Мемлекеттің әлеуметтік имиджінің туризм индустриясы дамуына әсері

Мемлекеттің әлеуметтік имиджінің туризм индустриясы дамуына әсері

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5B090200 - «Туризм» мамандығы

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Туристтік қызмет халық шаруашылығының көптеген салаларымен байланысты, олар бүгінгі таңда туристтік қажеттіліктерді қанағаттандыруда белсенді рөл атқарады. Сондықтан, қазіргі замандағы туризм индустриясының мүмкіндіктерін анықтау және оны өзге экономикалық секторлардан бөлек қарастыру қиынға соғады. Сонымен қатар, Туристік қызметтің динамикалық дамуы қазіргі таңда туризмді халық шаруашылығының өз алдына жеке сала деп қарастыруға әкелді. Туризм саласында өзінің жеке ерекше сипаттамалары бар. Ол әлеуметтік өндірістің құрылуы мен дамуына айтарлықтай үлес қосты.

Туристік индустрияның ерекшелігі болып технико-экономикалық салалар болып табылады. Сондықтан туризм индустирясын туристтік салалар тауарлары және қызметтік сауда рөлінде де қарастырылады. Туристтік сала - туристтік сегмент рыногында тауарлар мен қызметтерді өндіруге арналған мекемелер мен қоғамдық өндірістер салалары болып табылады.

Туризмнің ұйымдастырушылық және бұқаралық даму фундаменті болып туризм индустриясының материалды-техникалық базасының негізі жатады. Туризм индустриясының материалды - техникалық базасына қызмет көрсететін туризм сферасының шаруашылық субъектілері арқылы жүзеге асатын барлық материалды - техникалық қызметті жатқызады (туроператорлар, турагенттер, тұрғын үйлер мен ғимараттарға қоныстандыру, санаторлы-курорттық мекемелер және т. б) . Туризм индустриясының материалды - техникалық базасының негізгі туристтік қызмет сферасынана басқа, туризм индустриясының материалды - техникалық аралас, туристтік қызметтермен қамтамасыз етуге жанама әсер ететін туристтік қызмет сферасын да жатқызуға болады.

Бүгінгі таңда туристтерді біздің мемлекетке тарту үшін әлеуметтік сфераның негізгі аспектілерін дамыту болып табылады. Осылайша Франция, Германия, Ұлыбритания сияқты дамыған мемлекеттер әлеуметтік сфераны дамытуға көп көңіл аударады. Тек қана әлеуметтік қарым қатынас қоғамда мемлекеттің имиджін әлемдік туристік нарықтағы рөлін сипаттай алады.

Имидж сөзімен көптеген адамдар бірінші рет кездесіп жатқан жоқ. Көп жағдайларда имидж сөзін біз адамдардың сыртқы түрлері мен кейіпімен ұштастырамыз. Бұл термин көбінесе адамдардың саналарында өзінің ізін қалдыратын көп адамдарға немесе көп құбылыстарға қатысты. Олар жеке тұлғалар, кейбір әлеуметтік топтар, организациялар, көп тұтынатын тауарлар, сауда маркалары және т. б болуы мүмкін.

Образ және имидж - ғалымдар бұл екі түсінік арасында теңдік белгісін қояды, кейбіреулері «образды» имидж сөзінің анықтамасы ретінде қарастырады, алайда коммуникацианолды тәртіпте бұл екі сөздің бір біріне тең дефенициялар деп атайды. Бірақ образ сөзінің анықтамасында нақты имидж түсінігінің анықтамасы ретінде немесе имидж сөзіне анықтама беретін элементтер де кездеспейді. Бүгінде туристік саланың имиджін әлеуметтік құралдар негізінде

қалыптастыру мемлектіміздің алдында тұрған күрделі мәселелердін бірі болып табылады және жаңа жақты зерттеулерді талап етуде. Осы фактор дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігін білдіреді.

Диплом жұмысының зерттеу объектісі ретінде Қазақстан Республикасының туризм саласы және әлеуметтік қарым қатынастар алыңды. .

Диплом жұмысының пәні - Туризм саласында орын алатын әлеуметтік механизмдер мен үрдістер және туризм саласының имиджін қалыптастырушы факторлар.

Диплом жұмысының мақсаты - мемлекеттік әлеуметтік имиджінің туризм индустриясы дамуына әсерін бағалау және осы саладағы мәселелерді айқындап, шешу жолдарын ұсыну.

