Валюталық реттеудің экономикалық мазмұны
Мазмұны
Кріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
7. Валюталық реттеудің экономикалық мазмұны
1.1. ҚР валюталық реттеудің негізгі ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2. Валюталық жүйе және валюта бағамының қалыптасуы ... ... ... ..5
II. Валюталык, операциялар есебі
2.1.Валюталық шотты ашудың, жүргізудің және жабудың тәртіптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2.2.Валюталық операцияларды құжаттап рәсімдеу ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.3.Валюталық шоттағы нақтылардың синтетикалық және аналитикалық талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Пайдаланылған әдебиттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Кріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
7. Валюталық реттеудің экономикалық мазмұны
1.1. ҚР валюталық реттеудің негізгі ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2. Валюталық жүйе және валюта бағамының қалыптасуы ... ... ... ..5
II. Валюталык, операциялар есебі
2.1.Валюталық шотты ашудың, жүргізудің және жабудың тәртіптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2.2.Валюталық операцияларды құжаттап рәсімдеу ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.3.Валюталық шоттағы нақтылардың синтетикалық және аналитикалық талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Пайдаланылған әдебиттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Қазақстан Республикасының "Валюталық реттеу туралы" Заңы және " Қазақстан Республикасындағы валюта операцияларын жүргізудің ережелері" валюта операцияларын жүргізу үшін негіз болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы резиденттер мен резидент еместер жүргізген барлық валюта операциялары тек өкілетті банктер мен айырбастау пунктері арқылы ғана жүзеге асырылады. Өкілетті банктер мен айырбастау пунктеріне сәйкес, соқпай жүргізген кез келген операцияларға тыйым салынады.
Айырбастау операцияларынан басқа валюта операцияларын жүргізу үшін өкілетті банктердің бірікен, яғни есеп айыру шоттары орналасқан жерді валюта шоттарын ашады. Соңғылары өздерінің қызметтерінен валюта операцияларын жүргізген кезде өткізілетін "ҚР валюталық реттеулердің ережелері" туралы операцияларға қатысты кез келген хабарлама мен қүжаттардан талап етуге құқылы.
Валюта операцияларын жүргізген кезде клиенттер банктерге валюта операциялары туралы хабарлама мазмұндалатын тиісінше рәсімделген құжаттарды береді. Рұқсат немес Ұлттық банктің лицензиясы талап етілетін валюта операцияларын өткізген жағдайда клиенттер оған құжаттардың көшірмесін тапсырады.
Қазақстан Республикасындағы резиденттер мен резидент еместер жүргізген барлық валюта операциялары тек өкілетті банктер мен айырбастау пунктері арқылы ғана жүзеге асырылады. Өкілетті банктер мен айырбастау пунктеріне сәйкес, соқпай жүргізген кез келген операцияларға тыйым салынады.
Айырбастау операцияларынан басқа валюта операцияларын жүргізу үшін өкілетті банктердің бірікен, яғни есеп айыру шоттары орналасқан жерді валюта шоттарын ашады. Соңғылары өздерінің қызметтерінен валюта операцияларын жүргізген кезде өткізілетін "ҚР валюталық реттеулердің ережелері" туралы операцияларға қатысты кез келген хабарлама мен қүжаттардан талап етуге құқылы.
Валюта операцияларын жүргізген кезде клиенттер банктерге валюта операциялары туралы хабарлама мазмұндалатын тиісінше рәсімделген құжаттарды береді. Рұқсат немес Ұлттық банктің лицензиясы талап етілетін валюта операцияларын өткізген жағдайда клиенттер оған құжаттардың көшірмесін тапсырады.
Пайдаланылған әдебиттер тізімі:
1. С.Б. Баймұханова, Ә.Ж. Балапанова "Бухгалтерлік есеп" (оқу құралы). Алматы, 2001.
2.Т.Ә. Әбдіқалықов "Аудит және бухгалтерлік есеп" (оқу құралы).
Алматы, 2000.
3. С.Рашимов, Б. Укашев "Бухгалтерлік есеп теориясы" (оқу құралы). 1994.
4. В.К. Радостовец "Қаржы есебі" (оқу құралы). Алматы, 2000.
5.В.В. Радостовец, О.И. Шмидт "Теория и отраслевые особенности бухгалтерского учета" (оку құралы). Алматы, 2000.
6. Ч.Т. Хоргрен, Дж. Фостер "Бухгалтерский учет управленческий аспект " Москва, 1995.
7.Я.В. Соколов "История развития бухгалтерского учета" Москва, 1985.
8. Н.п. Кондраков "Бухгалтерский учет" (уебное пособие) Москва, 1997
9. К.Т. Тайғашинова "Бухгалтерлік есеп теориясы" (оқу құралы). 1996.
1. С.Б. Баймұханова, Ә.Ж. Балапанова "Бухгалтерлік есеп" (оқу құралы). Алматы, 2001.
2.Т.Ә. Әбдіқалықов "Аудит және бухгалтерлік есеп" (оқу құралы).
Алматы, 2000.
3. С.Рашимов, Б. Укашев "Бухгалтерлік есеп теориясы" (оқу құралы). 1994.
4. В.К. Радостовец "Қаржы есебі" (оқу құралы). Алматы, 2000.
5.В.В. Радостовец, О.И. Шмидт "Теория и отраслевые особенности бухгалтерского учета" (оку құралы). Алматы, 2000.
6. Ч.Т. Хоргрен, Дж. Фостер "Бухгалтерский учет управленческий аспект " Москва, 1995.
7.Я.В. Соколов "История развития бухгалтерского учета" Москва, 1985.
8. Н.п. Кондраков "Бухгалтерский учет" (уебное пособие) Москва, 1997
9. К.Т. Тайғашинова "Бухгалтерлік есеп теориясы" (оқу құралы). 1996.
Мазмұны
Кріспе ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .3
7. Валюталық реттеудің экономикалық мазмұны
1.1. ҚР валюталық реттеудің негізгі
ережелері ... ... ... ... ... ... .. ... ...4
1.2. Валюталық жүйе және валюта бағамының қалыптасуы ... ... ... ..5
II. Валюталык, операциялар есебі
2.1.Валюталық шотты ашудың, жүргізудің және жабудың
тәртіптері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2.2.Валюталық операцияларды құжаттап
рәсімдеу ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2.3.Валюталық шоттағы нақтылардың синтетикалық және аналитикалық
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .20
Пайдаланылған әдебиттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .23
Кіріспе
Қазақстан Республикасының "Валюталық реттеу туралы" Заңы және "
Қазақстан Республикасындағы валюта операцияларын жүргізудің ережелері"
валюта операцияларын жүргізу үшін негіз болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы резиденттер мен резидент еместер
жүргізген барлық валюта операциялары тек өкілетті банктер мен айырбастау
пунктері арқылы ғана жүзеге асырылады. Өкілетті банктер мен айырбастау
пунктеріне сәйкес, соқпай жүргізген кез келген операцияларға тыйым
салынады.
Айырбастау операцияларынан басқа валюта операцияларын жүргізу үшін
өкілетті банктердің бірікен, яғни есеп айыру шоттары орналасқан жерді
валюта шоттарын ашады. Соңғылары өздерінің қызметтерінен валюта
операцияларын жүргізген кезде өткізілетін "ҚР валюталық реттеулердің
ережелері" туралы операцияларға қатысты кез келген хабарлама мен
қүжаттардан талап етуге құқылы.
Валюта операцияларын жүргізген кезде клиенттер банктерге валюта
операциялары туралы хабарлама мазмұндалатын тиісінше рәсімделген құжаттарды
береді. Рұқсат немес Ұлттық банктің лицензиясы талап етілетін валюта
операцияларын өткізген жағдайда клиенттер оған құжаттардың көшірмесін
тапсырады.
Валюталық реттеудің экономикалық мазмұны
1.1. ҚР валюталық реттеудің негізгі ережелері
"ҚР валюталық реттеулердің ережелері" туралы операцкяларға қатысты
кез келген хабарлама мен құжаттардан талап етуге құқылы.
