Жастар - социологияның зерттеу объектісе ретінде

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жастар социологиясы.
1. Жастар - социологияның зерттеу объектісе ретінде.
2. Жастардың әлеуметтік және саяси белсенділігін қалыптастыру мәселелері.

3. Жастарды жас ерекшеліктеріне қарай топтастыру кезеңдері.
4. Жастардың әлеуметтік және экономикалық жағдайының нашарлауының
себептері.

1. Жастар - социологияның зерттеу объектісе ретінде.
Жастар социологиясы – арнайы әлеуметтік теория болып, қазіргі
экономикалық, әлеуметтік, саяси, қоғамның санасы мен мінез – құлқын,
тәртібін, жастардың жеке өмірге басқан қадамдарын, олардың
үлкендермен қарым – қатынасын, дәрежесін, деңгейін т.б. зерттейді.
Жастар социологиясы 60 жылдары Ресейде өз алдына жеке
пән ретінде қалыптасты. Жастар социологиясының қалыптасуына Ресейдің
көптеген зерттеушілері өз үлестерін қосқан. Олардың ішінде
атақтыларына Н.М.Блинова, В.М.Боряза, Б.А.Грушина, В.А.Лукова,
С.М.Ильинский, И.С.Кона, В.Н.Шубкина, Ф.Р.Филиппова және т.б. жатады.
Ең алғаш рет жастар проблемалары мен академиялық, социологиялық
институттар, Москваның, Ленинградтың белгілі университеттері
айналысқан.
Жастардың әлеуметтік проблемасы әлемдік
социологияның бір бағыты болып, арнаулы әлеуметтік зерттеулерге
жастардың қозғалысы, жастардың субъмәдениеті, олардың еңбекшілдігімен,
қоғамдық белсенділігі, жастардың жеке өмірге аттанудағы еңбек
процесі, жастардың әлеуметтік психологиясының ерекшеліктері алынады.
Жастар социологиясы көптеген сапалық әлеуметтік
теориялармен байланысты, оларға - әскери социология, мемлекеттік
социология, мәдени социология, ұжым, өнер, әдебиет, даралық,
халықаралық, денсаулық сақтау, білім, адамгершілік, саясат және т.б.
жатады.
80 жылдарының соңында жастар проблемасы
әлсіреп 90 жылдары Т.Н.Кухтевичтің басшылығымен
Ресейдің атақты Университеттерінің бірінде ( МГУ) қайта қалыптасты.
Көптеген батыстық социологтар жастарды жаңа
тап деп атады, олардың өмірге деген көзқарасы бірдей, талғамдары,
мүдделері және қажеттіліктері дәл келеді. Жастар біз деп сезім
күшінде социологиялық тұтастықты білдіреді. Осылайша, бұл жерде
жастардың әлеуметтік – психологиялық құрамы және сапасы дербес және
қоғамдық өмірдің сипатына қатысты емес ерекшелік ретінде
қарастырады.
Жастар социологиясын зерттеуде көптеген
теориялық концепциялар анықталған. Ресейдің зерттеушісі В.А.Луков
барлық теориялық концепцияларды 3 топқа бөледі. Мұндай топтау жастар
социологиясы таным методологиясының формасын ашуға көмектеседі.
- Бірінші топқа Луков жас индивидтің психо –
физикалық ерекшеліктері, оның мінез – құлқы, жүріс – тұрысы, т.б. жатады.
Бұл теориялық концепцияның формасын ашқан француз философы,
әлеуметтік ойшыл Ж.Ж.Руссо ( 1712-1778), оның жас өспірімге байланысты
психологиясының ойы Эмиль немесе тәрбие жөніндееңбегінде
жарияланған. Бұл еңбекте балалардың жас ерекшеліктерінің психологиялық
дамуы мен тәрбиесі көрсетілген. Бірақ бұл теорияның қызығы жастық
шақ емес бала кезең, жас өспірім дәуірі болғандықтан мұны
жастардың психологиясына жатқызбады. Ал 1904 жылы Америка психологы
Гренвилл Стэнли Холл (1846 – 1924) жастық шақтың психологиясының
әлеуметтік дамуын , жастардың амбиваленттік және парадоксальдық
мінезін суреттеп берді. Адамзат баласы жастық дәуірде өзіндік
дағдарыс кезеңін жеке тұлға ретінде сезінеді.
- Екінші топқа жастардың мәдениеті мен қызметтерін
жатқызады.
Жастық шақ Польшаның социологы Юзеф Халасиньскийдің ойынша
(1904 - 1979), табиғи физиологиялық, психологиялық және гармондық
жағдайы емес, ол мәдениеттің бір элементі, әлеуметтік институт. Жеке
адамның тұлға, кісі ретінде қалыптасуы көбіне көп оның
қабілеттілігіне, ішкі рухани және мәдениеттілігі тең биіктігіне,
білімдарлығына, тапқырлығына, творчестволық іскерлігіне т.б.
байланысты. Ал жастарға, соның ішінде әсіресе студент жастарға
өздерінің жаратылысынан танымсыздық, түсініп – білуге құштарлық, әр
уақытта да белсенділік тән.
- Үшінші топта - жастардың әлеуметтік, саяси
қызметтері жайлы айтылады. Әлеуметтік, саяси қызметтерді зерттеуде
соңғы 15 жыл ішінде болған әлеуметтік, экономикалық, мәдени, саяси
жағдайларды, жастардың проблемаларды мен олардың органдарын, жастар
саясаттары жатады. И.М.Ильинский жастар – біздің келешек ұрпағымыз,
қоғамның басты құндылығы, бағыты. Жастар тек қана демографиялық
түсінік емес, сонымен қатар экономикалық, әлеуметтік, саяси мәселе.

