Туризм мамандығы

Қазақстан Республикасында туристік фирмаларды басқару жүйесінің жетілдіру жолдары

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5B090200 - «Туризм» мамандығы

МАЗМҰНЫ

Қазақстан экономикасының заманға сай жағдайлары ұсынып отырған маңызды міндеттер қатарында өзгеше орын ұйымдарды басқару жүйелерін өркендеуі және жетілдіру шараларының кешеніне тиесілі. Бұл мақсат туризмдегі мекемелер үшін өзекті деп есептеледі. Туризм менеджментін табыс болғанына көп уақыт өтті деуге болады, бірақ оның анықтамасы айырмашылығы түрде әлсіз әзірленген. Туризм кәсіпорынын басқару қиындығы туристік өнімнің айрықша өзгеше болып табылады. Турөнімді ең бірінші айрықшалайтын ететін оның негізгі ерекшелігі, өндіріс үрдісінде адамдардың кең ауқымда қатысу болады. Сондықтан, адами фактор оның біркелкі болмайтындығы мен сапасына қатты ықпал етеді [1] .

Айту қажет, туризм индустриясы турөнімнің бір бөлігін адамзат құрайтындығымен өзгеше, сондықтан туризмнің менеджменттің басты күші қызметкерді (адами ресурстарды) басқаруға бағытталуы қажет. Адами ресурстарды басқару мазмұны жайында, тек ғана кадрлық мәселелерді қабылдауға қарағанда едәуір кең. Ол жұмыскердің әлеуетінің өркендеуі мен болашақтағы қажеттіліктерін анықтауға, сондықтан қатар әрбір жұмыскердің өз міндеттерін сезінуіне, фирма қасына мақсатына жетуге қызметкерлерді ынталандыруға, еңбек істеу ауа-райын жағымды ету үшін бағытталған.

Туристік нарықтың даму деңгейі және ондағы туристік фирмалардың орны ерекше. Саяхатшылар сапаға өзгеше мән береді. Туристік мекемелерде басқару жүйесін жетілдіруге әкеп соғады.

Туризм - экономиканың маңыздысы емес, сол үшін күрделі құрам деп есптеледі. . Осы сала ретіндее нені есептеуге дәл келетінін әрқашан да теңдей мүмкін емес, туристік құрамдардың тығыз сыбайласын сезе алмайды, ал турфирмалардың мүшелері өз қызметінде тек барлық тізбегінің бөлігін белгілейді. Туристік құрамы туристік аудандардағы мекемесіндегі мен фирмалардағы жұмыс құрамы және тек өз жұмысшыларынынң қалын есептейді. Осы байланыстардың пайда болуы тірек екендігі анықталады.

Туристік бақылау құрамы терең мәнге қатысты, кезектескен түрлер жиынтық ұүрамлыды білдіреді.

Негізгі мағынада, қызмет түрлерінің басқару жүйелерінің ойдық байланыстары болады, осылар бақылаудың жәрдемімен туризм түрлерінің көздегеніне жетуде алдымен дайындалады.

Туристік құрылымдарды басқару ұйым қызметкерлері мен құрылымдық бөлімшелер арасында мақсаттар мен міндеттерді тиімді бөлу болады.

Тәжірибе барысында басқарудың осы уақытқа сай жетудегі қиындықтарды және бюрократияға қарсы күресудің әр түрлі қадамдары бар. Дегенмен Қазақстан Мемлекетінде туристік ұйымдардағы басқару жүйесі нақтыланып, жетілдіру атрибутын көрсету өзектілігін жоғалтпаған.

Туристік фирмалар қызметінің жоғары деңгейінің дамуы фирмада жұмыс қатысты. Сол үшін осы таңдағы фирманы басқару жолдары көптеп басқару іс-қимылдарының жұмысшыларды баақылауды арнайы қарайды.

Алғышқыдан өз рұқсатынанқұтқарады.

Қазақстан үшін шет елдік тәжірибелердің маңыздылығын қарастырамын. Сонымен қатар, еліміздің туристік фирмалардағы дұрыс басқарудың тиімді жолын қарастырамын.

