Ерте жастағы таным мен мінез құлық

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Ерте жастағы таным мен мінез құлық.
1 жастан 3 жасқа дейінгі бала дамуының жалпы мінездемесі.
Психологиялық – мінез – құлық педагогикалық көзқарас бойынша ерте
жастағы баланың, яғни 1-3 жас аралығында психологиялық ғылымның
айқындауынша бұл жас бала өмірінің ең бір жауапты кезеңі және оның алдағы
психологиялық дамуын айқындайды.
Ең маңыздысы бұл жас баланың өміріндегі үш негізгі іргетастың
қалануына: түзу жүруді, тілдік қарым – қатынасты және заттық іс - әрекетті.
Ерте жастағы бала тілі дамуы.
Тура, түзу жүру баланың бұл кеңістікте кең ориентация жасауын, оның
дамуына әсер ететін жаңа ақпараттар ағынының үздіксіз келуін қамтамасыз
етеді.
Тілдік қарым – қатынас баланың білімді бойына сіңіруін, дағды мен
білгірлікті мұғалім арқылы қалыптастыруды, адами мәдениетке жылдам
қалыптасып, араласуына жағдай жасайды.
Зат және ойын іс әрекеті.
Заттық қарым – қатынас баланың қолының қимылының дамуын, оның
ерекшеліктерін дамуын қалыптастырады.
Осы әрбір факторлар ешнәрсемен ауыстыруға жатпайды, оның әрқайыссы
кішкентай өсіп келе жатқанадамның психологиясының және мінез – құлықтың
толыққанды және жан – жақты дамуына үлкен ықпал етеді.
Ерте жастағы бала қабылдауы, есі және ойлауы.
Баланың жүруді үйренуі, екі аяғынан тең тұрып, түзу жүруі оларға үлкен
эмоциялық қанағаттану сезімін тудырады. Үш жасқа келгеенде баланың есі,
қиялы және назар аударуыадамдық қасиетке ие бола бастайды. Ең бастысы, осы
жаста баланың қабылдаған, үйренген нәрселері оның алдағы уақыттағы мінез
қлықтың, жеке тұлғалық қасиеттерінің дамуына ықпал етеді. Адамдармен тиімді
қарым – қатынасты белсенді пайдалану үшін, оның білімді бойына сіңіруге,
адамдық мінез – құлықтарының нормасы мен формасын игеруге көмек береді.
Үлкендермен тілдік қарым – қатынаста үнемі байланыста болу баланың адами
тұлға болып қалыптасып, психологиялық мінез – құлықтық қасиеттерінің
дамуына ықпал жасайды. Танымдық процестердің дамуы және сөйлеуі білімді
тезірек меңгеруіне, адамдық мінез – құлық формасы мен нормасының
қалыптасуын тездетеді.
Осы жастағы бала бірінші рет әлемде әр адамның өзінің аты, өзіндік
жеке қасиеттері болатынын сезіне бастайды.Үлкендермен тілдік қарым –
қатынас арқылы ол қоршаған әлем жөнінде өздерінің сезім мүшелері арқылы
алатын ақпараттарды ондаған есе артық алады. Бала үшін тіл, сөйлеу қарым –
қатынас үшін ғана үлкен рөл атқарумен қатар, ойлау жүйесінің дамуында үлкен
рөл атқарады. Тілсіз, сөйлеусіз адамдардың бір – біріне назар аударуы,
есінің дамуы, жеткілікті интелектінің болуы мүмкін емес. Тілдік қарым –
қатынас арқылы үлкендер мен балалар арасында іскерлік қарым – қатынас,
мақсатты бағыттағы білім алу және тәрбие өрбиді.Бала іс - әрекетінің
жемісті бір түрі өзі қабылдаған шынайылықты қайта жаңғыртуға ұмтылуы.Мұндай
іс - әрекетке қабылдау, еліктеу жатады.
Атақты Швейцар тіл маманы Ф. Де Соссюр мынадай түсініктерді ендіреді.
А) белгілер – бұл заттардың көрсеткіштері, сол затпен тығыз
байланысқан, соны көрсететін нәрсе.
Б) Символдар- затты белгілейтін көрсеткіштер. Мысалы, бала ойыншығында
нанға ұқсас ақ тастар нан сияқты көрінеді, ал шөп ағаштарға, жеміс –
жидекке ұқсайды.
Е) Белгілер – затпен байланысты көрсеткіштер, ол заттармен сырттай да
іштей де байланыссыз. Белгілер шартты және әрқашан әлеуметтік маңызда, ол
көптеген адамдарға ортақ, мысалы, әріптер мен сандар белгілерден
символдарға өту еліктеудің дамуына байланысты. Осы контексте заттардың
образы ішкі және психологиялық имитация ретінде әрекет жасайды. Сонымен
қатар оларадамдар арасындағы қарым – қатынас пен сөздің тілдік қасиеттерді
сіңірудің негізі болып табылады.

Ерте жастағы балалардың тілінің дамуы.
Тіл – адамдар өмірінің ең маңызды, ең күүрделі ойлап тапқан кереметі
болса, ең таңданатын нәрсе барлық елдің, барлық халықтың балалары өте ерте
жастан – ақ тілді үйренуге оны қолдануға бейім, сонымен қатар барлық
балаларда бұл әрекет, бұл қасиет бір уақытта өтеді. Бір жастағы бала
белгілі бір сөздерді қолданады.Мысалы, екі жаста олар екі – үш сөзден
құралған сөйлемдерді айта бастайды, 4 жаста – үлкендермен емін –еркін
сөйлесе алады.