Резидент емес — заңды тұлғалармен шетел валютасында айырысуларды
өздерінің шоттарында бар валюта қаражаттары шегінде нақты ақшасыз төлеу
тәртібінде жүзеге асырады. Валюта қаражаттарының шығу тегі жария болуға
тиіс және мына төмендегі көзделген жолмен алынуы мүмкін болады: экспорт
валюта түсімі; жарғылық капиталға жарналар; резиденттер еместердің қаржы
көмегі (гранттар); өкілетті банктерден, шетел банктерінен, қаржы
мекемелерінен және басқа шетелдік заңды тұлғалардан алынатын валюта
несиелері, сондай-ақ резиденттер емес жеке тұлғалардан алынатын займдар;
өкілетті банктер мен айырбастау пунктері арқылы ішкі рынокта сатып алынған
валюта.
Заңды тұлға — резидентке үшінші тұлға үшін келісім-шарттар төлемі
бойынша валюта операцияларына, сондай-ақ нақты ақша түрінде есеп
айырысуларды жүзеге асыруға тыйым салынады.
Шет мемлекеттерінің ақша бірліктеріне салық салу; бухгалтерлік есеп
пен кеден төлемдері мақсаттарына арналған теңгенің ресми бағамын ішкі
валюта рыногындағы айырбас операцияларының бағамдары негізінде Ұлттық
банк белгілейді және ол баспасөздерде жарияланады.
1.2. Валюталық жүйе және валюта бағамының қалыптасуы
Валюталық жүйе — ұлттық зандылықтармен немесе мемлекет аралық келісім
шарттармен бекітілген валюталық қатынастарды ұйымдастыру және реттеу
формасын білдіреді.
Валюталық жүйелер үш түрге бөлінеді:
1. ұлттық валюталық жүйе
2. дүниежүзілік валюталық жүйе
3. аймақтық немесе мемлекет аралық валюталық жүйе Валюта бағымының
қалыптасуы — көп факторларды процесс.
Валютаға сұраныс мен ұсынысқа әсер ететін факторлар мыналар: инфляция
қарқыны; процент мөлшерінің деңгейі; бағалы қағаздардың табыстылық деңгейі;
төлем балансының жағдайы.
Бұл факторлар елдің экономикалық жағдайын білдіретін факторлар.
Мысалы, егер басқа факторлар кері әсер етпесе, басқа елдермен салыстырғанда
елдегі инфляцияның бағамы солғұрлым төмен болады. Елдегі ақшаның
инфляциялық құнсыздануы оның сатып алу мүмкіндіктерін төмендетіп және
валюта операциясының құлдырау тенденциясын тудырады.
II. Валюталық операциялар есебі
2.1. Валюталық шотты ашудың, жүргізудің және жабудың тәртіптері
Өкілетті банктер мен айырбастау пунктері арқылы шетел валютасын сатып
алу-сатуды екі жақты мәмілелер кезінде сатып алушылар мен сатушылар теңгені
валюталарға айырбастау құнын дербес белгілеуге құқылы.
Заңды тұлғалар — резиденттер шетел валютасын ішкі валюта рыногында
сатып және шетел валютасымен несиелерді алып, резиденттер еместермен есеп
айырысуды жүзеге асыру үшін және шетел валютасында алынған банк несиелері
жөніндегі мәмілелерін орындау үшін ғана ала алады.
Шетел валютасындағы несиелер нақты ақшасыз төлеу тәртібінде беріледі.
Ішкі валюта рыногында шетел валютасын сатып алу меншікті қаражаттар
есебінен де, сондай-ақ заем қаражаттары есебінен де теңге есебімен
жүргізіледі.
Заем қаражаттары есебінен шетел валютасын сатып алған кезде шетел
валютасын мақсатты пайдалану көрсетіледі.
Қазақстан Республикасына резиденттер мен резидент еместердің валюта
құндылықтарын әкелу кеден заңдары талаптарын сақтай отырып шектеусіз жүзеге
асырылады.
Заңды тұлғалар — резиденттер өкілетті банкте валюта шотын ашу үшін
мына төмендегі құжаттарды ұсынады: нотариалдық жолмен куәландырылған
құрылтай құжаттарының көшірмесін; валюта шотын ашу туралы өтінішін;
өкілетті адамдардың қойылатын қолдары мен мөр таңбасының үлгілері; салық
органының салық төлеушісі ретінде есепке қою туралы анықтамасын; Қазақстан
Республикасының өкілетті органында тіркелу туралы куәлігін ұсынады.
2.2. Валюталың операцияларды құжаттап рәсімдеу
Валюта шоты бойынша операциялар мына төмендегі құжаттармен
рәсімделеді:
Нақты валюта түсімі (табыс, пайдаланылған есебіндегі қалдықтар
сомалары, т.б.) Валюта кіріс ордерімен рәсімделеді, оның толтырылған үлгісі
тіркемеде келтіріліп отыр.
Банк мөрімен (штампымен) және кассирдің, оырндаушы мен бақылаушының
қойған қолдарымен куәландырылған банктің валюталық кіріс ордері валюталық
шығыс касса ордерін толтыру үшін негіз болып табылады.
Нақты валюта беру тапсырмамен (валюталық шығыс ордері) рәсімделеді;
Банк куәландырылған тапсырманың (валюталық шығыс ордерінің)
көшірмесі валюталық кіріс касса ордерін жазу үшін негіз болып табылады.
Шетелдердегі бенефициарға (алушыға) валюта қаражаттарын аудару
"Аударуға берілетін өтінішті" жазу арқылы рәсімделеді:
Валюта шоттары бойынша операциялар есебі 431 — "Ел ішіндегі валюталық
шоттардағы нақты ақша" және 432 - "Шет елдердегі валюталық шоттағы нақты
ақша" шоттарында жүргізіледі.
Банкте аталған және басқа да құжаттардың негізінде валюталық шоттың
дербес шотына жазу жазылады оның көшірмесі кәсіпорынға жіберіледі.
Осы көшірмелер валюталық шот бойынша жинақтау тізімдемесін немесе
машинограммаға жасауға негіз болады.
Валюталық шот оның иесінің өтініші бойынша жабылады. Шот иесі
өтінішін өзіне қызмет көрсететін банк мекемесіне жібереді. Шот қабылған
жағдайда, сондай-ақ субъектінің атауы өзгерсе немес шоттың нөмері өзгерген
жағдайда шот иесі валюталық шоттағы қаржының қалдығын растайтын құжатты
өтінішке қоса тіркеуге міндетті.
Валюталық шот бойынша талдамалық (аналитикалық) есеп жүргізілмейді.
Оны банк көшірмесі алмастырады.
Валюталық бақылау. Барлық резиденттер мен резидент еместердің валюталық
операцияларды жүзеге асырған кезде валюта заңының сақталуын қамтамасыз етуі
валюталық бақылаудың мақсаты болып табылады.
Валюталық бақылаудың негізгі бағыты операциялардың қолданылып жүрген
заңға сай келуін шетел валютасымен төлеудің негізділігін тексеру; валюталық
операциялар бойынша, сондай-ақ резиденттер еместердің Қазақстан
Республикасының валютамен операциялары бойынша есепке алу мен есеп берудің
толықтығы мен нақтылығын тексеру болып табылады.
Валюталық бақылау Қазақсатан Республикасында валюталық бақылау
органдары мен агенттері арқылы жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес, сай валютаны ретке келтіру
міндеттерін жүзеге асыру құқығы бар Мемлекеттік органдар, Қазақстан
Республикасындағы валюталық бақылау органдары болып табылады.
Алған лицензияларына сәйкес операциялар жүргізген кезде валюталық
заңның сақталуын бақылау міндетті жүктелген өкілеттік берілген банкіден тыс
қаржы мекемелері мен өкілеттік берілген банкілер валюталық бақылаудың
агенттері болып табылады.
Валюталық бақылау органдары өз міндеттерін жүзеге асыру үшін
валюталық бақылау агенттерін жұмысқа тарту және оларға орындалуы тиісті
жекелеген тапсырмалар беру құқығын пайдалана алады.
Заңды тұлғаларға: Валюталық заңның ережелерін бұзатын операциялар
жасағаны үшін келісім сомасының 10 проценті көлемінде, бірақ 1 млн.
