Жарнаманың жеке адамдарға керек хабарландыру, құлақтандыру, сақтандыру секілді түрлері

Пән: Бизнесті бағалау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Жарнама

Біздің жарнама дегенде бар білеріміз - ол бір топтың немесе бір фирманың өнімінің жақсы жағын насихаттап, мақтайды деген үстірт түсінік қана. Егер тереңірек зер салып, үңіле түссек жарнама тарихының да өзіндік кезеңдері мен түрлері бар екенінінің куәсі боламыз. Ал, сонымен жарнама дегеніміз не?

Жарнаманың бір анықтамасы мынадай: «Жарнама- спектакль, концерт, лекция немесе көрермендерге арналған басқа да мәдени шаралар, спорттық жарыстар, ойын-сауықтар туралы хабарландырудың бір түрі. » (ҚСЭ. 4. т) Сондай-ақ, екінші бір анықтамада: жарнама дегеніміз- белгілі бір фирма, тауар немесе қызмет түрі жайлы мағлұматтардың бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жариялануы. Жариялануына қарай жарнама ақылы және жанама жарнама деп бөлінеді. Газет бетін сатып алып, жарнамалау ақылы жарнамалау деп аталады. Ал, өнімді ұсынушы адамның немесе фирманың көпшілік қауым мен бұқаралық ақпарат арасында болатын әртүрлі байланыстар жанама жарнамаға тән. Оның тиімді тәсілі мектепте қарттар үйінде, тағы басқа жерлерде фирманың өз өнімдерін тегін таратуы. Жанама жарнаманың басты үш функциясы бар.

1. Нарық базарында әйгілі болу

2. Фирманың беделін арттыру

3. Тығырыққа тіреген кезде өз беделін сақтап қалу

Жарнаманың жеке адамдарға керек хабарландыру, құлақтандыру, сақтандыру секілді түрлері болады. Мәселен: жекелеген адамдардың жоғалған, ұрланған құндылықтарын, құжаттарын жарнамалайды. Бұл сақтандыру немесе құжаттандыру түрі. Бүгінгі таңда белгілі бір кәсіпорынның өнімін жарнамалау өте кең тарап кетті. Ол үшін сол өнімнің қасиеттерін көрсетеді. Яғни ақпараттық сипаттағы жарнама болады. Құрылымдық жағынан жарнама суреттер арқылы безендірілетін және тек сөздерден тұратын жарнама болып бөлінеді. Жарнама БАҚ-тың барлық түрінде беріледі десек, соның бірі баспасөз бетінде.

Жарнама қазақ баспасӨзінде қашаннан бар?

