Ең төмен күнкөрiс деңгейi

Пән: Статистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Ең төмен күнкөріс деңгейі туралы Қазақстан Республикасының
1999 жылғы 16 қарашадағы N 474-I Заңы

Осы Заң Қазақстан Республикасындағы ең төмен күнкөрiс деңгейiн
анықтау және пайдалану үшiн құқықтық негiз белгiлейдi.

1-бап. Ең төмен күнкөрiс деңгейi
1. Ең төмен күнкөрiс деңгейi - мөлшерi бойынша ең төмен тұтыну
себетiнiң құнына тең, бiр адамға қажеттi ең төмен ақшалай кiрiс.
2. Ең төмен күнкөрiс деңгейiнiң мөлшерiн статистика жөнiндегi
уәкiлеттi орган мен еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау жөнiндегi
уәкiлеттi орган ең қажеттi азық-түлiк емес тауарлар мен көрсетiлетiн
қызметтерге жұмсалатын шығындардың белгiленген үлесi қосылған ең
төмен азық-түлiк себетiнiң құнын негiзге ала отырып есептеп шығарады.
3. Ең төмен күнкөрiс деңгейi республика бойынша және аймақ
бойынша орта есеппен:
1) жан басына;
2) халықтың жыныстық-жас топтары бойынша тоқсан сайын есептеп
шығарылады.

2-бап. Ең төмен тұтыну себетi
1. Ең төмен тұтыну себетi тауарлар мен көрсетiлетiн қызметтердiң
заттай және құн түрiндегi ең төмен жиынтығы болып табылады.
2. Ең төмен тұтыну себетi:
1) азық-түлiк себетiнен;
2) азық-түлiк емес тауарлар мен көрсетiлетiн қызметтерге жұмсалатын
шығындардан тұрады.
3. Азық-түлiк себетiн статистика жөнiндегi уәкiлеттi орган денсаулық
сақтау жөнiндегi уәкiлеттi орган белгiлейтiн тамақ өнiмдерiн тұтынудың
ғылыми негiзделген физиологиялық нормалары бойынша есептеп шығарады.
4. Азық-түлiк емес тауарлар мен көрсетiлетiн қызметтерге жұмсалатын
шығындардың белгiленген үлесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi ең
төмен азық-түлiк себетiнiң құнына арақатынасы арқылы белгiлеп отырады.

3-бап. Ең төмен күнкөрiс деңгейiнiң белгiленуi
Ең төмен күнкөрiс деңгейi жыл сайын:
1) тұрмыс деңгейiн бағалау мен кедейлiк шегiн анықтауға;
2) әлеуметтiк саясаттың бағыттарын анықтау мен халықты әлеуметтiк
қолдау жөнiндегi шараларды жүзеге асыруға;
3) жалақының, зейнетақының, жәрдемақылардың және өзге де әлеуметтiк
төлемдердiң белгiленетiн ең төмен мөлшерiн негiздеуге арналады.

4-бап. Кедейлiк шегi
1. Кедейлiк шегi - республикада экономикалық мүмкiндiктерге қарай
белгiленетiн, адамның ең төмен қажеттiлiктерiн қанағаттандыру үшiн
қажеттi кiрiс шегi.
2. Кедейлiк шегi республика бойынша, сондай-ақ аймақтар деңгейiнде
Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейтiн тәртiппен тоқсан сайын
анықталып отырады.
3. Кедейлiк шегi табысы аз азаматтарға әлеуметтік көмек көрсету үшiн
өлшем болып табылады.

5-бап. Айлық жалақы мен зейнетақының ең төмен мөлшерiн
белгiлеген кезде ең төмен күнкөрiс деңгейiн қолдану
Айлық жалақы мен зейнетақының ең төмен мөлшерi оларды ең төмен
күнкөрiс деңгейiнiң көлеміне дейiн кезең-кезеңмен көтеру принципiне
сүйене отырып, ең төмен күнкөрiс деңгейi негiзiнде жыл сайын заң
актiсiмен бекiтiлiп отырады.