Дипломдық жұмыстың өзектідігі - елімізжегі туристік фирмалардың және “Sun - Tour” туристік фирмасындағы басқару жүйелерін жетілдіру, одағы шешілуге тиесілі мәселелереді қарастыру жолдары және олардың өркендету жолдары

Дипломдық жұмыстың мақсаты - Біздің Мемлекетінде туристік мекемелерді басқару жүйесін зерттей отырып, жетілдіру қатарларын көрсету.

Аталған мақсатқа сәйкес төмендегі міндеттер қойылған:

- басқардың теориялық аспектілерін анықтау;

- туристік фирмалардағы басқару жүйесінің ерекшеліктерін көрсету;

- туристік фирмалардағы басқару жүйесінің шетелдік тәжірибесін қарастыру;

- “Sun - Tour” турфирмасының қызметіне мәлімет беру;

- “Sun - Tour” турфирмасының басқару жүйесін анализдеу;

- “Sun-Tour” турфирмасының бәсекелестік мүмкіншіліктерін талдау;

Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі “Sun - Tour” туристік фирмасын басқару жүйесі.

Дипломдық жұмыстың зерттеу нәтижесінде пәні туристік мекемелердегі басқару жүйесінің мәні мен анықтамасы, анықтамалары, қалыптасу жолдары.

Ғылым көздері ретінде отандық және өзгемемлекеттік жұмыстар және тұжырымдамалар, туризм саласындағы ғалымдардың ғылыми жұмыстары, шығарылған мәліметтері, статистикалық деректері (әлеуметтік - экономикалық деректер), «Туристік қызмет туралы» заңнамалардың жиыны есепке алынды. .

Дипломдық жұмысты жазу нәтижесінде статистикалық, аналитикалық, айырмашылығы, эмпирик алық, анкета, тағы басқа талдау әдістері қолданылды.

Дипломдық жұмыстың жаңашылдығы туризмдегі қызметтер нарығыбарысындағы басқару жүйесін дамытуда ғылыми-әдістемелік тұжырымдар мен ұсыныстар әзірлеу болады.

Дипломдық жұмыстың құрылымы - кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Басқару жүйесінің құрамын құрайтын бірнешекөмтеп басқа жүйесының құрамы, арақатынасы, қалыптасуы, өзара тығыз байланысқа ие болады Бұндай құрамды қалыптастыру заңымен міндеттермелерді жарату өз бөлімшелері арасында жіктеуге негізделген. .

Фирманы басқару құрылымы буындары (бөлімшелер), вертикал және горизантал бақылау мен біріктіру деңгейлеріне (қатарлары) бөлінеді.

Басқару бөлімдеріне құрамдық бөлімдерді, сондай-ақ қатар сәйкес басқару бөлімдерін орындай алатын өзінің мамандықтарын жатқызуға болады.

Басқару бөлімдерінде көптеп құрамдық бөлімдерді жүйелейтің басқарушыларды да кіріту керек. Баақылау бөлімін қалыптастыру тірегінде бөлім анық басқару бөлімдерін орындай алады. Бөлімдердің ішінде орындалатын байланыс көлденең көріністе байқындалады.

Басқару дәрежесі - фирманы басқару жүйесінің нақтыбасты нетінде орындайтын басқару буындарының жиыны. Басқару деңгейлері тік қатысты және бір-біріне қатарластық ретінде бағынады, анағұрлым жоғары деңгейдегі менеджерлері шешімдерді қаулыларды қабылдап, внықтап, астынғы бөлектерге жетелейді. . Мекемедегі бақылаудың пирамидалық құрамы:

Деңгейі ретінде:

• Институтционалдық деңгей;
• Басқарушылық деңгей;
• Техникалық деңгей.

Бөлімдері жайлы:

• Жоғары бөлімді басқару;
• Орта бөлімді басқару;
• Төменгі бөлімді басқару [1] .