2. Жастардың әлеуметтік және саяси белсенділігін қалыптастыру мәселелері.
Жастардың, соның ішінде, әсіресе, студент жастардың қоғамның
әлеуметтік, саяси өміріне белсене араласуы, әр түрлі қоғамдық
қозғалыстар мен саяси партиялардың, бірлестіктер мен ұйымдардың,
одақтар мен ассоциациялардың, қоралар мен клубтардың қызметіне
кірігуі, ең алдымен, олардың қоғамдық дамуының негізгі қозғаушы
күші ретінде өз мүмкіндіктерінің, жігер – қайраттарының, творчестволық
– шығармашылық, әлеуметтік – саяси қызметтерінің қоғамға, өз халқына
қажет екендігін түйсінулерінде жатыр.
Екіншіден, өздері өмір сүріп отырған ортаның,
әлеуметтік – экономикалық формациясының тыныс – тіршілігін,
экономикасын, әлеуметтік – саяси өмірін, рухани дүниесін және
белсенділік деңгейін жан – жақты түсініп білуге деген
құлшыныстарында.
Үшіншіден, осы әлеуметтік кеңістіктегі саяси
проблемалардың мәнін түсініп, оны қоғамға әрі қарапайым халыққа
пайдалы етіп шешуге ат салысуға деген ұмтылыстарында жатыр. Себебі,
жастарға, соның ішінде, әсіресе, студент – жастарға өздерінің
жаратылысынан танымсыздық, түсініп – білуге құштарлық, әр уақытта да
белсенділік тән. Мұндай құлшыныс пен белсенділіктің негізінде
тіршіліктің өзі тудырып отыратын мүдде мен қажеттілік жатса керек.
Өзін - өзі жүзеге асыруға тырысқандық, белгілі бір әлеуметтік
ортада өз орнын, статусын ізденуі бұл парасаттылық пен ақыл ойдың
кемелдігінің белгісі. Адам өзін - өзі түсініп, күшін, біліктілігін
және кісілігін сезінгенде ғана, онда да ерен еңбектің, белсенділік
пен іс - әрекеттің арқасында ғана тұлға болып қалыптаса алады.
Жалпы, адамдардың, соның ішінде, әсіресе,
студент – жастардың саясатқа араласуы төмендегідей әлеуметтік
факторларға қатысты :
1. Адамның әлеуметтік статусына (қай тапқа жататындығына, мамандығына,
кәсіптер мен әлеуметтік иерархиясындағы алатын орнына, т.б.)
соған орай қоғамның саяси өміріне араласу немесе ықпал ету
шамасына байланысты.
2. Саяси белсенділігінің артуына түрткі болатын нәрсе адамның
әлеуметтік сатысындағы алатын орнына қарай, оның қаншалықты
қоғамдағы әлеуметтік қайшылықтарға қатыстылығына , сондай – ақ,
оның жеке басы мүддесі мен топтың мүддесі арасындағы сәйкестік
дәрежесіне байланысты.
3. Жеке адамның немесе оның топтарының саяси белсенділіктерін
күшейтіп немесе тежеп отыратын әлеуметтік мүдделерге және
нақтылы әлеуметтік – тарихи жағдайларға байланысты.
4. Адамның атқаратын әлеуметтік ролінің ауқымы мен оның жалпы
қоғамдық мәніне және оның дара тұлға атқаратын саяси әрекеті
мен өзара тәуелділігіне байланысты.
5. Жеке адамның саяси белсенділігінің дәрежесі мен ауқымына, яғни
адамның өзінің саясатқа араласу мүмкіндігін қандай деңгейде
қолдана алады (депутат, басшы, белгілі бір топтың лидері
ретінде).
6. Адам жеке қабілетіне, қайрат – жігеріне, табандылығы мен
принципшілдігіне, оптимизміне, т.б. байланысты.
7. Адамның саяси өмірге араласу дәрежесі адам санасының даму
деңгейіне, саяси біліміне, саяси мәдениетіне, ұстаған саяси
бағытына байланысты.
Әлеуметтік – саяси, экономикалық, рухани – мәдени және
азаматтық құқық мәселелерін көтерген қоғамдық – саяси жастар
ұйымдарының ішінен Азамат ұйымы айрықша бөліп айтуға тұрарлық.
Бұл ұйым 1989 жылдың Желтоқсан айында құрылды. Ұйымның мақсаты –
жастардың әлеуметтік – саяси белсенділігін ояту, республика
егемендігі, демократиялық халық билігі, заңдылық, еркіндік, (бостандық),
теңдік принциптеріне негізделген зиялы және құқықтық мемлекет құру,
ұлттық тілдің, тарихтың және мәдениеттің қайта түлеуі үшін күресу.