6-бап. Ең төмен күнкөріс деңгейі мен кедейлік шегі туралы
мәліметтерді жариялау
Тұтастай алғанда Қазақстан Республикасы бойынша орта есеппен халықтың
жан басына шаққандағы және халықтың негізгі жыныстық-жас топтары, кедейлік
шегі және халықтың осы шектен төмен тұратын жігі жөніндегі күнкөріс
деңгейі туралы мәліметтерді бұқаралық ақпарат құралдарында еңбек және
халықты әлеуметтік қорғау жөніндегі уәкілетті орган ресми жариялап отыруға
тиіс.

7-бап. Осы Заңның қолданысқа енгізілуі
Осы Заң 2000 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н. Назарбаев

Табыстарды бөлудің әркелкілігі

Жыл ішінде кедейлік үй шаруашылығының әртүрлі сандарында тұрады, ол үй шаруашылығына түскен табыстардың әркелкілігі мен оларды пайдаланудың әртүрлі қарқындылығына байланысты. Кедейліктің деңгейі қыс-көктемде жоғары, ал жаз-күзде төмен болады, қашан қосалқы шаруашылықтан түсетін материалдық қолдау елеулі болса, онда тамақ өнімдерінің бағасы, әсіресе, өсімдік шаруашылығында төмендейді. Біз пайдаланатын халықтың табыстарын анықтайтын әдістеме үй шаруашылығы шығыстарының есебін және өзі өндірген өнімдерді тұтынудағы халықтың табыстарын, әртүрлі мезгілде алынатын және пайдаланылатын табыстарды есептеуге арналған. Бұл жыл ішіндегі әл-әуқат деңгейінің өзгеруіне маусымдық ықпал ету мен үй шаруашылығымен алынатын табыстардың көлемін респонденттердің едәуір төмендетуіне байланысты өте қажет. Табыстардың елеулі өсуі 2002 жылдың ІV тоқсанында, ІІІ тоқсанмен салыстырғанда, 20, 5%-ға дейін күнкөрістің ең төменгі шамасынан аз табысы бар (тұтынуға пайдаланған) халықтың үлесін 8, 5%-ға төмендетті. Бұл 2001-2002 жылдардағы табысы төмен халықтың барлық тоқсандағы бағасының үлесінен едәуір төмен.

Дегенмен, тұтынуға пайдаланатын осы табыстардың өсуі жалақының өсуімен ғана анықталмайды. Басқа да табыс көздері, ал ерекше әлеуметтік төлемдер оларды біршама түзетеді. Сонымен, 2002 жылдың І тоқсанымен салыстырғанда 2002 жылдың ІV тоқсанындағы орташа жалақы 18%-ға өсті, тұтынуға пайдаланылған, осы кезеңдегі табыстардың өсуі - 10, 7%-ға азайды, себебі әлеуметтік төлемдердің өсуі тіптен мардымсыз болды, ал табыс көзі ретінде олардың мәні үй шаруашылығы мүшелерінің 13% үшін өте жоғары. Бұған жалақының өсуінен табыстардың өсуінің артта қалуы айтарлықтай маңызды себеп. Соған қарамастан, үй шаруашылығының материалдық жағдайын жақсарту көбінесе жалақының өсуімен қамтамасыз етіледі.

2002 жылдың ІV тоқсанында, күнкөрістің ең төменгі деңгейінен төмен табысы бар халықтың үлесінің едеуір төмендеуіне байланысты, кедейліктің асқынуы мен шиеленісуінің көрсеткіштері төмендеді. Кедейліктің асқынуы 5, 2%-ға төмендеді, онда күнкөрістің ең төменгі деңгейіндегі кедейлік табыстың орташа ауытқуының төмендегені жайында айтылған. 1, 9%-ға дейінгі кедейлердің арасындағы теңсіздік дәрежесін көрсететін, кедейлік шиеленісуінің төмендеуі, өз кезегінде кедейлердің арасындағы әртүрлі дәрежедегі кедейліктің азайғанын айғақтайды. 2002 жылдың ІV тоқсанында қамтамасыз етілген үй шаруашылығы мүшелерінің 10% азырақ немесе 10% көбірек табыстары барлардың айырмашылықтары 9, 1 есені құрады.

