Әлемдік тәжірибедегі білім беру жүйесі

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Әлемдік тәжірибедегі білім беру жүйесі

Мазмұны:

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Білім беру жүйесін дамытудың негізгі бағыттары
2. Дамыған елдер тәжірибесіндегі үздіксіз білім берудің құрылымы
3. Жоғары оқу орындарынан кейінгі кәсіптік білім мәселелері
Қорытынды
Әдебиеттер

Кіріспе

Қазіргі уақытта барлық салада интеграциялау үрдісі қызу жүріп жатқаны
белгілі, бұл құбылыстан Қазақстандағы білім беру жүйесі де сырт қалмауда.
Білім және ғылым саласының қоғам өміріндегі маңызының өзгеруі пайда болатын
жаңа өркениеттің басталуы.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауында ХХІ ғасырда білімін
дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелетінін ескерткендей, еліміздің білім
беру жүйесін дамыту үрдісін дүниежүзінің өркениетті елдердің білім
жүйелерімен салыстыра қарасақ көптеген еңбектер керек екені айқындала
түседі.
Халықаралық білім кеңістігін құру дегеніміз әртүрлі ұлттық білім беру
жүйелерін мүмкіндігінше жақындастырып бір-бірімен толықтырып әлем
деңгейінде мықты әлеуметтік жүйе жасау. Осы арқылы әртүрлі аймақ пен
елдердердің білім беру сапасын, деңгейін бір қалыпқа келтіру, мамандар
дайындауды халықаралық сұраныстар мен талаптарға сәйкестендіру, оқу орнының
қызметкерлерін өзара үйлестіру т.б. мәселелерді шешу қолға алынған.
Болашақ педагог мамандар еліміздегі білім беру жүйесінің жаңа
талаптарына сай даярлануы қажет және ондағы мәселелерді жетік біліп, шет
елдік тәжірибелерді алмасуға қабілетті және әлемдік деңгейде білікті болуы
шарт. Осы мақсатта әлемдік тәжірибедегі білім беру жүйесімен толығырақ
танысу керек.
Дамыған елдер тәжірибесін жетік білу үшін міндетті түрде білім беру
жүйесінің даму бағыттарын, оған қойылатын талаптар мен құрылымын және
нәтижелілігін, тиімділігін білу қажет.