Дегенмен, бертін келе жоғарыда аттары аталған ұйымдардың
көпшілігі қаражат тапшылығынан өз жұмыстарын тоқтатты. Қайсы
біреулері Қазақстан өз егемендігіне ие болысымен саяси
қызметтен бас тартып, өз іс - әрекеттерінің басты бағыты ретінде
негізінен жастардың әлеуметтік – экономикалық және тұрмыстық
проблемаларын шешумен айналыса бастады. Олардың ішіндегі ең
бастылары :
1. Жастарды тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселелері;
2. Жұмыссыздықты уағыздау, жастарды жұмыспен қамтамасыз етуге
ат салысу;
3. Нарықтық қатынастарды үнемі насихаттау, қайырымдылық
қызметін жүзеге асыру;
4. Жастарды жасампаздық еңбекке жұмылдыру, оларды
кәсіпкерлікпен айналысуға үгіттеу.

3. Жастарды жас ерекшеліктеріне қарай топтастыру кезендері.
Социологиялық түсінікте жастық шақ қашан басталды? Әртүрлі авторлар,
жастарды ерекше әлеуметтік-демографиялық топ ретінде сипаттай отырып бұл
ұғымды біржақты қолданады. Мысалы, австриялық социолог Л.Розенмайер жастық
кезең 13 жастан басталып 24 жаста аяқталады деп санайды. Ғалым осы кезеңнің
ішкі жас ерекшелігін және әлеуметтік дифференциациясын баса айта отырып,
қандай да болмасын нақты негіз бермейді.
13 пен 18 жыл аралығындағы жас жасөспірім шақ ұғымымен біріктіріледі
және біршама дәрежеде жаңа белгілерге және өлеуметтік тәртіптің нысандарына
әкелетін биопсихологиялық дамумен сипатталады. Бірақ адамды балалық шақтан
бөлетін демаркациялық сызық 18 жаста өтеді. Бұл жас көптеген елдерде
құқықтық дербестіктің басталуымен сипатталады, яғни ересектермен қалыпты
теңестірумен және заңды құқықтарды алумен: еңбек үшін тең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.