Фирманың түгел басшылары басқару қызметтерін істейтініне қарамастан, басқарушылар еңбектің бірдей түрімен айналыспайды. Басшылардың басқаларына жұмыстарын қызметтерін реттігіне уақыт жұмсау керек болғанда, басшылар өз ретінле төменгі бөлім менеджерлерінің қызметін реттейді. Сондай еңбек бөлінісін сипаттап бақылау дәрежелерінен тұрады. Пирамида теориясы бұрынғы дәрежелен жоғары дәрежеде азлап адам болу мүмкіндігін білдіреді [1] .

Фиирманы басұару бойыыгша жоғары дәрежелі Ректорлар кеңес төрағасының, басқару кеңесі, президент, президент орынбасары мен басшылықтан құралуы ықтимал. Осы басшылық ететін жұмыскерлер, құнды қағаз иелерініңқажет ететін дүниелерін толықтырып, ұйым политикафирма саясатын анықтайтын және соның тәжірибелі шығуын қанағаттандырылады. Осыдан қаратылған, жоғары басшыларды екі дәрежеге бөліп қарастырады:атқарушылық басқару және бәрін бақылау. .

Орта деңгей бастықтары жоғары бастықтар құрған ұйымның жұмыс жасау саясатын жүзеге шығуын толықтырып,, фирмалар және бөлімдердің түгел айқындалған міндетінің орындалуына мән береді. Мұндағы топ ішіне керер кәсіпкерлер әдетте кең ауқымды міндеттерге жетіп, ешқиндықсыз шешім қабылдаулар қабылданады. Осы бөлімдер, филиал бөлімдері, фирма кұрылымының фирма ректорлары, функциялық бөлімдердің бастықтары кіреді.

Басқару бойынша төменгі дәрежелі кіші басшыдардан құралады. Осылар бірден жұмысшыларға, осының арасында амалға асырушыларға анық мақсат қобшы төменгі деңгейлі жұмысшыларды басқаруды амалға асырады. .

Ұйымдағы басқару деп не екенін түсіну үшін, біз бірінші орында, менеджердің жұмысының мәнін білуіміз қажет. Жұмысшылар атқаратын бес негізгі функция бар: жобалау, ұйымдастыру, персонал таңдау, басқару, бақылау. Бұл элементер біріге орналасып біз басқару үрдісі деп атаған ұғымды білдіреді. Жоғарыда аталған элементтер құрамында:

- жобалау: мақсаттар мен функциялар қою, ережелерді және іс-әрекеттер кезектілігін әзірлеу, жобалар құру және болашақтағы кейбір мүмкіндіктерде болжамдау;

- ұйымдастыру: әрбір бағынышты қасында белгілі міндеттер қою, бөлімдерге бөлу, құзыреттіктердің бөлігін қол астындағыларға пайда, басқару міндеттерін және ақпаратты беруді әзірлеу, қол астындағылардың жұмысын үйлестіру;

- қызметкерлері басқару: сәйкес доценттер үшін стандарт анықтау бойынша мәселені реттеу, сәйкес жұмыскерлер таңдау, жұмыскерлерді іріктеу, жұмыс стандарттарын орналастыру, жұмыскерлерге өтемақы, жұмыс орындаған нәтижелерін бағалау, жұмыскерлерге кеңес беру, жұмыскерлерді оқыту және өркендеуі:

- басқару: жұмыскерге жұмысын қалай жасау қажет делінген мәселені қарастыру, моральдық қолдау көрсету, қол астындағыларын күзету;

- бақылау: сататын квоталары, өнімділік деңгейі, сапа секілдібірдей орналастыру; осы стандарттарға жасалған жұмыстың сәйкес болғанын тексеріп; осыларды қажет болған жағдайда түзету.

Қызметкерлерді бақылау тізбегі қызметкерлерді бақылау міндеттерінің, ерекшеліктерінің, ұйымдастыру құрамның пайда болунан, басшылық келісімдердіесепке алу, өңдеп, қабылдап, тағы да орындайтын процесс түрінде кәсіпкерлер және басшылардың вертикалды және горизонталды функционалдың бір-бірімен қатынастарының пайда болады. Қызметкерлерді басқару бөлімдерін жүзеге шығарылатын жүйе ұйымның қызметкердің басқару жүйесі дейді.