Жоғары білім беру жүйесіне қойылатын талаптар мына бағыттарда
іріктеліп анықталып келе жатыр. Олардың көбісі Лиссобон конференциясында
жоғары білім жөнінде 1998 жылы өткізілген дүниежүзілік конференция
шешімдерінде, Сорбон және Болонь дикларациясында, ЮНЕСКО ұйымдарының
ұсыныстарында т.б. халықаралық құжаттарда көрсетілген. Қысқаша олардың ең
бастыларын атап өтейік:
1. Жоғары мектептің қоғамдағы ролі, жаңа миссиясы мен міндеттерін
шын мәнінде нақтылай бағалай білу, іс жүзіне асыру;
2. Жоғары мектептің үкіметпен, биліктің басқа да тармақтарымен,
қоғам мен көптеген қоғамдық ұйымдармен тең құқылы қарым-
қатынасын қамтамассыз ету;
3. Университеттердің автономиялық мәртебесін көтеріп, академиялық
дербестігін кеңейту;
4. Білім беру жүйесін басқаруда және реформалау ісінде
демократиялық принциптерді кеңінен қолдану;
5. Еңбек рыногында сұраныстардың түбегейлі өзгергенін және
халықаралық еңбек рыногы қалыптаса бастағанын ескеру;
6. Ғылымның ұдайы дамуы арқасында көптеген ЖОО пәндерінің мазмұны
өзгеріп, жаңарып жаңа пәндер пайда болғанын, оқытудың
пәнаралық әдістері дамығанын, білім мен ғылым арқасында
үдемелі интеграциялау процестерін тұрақты түрде жүретінін
негізге алу;
7. Оқыту процесінде ақпараттық және комуникациялық
технологиялардың, интернеттің кеңінен орын алуы, қашықтықтан
оқыту және виртуальді оқыту түрлерінің дамуы, виртуальді ЖОО-
ның бара-бара көбеюін қамтамассыз ету;
8. Жалпыға арналған білім беру ұстанымынан бүкіл өмір бойы оқыту
ұстанымына көшу;
9. Жаңа педагогикалық технология кезінде ЖОО оқытушыларының
дәстүрлік орыны өзгергенімен оқыту және тәрбие жұмыстарында
олардың ролі бұрынғыдан да күшейтілгенін мойындау;
10. Оқу процесін ұйымдастыру мен жетілдіруде студенттердің ролін
мейлінше арттыру, олардың өзін-өзі басқару құқтарын заң
жүзінде бекіту;
11. ЖОО-дары және мемлекеттер арасында профессорлар мен
студенттердің кеңінен ауысып отыруына жағдай жасау;
12. Оқу мерзімін, деңгейлерін, берілетін академиялық ғылыми
дәрежелері мен атақтарды өзара салыстырмалы жүйеге келтіріп
сәйкестендіру.
Еліміздің білім беру жүйесін реформалауда әлемдік тәжірибені
ескеруіміз керек. Көп елдер ішінде үздіксіз білім беру тұжырымдамасын
жүзеге асыратын білім беру стандарттары негізінде алдыңғы қатарлы дамыған
елдер тәжірибесін оқып үйрену тиімді екендігін ескерген жөн. Елбасы
бекіткен білім беруді дамытудың 2005-2010жылдарға арналған Мемлекеттік
бағдарламасында 12 жылдық орта білімге көшу берілген. Қазіргі дайындық
кезеңінде, дамыған елдердің білім жүйелерінің даму тәжірибесін пайдаланып,
еліміздің білім жүйесінің ерекшелігін және экономикасының дамуының бағыт-
бағдарын ескере отырып, білім саласында түбегейлі реформа жасау мүмкіндігі
туындап отыр.
Бүгінгі таңда Ұлыбританияда үздіксіз білім берудің жаңа құрылымы
түзілген. Ол түрлі бағыттар бойынша маман даярлауды бастауыш, орта және
жоғарғы мектептерде жүзеге асырады. Жалпы ұлттық бағыттар негізінде жоғары
сапалы маман дайындауды жүзеге асыру мақсатында британдық педагогтар
бірімен-бірі тығыз байланысқан 5 деңгейлі жаңа ұлттық кәсіби квалификацияны
енгізген. Бұл жүйені енгізу нәтижесінде жоғары деңгейдегі квалификациялық
еңбектің сапасы 50 пайыз өскен.
Европадағы әрбір ел міндетті мектептен кейінгі кәсіби техникалық
білім жүйесін дамытуда белгілі бір даму кезеңдерінен өтуде. Соның ішінде
негізгі үш принципалды модельдерді байқауға болады, дегенмен олардың
әрқайсысының өздерінің ұлттық нұсқалары бар:
1. Жалдаушы, жұмыс беруші, жүргізген жұмысқа негізделген
тәжірибелік жүйе.
2. Бір оқу орнында міндетті түрде білімді де мамандыққа баулуды
да біріктіреді, яғни жалпы білім алумен қатар кәсіптік білім
де беріледі, ол колледждегі білімге негізделеді.
3. Дубляждық білім жүйесі.
Жоғарыда келтірілген модельдердің 1-ші нұсқасы бойынша Германия. 2-ші
нұсқасы бойынша Франция мен Италия. Ал 3-ші нұсқа бойынша модельде
Швецария.
АҚШ, Германия, Франция, Ұлыбритания, Канада, Жапония, Қытай,
Нидерланды елдерінде білім жүйесін дамыту мақсатында жүргізілген барлық
реформаларды зерделей зерттегенімізде, еліміздің білім жүйесін дамытуға
байланысты белгілі бір жұмыстар жүргізілгенімен, осы елдердегідей түбегейлі
реформа болмағаны білініп тұрады.
Германияда білім берудің біршама күрделі жүйесі қабылданған.
Оқушылардың кәсіби бағыттылығын дифференцациялау 3 типтегі орта мектептерде
жүзеге асыру көзделді. 5-6 сыныптар жалпы бағдарлы сыныптар болып
есептеледі. Олардың міндеті - әр оқушының қабілетін анықтау. 7 сыныптан
бастап оқушылар өздерінің қабілеттеріне қарай үш мектептің – жалпы мектеп,
реал мектеп, гимназияның бірінде оқуларын жалғастырады. Олардың оқу
жоспарлары бір-бірінен өзгеше болып келеді. 10 жылдық негізгі мектеп
балаларды кәсіптік оқу орындарына түсуге, 12 жылдық реал мектеп – арнаулы
жоғары оқу орындарына, ал 13 жылдық гимназия университеттерге түсуге
дайындайды.
Гимназия 11 сыныптан бастап арнаулы оқу бағдарламасымен білім алуға
қажетті іргелі білім береді. Гимназияның оқу жоспарының негізгі ерекшелігі
– 9 сыныптан бастап оқушылардың таңдауларына жаратылыстану-математика,
ғылым-экономика, музыка және басқа да бағыттардағы дифференциалды пәндер
жүйесін ұсынатындығында.
Гимназияның жоғары сыныптарында (11-13 сыныптар) барлығына міндетті
және оқушылар өздері таңдайтын күрделі курстар жүйесі енгізіледі. Бұл жүйе
жалпы білім алумен бірге әрбір оқушының өзіндік қабілеттерін толық ескеруге
мүмкіндік береді. Оқушыларға ұсынылатын күрделі курстар жүйесі – тіл-
әдебиет, қоғамдық-ғылыми және жаратылыстану-математика сияқты міндетті үш
курс негізінде іске асырылады. Әрбір оқушы осы үш курстың екеуіне жазылуға
міндетті және оның ішінде міндетті түрде шетел тілі мен математика және
жаратылыстану ғылымының бір пәні болуы тиіс.
Гимназия бітіргені жөнінде атестат беру үшін 4 пәннен емтихан
алынады. Емтихан тапсырушы жоғарыда көрсетілген бағыттар бойынша жақсы
білім, ал өздері таңдаған күрделі курс бойынша үздік білім көрсету керек.
Емтихан ауызша және жазбаша түрде өткізіледі.
Университеттерде талапкерлер емтихансыз қабылданады. Олар
университеттерде өздерінің гимназияда алған барлық құжаттарының көшірмелері
мен белгілі бір мамандықты таңдағаны жөнінде өз ойын жазбаша түрде
жібереді. Әр университет талапкерлерді қабылдау үшін олардың жіберген
құжаттары мен жұмыс жасайтын қабылдау комиссиясын құрады. Қабылдау
комиссиясы талапкерлердің гимназияда таңдаған мамандықтарын терең меңгеруге
қажетті пәндерді қандай деңгейде игергендеріне ерекше көңіл аударады.
Болашақ жұмысшы мамандарды жаппай даярлау Германияда өндірістік
шәкірттік негізде жүзеге асырылады. Шәкірттік жүйе бойынша маман даярлау
халықтық мектеп бітірушілердің 65 пайызын, ал реалды мектептің 12 пайызын
құрайды. Бұл жүйеге сәйкес өндіріс орындарындағы кәсіби мектептерде оқушы
аптасына 10 сағат дәріс алады. Оқушы кәсіпке байланысты ептілік пен дағдыны
жұмыс орнында қалыптастырады. Мұны негізгі дидактикалық қағидада еңбектегі
іс-әрекеттерді көрсету және қайталап жаттығу деп атайды. Ол ұшін арнайы
жұмыс орындары немесе оқу орталықтары құрылады.
Неміс зерттеушілері бұл жүйенің төмендегідей кемшіліктерін көрсетеді:
- көптеген өндіріс орындарында оқу жоспарымен бағдарлама талаптары
орындалмай қалады, оқушылар нұсқауларға сәйкес көрсетілген ептілік пен
дағдыны меңгерумен шектеледі;
- оқу шеберханалары өндірістің қызметіне сай пайданылмайды;
- өндіріс орындары шәкірт үшін арнайы оқу орындарын ашуға бара
бермейді, өндіріс орындарындағы оқу үрдістерін жүргізу және оны басқару
тәлімгер шеберлерге жүктелген. Олар әдетте мына талаптарға сай болуы керек:
а) 24 жастан үлкен болуы; ә) өмірлік және кәсіби тәжірибесінің болуы; б)
теориялық және әдістемелік дайындыққа емтихан тапсырған болуы керек.
Оқыту жүйесін жетілдіруге бағытталған бірнеше қаулы қабылданып, ол
баспалдақты құрылымға ие болды. Бұл құрылымға сәйкес Германиядағы кәсіптік
білім берудің төмендегідей формасын қабылдады:
- алғашқы кәсіби дайындықтың жылы (кәсіптік оқытудың түрі, онда бағыт
бойынша теориялық мағлұмат беріледі).
- оқушылар бірімен бірі жақын мамандықтар жөнінде теориялық және
практикалық білім алады;
- мамандандыру бағыты бойынша жұмыс жүргізіледі және ол емтихан
тапсырумен аяқталады.
Жапонияда 9-сыныпта 12 пәннен дәріс берілетін болса, біздің елімізде
-17. Сол 12 пәннің ішінде музыка, өнер, адамгершілікке тәрбиелеу,
өндірістік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.