Қазақстан Республикасында табыстарды бөлудің әркелкілігі* ⁾

(пайызбен)

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі

Кедей-ліктің асқы-нуы: Кедей-ліктің асқы-нуы

Кедей-ліктің шиеленісуі: Кедей-ліктің шиеленісуі

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы

: Күнкөрістің ең төменгі деңгейінің шамасы

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: Азық-түлік қоржыны-ның құны

: 1996 жыл ¹⁾

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 34, 6

Кедей-ліктің асқы-нуы: …

Кедей-ліктің шиеленісуі: 11, 4

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 5, 2

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0, 319

…

: 1997 жыл

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 38, 3 ²⁾

Кедей-ліктің асқы-нуы: 12, 7

Кедей-ліктің шиеленісуі: 12, 1

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 3, 1

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0, 338

10, 2

: 1998 жыл

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 39, 0 ²⁾

Кедей-ліктің асқы-нуы: 16, 2

Кедей-ліктің шиеленісуі: 12, 8

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 3, 8

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0, 347

11, 3

: 1999 жыл

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 34, 5

Кедей-ліктің асқы-нуы: 14, 5

Кедей-ліктің шиеленісуі: 13, 7

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 5, 5

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0, 340

11, 0

: 2000 жыл

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 31, 8

Кедей-ліктің асқы-нуы: 11, 7

Кедей-ліктің шиеленісуі: 10, 3

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 4, 0

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0, 343

11, 9

: 2001 жыл

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 28, 4

Кедей-ліктің асқы-нуы: 11, 3

Кедей-ліктің шиеленісуі: 7, 7

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 3, 0

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0, 348

11, 3

: 2001 жыл
IV тоқсан

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 27, 1

Кедей-ліктің асқы-нуы: 11, 9

Кедей-ліктің шиеленісуі: 7, 9

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 3, 4

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0, 340

10, 5

2002 жыл

І тоқсан

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 29, 6

Кедей-ліктің асқы-нуы: 13, 7

Кедей-ліктің шиеленісуі: 9, 0

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 3, 9

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0. 337

10, 3

2002 жыл

II тоқсан ³⁾

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 27, 7

Кедей-ліктің асқы-нуы: 11, 9

Кедей-ліктің шиеленісуі: 7, 8

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 3, 1

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0, 334

9, 8

2002 жыл

III тоқсан

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 23, 7

Кедей-ліктің асқы-нуы: 8, 7

Кедей-ліктің шиеленісуі: 6, 1

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 2, 3

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0, 335

9, 5

: 2002 жыл
IV тоқсан

Күнкөріс деңгейі төмен халықтың үлесі: 20, 5

Кедей-ліктің асқы-нуы: 6, 8

Кедей-ліктің шиеленісуі: 5, 2

Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті: 1, 9

10% ең көп және ең аз қамта-масыз етілген халықтың ақшалай табыстарының ара салмағы: 0, 326

9, 1

* ⁾ Бағаланған тоқсандық деректер.
¹⁾ Өмір деңгейін арнайы зерттеу материалдары бойынша.
²⁾ 1999 жылы енгізілген тұтыну нормативі бойынша қайта саналған.
³⁾ Нақтыланған деректер.

Қазақстан облыстарындағы аумақтың кеңдігі мен өмірдің әркелкі жағдайына байланысты кедейліктің таралуы тұрған жері қала немесе ауыл екендігіне қарамастан, өңіраралық айырмашылықтарымен ерекшеленеді. Республика облыстарында халықтың табыстарындағы сияқты, күнкөріс деңгейінің шамасында да айырмашылық өте жоғары. Сол бұрынғыдай ауыл халқының табысы қалаға қарағанда екі есе дерлік төмен, ал кедейлік барлық өңірлерде ауылдық жерлерде кең көлемде етек алған.

2002 жылдың ІV тоқсанында күнкөріс деңгейінен төменгі табыстары бар халықтың ең үлкен үлесі Атырау және Маңғыстау облыстарында тиісінше - 39, 1% және 38, 7% тіркелген. Бұрынғысынша табысы төмен халықтың көбі Маңғыстау облысының ауылдық жерлерінде тұрады.

2002 жылғы Қазақстан Республикасының өңірлері бойынша күнкөрістің ең төменгі деңгейінің шамасынан төмен табысы бар халықтың үлесі (I - IV тоқсандар)

(пайызбен)

I тоқсан: I тоқсан

II тоқсан: II тоқсан

III тоқсан: III тоқсан

IV тоқсан: IV тоқсан

: күнкөріс-тің ең төменгі деңгейі-нің шамасынан төмен табысы бар (тұтынуға пайдаланылған) халықтың үлесі

I тоқсан: соның ішінде:

II тоқсан: күнкөріс-тің ең төменгі деңгейі-нің шамасынан төмен табысы бар (тұтынуға пайдаланылған) халықтың үлесі

III тоқсан: соның ішінде:

IV тоқсан: күнкөріс-тің ең төменгі деңгейі-нің шамасынан төмен табысы бар (тұтынуға пайдаланылған) халықтың үлесі

соның ішінде:

күнкөріс-тің ең төменгі деңгейі-нің шамасынан төмен табысы бар (тұтынуға пайдаланылған) халықтың үлесі

соның ішінде:

қа-

лалық жерде

I тоқсан:

ау-

ылдық жерде

II тоқсан:

қа-

лалық жерде

III тоқсан:

ау-

ылдық жерде

IV тоқсан:

қа-

лалық жерде

ау-

ылдық жерде

қа-

лалық жерде

ау-

ылдық жерде

: Қазақстан Республикасы

I тоқсан: 29, 6

II тоқсан: 19, 3

III тоқсан: 42, 0

IV тоқсан: 27, 7

19, 0

38, 1

23, 7

16, 2

32, 6

20, 5

13, 2

29, 3

: Ақмола

I тоқсан: 23, 7

II тоқсан: 20, 4

III тоқсан: 26, 1

IV тоқсан: 23, 4

17, 5

27, 8

22, 0

17, 5

25, 3

17, 9

14, 7

20, 3

: Ақтөбе

I тоқсан: 28, 1

II тоқсан: 13, 9

III тоқсан: 48, 0

IV тоқсан: 25, 3

11, 3

44, 5

20, 2

9, 7

34, 4

16, 6

6, 9

29, 7

: Алматы

I тоқсан: 44, 6

II тоқсан: 34, 5

III тоқсан: 48, 8

IV тоқсан: 41, 3

34, 6

44, 2

34, 5

22, 1

39, 6

28, 1

17, 0

32, 8

: Атырау

I тоқсан: 48, 7

II тоқсан: 37, 1

III тоқсан: 67, 3

IV тоқсан: 38, 7

35, 2

44, 2

39, 4

35, 3

45, 9

39, 1

32, 5

49, 4

: Шығыс Қазақстан

I тоқсан: 23, 8

II тоқсан: 16, 8

III тоқсан: 33, 3

IV тоқсан: 24, 3

17, 9

33, 0

20, 3

13, 0

29, 9

18, 3

12, 2

26, 4

: Жамбыл

I тоқсан: 38, 8

II тоқсан: 27, 7

III тоқсан: 46, 7

IV тоқсан: 38, 3

30, 2

44, 1

30, 2

25, 6

33, 5

26, 5

25, 2

27, 5

: Батыс Қазақстан

I тоқсан: 35, 8

II тоқсан: 18, 2

III тоқсан: 47, 3

IV тоқсан: 32, 3

18, 1

41, 8

27, 2

15, 5

35, 1

21, 2

13, 1

26, 7

: Қарағанды

I тоқсан: 23, 2

II тоқсан: 17, 7

III тоқсан: 45, 8

IV тоқсан: 20, 6

15, 9

39, 7

17, 4

14, 2

30, 1

15, 4

12, 6

26, 8

: Қостанай

I тоқсан: 29, 7

II тоқсан: 18, 1

III тоқсан: 42, 6

IV тоқсан: 27, 7

18, 1

38, 1

21, 8

17, 0

27, 4

23, 0

13, 9

33, 8

: Қызылорда

I тоқсан: 44, 7

II тоқсан: 33, 2

III тоқсан: 62, 2

IV тоқсан: 40, 9

28, 9

58, 6

37, 0

27, 0

52, 1

31, 5

21, 9

46, 1

: Маңғыстау

I тоқсан: 36, 0

II тоқсан: 25, 9

III тоқсан: 78, 8

IV тоқсан: 40, 2

32, 2

75, 6

44, 8

35, 6

83, 6

38, 7

29, 9

74, 4

: Павлодар

I тоқсан: 21, 5

II тоқсан: 13, 2

III тоқсан: 33, 2

IV тоқсан: 26, 7

17, 8

39, 2

25, 4

13, 9

41, 4

14, 4

5, 2

27, 6

: Солтүстік Қазақстан

I тоқсан: 20, 7

II тоқсан: 11, 3

III тоқсан: 26, 6

IV тоқсан: 21, 9

9, 0

29, 9

18, 9

6, 8

26, 6

16, 9

6, 9

23, 3

: Оңтүстік Қзақстан

I тоқсан: 33, 9

II тоқсан: 26, 9

III тоқсан: 37, 8

IV тоқсан: 28, 7

28, 8

28, 7

22, 5

21, 5

23, 0

21, 0

13, 9

25, 0

: Астана қаласы

I тоқсан: 5, 4

II тоқсан: 5, 4

III тоқсан: -

IV тоқсан: 3, 3

3, 3

3, 8

3, 2

: Алматы қаласы

I тоқсан: 6, 4

II тоқсан: 6, 4

III тоқсан: -

IV тоқсан: 3, 8

3, 8

3, 9

3, 3

* ⁾ Бағалау

Кедейліктің саны мен адамдардың кедейлікте ұзақ болуына көптеген факторлар әсер етеді. Үй шаруашылығының мөлшері - маңызды факторлардың бірі, олай болу себебі ең көп кедейлік қаупіне ұшырайтындар үй шаруашылығы мен олардың көптеген мүшелері. 2002 жылдың барлық тоқсанында, 5 және одан көп адамдардан тұратын, үй шаруашылығының 40% көбінде күнкөрістің ең төменгі деңгейінен төмен табысы болған. Азық-түлік деңгейінен төмен табыс үй шаруашылығының мөлшері бойынша ең көп дегенде 20% шамасында болды.

2002 жылдың IV тоқсанындағы отбасы мөлшеріне байланысты азық-түлік қоржынының құны мен күнкөрістің ең төменгі деңгейінен төмен табыстары бар халықтың үлесі

(пайызбен)

Құрылған үй шаруашылығы:: Құрылған үй шаруашылығы:

: 1 адамнан

Құрылған үй шаруашылығы:: 2 адамнан

3 адамнан

4 адамнан

5 және одан көп адамнан

: Жалпы сандағы күнкөрістің ең төменгі деңгейінен төмен табысы бар халықтың үлесі

Құрылған үй шаруашылығы:: 3, 7

5, 0

5, 8

10, 8