ЕРТЕГІЛЕРДІ ОҚУ

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ЕРТЕГІЛЕРДІ ОҚУ
Көркем шығарма жанрларының ішіндегі балалар әдебиетінде ертегінің ролі
ерекше. Есте жоқ көне заманнан бастап халықтың ауыз әдебиетінде ең көп
дамыған көркем шығарма түрі — ертегі. Ертегіні оқу — баланы ғажайып қиялға
бөлеп, шым-шытырың оқиғаға араластырып жеті қат жер астына, ғарышқа
самғатады. Ертегілердің түрлері мен тақырыбы өте көп. Бастауыш класс
оқулықтарындағы ертегілердің көбі бағдарлама ауқымына негізделген.
Негізінен жан-жануарлар, аң-құстар, табиғат туралы, адамгершілік туралы
ертегілер берілген. Ертегілердің көбі — аударма ертегілер.
Қандай ертегінің түрі болмасын оның ең басты кейіпкерлері — жағымды.
Олардың мақсаты адамға жақсылың істеу, қол ұшын беру, жақсыны үйретіп,
жаманнан жирендіру. Ертегінің тілі шұрайлы, уақиғасы қызық. Сондықтан шағын
ертегіні бала әлі оқу мен жазуға төселмей тұрған алғашқы аптадан бастап-ақ
мұғалімдер әсерлі оқып беріп, әңгімелеп беріп, ертегі кітапшаларды сатып
алуға, үйде ата-анасының, аға-апаларының оқып беруіне сілтеме жасайды.
Мектепке алғаш келген бала мектепке дейінгі мекемеде, үйде үлкен ата-
әжесімен ертегі тыңдап, соған әсерленіп өссе, өз бетімен оқу дәрежесіне
жеткен кезде мұғалім баланың қызығушылығын әлсіретпей дамыта
алар болса, нағыз кітапқұмар оқушы тәрбиеленер еді. Өкінішке орай, біз
балаларымызды халқымыздың бай ауыз әдебиетін өз дәрежесіндегі оқу үлгісіне
де үйрете алмай жүрміз.
Баланың кез келген көркем туындыны келістіре оқуы — үлкен өнер. Сол
өнерге үйрететін үлгі көрсететін — мұғалім. Сондықтан мектеп мұғалімі
шәкіртті оқуға үйретуді үнемі жүйелі жүргізіп, үлгісін көрсетіп отырады,
бакылайды. Шәкірттерінің мәнерлі оқуды игеруге бағытталған алғашқы
бастамасынан бастап арнаулы есеп жүргізу керек-ақ. Сол үшін шәкірттің сөз
өнеріне үңіліп, бейнелі ойына түсінуге ұмтылатын, ләззат алатын алғашқы
күрделі көркем шығармасы— ертегі.
Оқудың ортақ методикасы, ол қандай жанрдағы шығарма болса да оқушы
алдында мәнерлеп оқып беру үшін алдын ала даярлың жасайды. Бір оқығанда-ақ
ертегіні түсіну қиын емес. Алайда, мұғалім белгілі бір ертегіні балаларға
оқып беру үшін тексті күні бұрын талдап, дауыс ырғағының әр түрлі қалпының
жылысуын, жоғары не төмен түсуін, қай жерде қандай кідірістер жасау
керегін белгілеп алады,
Ертегі кейіпкерлерінің басым көпшілігі — аңдар мен құстар, жыртқыштар,
Әрине, табиғаттағы жан-жануарлар сөйлемейді, бұны — бәрі біледі. Бірақ
солардың тіршілігі, немен күн көретіні, кейбір жыртқыштардын мінезі,
пайдасы мен зияны, олар туралы мағлұматтар белгілі. Сондықтан түлкінің
даусы, қасқырдың даусы, арыстанның даусымен оқу деген рецепті жоқ. Бірақ,
әр-қайсысының бір-біріне ұқсамайтын жаратылысы сияқты, бір-біріне
ұқсамайтын даусы да болуы керек деп түсінгеніміз дұрыс.
Ертегі кейіпкері:
Қасқыр — жыртқыштардың ішіндегі ең бір қорқауы.
Арыстан — айбатты да күштісі. Ертегідегі аңдар патшасы.
Түлкі — айлакер, қу. Өз пайдасы үшін бәрін де сатып кетеді, мұзға
отырғызады.
Аю — епетейсіз, жалқау, топас, қара күш иесі.
Қарсак, қояндар — қорқақ, әлсіз, өз басын зорға қорғайды.
Қарға — маңтаншақ, үй-үйлердің, қора-қопсының арасында талтаңдап
жүргеніне мәз.
Торғай — әлсіз, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.