Жас ерекшеліктік психологияның әдіснамалық негізі

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ДӘРІСТІК КЕШЕН
1 бөлім. Жас ерекшеліктік психологияның әдіснамалық негізі.
1 тақырып: Жас ерекшелік және педагогикалық психологияның пәні мен
міндеттері құрылымы және әдістері.
Жүргізілу түрі: конспект, ауызша жауап.
Мақсаты:
Қарастырылатын сұрақтар:
1.1 Жас ерекшелік психологиясының пәні мен міндеттері
1.2 Жас ерекшелік психологиясының ғылым ретінде қалыптасуы
1.3 Жас ерекшелік психологиясының зерттеу әдістері
1.4 “Балалық” ұғымының тарихи талдамасы
Жас ерекшелік психологиясының пәні: адам психикасының жас ерекшелік
динамикасы, тұлға қасиеттері мен психикалық процестердің онтогенезі,
психикалық процестердің даму заңдылықтары.
Жас ерекшелік психологиясының міндеттері: онтогенездегі психикалық дамудың
жалпы заңдылықтарын ашу, даму кезеңдерін, мүмкіндіктерін анықтау.
Жас ерекшелік психологиясының зерттеу объектісі: сәби, жеткіншек,
жасөспірім, ересек, қария т.б.

ДӘРІСТІК КЕШЕН
2 тақырып: Жас және психика дамуының қозғаушы күштері мәселесі.
Жүргізілу түрі: конспект, ауызша жауап.
Мақсаты:
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Бала дауымының әлеуметтік жағдайы;
2. Жетекші әрекет;
3. Даму дағдарысы.
Бала дамуының әлеуметтік жағдайы – психикалық даму механизмдерінің
негізгі түсінігі. Әр даму кезеңі, баланың ересектермен қарым қатынасының
сипатына қатысты, өзінің әлеуметтік жағдайымен ерекшеленеді.
Жетекші әрекет - белгілі даму сатысында балада жаңа психологиялық
қырлардың қалыптасуын анықтайтын әрекеті.
Даму дағдарысы – қалыпты психикалық дамудағы өтпелі кезең. Ол екі жас
кезеңінің түйісінде көрінеді. Ол адамның дамып келе жатқан физикалық және
психикалық мүмкіндіктері мен үйреншікті әрекеттері арасындағы қарсылықтан
туындайды. Бұл қарсылық дамудың қозғаушы күші болады.