Қазақтың мерзімді баспасөзі Қазақстанның Россияға қосылуының нәтижесінде пайда болды дейді баспасөз зерттеушілері. Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев сынды қазақтың біртуарлары қазақтың демократиялық публицистикасының негізін қалады. Қазақ халық ауыз әдебиеті мен ақын-жазушыларының шығармалары баспа жүзін көрді. Сөйтіп ХІХ ғасырдың 2-жартысында қазақ тілінде кітап, газеттер шыға бастады. Газет пайда болған соң публицистиканың түрлі жанрлары да пайда болды. Алайда, жарнаманың алғашқы таза нұсқасы қазақтың қай басылымында екенін кесіп айту қиын. Дегенмен, нағыз жарнаманың өзі болмаса да, соған ұқсас түрлері деп айтайық баспа бетінде жарияланып тұрды. Қандай да бір факті, деректі тексергенде немесе айтқанда сол дәуірдің тарихи оқиғаларына, хал-ахуалына мән беріп, сабақтастырып айту жас зерттеушілерге ескеретін нәрсе. Сол сияқты жарнама да өз мазмұнын ХІХ-ХХ ғасырдың өзгерістеріне байланысты өзгертіп отырды деуге болады. Мәселен, ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ-ғасырдың басында мектептер салып, халықтың сауатын ашу саясаты жүріп жатты. Сол кездері де жаңа оқулықтар кітаптар шыға бастағанда, газетте «Жаңа кітаптар» айдарында «Дала уалаяты» газетінде (1888-1902) мынадай жарнама жарық көрді: «Жаңада қазақтар турада бір кітап шығып сатылып жүр. Сол кітапта Орал жағының қазақтарының шежіресі бар, онан соң қалай орыстармен араласып бар, «жазған Алекторов» деген. Сол кітапты білімді, ғылымды қазақтар алып оқыса пайдалы. Ата-бабасының қалай жүріп, қалай түзеле бастағанын біледі. Сол кітаптың қағазы аз, бағасы 35 тиын. Астрахан губерниясының «Ханская ставка» шаһарында сатылса керек» (ДУГ 1890., № 30) деп Д. Высоков қол қойған. Ал «Торғай» газетінде: «Жақында Торғай облысында орысша оқудың қазақ арасында көбейгенінен сөйлейтін һәм Торғай облысының картасы бар жаңа кітап басылып шықты. Шығарған Васильев, аламын деушілер оны шығарған Торғай облысының военный губернаторының кеңсесіндегі советник Васильевке барсын»- деп жазылған жарнама жарияланған. Сондай-ақ «Айқап» журналында (1911-1915) да «Жаңа шыққан кітаптар»деген тақырыпта: «Жастық жемістері» қазақша өлеңмен басылған. Шығарушысы «Айқап» оқушыларына белгілі Әкірам Ғалымов. Ішінде әдемі-әдемі өлеңдер бар. Өлең оқуды сүюшілердің алып оқулары тиіс; Ұмытылған «Қалқаман-Мамыр» қазақ тілінде тарихи хикая. Шәкерім Құдайбердіұғлы. Бұл кітапта қазақта мұнан 190 жыл бұрын болып өткен бір уақиғаны қисса қылып өлеңменен жазылған. Оқушыларына әсерлі-көркем кітап. Алдырушылар Семипалатта «Ярдам» кітапханасынан алдыруға болады»-деген хабарландыру жарнамалар берілген. Дәл осындай жарнамалар журнал бетінде көптеп жарияланған. Міржақып Дулатовтың «Эсперанто тілі» («Айқап» 1913., № 9) деген материалы таза жарнамаға жатпаса да ол материалда жарнаманың кейбір элементтері ұшырасады: «Біздің заманымызда мәшһүр доктор Заменгоор деген жер жүзіндегі халықтарға бірдей ортақ «эсперанто тілін» ойлап шығарды. Бұл тілдің оңайлығы сонша: егер бірнеше ай көңіл беріп үйренген кісі өзінің ана тіліндей болып шығады», - деп айтып келеді де кітаптың бағасына тоқталып, доктор Заменгоорттың мекен-жайын келтіреді, - «Егер тұрған шаһарларыңызда «эсперанто» кітаптары табылмаса өз адресі мынау: г. Варшава. ул. Дикая № 9 Д-ру Л. Заменгоору».

Міне бұл алғашқы қазақ газеттеріндегі жарнаманың берілуі. Осы күнгі жарнамаға ұқсас жақтары басым деуге болады.

КЕҢЕСТІК КЕЗЕҢДЕ ЖАРНАМА БОЛДЫ МА?

Тарихи оқулықтар бетінде 1917 жылдың қазан айынан 1918 жылдың наурыз айына дейін Кеңес өкіметі Қазақстанның елді мекендерінде орнап бітті деп жазылған. Одан кейін Қазақстан азамат соғысы жылдарын, ауыл мен селолардағы жаңа экономикалық саясат жылдарын ұжымдастыру жылдарын және 1921-40 жылдардағы индустриялық даму кезеңін бастан өткерді. Одан қалса Ұлы Отан соғысы жылдары. Міне осы тарихи этаптардың барлығы да қазақ мерзімді баспасөзіне өз әсерін тигізбей қоймады. Одан бергідегі ғылыми -техникалық прогресс және 1965 жылғы шаруашылық реформасы да қазақ баспасөзіндегі жанрлардың өзгеріске ұшырауына себеп болды. Газет өз кезегінде біріншіден өкіметтің насихат -үгітші құралына айналды. Жарнаманы да мемлекет өз бақылауына алды. Жарнама құны мемлекет тарапынан белгіленіп отырды. Бір жарнама беру үшін бірнеше сатыдан тұратын комиссия алдынан өту керек болды. Ол жарнаманың қандай пайдасы бар деген сауал бірінші кезекте тұрды. Не нәрсені жарнамалау қажет дегенде азаматтардың рухани жан дүниесін көтеретін мәдени шаруаларды жарнамалауға болады деген талаптар қойылды. Сол себепті де сол кездің жарнамаларының басым көпшілігі «Біздің анықтама бөліміміз» атты айдарда үнемі театрлардың өнер қайраткерлерінің гастрольге шыққандығы жарияланып тұрды. Мәселен, «Социалистік Қазақстан» газетінде (қазіргі «Егемен Қазақстан») «Семей облыстық Абай атындағы музыкалық драма театрының гастролі 20-29 май аралығында М. Әуезов атындағы академиялық драма театрының үйінде өнер көрсетеді. Касса күн сайын сағат 10-нан 20-ға дейін ашық. Барлық спектакльдер орысшаға аударылады. »- деп телефон номерлерін жазған. Бұл тақілеттес жарнамалар аталмыш газеттің ке-келген санында кездеседі. Және бұл газет «Электроника» орталық сауда мекемесінің телевизорларын жарнамалаған. «Басқа бөлмеге, кухняға апарып қоюға саябаққа және басқа жерге барғанда алып жүруге оңай тасымал оңай телевизор «Электроника Ц-430» немесе: «Электроника Ц-432» қара-ақ сол сияқты түрлі түсті көрсету программасын қабылдайды. Салмағы (8, 7 кг. ) мен габариті (37х24х27 см) шағын қиғашынан алғанда экраны 25 см» деп жазылған жарнамадан өзіңе керекті ақпаратты ала аласың. Алайда, стильдік қателерге жол берілгендігі көрініп тұр. Оған қарағанда «Актюбрентген» өндірістік бірлестігі шығарған балалар ойыншықтарын жарнамалаған текст әлде қайда тартымды: «Балалардың гаражында осы автомобильдер пайда болса олардың ойындары бұрынғыдан да қызықты болар еді. Қуатты «самосвалды» жүк тасуға таулы жерлерде жүретін машинамен жүрексінбей ең қиын рейске шығуға болады. Ал, санитарлық машина тіпті керек. Себебі қуыршақтар жиі ауырады ғой…» («Социалистік Қазақстан» 1985., 4-май., 4-бет) Сондай-ақ, «Луч» маркалы әйелдер сағатын, «Харьков» электр ұстарасын жарнамалаған. Тіпті электр ұстараны тұтынушыға «тіпті көз жұмып қырынуға болады. Олар берік, зақымдамай таза қырады және теріні тітіркендірмейді. Бағасы қабына және безендірілуіне қарай 15-23 сом» деген мәтіндермен жарнамалаған. Белгілі маусымдарға арналған жарнама осы кеңестік кезеңнің баспасөзінде көп кездеседі. Мысалы: жоғарғы оқу орнындарына студенттер қабылдау кезінде «Студенттер қабылдайды» деген айдармен жарнама көптеп жарық көреді. Және басылымдарға жазылу мерзімі жақындаған тұста да әр басылым өз басылымдарын «Жаздырп алуға асығыңыздар, бұл сіздердің жан-серіктеріңіз» дегендей әсерлі сөздермен жарнамалап тұрады. Бұл үрдіс әлі күнге дейін өз кезегінде жалғасып келеді.

Қазіргі қазақ баспасӨзіндегі жарнама

Тәуелсіздіктен кейін қазақ журналистикасында түбегейлі өзгерістер пайда бола бастады. Әсіресе, жанрлардың ауқымы көбейіп, көркейіп өсе бастады. Оның үстіне елімізде бірнеше тәуелсіз басылымдар пайда болды. Ондай жағдайда міндетті түрде бәсеке басталады. Бұл бәсекенің басты мақсаты таралым санын көбейту. Ал газеттің таралымын көбейту дегеніміз оқырманның сұранысы мен қажетілігін өтеу, олардың қоғамдық тапсырыстарын орындау болып табылады. Сондай сұраныстардың бірі де бірегейі жарнама десек артық айтпағандық емес. Тіпті осы сұраныстың өсуінің нәтижесінде орыс тілді жарнамалық газеттер шыға бастады. Қазақ тілінде шыққан тәуелсіз басылым «Аруана» газеті еді. Ол өзінің апталық газет болғанына қарамастан жарнамаға үлкен орын берді. Мәселен 9-бетте «Хабарландыру, құттықтау» айдарында жарнаманың төмендегідей түрлері болды.

Сатамыз- «Алатау» қонақ үйінің маңайындағы пәтер, телефон 64-07-41

Жалға беремін- Пәтердегі бір бөлмемді. Телефон 44-41-33

Қызмет көрсетемін- Гитарада ойнауға үйретемін. Телефон 33-03-07

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.