Ұйымдағы қызметкерлерді басқару жүйесі фирманы түгелдей және соның өзінің бөлшектерін басқаруды істейтін сызықтық басшылық бөлімшелер мен сондай-ақ қатар, келесі функционалдың және қалыптастыратын кіші тізбектерден қалыртасады:

• қызметкерлерді жобалау және маркетинг;
• қызметкерді жалға алу және есептеп көруді бақылау;
• жұмыс байланыстарын бақылау;
• бірдей жұмысжағдайымен толықтыру;
• қызметкерлерді өркендеуіні бақылау;
• жұмысшылардың мінездерін себептермен бақылау;
• бақылаудың басшылық құрамныңың өркендеуі;
• қызметкерді басқару жүйесін заңдылық-құқықтық толықтыру;
• қызметкерді басқару жүйесін ақпаратпен жеткізу;
• қызметкерді басқару жүйеснін технологиялық өамтылуы [2] .

Қызметкердің басқару тізбегін ұйымдастырушылық құрамы-осы қызметкерді бақылау түзбегі және лауазымды кісілердің бір-бірімен байланысының жиыны.

Қызметкерді басқаруды ұйымдастыру құрамын істеу келесі кезеңдерден тұрады:

• қызметкерді бақылау тізбекті міндетін ұйымдастыру;
• басқару функцияларының құрылымын белгілеу;
• басқару функциялық құрылымын қйымдастыруу;
• ұйымдастыру құрамының кіші тізбектер құрылымын ұйымдастыру;
• түгел дәрежедегі бөлімдерінің басшылары және басшылардың құқытары және жауапкершілігін аңықтайды;
• төменгі деңгейлі тізбектер арасындағы қатынастарын анықтау;
• бөлімдерінің саны және орындайтын қызметтерінің жұмыс сыйымды көлемін қарастырады;
• ұйымдастыру құрамының бірден ұйқасын қалыптастыру [2] .

Қызметкерді басқару жүйесін ұйымдастыру құрамын құрастыру кещіндегі негізгі кезеңі - соның төменгі деңгейлі тізбектерінің өзара бірігуіні қалыптастыру болып табылады. Осындай кезде қатынастардың түрлерінің, соның негізші, уақытылылығы, материалдық нақты анықталуы керек.

Құрамдық байланыстардың төрт түрі бар: сызықтық бағыну (бірден әкімшідік қылу), функционалды жетекшілік қылу ( әдістемелік қамтамасыз қылу, басқа бөлімдерге өз ақылын айту), біргежұмыс жасау (қызметтерді қоса жасау), функциялы жұмыс жасау (шешімдер жасау кезінде қамтамасыз етілуге көршілес бөлімдерінің мәліметтерді істеп шығаруы мен тағыда басқа жұмыстар) .

Қызметкерді басқару жүйесі кещектегі маңызды түрлерді қамтуы:

• бақылау орталығының кәсіпкерлер тобы;
• бақылау тізбегінің технологиялық жабдықтар жиынтығын;
• қызметкерді бақылауға керекті мәліметтер жиынын;
• еңбектің ұйымдастыру және қызметкерді бақылаудың әдістер және тәсілдерінің топтамасын;
• заңдық-құқықтық тізьегін;
• қызметкерді бақылау қиындықтарын жоюдағы мәліметтеік ағымларды бақылаудың тұдырымдамалар жиыны [2] .

Қызметкерді басқарудың екі бағыты бар. Бірінші бағыты ретінде, бизнестің стратегиялары шеңберінде ұйым мен жұмыскерлер арасындағы қарым-қатынастарды реті негізінде ұйымның бәсекеге қабілеттік жағдайлары мен ұзақ мерзімді өркендеуін қамтамасыз ету үшін мүмкіндік туғызады. Екінші бағыты ретінде, ағымдағы кадрлық жұмыстар жүргізіледі: жұмысшылар қажеттілігінің қазіргі жағдайы мен жобалауы, штаттық кестелерді жасау; қызметкерді бағалау және іріктеу; таяудағы кадрлық өзгеретіндегі, жұмыстан босату бойынша жобалау, біліктілігін жоғарылату және қайта дайындау және т. б. [3] .

Барлығыны алғанда, қызметкерді басқару-ұйымды қажетті өндірістік тәртіпті сақтайтын, өндірістік функцияларды қызыға орындай алатын жұмыскерлердің қажетті нөмірімен қамтамасыз ететіндей болады.

Қызметкерді басқару аспектілері:

- техникалық-технологиялық аспект нақты өндірістің даму деңгейін, әсіресе ондағы қолданылатын техника мен технологиялардың, өндіріс жағдайларының ерекшеліктерін ескере отырып қажеттілігін ұйғарады;

- ұйымдастырушылық-экономикалық аспект жұмыскерлердің саны мен құрамын, моральдық және материалдық ынталандыру, жұмыс уақытын тиімді пайдаланып және т. б. с. с. қызметтерді жоспарлауға байланысқан мәселелерді шешуге мүмкіндік береді;

- құқықтық аспект қызметкермен жұмыс істеуде еңбек заңдылықтарын сақтау мәселелерін қарастырады;

- әлеуметтік-психологиялық аспект қызметкерді басқаруда әлеуметтік-психологиялық қамтамасыз етуді, жұмыс істеу тәжірибесіне әр түрлі әлеуметтік және психологиялық функцияларды енгізуге қатысты мәселелерді қарастырады;

- педагогикалық аспект персоналдарды тәрбиелеу және оқытуға байланысты мәселелерді қарастырады [4] .

Қызметкерді басқару тұжырымдамасы - қызметкерді бақылаудың мән-мағынасын, сипатын, міндетін, қиындықтарын, факторларын, заңдары және әдістерін ұғыну мен белгілеудің негізгі пайымларынынң тізбегі, со үшін фирманың басты ақуалдарында іс-қимылдарының құрылымын ұйымдастыруды ұйымдастырулық әдістері. .

Фирма персоналы бір уакытта басқарудың объектісі де, субъектісі де болады. Фирма дұмысшыларының обьект екендігінің мәні: солардың қызмет кезінде дараларынның бірі болып табылады. Сол үшін, қызметтер кещінде адам ресурстарын болжалдау, құрастыру, қайтаа есептеу мен дұрыс қолданып жұмыскерді бақылаудың басты мағынасы болып табылады және бұл тұрғыданкезектен есептегенде қызметтің жабдықьық түрлерін бақылауғаға ұқсас болып табылады.

Қызметкерді басқару келесі мақсаттарды көздейді:

• барлығы мақсаттарға жету үшін кәсіпорынға көмек тиімді пайда тигізу;
• жұмыскерлердің шеберлігі мен мүмкіндіктерін тиімді пайдалану;
• кәсіпорынды биліктілігі жоғары және қызығушылық көрсетіп қызметкерлермен қамтамасыз етуге арналған;
• өзге адамның әлеуетін тиімді пайдаланып қағидасына сәйкес адамның еңбек (өзге, адам, психофизиологиялық) іс-әрекетін басқару механизмін меңгеру [4] .

Қызметкерді бақылаудың сипаты - фирманың пайдалы іс-қимылын қызмет ететіндердіңәр-түрлі өркендеуін қамтамасыз қылу мақсатында жұмыскердің еңбек қылу бағасын пайдалану үшін жағдай жаратып беру, фирма дәрежесіндегі қызмет ұтымын ұйымдастыру, қысқарту, айыру жұмыс барысына бір-бірі мен қатынасын қалыптастырушы-экономикалық және қоғамдық кешендердің жәрдемімен тізбекті жорамалдаудағы түрлерін қалыптастырылған нәтижесі.

Басқару күрделілігі шешілетін мәселелердің көлемдерімен, ретімен және құрылымымен, олардың арасындағы байланысуын, қолданылатын әдістердің, ұйымдастырушылық қағидалардың алуандылығымен анықталады. Күрделілік қабылданатын шешімдердің жаңашылдығы деңгейімен, талап етілетін өзгерістер көлемімен, дәстүрлі емес тәсілдерді іздеумен де сипатталады, сондықтан қатар қабылдау қажет болады шешімдердің жеделділік, дербестілік, жауапкершілік, тәуекелділік деңгейімен анықталады.

