аталатын Алдыңғы Шығыс елдеріне жасалған қуатты тықсыруға қатысты.

Б. э. д. ХІІІ ғ. гүлденген ахейлік мемлекеттер жақын қалған қаћарлы оқиғаларды сезіне бастады, ескі бекіністер жӨнделіп, жаңалары салына бастайды. Бүл оқиға археологиялық қазбалар кӨрсеткендей, б. э. д. ХІІІғ. соңында болған. Барлық сарайлар мен түрақтардың кӨп бӨлігі жойылып кетті. Ахей Өркениетінің агониясы шамамен 100 жылға созылды, б. э. д. ХІІғ. соңында Иолктегі ең соңғы ахейлік сарай жойылды. Халықтың бір бӨлігі жойылып кетсе, бір бӨлігі Өмірге қолайсыз аудандарда түрақтап қалды, тіпті эмиграцияға кетті.

Ахей Өркениетінің қирауын түсіндіретін бірнеше гипотезалар бар. Олардың ішіндегі ең нанымдысы тӨмендегідей. Б. э. д. ХІІІғ. соңында Грецияға Солтүстік халықтары, соның ішінде грек дорийліктер, тағы басқа тайпалар бет алады. Дегенмен, массалық қоныс аудару ол кезде болмады, тек кейінірек қаңырап қалған территорияға дорийліктер ене бастады. Бүрынғы ахей халқы кейбір облыстарда ғана, мысалы Аттикада сақталды. Грециядан ығыстырылған ахейліктер шығыс бағытта орналасып, Эгей теңізі аралдарын, Кіші Азияның батыс жағалауын және Кипрді иемденді.

Греция тарихындағы б. э. д. ХІ-ІХғғ. ғалымдар “қараңғы ғасырлар” деп атайды. Бүл кезең туралы басты дерек археологиялық материалдар және Гомердің “Илиада” мен “Одиссея” поэмасы болып табылады. Поэмаларда ахейліктердің Трояға жорығы, қаланы алуы және Троя соғысының бір қаћарманы Одиссейдің кӨптеген оқиғаларды басынан кешіріп үйіне оралғаны туралы айтылады. Сонда, поэмалар ахей қоғамын оның гүлденуінің соңғы кезеңін бейнелеуі керек еді. Бірақ, Гомердің Өзі, ғалымдардың пайымдауынша б. э. д. ‡ІІІғ. Өзінде Өмір сүрген, сондықтан бүрынғы кездің түрмыс шындығын, қарым-қатынастарын нашар білген болуы керек.

Бүл кезеңдегі Греция халқының негізгі кәсібі егіншілік болды. ¤ңделетін жердің кӨп бӨлігін дәнді дақылдар алып жатты, бақша және шарап жасау маңызды роль атқарды, зәйтүн жетекші дақылдардың бірі болып қалды. Мал шаруашылығы да дамыды. Гомердің поэмасына қарағанда ірі қара мал “жалпы эквивалент” ролін атқарған.

ҚолӨнер Өндірісінде, ең алдымен металлургия мен металл Өңдеуде маңызды Өзгерістер болып жатты. Темірді игеру және пайдаланудың орасан зор салдарлары болды.

Греция экономикасында жетекші фигура ерікті егінші болды. Жаулап алушы дориліктер жергілікті ахейлік түрғындарды бағындырған облыстарда жағдай басқаша қалыптасты, мысалы Спартада қоғам үйымының негізгі формасы - қауымның ерекше формасы ретіндегі полис болды. Полистің азаматтары оған енген патриархалдық от басының басшыларынан қүралды. Әрбір отбасы дербес экономикалық бӨлікті қүрады, ол оның саяси теңдігін де анықтап берді. Полис-қауым екі маңызды функцияны атқарды: жер мен халықты кӨршілердің шабуылынан сақтады және ішкі қауымдық қатынастарды реттеді.

СӨйтіп, Греция қарастырып отырған дәуір соңында шаруа егіншілерді біріктірген жүздеген үсақ және Өте үсақ полис - қауымдардың әлемі болды. Бүл негізгі экономикалық бӨлікті, түрмысы қарапайым, сыртқы әлеммен байланысы аз, шаруашылығы дербес, толық тәуелсіз деп айтуға болатын патриархалдық отбасы қүрайтын және қоғамның жоғарғы тобы әлі халқының негізгі массасынан бӨлініп шыға қоймаған, адамды адам қанау енді пайда болып жатқан әлем болды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.