Ертедегі Шығыс философиясының қалыптасуы

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Ертедегі Шығыс философиясы
Ертедегі Шығыс философиясы екі жағдайлар төңірегінде қалыптасты.
Олар:
1. Аспан, Ай, Күн, Жер, осылардың шығу тегі, өзара байланысы,
әлемдегі барлық тіршілікке әсері жайлы.
2. Адамгершілік, адамдық қатынас төңірегінде қалыптасқан.
Бұл мәселелер мифологиялық ұғымдар негізінде де болды. Мифология
олардың себептерін ашуға тырыспайды, тек сенуді ғана қажет етеді. Философия
олардың себептерін іздестіреді.
Дүниедегі ең көне философиялық ойлар Үнді елінде пайда болды.
Ертедегі Үндістан төрт кастаға бөлінеді. Олар:
1. Абыздар (брахмандар) - әбден масайрап, үстемдік құрып кетті.
Өйткені, брахманизм мифологиялық көзқарасқа негізделген.
2. Әскербасылар (кшатрийлер)
3. Ауқатты шаруалар (вайшьялар)
4. Төменгі каста (шудралар) – теңсіздік, жұпыны жағдайда болды.
Оларда меншік те болмады, сонымен қатар қоғам ісіне
араластырылмады.
Ведалар – жиектеу немесе білімдер жиынтығы деген мағына береді.
Онда гимндер, дұғалар, құрбандық шалу, садаққа беру формалары бар. Оларда
дүние, адам және адамгершілік жайлы алғашқы философиялық түсініктер
бейнеленді. Ведалар төрт бөлімдерден тұрады. Олар:
1. Араньянам (тоғай кітабы) – қоғамнан бөлектенушілерге, орман
кеңістігіне ақиқат, табиғат туралы ойға безушілерге арналған
ережелер жинағы.
2. Упанишада (ұстаз қасында отырып, дәріс тыңдау) – біздің жыл
санауымыздан бұрынғы 1000 жылы жазылған бұл бөлімде әлемнің
жаратылысы, ондағы адамның алатын орны туралы діни
философиялық пайымдаулар алғаш рет хатқа түсті. Упанишада –
ой-санадағы абыздар (брахмандар) үстемдігіне қарсы шыққан
ілім. Оның өкілдері негізінен әскербасылар (кшаткийлер),
ауқатты шаруалар (вайшьялар). Сондықтан да олар үшін
идеологиялық қызмет атқарған упанишаданың әлеуметтік маңызы
үнді қоғамының өмірінде әлі күнге дейін сақталған.
Упанишаданың философиялық мазмұны терең, рационалистік сипаты
басым негізгі бөлім. Олар ұстаздың шәкіртпен диалог-әңгімесі,
оның тақырыбы – болмыстың алғашқы бастауы, сол арқылы табиғат
пен адамның бойындағы құбылыстар түсіндіріледі.
3. Самхидтер – Құдайларға арналған гимндер жинағы, олардың ең
көнесі Ригведалар Құдайларға арналған 1028 гимннен тұрады.
4. Брахмандар – діни салт-өлеңдер жинағы, философиялық маңызы
аса зор болмаса да, Самхидтер мен Упанишадалардың арасын
байланыстырады.
Біздің заманымызға дейінгі 1 мыңжылдықтың ортасында жаңа мектептер
пайда бола бастады. Солардың бірі – буддизм (б.з.б. 2600 жылы Солтүстік
Үнді жерінде пайда болды). Оның негізін қалаған – Сиддхартха Гаутама Будда.
Буддизм брахманизмге қарсы, әділдік көксеген таптар арасында пайда болды.
Кейін үстем таптар оны өзінің құралы ретінде қолдады. Буддизм –
дүниежүзілік дін, этикаға негізделген. Буддизмнің мақсаты – адамдарды түрлі
рухани азаптан босату, оған жетудің жолын іздестіру. Буддизмнің төрт
мәселесі бар. Олар:
1. Өмір азапқа толы.
2. Ол азаптардың себебі бар. (ол – қанағатсыздық)
3. Азаптарды тоқтатудың мүмкіндіктері бар.
4. Азаптан құтылудың кезі бар.
Олай болса, дін бойынша, адам өмірі, оның рахат, ляззатқа ұмтылуы
азаппен қабаттас. Буддизм бойынша, азаптан құтылу о дүниеде емес, осы
дүниеде болмақ. Ол үшін адам нәпсіні тарту қажет. Ол – нирвана (мәңгілік
өмірге көшу, ғұмырлық айналым ырқынан босанып кету). Буддизмде екі бағыт
болды. Олар:
1. Хинаяна (кіші арба) – Нирвана жол тек монархтарға ашық, олар
күнделікті тіршілікпен толық безінуі қажет.
2. Махаяна (үлкен арба) – Будда жолына түскен зайырлы адамдардың
да ол жағдайға жетіп қана қоймай, басқаларға да көмектеседі.
Махаяна бағыты үшін Будда – жаратқанның адам бейнесіндегі бір
көрінісі.
Джайнизм – этикалық ілім. Оның негізін қалаушы – Махавира
Варухамана. Ол біздің жыл санауымыздан бұрын VI ғасырда әскербасы отбасында
дүниеге келген. Джайнизмнің негізі – адам жанын тән қыспағынан, құлқын
құлдығынан босату. Ол материяны жансыз дүние затына жатқызады. әрбір зат
(атом, атомдар қосындысы) субстанция ретінде қаралады, оған материядан
басқа кеңістік, уақыт, қозғалыс, тыныштық кіреді. Жанның басты белгісі,
джайнизм бойынша – сана. джайнизмнің мақсаты – жанды денеден ажырату, оған
еркіндік беру. Джайнизмнің ұстаған тәртібі буддизмнен де қатаң болды.
Мәселен, ахинсы принципі. Оның мәні – ешбір тірі жәндікке зиян келтірмеу.
Джайнизмда екі бағыт болды. Олар:
1. Дигамбара (ауамен киінетіндер, яғни киімді тәркілейтіндер)
2. Шветамбара (ақ киімдер)
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.