Осы мақсатқа жету үшін мына міндеттерді орындау қажет:

-туризм индустриясының дамуының теориялық негіздемесі және әлеуметтік имидж категориясының түсініктемесін қарастыру;

- туризм индустриясының мәні және ерекшеліктеріанықтау;

- әлеуметтік имидж түсінігі және туризм саласымен байланысын

қарастыру;

-Қазақстан Республикасында туризм саласының даму тенденцияларын анықтау;

- әлеуметтік саланың туристік индустриясының дамуына әсерін зерттеу;

- туризм саласының дамуындағы әлеуметтік мәселелерін айқындау;

- Қазақстан Республикасында туризм индустриясының дамуын мемлекеттік әлеуметтік құралдар негізінде белсендету бағыттарын қарастыру;

- мемлекеттің әлеуметтік имиджін үлттық туристік жобалар арқылы дамыту жолдарын қарастыру.

Диплом жұмысының зерттеу әдістері ретінде жалпыға ортақ диалектикалық әдіс, салыстырмалы, талдау, тарихи және логикалық әдістер қолданылды.

Диплом жұмысының ғылыми жаңалығы берілген жұмыста алғашқы рет Азия мемлекеттеріндегі туризм саласында жүргізілетін мемлекеттік саясат мәселелері көрсетілуімен негізделеді.

Диплом жұмысының тәжірибелік маңыздылығы - оның нәтижелері Азия мемлекеттерінде туризмді дамытуды одан әрі жетілдіру мақсатына қолданылуы мүмкін.

Дипломдық жұмысты орындау барысында отандық және шетел авторлардың ғылыми, әдістемелік және ғылыми еңбектері, Қазақстан Республикасында басылып шығарылған статистикалық жинақтар, сонымен қатар халықаралық және республикалық деңгейде өткізілген конференциялардың жинағы, мерзмдік баспада шығарылған мақалалар қолданылды.

Диплом жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды мен қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 ТУРИЗМ ИНДУСТРИЯСЫНЫҢ ДАМУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕМЕСІ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ИМИДЖ КАТЕГОРИЯСЫНЫҢ ТҮСІНІКТЕМЕСІ

1. Туризм индустриясының мәні және ерекшеліктері

Қазіргі уақытта туризм индустриясына көптеген анықтамалар берілген. Соның бірі, 1971 жылы БҰҰның сауда мен даму туралы Конференциясында берілген, ол Конференцияда туризм индустриясы жайлы келесідей анықтама беріледі: «Туризм индустриясы - бұл сапарға шығатын адамдар үшін тауар мен қызмет жасау мақсатындағы өндірістік және өндірістік емес қызмет түрлерінің жиынтығы» [1] .

Туристтік қызмет халық шаруашылығының көптеген салаларымен байланысты, олар бүгінгі таңда туристтік қажеттіліктерді қанағаттандыруда белсенді рөл атқарады. Сондықтан, қазіргі замандағы туризм индустриясының мүмкіндіктерін анықтау және оны өзге экономикалық секторлардан бөлек қарастыру қиынға соғады. Мысалы, АҚШ сауда Министрлігінің мәліметтері бойынша, сапар шығатын адамдар үшін қызмет көрсету сферасына мемлекет экономикасының 24 өнеркәсіп салалары тартылған.

Ресей ғалымдарының еңбектерінде (Азар В. И., Квартальнов В. А., Козырев, В. М., Кусков А. С., Ильина Е. Н. және т. б. ) туристтік индустрия экономикалық жүйе ретінде қарастырылған. Ол бөлім мен өнеркәсіп комплексінен құралған, бөлім мен өнеркәсіп комплексінің бірден бір қызметі сан алуан демалыстар мен көңіл-көтеру түрлерінің күрделі де әр түрлі сұраныстарын қанағаттандыру [2] .

Туристік қызметтің динамикалық дамуы қазіргі таңда туризмді халық шаруашылығының өз алдына жеке сала деп қарастыруға әкелді. Туризм саласында өзінің жеке ерекше сипаттамалары бар. Ол әлеуметтік өндірістің құрылуы мен дамуына айтарлықтай үлес қосты. Осылайша, өзінің еңбектерінде Квартальнов В. А. қазіргі замандағы шарттарға сәйкес туризм индустриясына позитивті әсер ететін бірқатар факторларды қарастырады:

• артық рекреациялық қажеттілігін қанағаттандыру үшін оның үлкен бөлігін пайдалануға басым қажеттіліктерде (тұрғын үй, азық-түлік және киім) қанағаттандыру үшін мүмкіндік беретін табыс өсімі;
• қалалық өмір стереотипінің өсуі және қаладағы экологиялық аймақтың нашарлауы тұтынушыларды (сапар шегушілерді) экологиялық таза аймақта дем алуға белсенді түрде итермелейді және қалалық өмірдің стереотиптерін өзгертіп, күнделікті проблемалар мен тұрмыстық стресстерден кетуді талап еткізеді.
• бос уақыттың көбеюі, яғни, адам бұл уақытты мәжбүрлі түрдегі іс-әрекеттерге жұмсамай, өзінің тек бос уақытына арнайды.
• туристік қызметті қолайлы, ал бірегей туристік ресурстарды қолжетімді қылатын ұйымдастырушылық шаралар мен инфрақұрылысты дамыту.
• туризм сұраныстың тез арада қанағаттандырылуы оның жоғары тиімділігіне байланысты болып, халықаралық сауда айналымының дамуындағы туризмнің алдыңға позицияларға шығуы.
• бұқаралық ақпарат құралдарының дамуы, яғни, миллиондаған туристтерге тез және қолайлы жарнамалы қызмет көрсету және туризмдегі паблик рилейшнз, телекоммуникациялық жүйелер мен ақпаратты технологияларды дамыту.

Кусков А. С және Джаладян Ю. А ғалымдарының пайымдауы бойынша туризм индустриясы туристтік салалар ретінде халық шаруашылығының тармақтарына әр түрлі саладағы қызмет, тауар айналымы және тауар өндірісі кіреді. Туризм индустриясының рыноктық аренадағы қарым қатынасының әртүрлілігі мен көптігі өзара алмасуы дамудың туризмде және басқа да шаруашылық өндіріс саласында мултипликаттық әсерінің дамуын көрсетеді. Туризм индустриясының спецификасы-шаруашылық өндірістің әр түрлі сегменттерінің көптігі мен алуандылығы бір-біріне жанама әсер етеді, оның үлкен бөлігін өндірістік емес қызмет түрлері жүзеге асырады [3] .

Туризм индустриясының структурасы өз алдына шаруашылық субъекттер қатарын қосады және экономиканың басқа салаларымен ажырамас байланыста болады. Солайша, туризм индустриясының шаруашылық субъекттеріне келесілерді жатқызуға болады:

• туристтік қызметті жасайтын бірден бір жекеменшіктер (демалыс базалары, санаторилер, іскерлік консультациялар, емдеу центрлері және т. б) ;
• туристік тағамдарды реттйтін және жүзеге асыратын туристік операторлар;
• туристік тағамдарды сататын турагенттер;
• туристтерді жылыжаймен қамтамасыз ететін орналастыру жерлері;
• қоғамдық тамақтану меншіктері (ресторандар, кафелер, барлар, бистро және т. б) ;
• туристерді өз орындарына дейін жеткізетін туристік мекемелер;
• туристтерді кәдесыйлармен, туристерге арналған тауарлармен қамтамасыз ететін сауда фирмалары мен сауда меншіктері;
• демалуға арналған ғимараттар мен объектілер;
• жарнамалы - ақпараттық туристік мекемелер (жарнамалық агенство мен бюро, ақпаратты-туристік орталықтар және т. б) ;
• мемлекеттік меншікте болатын организациялар (ұлттық, аймақтық, муниципалды организациялар. Олар коммерциялық бастау алған туризммен айналысады) .

Туризм индустриясы мен экономикалық басқа салалары арасында туристердің қоғамдық қажеттіліктерді қажет ететін материалдарды тауарлар қажеттілектерін қанағаттандыру арқыла және шығатын қызметпен қамтамасыз етумен байланысты. Мысалы, агротуризм туристердің агротағамдарды тұтыну арқылы беретін қажеттіліктермен қанағаттандыру олардың ауылды жерлердің шоғырлауына әкеледі.

Қазіргі туризм индустриясы жалпы ұлттық экономика мен әлемдік шаруашылық арасында, яғни халық шаруашылығы мен басқа да элементарлы салалар арасындағы байланыс рөлін атқарады. Егер туризм индустриясын жеке сала деп қарастырсақ, онда ол тек қана туризммен байланысты элементтерді ғана емес, сонымен қоса шаруашылық субъектілердің аса белсенді емес туристтік сипаттамасын береді. Ондай салаларға техникалық желі қызметімен әйгілі, жеңіл және ауыр машинақырылымымен әйгілі және тағам өнеркәсібімен әйгілі және т. б қызметтерді қамтитын жолаушылар транспортын қарастыруға болады.

Жоғарыда айтылғандай туризм индустриясы мен басқа да салалардағы компоненттер бір бірімен өте тығыз байланыста, яғни егер туристтік қызметке сұраныс жоғарыласа, ол жағдайда басқа да салалардағы компоненттерге де сұраныс жоғарылайды.

Бүгінгі таңда экономикалық және басқа да жекешелендірген әдебиетте туризм индустриясының құрылысын құру үшін көптеген схемалар берілген. Соның бірі туризм индустриясын схема арқылы сызып жеткізетін Джон Уокердің схемасы беріледі (сурет 1) .

Сурет 1. Джон Уокер бойынша туризм индустриясының құрылымы

Ескерту - Мәліметтер[4] негізінде жасалды

Ал Джон Торкилдсен Джон Уокермен туризм индустриясын бос уақыт индустриясының элементтері ретінде топтасқан схемасын көрсетеді. Онда автор бұндай туризм индустриясын үш негізгі блокқа бөліп көрсетеді: коммерциялық, волонтерлік және мемлекеттік секторлар (сурет 2) [4] .

Кейбір ғалымдар туризм индустриясын «қонақжайлылқ индустриясымен» шоғыстырады, себебі туристтік қызметке міндетті түрде сапар шегушілерді ғимараттарға орналастыру және шығарып салу қызметтері жатады. Солайша, Дж. Дитмер және Дж. Гриффин қонақжайлылық индустриясын екі категорияға бөледі: қонақжайлылық және туризм немесе саяхат.

Мұндай схемеларда қайталанатын элементтерді байқау жеңіл, алайда оларды дұрыс, оң және нақты сеторлар индустриясына бөлу әлде қиынға соғады.

Сурет 2. Дж. Торкилдсен бойынша бос уақыт индустриясының құрылымы

Ескерту - Мәліметтер[5] негізінде жасалды

Туризм мен туризм қонақжайлығы арасында және бос уақыт индустриясы мен туризм индустриясының арасында қандай айырмашылық бар? Бұл сұраққа бізге В. Фрейер жауап береді, ол келесідей жауаптарды береді: а) тар мысалдағы туриндустриясы - туристтік қызмет көрсететін қарапайым мекемелер; б) аумақты мысалдағы туриндустрия - туристтік қызмет көрсететін қарапайым емес мекемелер; в) шектелген туриндустриясы - қарапайым туристтік тағамдарға жатпайтын тауарлал өндіретін және қызмет көрсететін мекемелер (сурет 3) [5] .

Сурет3. В. Фрейер бойнша туризм индустриясының құрылымы

Ескерту - Мәліметтер[5] негізінде жасалды

Солайша, туризм индустриясы өз алдына өндіріспен қамтамасыз ететін, туристтік тағамдармен қамтамасыз ететін, туристтік ресурстарды пайдаланатын және туризмнің материалды-техникалық базасын құратын мекемелер, өндірістік және өндірістік емес организациялар жиынтығы. Туристтердің әдейі және жалпы сұраныстарын қамтамасыз етуге арналған туриндустрияның әр түрлі компоненттерді қамтитын, халық шаруашалағының салалар арасындағы аса қиын байланыс болып табылады (сурет4) .

Сурет 4. Қазіргі замандағы туризм индустриясының құрылысы

Ескерту - Мәліметтер[6] негізінде жасалды

Туристтік индустрияның ерекшелігі болып технико-экономикалық салалар болып табылады. Сондықтан туризм индустирясын туристтік салалар тауарлары және қызметтік сауда рөлінде де қарастырылады. Туристтік сала - туристтік сегмент нарығында тауарлар мен қызметтерді өндіруге арналған мекемелер мен қоғамдық өндірістер салалары болып табылады [7] .

Туризмнің ұйымдастырушылық және бұқаралық даму фундаменті болып туризм индустриясының материалды-техникалық базасының негізі жатады. Туризм индустриясының материалды - техникалық базасына қызмет көрсететін туризм сферасының шаруашылық субъектілері арқылы жүзеге асатын барлық материалды - техникалық қызметті жатқызады (туроператорлар, турагенттер, тұрғын үйлер мен ғимараттарға қоныстандыру, санаторлы-курорттық мекемелер және т. б) . Туризм индустриясының материалды - техникалық базасының негізгі туристтік қызмет сферасынана басқа, туризм индустриясының материалды - техникалық аралас, туристтік қызметтермен қамтамасыз етуге жанама әсер ететін туристтік қызмет сферасын да жатқызуға болады.

Туризм индустриясының материалды - техникалық базасын әр түрлі классификацияға бөліп қарастыруға болады. Жалпы бұл классификацияда үш түрлі негізгі белгілерді қарастырады: қызметпен қамтамасыз ету түрлері, экономикалық элементтер, шаруашылық субъектілердің меншік түрлері

(сурет 5) .

Сурет 5. Туризм индустриясының материалды - техникалық базасының объекттік классификациясы

Ескерту - Сурет [7] негізінде жасалды

Кусков А. С пен Джаладян Ю. А пайымдауы бойынша, «туризм индустриясы табиғи ресурс базасына сүйенеді. Бұндай базалар туристтер үшін, дем алыста жүрген адамдар үшін аттракты, яғни таза, лас емес болуы өте маңызды. ». Табиғи аймақтар туристтердің өз санынан асып кетуіне байланысты жер өлшемі сәйкесінше болуы тиіс және әр түрлі апатты жағдайлардан сақтанған болуы тиіс (ластану, белгілі бір өсімдіктермен улану, өмірге қауіпті жануарлар мен жәндіктердің өмір сүруі және т. б. ) . Одан басқа, туризм индустриясының материалды - техникалық базасы стихиялық қауіптер болуы мүмкін аумақтардан алыс орналасуы тиіс (су тасқыны, жердің кебуі, жер шайқалысы және т. б. ) [8] .

Солайша туризм индустриясының материалды - техническалық базасы өз алдына туристтік қызметпен қамтамасыз ететін шаруашылық субъекттер негізінде құралады.

1. Әлеуметтік имидж түсінігі және туризм саласымен байланысы

«Имидж» сөзі ағылшыннан тілінен аударғанда «бейне», «образ» мағынасын береді. Имидж сөзінің мағынасы белгілі бір адамның, қоғамның бейнесі немесе белгілі бір организацияның кейіпі деп түсінуге болады. Көбінесе имидж сөзін адамдарға қолданады.

Имидж сөзімен көптеген адамдар бірінші рет кездесіп жатқан жоқ. Көп жағдайларда имидж сөзін біз адамдардың сыртқы түрлері мен кейіпімен ұштастырамыз. Бұл термин көбінесе адамдардың саналарында өзінің ізін қалдыратын көп адамдарға немесе көп құбылыстарға қатысты. Олар жеке тұлғалар, кейбір әлеуметтік топтар, организациялар, көп тұтынатын тауарлар, сауда маркалары және т. б болуы мүмкін.

Образ және имидж - ғалымдар бұл екі түсінік арасында теңдік белгісін қояды, кейбіреулері «образды» имидж сөзінің анықтамасы ретінде қарастырады, алайда коммуникацианолды тәртіпте бұл екі сөздің бір біріне тең дефенициялар деп атайды. Бірақ образ сөзінің анықтамасында нақты имидж түсінігінің анықтамасы ретінде немесе имидж сөзіне анықтама беретін элементтер де кездеспейді. Образ сөзінің мағынасы деп субъективті бейне, белгілі бір затты елестеуді а йтады. Елестету ол табиғи болатын құбылыс, елестеп жатқан зат немесе әрекет коммуникацияның мақсаты болған жағдайда ғана құбылыс өзгереді. Мүмкін сол коммуникациялық түсінікте біз образ бен имидж сөздерін анықтай аламыз.

Коммуникациялық аумақта қатысушылардың қарым қатынасына байланысты образдың әр түрлі түсініктерін қарастырамыз - образ «өзімді», субъект оны қалай елестетеді (субъективті образ) ; коммуникацияның басқа қатысушыларының елесінде пайда болған образ (объективті образ) ; субъектің «идеалды» образы, әдейі бағытпен құралған басқа субъектілер мен объектілердің елесінде пайда болған образ [9] .

Мемлекеттік образды басқа мемлекетке жеткізуде өте маңызды рөлді бұқаралық ақпарат құралдары атқарады, яғни бұқаралық ақпарат арқылы өзге мемлекет олардың салт дәстүрлерін, көркем жерлерін және мейрамдарын біліп отырады.

Паблик рилейшнз бен жарнама тәжірибесінде имидж мағынасын міндетті түрде әдейі мақсатпен бағытталып (әдейі аудиторияға бағытталғын және тұтунышылардың зерттеулері бойынша) құралған образ. Инструменталды образға субъекттің таңдауымен аудиторияны елестетуді жатқызамыз. Имидж құрудың бірден бір мағынасы болып, тұлғаның немесе топтың образын максималды түрде идеалды образға жеткізу және субъекттің коммуникативті талаптарына сай болу.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс