Есіркеп сұлтан

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Есіркеп сұлтан.
Есіркеп Жаманқараұлы (1696-1764) қазақ – жоңғар және қазақ – қоқан
соғысына қатысқан батыр. Қазығұрт тауының өңірінде туып, сол жерде жау
қолынан қаза тапқан. Ұлы жұз құрамындағы Сіргелі руының Бәйжігіт атасынан
шыққан. Анасының есімі Ақторғын. Ел аузында Есіркеп батырдың Төле биден
бата алғандығы туралы аңыз сақталған. Есіркептің батырлыққа, бес қаруды
меңгеруге, ат үстінде шайқасқа Тоғанас батыр баулаған. Сіргелі қолын
бастаған ер Тоғанас қаза тапқанда (1723) Есіркеп батыр Сіргелілердің
қолбасшысы болып с айланады. Бөгенбай батырдың қоластында мыңбасы болған
Есіркеп Түркістанды қорғауға (1724-25) Ордабасыдағы құрылтайға (1726)
Қалмаққырған (1728) Аңырақай шайқасы және т.б үлкен шайқастарға қатысқаны
туралы деректер сақталған. Оның есімімен бірге Елшібек, Қойгелді, Саңырық,
Қасқара т.б батырлардың аттары аталады. Бәйдібек ауданындағы Ағыбет ауылына
Есіркепке ескерткіш орнатып, 1999 жылы орта мектепке аты берілген.
Денесі Қожа Ахмет Иасауи кесенесі жанындағы кіші сарайға жерленген.
Құлыптасы сол жерде.

1) Есімхан туралы не білеміз?
1) Есімхан (1598 -1645ж билік құрған) Туған жылы белгісіз. 1645 жылы
қайтыс болған. Орта жүз ханы. Есімхан Шығай ханның ұлы және ХVІІ-ХVІІІ
ғасырда билік құрған Орта жүздің қазақ хандары әулетінің негізін қалаушы.
Есімханды жоғары әскербасылық қабілет танытқаны үшін халық Еңсегей бойлы
ер Есім деп атап кетті.
Өмірлік мақсаты бір орталыққа бағынатын біртұтас мемлекет құру болды,
сонымен бірге Есім хан ескі патриархалды әдет – ғұрыптарға сүйене отырып,
қанға – қан, қанды кек, құн төлеу, көп әйел алу, діни тәуелсіздік сияқты
дәстүрлі заңдарды уағыздады. Есім хан ұстанған көне әдістер Есім ханның
ескі жолы аталды.

2. Жәңгір хан туралы не білеміз?
2. Салқам Жәңгір. (1628-1652жж билік құрған). Туылған жылы белгісіз,
1652 жылы қайтыс болды. Есім ханның ұлы. Жәңгір хан бойы аласа, бірақ мол
денелі кісі екен. Сондықтан халық оны Салқам Жәңгір атап кеткен. Жәңгір
ханның билік еткен жылдары Жоңғар феодалдарының қазақ жерін жаулап алуға
жасаған үздіксіз жорықтар кезеңіне сай келеді. Жәңгір ханның ордасы
Түркістанға таяу маңда орналасыпты.
Жәңгір хан тұсында Қазақтар мен Ойрат Жоңғарлар арсында үш ірі шайқас
болған: бірінші шайқас – 1635 жылы, екінші шайқас – 1643-1644 жылдары,
үшіншісі – 1652жылы. 1652 жылы Қазақтар мен Жоңғарлар арасындағы үшінші ірі
шайқаста Қазақ әскерлері жеңіліске ұшырап, жәңгір хан қаза табады.
3. Қазбек би Келдібекұлы. (1659-1765 ж.ж) Қазақтың атақты биі Қазақтың
атақты биі Орта жүзге Қазбек биді тағайындайды. Қазбек би Келдібекұлы
тәуке хан заңдарының жинағын өңдеуге қатысқан. Тәуке, Сәмеке, Әбілмәмбет
және Абылай хандар тұсында мемлекет басқару ісіне белсене араласып жүрген.
Қазбек би ішкі және сыртқы саясат мәселелеріне ықпал ете алатын. ХVІІІ
ғасырдың 60 жылдары Цинь империясы Қазбек биді өз жағына шығару мақсатымен
елшілермен бірге көптеген сыйлықтар жіберген. Бірақ Қазбек би Қытай жағына
мүлдем қарсы болған. Абылайды Цинь империясымен қарым – қатынас жасамауға
шақырған.
Жоңғар басқыншыларына қарсы азаттық күресті ұйымдастырушылардың бірі.
Ел ішінде Қазбек биді Қаз дауысты Қазбек деп атап кеткен.

4. Тәуке хан туралы не білесіз?
Тәуке хан Қазақ ханы. Жәңгір ханның баласы. Тәуке хан 1680 жылы дүниеге
келді. Тәуке хандық өкіметті жақтады, билерге арқа сүйеп, феодал ақсүйектер
– сұлтандарды әлсіретуге тырысты. Тәуке хан бас билермен кеңесе отырып
жеті жарғы әдет заңдарын шығарды. Тәуке хан заңы бойынша ел басқару ісіне
заң шығару, қарулы күш ұйымдастыруға қазақ хандықтарының бірлігін сақтауға,
әсіресе Ресеймен қарым-қатынасты нығайтуға көп күш – жігер жұмсады. Тұрақты
мемлекеттіка органдар хан кеңесі, билер кеңесі, жыл сайын үш жүз
шонжарларының сьездін шақыру қалыптасты. Тәуке хан сыртқы саясатында
Ресеймен дипломатиялық және сауда байланыстарын орната бастады. 1716 жылы
Тәуке хан жоңғарларға қарсы шығу үшін Ресейден көмек сұрады. 1698 жылдан
бастап ойрат және Қазақ феодалдары арасында қарулы қақтығыстар басталған
еді. Жоңғар ханы Севан Рабдан билік құрған кезде мұндай соғыстар үздіксіз
болып тұрды. Тәуке хан 1718 жылы дүние салды.

5. Қ.А.Иассауй кесенесінде жерленген Әбілмәмбет хан туралы не білесіз?
Әбілмәмбет хан шамамен 1690 жылы соңында дүниеге келеген. Әбіл – Болат
ханның үлкен ұлы, Тәуке ханның немересі Сәмеке өлгеннен кейін Орта жүзге
хан сайланған. Абылайдың билікке жетуіне себепкер болған. 1740 және 1742
жылы жылдары Ор бекінісіне, Орынбор қаласына Орта жүздің белді старшын,
сұлтандарын бастап келіп, Анна Моановнаға ант берген. Жоңғар шапқыншылығы
елге қауіп төндіріп тұрған жылдарда елдің басын қоса алмады. Абылай, Барақ
сұлтандардың қазақ руларын қалмақтарға қарсы ұйымдастыруға кедергі
жасамады. Әбілмәмбеттің үлкен ұлы Әбілпейіз Абылайды қолдады. 1771 жылы
әкесі қайтыс болғаннан кейін дәстүрлі құқынан өзі бас тартып, Абылайдың хан
сайлануын қолдады. Әбілмәмбет халық тарихында, хандық билігін сарқа
пайдалана алмаған қайраткер ретінде белгілі.
6. Сәмеке хан.----------
Сәмеке хан - рта жүздің ханы. Ордасы Түркістанда болды. Сәмеке ішкі
саясатта орта жүздің жер иеленуші сұлтандары мен ру басыларының
орталықтанған біртұтас мемлекетке бірігуіне қарсылық білдірушілермен күресу
бағытын ұстады. Сыртқы саясатта жоңғарлармен Азия хандықтарының басқыншылық
әрекетіне қарулы қарсылық көрсетумен белгілі болды. Сыртқы және ішкі
жаулармен күресудегі бірден – бір одақтасы ретінде Ресейді таныды. 1731
жылы Кіші жүз старшындарының жиналысынан соң, Әбілхайыр өз елшілерін
Сәмекеге жіберіп, император әйел Анна Иоановнаның Орта жүзді өз қол астына
алу жөнінде келісім бергенін хабарлады.
Сәмеке 1731 жылы желтоқсанда Орта жүздің жекелеген руларының атынан
Ресейге ант берді.
7. Абылай хан. 1711-1781ж.ж.
Абылай - ұлы мемлекет қайраткері, қолбасшы және дипломат. Шын аты
Әбілмансұр. 1743 жылға дейін Орта жүздің сұлтаны болған. Әбілмәмбет хан
қаза болған соң, Абылай ұлы жүздің ханы болады. Абылай ханның ата бабалары
Шыңғыс ханның ұлы Жошы ханның ұрпағы болып табылады.Қазақ ордасының негізін
қалаған Әз Жәнібектен тараған. Қалың халық бұқарасына оны әйгілі еткен ірі
жеңіске ол Әбілмәмбет бастаған қазақ жауынгерлерінің жоңғарлармен болған
шайқасында қол жеткізді. Бұл ұрыста Әбілмансұр қалмақтардың қонтайшысы
Қалдан - Сереннің ұлы Шарышты жекпе – жекте өлтіреді. Абылай жарты ғасырға
жуық хандықты абыроймен басқарады. Ол зерделі саясаткер, білімдар дипломат,
дарынды қолбасшы болды.Оның көздеген мақсаты мемлекетті нығайту еді. 1743
жылы Түркістан қаласында үш жүздің хандары, сұлтангдары батырлары бір тудың
астына бірігіп, Абылайды ресми түрде қазақ ханы етіп сайлады.
Абылай қазақ мемлекетін нығайту мен оның тәуелсіздігін сақтау жолында
көп еңбек сіңірді. Ол билік құрған жылдары алғаш ретқазақтар мен қалмақтар
арасында бейбіт келісім жасалды, Ресей мен Қытаймен тату көршілік қарым –
қатынас орнады.
Абылай хан болумен қатар дарынды күйші ретінде белгілі. Ол –
Ақтолқын, Бұлан жігіт, Дүние қалды, Шаңды жорық т.б. күйлердің
авторы.
Абылай 1781 жылы 23 мамырда Оңтүстік Қазақстан облысы, Арыс өзенінің
жағасында қайтыс ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.