Жаңа тұрпатты мұғалім даярлауда білім сапасын бағалаудың басым бағыттары

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

жаңа тұрпатты мұғалім даярлауда білім сапасын бағалаудың басым бағыттары

Қазақстан мектептерінің 12 жылдық білім беруге көшу оқытудың
ииновациялық-ақпараттық және қарым-қатынастық технологиялары мен
оқушылардың оқу нәтижелерін бағалаудың жаңа жүйесін оқыту үдерісіне
енгізумен тікелей байланысты болады. Бұл өз тұрғысында 12 жылдық мектепте
білім беруге қабілетті жаңа тұрпатты мұғалім даярлау жұмысының сапасын
арттыру мәселесінің өзектілігін көрсетеді.
Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев 2010 жылдың
қаңтарындағы халыққа Жолдауында Жоғары білім берудің сапасы ең жоғарғы
халықаралық талаптарға жауап бере алатындай болуы тиіс және ...2020
жылға қарай ұлттық инновациялық жүйе толық қалыптасып, патенттер мен жаңа
технологиялар түрінде оқу үдерісіне енгізілуі керек,- деген еді.
Жоғары педагогикалық білім беру жүйесінде білім сапасын бағалаудың
халықаралық деңгейіне көтерілу қажеттігі Қазақстан Республикасында білім
беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
жобасында Болон үдерісінің негізінде халықаралық аккредитациядан өтуге
дайындықты күшейтуді күн тәртібіне қойылған болатын[1].
Бұл талаптың негізгі мақсаты – жоғары оқу орны түлектері мен мектеп
мұғалімдерінің кәсіби қызметке даярлық сапасын анықтауда халықаралық
бағалау бағдарламаларын пайлану мүмкіндіктерін көрсету қажеттігі айтылған
еді. Өйткені бүгінгі таңда елімізде ҰБТ нәтижелері бойынша көптеген
оқушылардың төмен нәтижелер көрсетуі орта мектепте білім беру сапасының
төмендігін, пән мұғалімдерінің кәсіби дайындықтарының жеткіліксіздігін
байқатады. Анықталынып отырылған мәселенің орын алуының басты себебі білім
сапасын бағалау критерийлерінің орта мектеп деңгейінде жеткіліксіз
қолданбауынан және түрлі бағдарламалардың қатар қолданылу мүмкіндік-терінің
ескерілмеуінен деп табылып отыр.
Білім сапасын бағалаудың әлемдік және отандық тәжірибелерін салыстыра
отырып, жалпы орта білім беру саласындағы түрлі олқылықтарға ұшыраудың
басты себебін былай түсіндіруге болады:
- білім беру жүйесіндегі тұрпайылық пен қаталдық, сонымен бірге білімнің
мазмұны барлық адамға бірдей делінгенімен, оқушылардың нақты қажетін
қанағаттандыра алмауы;
- оқушыға сезімдік серпіліс туғызбай, олардың дара ерекшеліктері
ескерілмей, құр сөзге құрылған формалар мен әдістемелер таңдаудағы
бірыңғайлық кемшілікке ұрындыруы;
- оқытудағы нақты мақсатты дәл айқындай білмеу және оның нәтижесін тиімді
түрде бақылай алмаушылықтан әр түрлі қателіктерге орын берілуі;
- білім мен тәрбие беру жүйесінің бірлігі принципіне жалаң, жалпылама сөз
деңгейінде немқұрайлылықпен қарау.
Мұның бәрі мұғалімнің дидактикалық, психологиялық әлсіздігін және
әдістемелік жағынан білім деңгейінің нашарлығын, ізденісінің жетпейтіндігін
көрсетумен қатар, оқыту жұмысындағы сәтсіздіктің себебін жете
түсінбейтіндігін көрсетеді. Бұл кемшіліктерді жою үшін алдымен білім беру
қызметінің сапасын бағалау критерийлерін әлемдік тәжірибе негізінде жан-
жақты зерттеп, қайта даярлау, қазақстандық білім беру жүйесінің талаптарына
бейімдеу қажет. Қазіргі педагогикалық ғылыми зерттеулердегі, дидактикалық
тұжырымдамалардағы сұрыптап көрсетіліп отырған басты тәсіл мынаған келіп
саяды: білімді бағалау ерекшеліктері мен ұйымдастыру формалары туралы
қазіргі уақытта еліміздегі білімді бағалаудың дәстүрлі түрлерімен қоса
альтернативті түрлерін қолдану қолға алына бастады. Дәстүрлі формада білім
сапасын бағалау жеткілікті нәтижелер бере алмауда деп саналып отыр.
Оқушылардың оның ішінде бастауыш мектеп оқушыларының білім сапасының
тиімділігі төмен деп саналған. Халықаралық білім сапасын тексеру
комиссияның шешімі бойынша берілген білімнің пайдалы әсер коэффициенті
төмен. Оны көтеру үшін жаңа бағалау формаларына көшу керектігін күн
тәртібіне қойылған.
Халықаралық бағалау бағдарламаларының ішінде PISA бағдарламасы
оқушыларының білім деңгейлерін жетістік шкаласы бойынша көрсететін және
оқушылардың жас ерекшелігі мен дара ерекшелігін есепке алатын сындарлы
жүйені қакмтамасыз етеді деп саналады. РІSA бағдарламаның мақсаты –
оқушылар өздерінің алған жалпы міндетті білімі, білігі мен дағдылары арқылы
қоғамда толық қызмет ете алатынын бағалау. Оқу жетістіктерін бағалаудан
басқа оқушылардың білімге деген қызығушылығы зерттеледі және зерттеулердің
нәтижелері халықаралық салыстырмалы көрсеткіштер ретінде мектеппен және
оқушылардың отбасымен байланысты қалып-тасатын білім жетістіктері деңгейіне
әсер еткен жеке факторларды ашуға мүмкіндік береді.
Сондықтан, PISA бағдарламасы әр саланың жетістік шкаласы бойынша
тиімді көзқарас дәрежесін, шкала бойынша түрлі дәрежені көрсету, ептілікті
көрсетуге рұқсат ету, тест тапсырмасын калибрлік мазмұнда дайындау мен
қолдануға мүмкіндік береді деп саналады. Мұнда әрбір шкала әр саланың
сауаттылық дәрежесін беруді дұрыс анықтау арқылы адамның сол саладағы
құзырлы әрекетін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
PISA бағдарламасы оқушының өз бетімен мектеп дағдылары мен өмір
дағдыларының арасындағы айырмашылықты сезінуі мен пайымдауын (рефлексия)
қамтамасыз етеді. Көптеген мектептерде әрқашан жастарды өмірге дайындауға
тырысады, бұл өте маңызды. Мектеп оқу бағдарламасы дәстүрлі мазмұнда
құрастырылады, яғни дайын әдістеме мен деректер негізімен беріледі.
Туындаған жағдайды шешуде және өз идеясын жүзеге асыруда, өмір жағдайын
түсінуде қабілеттілік дәрежесіне басты назар аударылады. Дағды мен пайымдау
деңгейін анықтауға қатысты тексеру жұмыстарын жүргізеді, осы білімді
қабылдауға рұқсат етеді, мектептегі білім мазмұнының баламалығын
шектемейді. Қысқасы, оқушы білімін бағалауға қойылатын талаптар
күшейеді. Міне, осы жерде бұрынғы жұмыс істеу тәсіліне, бағдарламаларға
үйреніп қалған оқытушылар бұл өзгерістерге даяр ма?, келешекте оқытушы
өзіне қандай талаптар қоюы керек? деген сұрақтар туындайды. Оқытудың жаңа
педагогикалық технологиясын пайдалану, кредиттік жүйеге көшу, 12 жылдық
оқыту жүйесіне көшуге дайындық, халықаралық ИСО-9001:2000 стандарттарына
сәйкес білім мазмұнын анықтау, TIMS, PISA бағдарламалар бойынша білім
сапасын бағалаудың жаңа жүйелерін қолдану мүмкіндіктерін зерттеу т.б.
мәселелер қолға алынуда. Бұл мәселе бойынша Қазақстанда көптеген педагог
ғалымдар зерттеу жұмыстарын жүргізіп, олардың нәтижелерін оқу тәрбие
процесінде еңгізуде. Атап айтқанда Ж.Қараев, Қ.Жанпейісова, М.Жадрина,
Ж.Қобдикова, т.б. ғалымдар білім сапасын бағалаудың көп деңгейлі түрлерімен
қоса білім беру мазмұнын дифференциациялау арқылы комплексті сатылап
бағалау жүйесін еңгізу қажеттігін қолдайды. Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық
білім академиясының педагог ғалымдары білім нәтижесін бағалаудың соңғы
нәтижеге бағдарлануын сапалы бағалау жүйесі ретінде оқу тәрбие үдерісіне
енгізу қажеттігін (М.Жадрина, Н.Оразақынова, т.б.) өз зерттеулерінде жан-
жақты қарастырды[2] .
Сонымен бірге, елімізде білім сапасын бағалаудың көп деңгейлі жүйесіне
көшу, оның дидактикалық шарттарын анықтау бағыттары зерттеу жұмыстарының
бар екендігін атап көрсеткен жөн. Осындай көзқараста Республикалық
біліктіліктілік арттыру және білім мазмұны институтының ғалымдары
(Ж.Кобдикова, Г.Жайтапова, т.б.) білім сапасын бағалаудың әдістемелік
жүйесін жетілдіру қажеттігін, ол үшін жаңа педагогикалық негізінде оқу-
тәрбие процесін технологизациялауға көшу, жаңак бағалау критерийлерін
дайындаудың халықаралық жүйелерін қатар пайдалану қажеттігін күн тәртібіне
қояды.
12 жылдық мектепте білім беру мазмұнын мен оқыту әдістерін жаңартуға
қойылатын талаптар жаңа формация педагогына қойылатын білім беру
парадигмалары негізінде құрылуы тиіс. Сондықтан елімізде Қазақстан
Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы жобасында 2015 жылға дейін оқушылардың білімін
бағалау жүйесін модернизациялау мен оқу үдерісіне енгізу қажеттігі
жоспарланған.
Сол себепті бүгінгі күні қазақстандық педагогтар білім сапасын
бағалаудың ИСО – 9001: 2000 стандартына сәйкес TIMS, PISO тағы басқа
бағалау жүйелерін енгізу мүмкіндіктерін қарастыруда. Бұл үдеріске Тараз
мемлекеттік педагогикалық институтының ғалымдары да өз үлестерін қосуда
(К.Бұзаубақова, Н.Кушеров, А.Ботамқұлова, М.Қасымов). Ұлттық Білім
Академиясының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.