теңгеден аспайтын айыппұл салынады, бухгалтерлік есепте тиісті нәтижелері
көрсетілген валюталық операциялар жасағаны үшін — есепке алынбаған соманың
көлемінде айыппұл салынады; валюталық операциялардың бухгалтерлік есебін,
есеп беру мен есепке алудың белгілеген нысандарын және тәртібін сақтамай
жүргізгені үшін — тиісті емес түрде есепке алынған соманың 5 проценті
көлемінде айыппұл салынады.
Көрсетілген айыппұл сомаларын өндіріп алу валюталық бақылау органдары
арықлы жүзеге асырылады, сонымен қатар валюталық бақылау агенттерінің
ұсынысы бойынша сот тәртібімен орындалады.
Валюталық заңның бұзылуына жазықты лауазымды тұлғалар, Қазақстан
Республикасы Заңына сәйкес жауапқа тартылады.
Бағам айырмашылығын есепке алу Валютамен операция жасаушы
субъектілерде осы валютаға қатысты теңгенің курсы өзгерген жағдайда бағам
айырмашылығы 725 "Бағам айырмашылығынан түскен табыс" шотында немесе 844
"Бағам айырмашылығы бойынша шығыс" шотында есепке алынуы керек.
Келісімге сай өтеу мерзімі әлі келмеген шетелдік валютадағы
дебиторлық және кредиторлық қарыздарға қатысты бағам айырмашылығын есептеп
шығару, осы қарыздардың өтелуіне қарай немесе міндеттерін төлеу мерзімі
өткен соң жүзеге асырылады.
Салық салу мақсатында жылдық табыс субъектінің валюталық шотына
валюталық қаржы келіп түскен күні (немес соңғы есеп беру күні) күшінде
болатын Ұлттық банк белгілеген шетелдік валютаға қатысты бағамның өзгеруі
нәтижесінде пайда болған оң бағам айырмашылығының сомасына азайтылады және
теріс бағам айырмашылығының сомасына көбейтіледі.
Шаруашылық субъектілері ақша қаражаттарын пайдаланады және әртүрлі
мынадай валюталарда:
а) Ұлттық;
б)еркін айырбасталатын (шетелдік басқа валюталарға еркін және шектеусіз
айырбасталатын);
в)айырбасталмайтын тұйық валютада (жақын шетел мен дамушы елдердің Ұлттық
валюталары);
г)клиринг валютасында (қарсылама талаптар мен міндеттемелерді өзара есепке
алу негізінде қолма-қолсыз есеп айырысуға қатысушылар келіскен валютада)
операциялар жасайды.
ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 1997 жылғы 2 мамырдағы N 206
қаулысымен бекітілген "Қазақстан Республикасында валюталық
операцияларды жүргізудің ережесіне сәйкес валюталык операцияларды жасау
үшін занды және жеке тұлғалар өкілетті банктердің бірінде валюталықшот
ашады.
Шотты ашу үшін заңды тұлғалардың тапсыратыны:
1. Валюталық шотты ашу туралы өтініш;
2. Құрылтай құжаттарының нотариалды растаған көшірмесі;
3. Өкілетті тұлғалардың қойған қолдары ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кріспе ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .3
7. Валюталық реттеудің экономикалық мазмұны
1.1. ҚР валюталық реттеудің негізгі
ережелері ... ... ... ... ... ... .. ... ...4
1.2. Валюталық жүйе және валюта бағамының қалыптасуы ... ... ... ..5
II. Валюталык, операциялар есебі
2.1.Валюталық шотты ашудың, жүргізудің және жабудың
тәртіптері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2.2.Валюталық операцияларды құжаттап
рәсімдеу ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2.3.Валюталық шоттағы нақтылардың синтетикалық және аналитикалық
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .20
Пайдаланылған әдебиттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .23
Кіріспе
Қазақстан Республикасының "Валюталық реттеу туралы" Заңы және "
Қазақстан Республикасындағы валюта операцияларын жүргізудің ережелері"
валюта операцияларын жүргізу үшін негіз болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы резиденттер мен резидент еместер
жүргізген барлық валюта операциялары тек өкілетті банктер мен айырбастау
пунктері арқылы ғана жүзеге асырылады. Өкілетті банктер мен айырбастау
пунктеріне сәйкес, соқпай жүргізген кез келген операцияларға тыйым
салынады.
Айырбастау операцияларынан басқа валюта операцияларын жүргізу үшін
өкілетті банктердің бірікен, яғни есеп айыру шоттары орналасқан жерді
валюта шоттарын ашады. Соңғылары өздерінің қызметтерінен валюта
операцияларын жүргізген кезде өткізілетін "ҚР валюталық реттеулердің
ережелері" туралы операцияларға қатысты кез келген хабарлама мен
қүжаттардан талап етуге құқылы.
Валюта операцияларын жүргізген кезде клиенттер банктерге валюта
операциялары туралы хабарлама мазмұндалатын тиісінше рәсімделген құжаттарды
береді. Рұқсат немес Ұлттық банктің лицензиясы талап етілетін валюта
операцияларын өткізген жағдайда клиенттер оған құжаттардың көшірмесін
тапсырады.
Валюталық реттеудің экономикалық мазмұны
1.1. ҚР валюталық реттеудің негізгі ережелері
"ҚР валюталық реттеулердің ережелері" туралы операцкяларға қатысты
кез келген хабарлама мен құжаттардан талап етуге құқылы.
Резидент емес — заңды тұлғалармен шетел валютасында айырысуларды
өздерінің шоттарында бар валюта қаражаттары шегінде нақты ақшасыз төлеу
тәртібінде жүзеге асырады. Валюта қаражаттарының шығу тегі жария болуға
тиіс және мына төмендегі көзделген жолмен алынуы мүмкін болады: экспорт
валюта түсімі; жарғылық капиталға жарналар; резиденттер еместердің қаржы
көмегі (гранттар); өкілетті банктерден, шетел банктерінен, қаржы
мекемелерінен және басқа шетелдік заңды тұлғалардан алынатын валюта
несиелері, сондай-ақ резиденттер емес жеке тұлғалардан алынатын займдар;
өкілетті банктер мен айырбастау пунктері арқылы ішкі рынокта сатып алынған
валюта.
Заңды тұлға — резидентке үшінші тұлға үшін келісім-шарттар төлемі
бойынша валюта операцияларына, сондай-ақ нақты ақша түрінде есеп
айырысуларды жүзеге асыруға тыйым салынады.
Шет мемлекеттерінің ақша бірліктеріне салық салу; бухгалтерлік есеп
пен кеден төлемдері мақсаттарына арналған теңгенің ресми бағамын ішкі
валюта рыногындағы айырбас операцияларының бағамдары негізінде Ұлттық
банк белгілейді және ол баспасөздерде жарияланады.
1.2. Валюталық жүйе және валюта бағамының қалыптасуы
Валюталық жүйе — ұлттық зандылықтармен немесе мемлекет аралық келісім
шарттармен бекітілген валюталық қатынастарды ұйымдастыру және реттеу
формасын білдіреді.
Валюталық жүйелер үш түрге бөлінеді:
1. ұлттық валюталық жүйе
2. дүниежүзілік валюталық жүйе
3. аймақтық немесе мемлекет аралық валюталық жүйе Валюта бағымының
қалыптасуы — көп факторларды процесс.
Валютаға сұраныс мен ұсынысқа әсер ететін факторлар мыналар: инфляция
қарқыны; процент мөлшерінің деңгейі; бағалы қағаздардың табыстылық деңгейі;
төлем балансының жағдайы.
Бұл факторлар елдің экономикалық жағдайын білдіретін факторлар.
Мысалы, егер басқа факторлар кері әсер етпесе, басқа елдермен салыстырғанда
елдегі инфляцияның бағамы солғұрлым төмен болады. Елдегі ақшаның
инфляциялық құнсыздануы оның сатып алу мүмкіндіктерін төмендетіп және
валюта операциясының құлдырау тенденциясын тудырады.
II. Валюталық операциялар есебі
2.1. Валюталық шотты ашудың, жүргізудің және жабудың тәртіптері
Өкілетті банктер мен айырбастау пунктері арқылы шетел валютасын сатып
алу-сатуды екі жақты мәмілелер кезінде сатып алушылар мен сатушылар теңгені
валюталарға айырбастау құнын дербес белгілеуге құқылы.
Заңды тұлғалар — резиденттер шетел валютасын ішкі валюта рыногында
сатып және шетел валютасымен несиелерді алып, резиденттер еместермен есеп
айырысуды жүзеге асыру үшін және шетел валютасында алынған банк несиелері
жөніндегі мәмілелерін орындау үшін ғана ала алады.
Шетел валютасындағы несиелер нақты ақшасыз төлеу тәртібінде беріледі.
Ішкі валюта рыногында шетел валютасын сатып алу меншікті қаражаттар
есебінен де, сондай-ақ заем қаражаттары есебінен де теңге есебімен
жүргізіледі.
Заем қаражаттары есебінен шетел валютасын сатып алған кезде шетел
валютасын мақсатты пайдалану көрсетіледі.
Қазақстан Республикасына резиденттер мен резидент еместердің валюта
құндылықтарын әкелу кеден заңдары талаптарын сақтай отырып шектеусіз жүзеге
асырылады.
Заңды тұлғалар — резиденттер өкілетті банкте валюта шотын ашу үшін
мына төмендегі құжаттарды ұсынады: нотариалдық жолмен куәландырылған
құрылтай құжаттарының көшірмесін; валюта шотын ашу туралы өтінішін;
өкілетті адамдардың қойылатын қолдары мен мөр таңбасының үлгілері; салық
органының салық төлеушісі ретінде есепке қою туралы анықтамасын; Қазақстан
Республикасының өкілетті органында тіркелу туралы куәлігін ұсынады.
2.2. Валюталың операцияларды құжаттап рәсімдеу
Валюта шоты бойынша операциялар мына төмендегі құжаттармен
рәсімделеді:
Нақты валюта түсімі (табыс, пайдаланылған есебіндегі қалдықтар
сомалары, т.б.) Валюта кіріс ордерімен рәсімделеді, оның толтырылған үлгісі
тіркемеде келтіріліп отыр.
Банк мөрімен (штампымен) және кассирдің, оырндаушы мен бақылаушының
қойған қолдарымен куәландырылған банктің валюталық кіріс ордері валюталық
шығыс касса ордерін толтыру үшін негіз болып табылады.
Нақты валюта беру тапсырмамен (валюталық шығыс ордері) рәсімделеді;
Банк куәландырылған тапсырманың (валюталық шығыс ордерінің)
көшірмесі валюталық кіріс касса ордерін жазу үшін негіз болып табылады.
Шетелдердегі бенефициарға (алушыға) валюта қаражаттарын аудару
"Аударуға берілетін өтінішті" жазу арқылы рәсімделеді:
Валюта шоттары бойынша операциялар есебі 431 — "Ел ішіндегі валюталық
шоттардағы нақты ақша" және 432 - "Шет елдердегі валюталық шоттағы нақты
ақша" шоттарында жүргізіледі.
Банкте аталған және басқа да құжаттардың негізінде валюталық шоттың
дербес шотына жазу жазылады оның көшірмесі кәсіпорынға жіберіледі.
Осы көшірмелер валюталық шот бойынша жинақтау тізімдемесін немесе
машинограммаға жасауға негіз болады.
Валюталық шот оның иесінің өтініші бойынша жабылады. Шот иесі
өтінішін өзіне қызмет көрсететін банк мекемесіне жібереді. Шот қабылған
жағдайда, сондай-ақ субъектінің атауы өзгерсе немес шоттың нөмері өзгерген
жағдайда шот иесі валюталық шоттағы қаржының қалдығын растайтын құжатты
өтінішке қоса тіркеуге міндетті.
Валюталық шот бойынша талдамалық (аналитикалық) есеп жүргізілмейді.
Оны банк көшірмесі алмастырады.
Валюталық бақылау. Барлық резиденттер мен резидент еместердің валюталық
операцияларды жүзеге асырған кезде валюта заңының сақталуын қамтамасыз етуі
валюталық бақылаудың мақсаты болып табылады.
Валюталық бақылаудың негізгі бағыты операциялардың қолданылып жүрген
заңға сай келуін шетел валютасымен төлеудің негізділігін тексеру; валюталық
операциялар бойынша, сондай-ақ резиденттер еместердің Қазақстан
Республикасының валютамен операциялары бойынша есепке алу мен есеп берудің
толықтығы мен нақтылығын тексеру болып табылады.
Валюталық бақылау Қазақсатан Республикасында валюталық бақылау
органдары мен агенттері арқылы жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес, сай валютаны ретке келтіру
міндеттерін жүзеге асыру құқығы бар Мемлекеттік органдар, Қазақстан
Республикасындағы валюталық бақылау органдары болып табылады.
Алған лицензияларына сәйкес операциялар жүргізген кезде валюталық
заңның сақталуын бақылау міндетті жүктелген өкілеттік берілген банкіден тыс
қаржы мекемелері мен өкілеттік берілген банкілер валюталық бақылаудың
агенттері болып табылады.
Валюталық бақылау органдары өз міндеттерін жүзеге асыру үшін
валюталық бақылау агенттерін жұмысқа тарту және оларға орындалуы тиісті
жекелеген тапсырмалар беру құқығын пайдалана алады.
Заңды тұлғаларға: Валюталық заңның ережелерін бұзатын операциялар
жасағаны үшін келісім сомасының 10 проценті көлемінде, бірақ 1 млн.
теңгеден аспайтын айыппұл салынады, бухгалтерлік есепте тиісті нәтижелері
көрсетілген валюталық операциялар жасағаны үшін — есепке алынбаған соманың
көлемінде айыппұл салынады; валюталық операциялардың бухгалтерлік есебін,
есеп беру мен есепке алудың белгілеген нысандарын және тәртібін сақтамай
жүргізгені үшін — тиісті емес түрде есепке алынған соманың 5 проценті
көлемінде айыппұл салынады.
Көрсетілген айыппұл сомаларын өндіріп алу валюталық бақылау органдары
арықлы жүзеге асырылады, сонымен қатар валюталық бақылау агенттерінің
ұсынысы бойынша сот тәртібімен орындалады.
Валюталық заңның бұзылуына жазықты лауазымды тұлғалар, Қазақстан
Республикасы Заңына сәйкес жауапқа тартылады.
Бағам айырмашылығын есепке алу Валютамен операция жасаушы
субъектілерде осы валютаға қатысты теңгенің курсы өзгерген жағдайда бағам
айырмашылығы 725 "Бағам айырмашылығынан түскен табыс" шотында немесе 844
"Бағам айырмашылығы бойынша шығыс" шотында есепке алынуы керек.
Келісімге сай өтеу мерзімі әлі келмеген шетелдік валютадағы
дебиторлық және кредиторлық қарыздарға қатысты бағам айырмашылығын есептеп
шығару, осы қарыздардың өтелуіне қарай немесе міндеттерін төлеу мерзімі
өткен соң жүзеге асырылады.
Салық салу мақсатында жылдық табыс субъектінің валюталық шотына
валюталық қаржы келіп түскен күні (немес соңғы есеп беру күні) күшінде
болатын Ұлттық банк белгілеген шетелдік валютаға қатысты бағамның өзгеруі
нәтижесінде пайда болған оң бағам айырмашылығының сомасына азайтылады және
теріс бағам айырмашылығының сомасына көбейтіледі.
Шаруашылық субъектілері ақша қаражаттарын пайдаланады және әртүрлі
мынадай валюталарда:
а) Ұлттық;
б)еркін айырбасталатын (шетелдік басқа валюталарға еркін және шектеусіз
айырбасталатын);
в)айырбасталмайтын тұйық валютада (жақын шетел мен дамушы елдердің Ұлттық
валюталары);
г)клиринг валютасында (қарсылама талаптар мен міндеттемелерді өзара есепке
алу негізінде қолма-қолсыз есеп айырысуға қатысушылар келіскен валютада)
операциялар жасайды.
ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 1997 жылғы 2 мамырдағы N 206
қаулысымен бекітілген "Қазақстан Республикасында валюталық
операцияларды жүргізудің ережесіне сәйкес валюталык операцияларды жасау
үшін занды және жеке тұлғалар өкілетті банктердің бірінде валюталықшот
ашады.
Шотты ашу үшін заңды тұлғалардың тапсыратыны:
1. Валюталық шотты ашу туралы өтініш;
2. Құрылтай құжаттарының нотариалды растаған көшірмесі;
3. Өкілетті тұлғалардың қойған қолдары ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz