Ерте дәуірлерде қазақ елінде сөз өнері

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Ерте дәуірлерде қазақ елінде сөз өнерін әлде бір өнер асады деген
түсінік, ұғым болмаған.Ел өзінің өткен тарихын өз тұсындағы тұрмыс
тіршілігінің барша саласындағы қунышы мен реніін, іздеген арман тілегін
түгелдей сөз өнері арқылы танып, сөз өнері арқылы танытқан.Байырғы
дәуірлерде өазаө даласында кісінің атаө даңқын асқақтата шарықтатқан
санаулы ғана өнер болған.Оның бірі- соғыс ісін жүргізу өнері.,екіншісі-
билік; үшіншісі-сөз өнері.Осылардың бастысыда бастаушысыда -сөз өнері.Шешен
сөздің майталман шеберлері өздерінің де, өзгелерініңде атақ даңқын тұтас
елге шығарғанда, тіл өнерінің құдірет күшіне, шешендік өнеріне, таным
байлыңымен білім тереңдігіне бірдей сүйенген.

Шешендік өнердің талантын әлем таныған алғашқы ұлы шебері әрі теоретигі-
римдік Марк Туллий Цицерон.Цицерон шешендік өнермен өнердің басқа түрлері
арасындағы ортақ белгілермен дара ерекшеліктерге жан жақты көрсетеді.Ол
шешендік өнермен ғылым арасындағы байланыстар жүйесінеде кеңінен сипаттама
береді, қайсы бір ойлары Аристотельдің пікірлеріне сүйенін
түйіндейді.Алдында өткен даналардың ақиқатқа айналған ой толғамдарын
басшылыққа ала отырып, Цицирон ғалымды тұтастай түйілген жұдырыққа ұқсатса,
шешендік өнерді саусақтар сала-сала болып жазылған ашық алақнға
балайды.Шешендік өнер кісінің бойына оқу білім арқылы емес, көптің
құдіретімен даритынын көрсетеді.Ғылымы тастай түйілген жұдырық бейнесі
арқылы ғылыми ойдың бқлтарпас дәлелдігін, нақтылығын баса көрсетсе, ашық
алақан арқылы шешендік өнерге тән ж.йелілікпен бейнелілікке назар
аударады.Сөйте отырып ол шешендік өнердің мәнімен мағынасы ғылымға
негізднелетінің көрсетеді.мұның өзі -Цицерон сөз өнеріне тән басты
қасиеттер қатарлы ойдың тереңдігімен бұлттартпас дәлелдігі мен нақтылығын
да тосып отырған сөз.Бұдан шешендік сөздің ерте дәірден-ақ өз жүйесінде
өнер мен ңылымның белгілерін бірдей ұстаған күрделә, синкретті құбылыс
ретінде танылғаны белгілі болады.Осы қасиетіне орай шешендік өнер тыңдаушы
елдің ойы мен сезімін бірдей баулап, бірдей билейді.Шешендік өнердің
филасифия, логкп, этика, эстетика, тарих, тіл, әдебиет, заң, психология
секілді ғылым салалары мен тығыз байланыста дамып отырғанын да көне дәуір
ғұламасы анық айтады.Бұл ой көне дәір мәдениетінен қазақ билер дәірінің
әдебиетіне дейін үзбей жалғасады.Көрсетілген байланыстың табиғаты басқа
құбылыстар арасындағы байланыстар сипатынна мүлдем бөлек, ол тұтастыққа
ұласып кетіп отырады.Мұндай байланыстың немесе тұтастықтың әрбір құрамдас
саласын біліп, игеріп отырудың өзі қыруар еңбек пен ауқытты талап етеді.л
аталған ғылым салаларын, олардың өзара байланысу, үндесу жолдарын жете
білудің үстіне солардың бәрәнәі табыса, тоғыса келе бірұтас күрделі
құбылысқа айналу сырына ойлау ілуде біреудің ғана қолынан келген.Ғалым мен
батыр көп болған да, шешенннің саусақпен санардай аз болуының басты себебі
осында.Өнер мен ңылымның басқа түрлерінің қай-қайсысы да өз пәнінің аясынан
аспайды, олардың әрқайсысы өзімен зі болғанда ғана құғамдық ойдың дербес
саласы ретінде сақталып қалмақ.Ал олай болмаған жағдайда олардың қай-
қайсысы да, мәнін мен бірге пәнін жоғалтып аларын да сөз жоқ.Шешендік өнер
басқа өнер түрлерінен және ғылым салаларынан айырмашылығы- оныі пәнінде де,
әдісі мен тәсілінде де ешқандай шекара болмайды.Шешендік өнер үшін асуға
болмайты жалғаз-ақ шекара бар.Ол ақыл-ой, ар-ождан, абырой шекарасы.Ақыл
ойдан таятын, ар-ожданнан аттайтын, абыройдан ажырайтын межеден арғы жерде
шешендік өнер де жоқ.

Көне дәуір шешендері шешендік өнер негіздері туралы алғашқы білімді
тиісті оқу орныдарынан алып, бұл орайдағы өз дағдылары мен шеберліктерін
үштауда өздеріне дейінгі өнерпаздарын еңбектеріне сүйеніп, сөз ұстар
алдында жазбаша жаттығу жұмыстарына ерекше көңіл бөлген.Көркем сөздің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.