Бала бір жасқа толғанда заттарды өз атымен атай бастайды. Өздерінің
сезім мүшелерінің көмегімен қоршаған ортаны тануда үлкен тәжірибеге ие бола
бастайды. Өздерінің ата –аналары, тамақ, қоршаған жағдай, ойыншықтар
жөнінде өзіндік пайымдар қалыптасады.Осы жағдайға байланысты сөздік қоры да
баий түседі. Алғашқы кезде бала өзінің түсінігі бойынша сол затқа мінездеме
береді, содан соң тәжірибе жинақтала келіп, ой қорытындылай келе тереңдеу
мағынадағы сөздерді игере бастайды.
Одан кейінгі кезең баланың тілінің дамуы 1,5 мен 2,5 жас аралығында
болады.Осы уақытта балалар сөздерді бір – бірімен байланыстырып, үш – төрт
сөздің басын құрап, сөйлем жасайды.
Екі жастан асқаннан кейінгі бала сөйлеуде белсенділік таныта бастайды,
өзіндік мінез – құлық танытады.
1,6 -1,8 жас аралығында бала көптеген сөздерді құрастырады.
11 айдан бастап алғашқы фонемдіктен фонемдік сөзге өту кезеңі
басталады, Бұл кезең екі, үш, төрт жасқа дейін жалғасады. Үш жаста бала
сөйлеуді жіктеп, көп мағналы сөйлемдерді бала, бұрын да естімеген заттың
атын ересектерден тағы да қайталап сұрайды. Егер ересек адам балаға таныс
заттың атын дұрыс атамаса, онда бала сол заттың атын дұрыс атағанынша
қайталап сұрай береді. Осындай сұрақтармен бала сол зат туралыөзінің
білімін тексереді және өзін қызықтыратын атауды мықтап есінде сақтағанша
қайталай береді.
Үш жастағы кезеңде ересектер ересектер арасындағы сөздерге тыңғылықты
мән аудара бастайды. Оларға ертегі, әңгіме, өлеңдер, тақпақтар тыңдау
ұнайды. Бұл кезең баланың тілдік қорының дамуына үлкен әсер етеді.
Бір жарым жасарға дейін балалар 30-40 тан 100 сөзге дейін есінде
сақтайды, бірақ оларды сирек қолданады. Бір жарым жастан кейін бірден тез
қабылдай бастайды. Екі жастан асқан соң 300 сөз, үш жасқа келгенде 1200-
1500 сөзге дейін есінде сақтайды.
Екі жастағы көптеген бала өзін қоршаған заттарды, үй мүліктерін, жеке
гигиена атауларын біледі және оларды дұрыс қолдана біледі.
Жаңа затпен алғаш кездескенде бұл не, бұның аты қалай аталады? Бұл
сұраққа ересек адам сол заттың атын атаумен қатар, оны қалай пайдалану
керек екенін түсіндіреді.
Граматиканы сіңіруде баланың өте кішкентай кезінде мынадай заңдылықтар
байқалады. Тілдік дамудың алғашқы кезеңінде тілдің граматикалық құрылымы
өте әлсіз дамиды.Сөйлеудің граматикалық жүйесінің бірте – бірте дамуы үш
жасар баланың күрделі сөздерден сөйлем құрай алатын дәрежеге жетеді.
Екі жасар балада өзін қоршаған ортаға деген қызығушылық басым болады.
Бала барлығын да білгісі, көргісі, ұстағысы, естігісі келеді. Әсіресе
заттардың аттары, құбылыстары қатты қызықтырады, Ересектерге бұл не? Бұл
кім?деген сұрақты жиі қояды. Айтылған жауаптарға бала көбінесе
қанағаттанбайды.
Алғашында бала бір сөзді сөйлемдерді пайдаланады, одан соң сөйлемдер,
екі сөз, үш сөзден тұратын сөйлемдермен өз ойын жеткізеді.
Ересектердің іс - әрекеттерін, айтылған сөздерін бала қабылдай отырып
олардың бет құбылыстарына, қимылдарына қарап сөздің мағынасын аңғарады.
Бала ең бірінші өзін қоршаған заттардың аттарын, одан соң ересек
адамдардың аттарын, ойынның аттарын, одан соң дененің, беттің кейбір
бөлшектерінің аттарын айта бастайды.
Мұның бәрі зат есімдер. Екі жасқа келген бала барлық сөздің мағнасын
түсінеді. Мұның бәрі де ересектердің балалармен күнделікті қарым –
қатынасында туындайтын мәселе.Бір жарым жаста бет құбылысы арқылы,
саусақтары арқылы затты меңзеп, оны алып беруді, я болмаса сол туралы
білдіреді.
Одан соң бірте – бірте сол зат туралы ересектердің сөзін бойына сіңіріп
оны өзі де атай бастайды.
2-3 жас аралығында сөйлемнің граматикалық құрылымы интенсивті түрде
дамиды.
Бала тілінің семантикалық функциясының дамуы сөздің белгілі бір
белгісіне байланысты.
Алғашқы кезде бала заттардың сыртқы белгілеріне, көзге тез түсетін, өте
ашық түстілерін тез есіне сақтайды.
Екінші басқышында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.