Ұйымды басқару барлық басқару жыйынтығының негізгі түрлерінің бірі болады. Кәсіпорынды дамытудың обьективтік заңдары негізінде санымен мақсатымен өндіріс үрдісіне, әлде-бір игіліктер әйтпесе қызметтердің ықпал тигізу әдісі ретінде көрсетіледі.

Басқаруды кызметкерлері басқару және ұйым қызметін басқару деп бөлуге бола алады. Ұйымдағы басқару ұйым қызметі нәтижелерін амалға асыруға арналған бастық мен оған бағынышты персонал арасындағы ара-қатынас болады. Басқару ұйым қасында тұрған міндеттерді істеу мақсатымен барлық адами мен жабдықты құрылғыларды біріктіреді. Сондықтан, басқарудың барлық қызмет қылу алаңын екі бөлікке бөлуге ыңғайлы: қызметті басқару және қызметкерлерді басқару. Қызметті басқару қызметті жобалаудан, қызметтік мақсаттарды қойғаннан, қызметтік жұмысты өлшеу жүйелерін әзірлеу және тапсырмаларды істеуді бақылаудан құралады. Қызметті басқару қызметкерлерді басқару дұрыс жүзеге асырмай қалса, жақсы болмайды. Қызметкерлерді басқару ұйым қызметкерлердің басқару ретінде қызмет болады. Басқарудың бұл саласы бастық жұмысымен тікелей байланысқан. Бұл басқару түріне кіретіндер: ұжымдағы әріптестікті қамтамасыз қылу, кадрлық политика, оқыту, ақпараттандыру, қызметкерлерді ынталандыру және бастығы жұмысының басқа да құрамдас бөліктері [5] .

Басқару қызметті, айналаңды әлде қызметкерлерді басқаруға қатысына тәуелсіз үлкен ақыл-ойды талап етеді. Ұйым қызметін басқару максималды жұмыс нәтижелеріне жету үшін бағытты білдіреді. Бастық жұмысы адамдардың мақсаттарының жетуін өз мақсаты етіп қою болады. Басқару қызметі жақсы жүзеге жетуі үшін, бірқатар міндеттерді істеу қажет: Басқару субьектілері мен объектілері бір-біріне сәйкес келуі қажет. Егер де осылар бір-бірін жұмыс кезінде түсіне алмаса, олардың өздерінің әлеуетті мүмкіндіктерін жүзеге аспайды. Сондықтан, егер басщы мен қол астындағы жұмысшы психологиялық түрде сәйкес болмаса, олардың арасында жұмыс нәтижелеріне жағымсыз ықпал ететін дау-дамайлар басталады. Басқару субьектісі мен объектісі дербестікке ие болуы қажет. Басқару субьектісі обьект бойынша түгел қызығушылығын және әртүрлі жағдайларда оның әрекет етуінің мүмкін болатын нұсқаларын алдын-алуға қабілетсіз. Басқару объектісі жағдайға өз көзқарастары, бағдары, өз ойлары бар адамдар болған жағдайда, олар өз мүмкіндіктерін тәжірибеде жүзеге асыру мүмкіндіктерінен тұруы керек. Бұндай мүмкін жағдай болмаса жағдайда адамдар өз белсенділігін басады, немесе өз ойына қол жеткізуге тырысады [5] .

Басқаруды ұйымдастыру құрамы болу үшін қажеттілер:

- қоғамдық еңбектің бөлінісі және кооперациясы;

- жүйе мақсатында қалуға керекті басқару функциялары бойынша басқару буындарын (органдарын) жекешелеу;

- айрықшаланған басқару буындары мен сатылары арасында әртүрлі сипаттағы байланыстарды (үйлестіру, субординация) амалға асыруңа бағытталған, басқару бойынша қатынастардың болуы [6] .

Фирманың ұйымдастыру құрамы - осы біртұтас ортақтың жеке бөліктерінің ішкі реттелуі, келісілуі және өзара қатынасы. Ұйымдастырушылық құрылым екі өзара байланысты құрамдас бөліктен қалыптасады: кәсіпорынның бақылау құрамы мен өндірістік құрылымы.

Басқару құрылымы кәсіпорында басқару қызметін тарату және үйлестіру формасы деп анықталады. Ол басқару органдары құрамын қосады менсолардың өзара қатынастар сипатын орнатады.

Басқару құрылымы элементтері жеке жұмыскерлер (бас директор, оның орынбасарлары), басқару аппаратының қызметтері мен басқа да буындары, яғни басқару буыны - белгілі басқару функциясын, оның бөлігі мен бірнеше факторлары жиынын атқаратын дербес құрылымдық бөлімшелер (бөлім, бюро, сектор) есептеледі, ал солардың өзара қарым-қатынастар вертикал мен горизонтал болып бөлінетін байланыстардың көмегімен қолдау тауып отырады. Көлденең байланыстар келісім сипатында және әдетте, бір деңгейлі болады. Тік байланыстар - бұл бағыну байланыстары, менсоларға делінген мұқтаждық басқарудың иерархия түрінде болуы жағдайында, яғни басқарудың бірнеше деңгейі болуы жағдайында туындайды. Сол үшін, басқару құрылымындағы байланыстар желілік немесе функционалдық сипатта болуы мүмкін. Желілік байланыстар басқарушылық шешімдердің қозғалысын және сызықты басшылар, яғни ұйым қызметіне немесе оның құрылымдық бөлімшелеріне толық жауап беретін тұлғалар арасындағы ақпаратты бейнелейді. Функционалдық байланыстар басқарудың әлде-бір функциялары бойынша басқару шешімдерінің немесе ақпараттың қозғалыс сызбасы бойынша орын алады.

Басқару сатысы - бұл белгілі деңгейдегі буындардың бірдей екендігі басқару реттігі (фирманы, бөлімшені мен т. б. ) басқару[6] .

Басқарудың ұйымдастырушылық құрылымына бірқатар факторлардан тұрады:

• ұйымдастырушылық-өндірістік факторлар:
• ұйым көлемі;
• фирманың өндірістік көрінісі;
• көрсетілген қызмет махмұны мен оларды өндіру технологиясы;
• жергілікті, ұлттық немесе сыртқы нарыққа бағдарлану;
• бірігу сипаты.

Ұйымдастырушылық-басқарушылық факторлар:

• таңдалған даму стратегиясы (жұту, даму, қысқарту) ;
• басқару функциялары;
• қолданылатын ақпараттық технологиялар;
• басқару әдістерінің жүйесі;
• басшының жұмыс стилі.

Оңтайлы ұйымдастырушылық құрылым белгілері:

• жоғары білікті персоналы бар кіші бөлімшелер;
• басқару деңгейлері санының аздығы;
• құрылымда мамандар тобының болуы;
• жұмыс тәртіптерінің тұтынушыларға бағдарлануы;
• еңбек өнімділігі деңгейінің жоғарылығы;
• шығындардың аздығы.

Ұйымдастырушылық құрылым таңдалуының кезектілігі:

• алдымен миссия анықталады.
• стратегия әзірленеді.
• қызметтің мақсаттары қалыптастырылады.
• ұйымның функционалдық құрылымы әзірленеді.
• жұмысшылардың білікті құрамы анықталады.
• жұмысшылардың қызметтік құрамы анықталады. ;
• жұмыскерлер қызметінің мақсаттары мен міндеттері қалыптастырылады[6] .

Ұйымдастыру түрлеріне байланысты (салаларды, өнім немесе қызмет түрлерін, кәсіпорын көлемдерін, санын және т. б. ) басқару құрылымы да құрылады; тік және орталықтардың көлденең үйлестіретін басқару деңгейлері туындайды.

Басқару құрылымдары екі үлкен топқа бөлінеді - механистік және органикалық.

Механистік (бюрократиялық) немесе қатаң ұйымдастырушылық және басқарушылық құрылымдар аз қозғалысты, тұрақты, жоспарлау және басқару жүйесі қатаң иерархиялық, ал шешімдер жоғары басшылықпен қабылданады. Бұл орталықтандырылған құрылымдар.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс