Жаhандану және бүгінгі ұрпақ

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Жаhандану және бүгінгі ұрпақ.

Егеменді ел болып, өз тұғырымызды, ұлттық болмысымызды, ұлттық
құндылықтарымызды түгендеуге жол ашқанымызда, жер бетінде қалыптасып,
қанатын кеңінен жайып келе жатқан жаһандану атты ғаламда саяси, мәдени,
әлеуметтік және экономикалық бағытта үстемдік еткен идеологиямен санасуға
тура келді. Себебі, кеңестік темір құрсаудан босағаннан бергі уақытта
жаһандану элементтері біздің өміріміздің барлық саласында ептеп орын
алғанына көзіміз жетіп отыр. Барлық елдерге қонысын салған жаһанданудың
саяси астарын анықтап көрелік.
Батыстық жаһанданудың аражігі қандай?
Қазіргі кезде жаһандану үрдісіне әртүрлі көзқарастар қалыптасқан.
Батыстың Алмонд, Истон сияқты ғалымдары жаһанданудың тиімді әрі жақсы
жақтарын ғана суреттейді. Олар бұл қоғамның, жалпы, әлемнің динамикалық
және прогрессивті дамуы деп түсіндіреді. Оған Ресейдің бірқатар ғалымдары
жаһандануды Батыстың пиғылының күн санап жүзеге асып жатқандығын баяндайды.
Яғни, орыстың Пугачев, Панарин, Ильин тәрізді ғалымдардың айтуынша,
жаһандану кезеңінде ұлттық құндылықтар жойылып, олардың орнын әлемге ортақ
құндылықтар басады. Бұл ғалымдардың да айтып отырғаны өзінше дұрыс шығар.
Бірақ, сынаржақ пікірдің жетегінде кетуге болмайды. Рас, әлемде мойындалған
жаһанданудың басты принципі – қоғамның әртүрлі саласында әлемдік ортақ
құндылықтар қалыптасу керек деген қағидадан тұрады. Демек, біз әлемдік
қауымдастықтың субъектісі болғаннан кейін қаласақ та, қаламасақ та,
жаһанданумен бетпе-бет келіп тұрмыз. Дәстүрлі отбасылық тәрбиеден бойы
алыстаған Батыс қоғамы қазір салы суға кеткен адамның күнін кешкендей
кейіпте отырғанын басқадан жасырса да, өзінен жасыра алмайды. Мәселе бұл
жерде Батыс қоғамын қаралау емес, қалыптасқан жағдайды әділетті айту. Абай
атамыз Жетінші қарасөзінде: Жас бала анадан алғаш туғанда екі түрлі
мінезбен туады. Біреуі – ішсем, жесем, ұйықтасам деп тұрады, бұлар – тәннің
құмары, бұлар болмаса тән жанға қонақ үй бола алмайды һәм өзі өспейді, қуат
таппайды деп тән құмарын ашықтайды. Жаһандану аясындағы Батыс қоғамы осы
тән құмарына қатты көңіл бөліп келеді. Қазіргі Батыс футурологтары,
мәселен, Френсис Фукуяма былай дейді: Осы заманғы ғылымның дамуы барлық
қоғамға бірдей әсер етті. Оның екі себебі бар. Біріншіден, техника – оған
иелік етіп отырған елдерге белгілі бір дәрежеде әскери артықшылықтар
береді. Ал халықаралық қатынастарда кез келген уақытта болуы мүмкін соғысты
ескерген, өзінің тәуелсіздігін бағалайтын әрбір мемлекет қорғанысын
жетілдіру қажеттігін ескермеуі мүмкін емес. Екіншіден, қазіргі заман ғылымы
– экономикалық өнімділіктің өсіміне бірдей кеңістік жасап береді. Техника –
шексіз байлық жиюға, адамның үнемі, тоқтаусыз өсіп отыратын қалауларын
қанағаттандыруға жол ашады. Құлды құл десе, өлгісі келеді, биді құл десе,
күлкісі келеді дегендей, нәпсінің қажетіне керектің бәрін беріп отырған
батыстық технократтық қоғам қанша зайырланса да, әлеуметтік деңгейде
әділетті демократияға бет бұрса да, қу құлқынның құлдығы нәпсінің
мақсұтынан алдыға жылжып шығар емес. Демократия, Еркіндік, Либералды-
Экономика және т.б. институттардың барлығы да сөз жүзінде дұрыс. Ал бірақ
ішкі мағынасында, мазмұнында жеке бастың үстемдігін мойындап, соған қызмет
қылудағы қатынастарды реттейді. Олардың айтуынша, адам бойында екі түрлі
ұмтылыс бар: тән қажеті және жан қажеті, сырттай қарағанда, Абайдан алшақ
кеткен жоқ сияқты. Бірақ бұлар жан қажеті ретінде бүкіл ерік-жігерді
басқалардан артық болуға, өзгеше болуға, үстем болуға жұмсауды айтады.
Адамның хайуаннан негізгі ерекшелігі осы деп есептейді. Ешбір хайуан тән
қажеттерін өтеп болған соң, енді абырой іздейін, атақ, мансап іздейін,
біреу мені мақтасын, дәрежемді көтерсін деп ұмтылмайды. Дегенмен, олар
адамдағы жан қажеті осы деп түсіндіреді. Шындығында, Абайдың түсінігіндегі
жан құмары бұл емес! Бұл жерде айтылған мақтан-мансапқа ұмтылу – керісінше,
адамды адамдықтан айыратын нәпсәни қажеттіліктер. Адамды құлдыққа (нәпсінің
құлдығына) душар ететін ең күшті зор қуат – осы. Абай айтатын тән қажеті
мен жан қажетін айқын ажыратып алмай тұрып, еркіндік туралы айтудың өзі
қиын. Яғни құлдықтың басы – білімсіздік, надандық, ал құлдық сананың өзі
осы тән қажеті мен жан қажетін айыра алмаудан шығады.
Жаһандану дегенде ең бірінші ойға оралатын оймақтай ғана орам, ол
– шекарасыз қоғам. Қоғам болғаннан кейін адамзат үшін пайдасы да, зияны
да болмақ.
Қоғамтанушылардың талдауына құлақ түрсек, адамзат ХХ ғасырдың 80-ші
жылдарынан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.