ДӘРІСТІК КЕШЕН
2 бөлім Психикалық даму кезеңдері
3 тақырып: Шетел зерттеушілерінің еңбектеріндегі психикалық даму кезеңдері.
Жүргізілу түрі: конспект, ауызша жауап.
Мақсаты:
Қарастырылатын сұрақтар:
Балалар психологиясы ХІХғ. неміс ғалымы Вельгельм Прейердің “Бала жаны”
атты еңбегінен басталады. Ол бала психикасын зерттеуді интроспективтіден
объективтіге алмастырды.
XVII ғ. философ Джон Локк идеясынан басталады. “Нәресте таза тақтадай
өмірге келеді, тәрбиелеушісі оған мазмұн жазады”. Тұжырымдама негізін
қалаған - Дж.Уотсон.
Ассоцианистік үйрету теория (Дж.Уотсон, Э.Газри)-стимул мен реакцияның,
шартты және шартсыз рефлекстердің бірлігі.
Бихевиоризм (Э.Торндайк, Б.Скиннер)- субъектіні іс-әрекетінде тану
Дамудың әлеуметтік генетикалық тұжырымдамасы бойынша психика дамуының
негізгі факторы – орта,
мұнда баланың белсенділігі ескерілмеді
В.Штерн теориясы бойынша эмпиризм (“адам –таза тақта”) мен нативизм (“туа
пайда болған идеялар болады”) бірлесе өмір сүреді.
Г.Айзенк: “Интеллектің 80% туа пайда болған, ал 20% ортаның әсерімен
анықталады”.
З.Фрейдтің бейсаналық және сексуалды бастаманы зерттеуі психоанализ
тұжырымдамасының негізі.
З.Фрейд бойынша психикалық даму эрогенді аймақтардан сексуалды энергияның
алмасу деңгейіне байланысты:
1. Оральды деңгей (0-1 жас);
2. Анальды деңгей (1-3 жас);
3. Фаллистік деңгей (3-5 жас);
4. Латентті кезең (5-12 жас);
5. Генитальды деңгей (12-18 жас).
Эрик Эриксонның басты қағидалары:
ДӘРІСТІК КЕШЕН
4 тақырып: Отандық психологиядағы психикалық даму кезеңдері.
Жүргізілу түрі: конспект, ауызша жауап.
Мақсаты:
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Ч.Дарвин (даму, генезис белглі заңдылыққа сүйенеді)
2. Э.Геккель, И.Мюлер (биогенетикалық заңды құрастырды: құрсақтағы даму
кезеңінде адам жен жануар филогенездегі кезеңін қайталайды)
3. С.Холл(осызаңды құрсақтан кейінгі кезеңге қолданды)
4. И.П.Павлов (шартты рефлекс)
5. В.Келлер (адам дамуы инстинктер дрессураларғы байланысты)
6. К.Бюллер (дамудың үш сатасы болады).
7. Жас ерекшелік психологиясының дамуына эволюциялық теорияның қосқан
үлесі: В.Прейер→Ч.Дарвин→И.М.Сеченев→К.Д.У шинский
8. Эксперименталды психологияның жас ерекшелік психологиясының дамуына
үлесі:
В.Прейер →В.Штерн→ Ж.Пиаже→ Н.А.Рыбников
Тұлғаның онтогенездегі даму теориялары аясында жас ерекшелік
психологиясының дамуы:
рекапитуляция теория→ бала дамуының үш сатысы теориясы→ дамудың екі
факторының конвергенциясы теориясы→психоаналитикалық концепция→ когнитивті
теория
Қалптастырушы эксперимент (Л.С.Выготский) негізінде жас ерекшелік
психологиясы ғылым ретінде қалыптасты.
ДӘРІСТІК КЕШЕН
3 бөлім. Әртүрлі жас кезеңдеріндегі психикалық даму ерекшеліктері
5 тақырып: Нәрестелік жастағылардың психологиялық ерекшеліктері.
Жүргізілу түрі: конспект, ауызша жауап.
Мақсаты:
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Өмір жолының деңгейлері (Эрик Эриксон):
2. Нәрестелік кезең (оральды деңгей)-сенім-сенбеушілік;
3. Ерте балалық шақ (анальды деңгей) – автономия, күмән, ұят;
4. Ойын шағы (фаллистік деңгей) – бастамашылдық-кінәлілік сезімі;
5. Мектеп шағы (латентті деңгей)-жетістік –өзіне сенімсіздік;
6. Жасөспірімдік (латентті деңгей)-сәйкестік –диффузды сәйкестік;
7. Жастық шақ - интимділік-оқшаулану;
8. Кемелденген шақ - шығармашылық-тежелу;
9. Қартаю - ықпалдастық-өмірден түңілу.
Нәрестелік кезеңдегі негізгі психологиялық жаңа білімдер.
Нәрестелік кезеңдегі негізгі қозғалыстар баланың талпынуы немесе жүруі 5
айында – баланың дамуында бір үзіліс пайда болады. Ол талпыну актісімен
байланысты. Бұл оның алғашқы қозғалысының бастауы. Талпыныс – көруімен іске
асады. Бұл кезде бала өз қолындағы затқа, заттарға жақындауын қарап
отырады.
Талпыну актісі – баланың психикалық дамуына әсер етеді. Мұнда қабылдау
белсенді дамиды.
4 тен 7 айына дейін соңғы қозғалыстың нәтижесінен заттың қарапайым ғана
орын ауыстыруы, жылжуы, адам дыбыстардың шығуы туындайды 7-10 айында
қозғалысты қимылдар қалыптасады.
Бала бұл кезде бір уақытта 2 объектілерімен Манипулироватыь ете алады.
Өзінің алыс арақашықты өзара байланыстыра алады.
Нәрестелік кезеңінің соңында (10-11 ден 14 айға шейін) функциональдық
қызымет деңгейі қалыптасады.
Бұл нақты қызыметтер ашу, қою, осы қозғалыстың барлығын бала әрбір затпен
жасағысы келеді.
Заттарға талпыну баланың отыруын тудырады – бала отырған кезде, оның
алдында жаңа дүние есігі ашылады.
Бұл жерде ұстауға болмайтын заттар пайда болды. Қолы жетпейтін көрсет
заттарды қолымен көрсету заттарды қолымен көрсету арқылы неістісі пайда
болады. Бала 9 айында аяғына баса бастайды және жүреді.
Д.Б. Эльконин, баланың жүруі оның айналасындағы кеңістікті көру ғана емес,
ал өзін үлкендерден бөлек екенін сезеді жүру - нәрестелік жастағы ең бір
негізгі жетістіктердің бірі. Бұндағы тағы бір жетістіктерінің бірі –
бірінші рет сөйлеуі. Бұл кезде олар ымдап, ұғынықсыз дыбыстармен заттарды
көрсетеді. Бұл сөздер – тек нәрестенің жақындарына ғана түсінікті болады
ДӘРІСТІК КЕШЕН
6 тақырып: Сәби жастағылардың психикалық дамуы.
Жүргізілу түрі: конспект, ауызша жауап.
Мақсаты:
Қарастырылатын сұрақтар:
Сәбилік кезеңнің негізгі ерекшеліктері;
Сәбилік кезеңде бала психикасының дамуы;
Сәбилік кезеңде танымдық процестерінің дамуы;

Сәбилік кезеңде балада мазұны мен тілі жағынан түсінікті өлеңдерді,
тақпақтарды, жаңылтпаштарды тез ұғып есінде сақтайды. Баламен сөйлескеннен
бастап, қоршағае ортамен құбылыстарды қабылдай бастайды. Заттардың
арасындағы қарапайым байланыстарды байқап, сол байланыстарды өзінің іс -
әрекетінде қолданатын болады. Баланың дамуы сәбилік кезеңде үлкендермен
қарым – қатынаста анық байқалады. Баланың сөздік қоры осы кезде жақсы
дамиды. Бір жарым жасында балада 30-40 – тан 100 – ге дейін сөздік
қолданады. Біржарым жасында балада белсенділігі артып Мынау не? деген
сұрақтар артады. Екі жасының соңында 300 сөз, 3 жасының соңында 500 – 1000
дейін сөздік қоры болады.
Баланың түсінігін дамытып қана қоймай, сонымен бірге оны сөйлеуге
де міндетті түрде үйрету керек. Мысалы, екі жарым жасар кезінде бала
әлденені сұрай қалса, оны Бер деп айтуға үйреткен, ал егер әлде бір
нәрсені (мысалы, мысықты ) үнсіз қолмен көрсетсе, Мысық кис – кис, Кис –
кис деп айтшы деген дұрыс.
Екі жарым жастан асқаннан кейін бала жекелеген сөздерді ғана емес, сонымен
қатар қысқа фразаларды да айта алады.
Мүдірмей сөйлеуін дамыту үшін баланың бойындағы тыңдап отырған
үндеріне, сөздеріне еліктеу қабілетін жетілдіру қажет. Баланың тыңдай білу
мен тыңдағанын қайталап айта білу, шеберлігін тәрбиелеу керек. Ол үшін бір
жасындағы тәрізді баламен үн қатыса отырып, былдырын қолдау, жеңіл дыбыс
үндестігіне (Топ – топ, Тук – тук) еліктеуге және сөз айтуға( Ұшты –
ұшты, и – иә) шақыру үлкендердің өтініші бойынша өз бетімен қайталауға
және жауап беруге( жаңбыр жау – жау. Айтшы: жау – жау деп, Сағат қалай
соғады?) үйрету шарт. Егер сәби үндемей қалса Тик так. Тик – так деп
айтшы деген жауап үлгісін бер керек. Баланың бойында сөзге еліктеуін тудыру
үшін оған Биби машина, тук – тук – суға түс және тағы басқа тәрізді
жеңілдетілген сөздерді үлгі ретінде ұсынған абзал. Сондай ақ бала ( 1 жас 3
– 4 ай шамасында) естіген сөзіне жеңіл еліктей бастағанымен – ақ, олармен
қарапайым, дұрыс сөзбен қарым – қатынас жасауға көшкен дұрыс.
Баланың мүдірмей сөйлеуі егер оның бойында үлкендермен қарым
қатынас жасау қажеттілігі болған жағдайда ғана дами түседі. Үлкендердің
олармен әр түрлі себептер бойынша сөздік қатынаста жиі болуы баланың
бойында сол тәрізді себептермен үлкендермен қатысу қажеттігін
қалыптастырады. Баланың қандай да бір тілегін жай қанағаттандырылып қана
қоймай, сонымен бірге міндетті түрде сөзбен айтуға және мүдірмей сөйлеуді
үйрету үшін пайдалануға тиіс, мысалы, Доп домалап кетті, оған тіпті жете
алмайсын. Допты бер, деп айтшы деген тәрізді.

ДӘРІСТІК КЕШЕН
7 тақырып: Мектеп жасына дейінгілердің психикалық дамуы.
Жүргізілу түрі: конспект, ауызша жауап.
Мақсаты:
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Мектеп жасына дейінгі кезең ерекшеліктері;
2. Мектепке дейінгі жастағы баланың зейінінің дамуы.
3. Мектеп жасына дейінгі баланың эмоциональді сферасы
4. Мектеп жасына дейінгі бала тұлғасының қалыптасуы
5. Мектеп жасына дейінгі баланың негізгі іс-әрекеті.
6. Мектепке дейінгі жастың психологиялық қайта қалыптасу негіздері
7. Жеті жастағы дағдарыс

Мектепке дейінгі жастағы балалардың зейінінің дамуы тікелей қабылдаудың
дамуына байланысты болады. Бұл кезде зейіннің көрінуі тек әдемі заттармен,
адамдармен байланыс жасаған кезде ғана көрінеді. Мектепке дейінгі жастағы
бала өз зейінін тұрақтандырыла алады. Себебі бұл кезде зейін тұрақсыздан
тұрақтыға айнала бастайды. Тұрақты зейіннің дамуына сырттай мәселелерді
шешу көмектеседі.
Кіші мектепке ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.