Жергiлiктi экономиканы басқарудың механизмдерi мен мәселелерi

Пән: Мемлекеттік басқару
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

1. Жергiлiктi экономиканы басқарудың мәнi мен мазмұны

2. Жергiлiктi экономиканы басқарудың механизмдерi мен мәселелерi

3. Жергiлiктi экономиканы басқарудың тиiмдiлiгiн арттыру жолдары

4. Жергiлiктi экономиканы басқарудың шетелдiк тәжiрибелерiн пайдалану
жолдары.

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Жергiлiктi экономиканы басқарудың мәнi мен мазмұны

Жергілікті мемлекеттік басқару саласындағы қоғамдық қатынастарды
реттейтін жергілікті өкілді және атқарушы органның құзыретін, қызметінің
ұйымдастырылуы мен тәртібін, сондай-ақ, маслихаттар депутаттарының құқықтық
жағдайларын белгілейтін нормативтік құқықтық актілерді қалайтын Қазақстан
Республикасының Конституциясы болып табылады. Конституцияның 8-ші бөлімінің
85 бабында жазылған жергілікті мемлекеттік басқару тиісті аумақтағы істің
жай - күйіне жауапты жергілікті өкілдікті және атқарушы органдар жүзеге
асырады.
Жергілікті мемлекеттік басқару дегеніміз - бұл заң актілерінде
белгіленген құзырет шегінде жергілікті өкілді және атқару органдарының
тиісті аумақта мемлекеттік саясатты жүргізуді, оны дамыту мақсатында жүзеге
асыратын және тиісті аумақтағы істің жай-күйіне жауапты болып табылатын
қызмет.
Жергілікті мемлекеттік басқару жүйесінде әкімшілік-аумақтық бөліністің
әр қилылығы көрініс табады. Оның қызметінің экономикалық және қаржылық
негіздерін жергілікті бюджет, коммуналдық, заңды тұлғаларға бекітілген
мүлік құрайды. Мәслихаттар мен әкімшіліктерге міндеттер, талаптар және
шектеулер қойылады. Олардың негізгілеріне келесілер жатады:
1. Қызметінің қоғамдық маңызы бар салаларында бекітілген жалпы
мемлекеттік стандартты ұстану.
2. Жалпы мемлекеттің сыртқы және ішкі саясатына сәйкес келмейтін
шешімдердің қабылдануына жол бермеу.
3. Азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерінің сақталуын қамтамасыз
ету.
4. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде Қазақстан Республикасының
мүдделерін сақтау.
Аймақты дамытуға байланысты мәслихаттар мен әкімшіліктердің қолданатын
жоспарлары елдің стратегиялық даму жоспарына сәйкес келуі тиіс және оларға
бірыңғай еңбек нарығын, капиталды, қаржыны қалыптастыруға, тауарлар мен
қызметтер көрсетуді еркін алмасуға кедергі келтіретін шешімдер қабылдауға
тыйым салынады.
Жергілікті өкілді орган мәслихат халықтың, өкілдік бірыңғай
жүйелерінің ажырамас бөлігі бола отырып, осы жүйеге тән белгілерін өз
бойына сіңірген.
Қазақстан Республикасының "Жергілікті мемлекеттік басқару туралы"
заңында жазылған: "Жергілікті өкілді орган - мәслихат - бұл облыстың,
республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның, облыстық маңызы бар
қаланың халқы сайлайтын, халықтың еркін білдіретін және Қазақстан
Республикасының заңдарына сәйкес оны іске асыру үшін қажетті шараларды
белгілейтін және жүзеге асырылуын бақылайтын сайланбалы орган".
Жергілікті өкілді органның өзіндік ерешеліктері. Мәслихат өзінің
қызметтік сипаты жағынан жергілікті тұрғындардың мұң-мұқтажына байланысты
мәселелерді шешуге құқылы халықтың кең тараған өкілді органы. Мәслихаттар
күнделікті қызметтерінде шаруашылық, тұрмыстық, мәдени, меншікті, қоғамдық
тәртіпті, заңдылықты, азаматтардың заңды құқықтарын қорғау, еліміздің
қауіпсіздігін күшейту мәселелерімен айналысады. Сөйтіп, Қазақстан
Республикасының мемлекеттік функциясын іс жүзіне асыруға халықты кеңінен
қатыстырушы әкімшілік-аумақтық бөліністердегі өкілді орган болып табылады.
Мәслихат аппараты дегеніміз - бұл тиісті мәслихаттың, оның органдары
мен депутаттарының қызметін қамтамасыз ететін, әрі жергілікті бюджет
есебінен ұсталынатын мемлекеттік мекеме.

Жергiлiктi экономиканы басқарудың механизмдерi мен мәселелерi

Мемлекетті экономикалық, әлеуметтік және саяси жағынан одан әрі
демократияландыруда жергілікті шаруашылықты басқаруды жетілдіруде әкімшілік
- экономикалық механизмдердің алатын орны бөлек. Мемлекеттің негізгі
қызметті ұлттық егемендікті, меншік құқын, заңды және тәртіп сақтауды
қорғау және ақша айналысын, сыртқы сауданы реттеу және тағы да басқалай
болып келсе, жергілікті шаруашылықты басқару аясына жергілікті бюджетті
бекіту, жергілікті салықтарды белгілеу, жергілікті халыққа білім беру мен
денсаулық сақтау, әлеуметтік көмек беру, ауылды көгалдандыру, тазалық
жұмыстарын жүргізу сияқты барлық қызмет түрлерімен қамтамасыз ету және т.б.
кіреді.
Қазақстан Республикасының Президентінің биылғы жылғы халыққа
Жолдауында тұрғын - үй құрылысының жаңа саясаты тұрғысында "құрылысты
арзандату мақсатында тұрғын-үй инфрақұрылымын қаржыландыруды өз мойнына
жергілікті билік алуы тиіс" дей келе, "облыстарды дамытудың барлық
бюджеттері тек қана білім беру, дансаулық сақтау, сумен қамтамасыз ету
жүйелерін дамыту мақсаттары мен тұрғын үй құрылысы инфрақұрылымына
пайдаланылуы тиіс" деп нақты әрі ашық міндеттерді алға тартты.
"Қазақстан - 2030" Стратегиясында қазіргі заманғы мемлекеттік қызмет
пен мемлекеттік басқару құрылымын құру мемлекеттің ең шешуші міндеттерінің
бірі ретінде белгіленген. Осы құжатта атап көрсетілгендей, мемлекеттік
басқару біртіндеп орталықсыздандырылып, үкімет ықшам әрі кәсіби деңгейде
болып, неғұрлым маңызды міндеттерді шешуге қарай жұмылдырылады. Әрбір
министрлік пен ведомство өздеріне тән емес қызметтерді орталықтан
аймақтарға және мемлекеттен жеке секторға бере отырып, олардан арылады.
Бірақ ол қызметтерді жергілікті жағдайда іске асыру экономикалық
механизмдерді қолдануға бағытталуы тиіс. Жергілікті шаруашылықты
басқаруда экономикалық механизмдерді қолданудың ерекшелігін оның әлеуметтік
мәселелер бойынша тиімді әрі уақытында шешім қабылдай алатындығынан көре
аламыз. Жергілікті халықты еңбекпен қамтуда, оларды мамандық бойынша қайта
даярлау мәселесі де жергілікті басқару органдарының өкілеттігіне беріледі.
Мәселен, олардың келесі жылдан бастап шетелдік инвесторларға мынадай шарт
қоюға құқықтары бар: Инвесторлар бір жыл ішінде жергілікті белгілі бір
салалар бойынша даярлайды, белгіленген уақыт өткен соң халық еңбекпен
қамтылып, шетелден келген жұмыс күші өз елдеріне қайтарылады.
Экономиканы мемлекеттік реттеу елдің экономикалық саясатымен
байланысты және оны жүзеге асыруға бағытталады. Елдің әлеуметтік-
экономикалық даму бағдарламасында аймақтық экономикалық саясаттың алатын
рөлі зор.
Мемлекеттік реттеудің экономикалықпен бірге әкімшілік және
институционалдық та механизмдері де бар. Әкімшілік тұтқалардың жиынтығы
құқықтық инфрақұрылымдарды қамтамасыз етумен байланысты іс-әрекеттерді
реттеуді қамтитын болса, экономикалық шараларға қаржы (бюджет, фискалды),
ақша-несие (монетарлы) саясаты, бағдарламалау және болжау мәселелері
жатқызылады.
Жалпы алғанда, "қаржы саясаты" түсінігі - ауқымды категория. Ол екі жақты
түсінік береді. Біріншіден, ол экономикалық саясат мақсатын, екіншіден,
қаржылық шараларды жүзеге асыру механизмдерін білдіреді. Қаржыдан
жергілікті басқаруда туындайтын бюджетаралық қатынастар мәселесі күн
тәртібіне шындап қойылып отыр. Қазір Қазақстан Республикасы Үкіметінің 10
ақпан 2003 жылы №147 қаулысымен мақұлданған "Мемлекеттік басқару деңгейлері
арасында өкілеттіктерді ажырату және бюджетаралық қатынастарды жетілдіру"
Концепциясындағы бюджет сферасында экономикалық механизмдер берілген. Онда
жергілікті басқаруды дамыту максатында ауылдық (селолық) округтардың
әкімдер аппаратын құру көзделген. Ол 2004 жылғы республикалық бюджетте (31
бап) ауылдық (селолық) округтардың әкімдері аппараттарын қалыптастыруға
облыстық бюджеттерге берілетін 2,9 млрд. теңге сомасында белгіленген
мақсатты трансферттермен жүзеге асырылып отыр.
Мемлекетті экономикалық, әлеуметтік және саяси жағынан одан әрі
демократияландыруда жергілікті шаруашылықты басқаруды жетілдіруде әкімшілік
- экономикалық механизмдердің алатын орны бөлек. Мемлекеттің негізгі
қызметті ұлттық егемендікті, меншік құқын, заңды және тәртіп сақтауды
қорғау және ақша айналысын, сыртқы сауданы реттеу және тағы да басқалай
болып келсе, жергілікті шаруашылықты басқару аясына жергілікті жергілікті
бюджетті бекіту, жергілікті салықтарды белгілеу, жергілікті халыққа білім
беру мен денсаулық сақтау, әлеуметтік көмек беру, ауылды көгалдандыру,
тазалық жұмыстарын жүргізу сияқты барлық қызмет түрлерімен қамтамасыз ету
және т.б. кіреді.
Президентіміздің биылғы жылғы халыққа Жолдауында тұрғын - үй құрылысының
жаңа саясаты тұрғысында "құрылысты арзандату мақсатында тұрғын-үй
инфрақұрылымын қаржыландыруды өз мойнына жергілікті билік алуы тиіс" дей
келе, "облыстарды дамытудың барлық бюджеттері тек қана білім беру,
дансаулық сақтау, сумен қамтамасыз ету жүйелерін дамыту мақсаттары мен
тұрғын үй құрылысы инфрақұрылымына пайдаланылуы тиіс" деп нақты әрі ашық
міндеттерді алға тартты.
"Қазақстан - 2030" Стратегиясында қазіргі заманғы мемлекеттік қызмет пен
мемлекеттік басқару құрылымын құру мемлекеттің ең шешуші міндеттерінің бірі
ретінде белгіленген. Осы құжатта атап көрсетілгендей, мемлекеттік басқару
біртіндеп орталықсыздандырылып, үкімет ықшам әрі кәсіби деңгейде болып,
неғұрлым маңызды міндеттерді шешуге қарай жұмылдырылады. Әрбір министрлік
пен ведомство өздеріне тән емес қызметтерді орталықтан аймақтарға және
мемлекеттен жеке секторға бере отырып, олардан арылады. Бірақ ол
қызметтерді жергілікті жағдайда іске асыру экономикалық механизмдерді
қолдануға бағытталуы тиіс.
Жергілікті шаруашылықты басқаруда экономикалық механизмдерді қолданудың
ерекшелігін оның әлеуметтік мәселелер бойынша тиімді әрі уақытында шешім
қабылдай алатындығынан көре аламыз. Жергілікті халықты еңбекпен қамтуда,
оларды мамандық бойынша қайта даярлау мәселесі де жергілікті басқару
органдарының өкілеттігіне беріледі. Мәселен, олардың келесі жылдан бастап
шетелдік инвесторларға мынадай шарт қоюға құқықтары бар: Инвесторлар бір
жыл ішінде жергілікті белгілі бір салалар бойынша даярлайды, белгіленген
уақыт өткен соң халық еңбекпен қамтылып, шетелден келген жұмыс күші өз
елдеріне қайтарылады.
Экономиканы мемлекеттік реттеу елдің экономикалық саясатымен байланысты
және оны жүзеге асыруға бағытталады. Елдің әлеуметтік-экономикалық даму
бағдарламасында аймақтық экономикалық саясаттың алатын рөлі зор.
Мемлекеттік реттеудің экономикалықпен бірге әкімшілік және
институционалдық та механизмдері де бар. Әкімшілік тұтқалардың жиынтығы
құқықтық инфрақұрылымдарды қамтамасыз етумен байланысты іс-әрекеттерді
реттеуді қамтитын болса, экономикалық шараларға қаржы (бюджет, фискалды),
ақша-несие (монетарлы) саясаты, бағдарламалау және болжау мәселелері
жатқызылады. Жалпы алғанда, "қаржы саясаты" түсінігі - ауқымды категория.
Ол екі жақты түсінік береді. Біріншіден, ол экономикалық саясат мақсатын,
екіншіден, қаржылық шараларды жүзеге асыру механизмдерін білдіреді.
Қаржыдан жергілікті басқаруда туындайтын бюджетаралық қатынастар мәселесі
күн тәртібіне шындап қойылып отыр. Қазір Қазақстан Республикасы Үкіметінің
10 ақпан 2003 жылы №147 қаулысымен мақұлданған "Мемлекеттік басқару
деңгейлері арасында өкілеттіктерді ажырату және бюджетаралық қатынастарды
жетілдіру" Концепциясындағы бюджет сферасында экономикалық механизмдер
берілген. Онда жергілікті басқаруды дамыту максатында ауылдық (селолық)
округтардың әкімдер аппаратын құру көзделген. Ол 2004 жылғы республикалық
бюджетте (31 бап) ауылдық (селолық) округтардың әкімдері аппараттарын
қалыптастыруға облыстық бюджеттерге 7-ші қосымшаға сәйкес берілетін 2,9
млрд. теңге сомасында белгіленген мақсатты трансферттермен жүзеге асырылып
отыр.
"Институтционалдық" түсінігіне тоқталсақ, ол отандық ғылымда
салыстырмалы аз пайдаланылады. Нарықтық экономика жағдайында осы терминнің
қолданылу белсенділігі арта түседі. Экономикада белгілі бір құқықтық,
этникалық, психологиялық, ұйымдастырушылық нормалар мен дәстүрлер нақты
пайда бола бастайды. Экономикалық саясаттың өзі дәстүрдің, әдет-ғұрыптың
ұйымдастырушылық жүйесін білдіреді. Осындай салыстырмалы ұзақ өмір сүретін
іс-әрекеттер "институт" түсінігін қалылтастырады. У.Гамильтонның пікірінше,
институттар - қоғамдық дәстүрлер тобына берілетін сипаттың белгісі. Қазіргі
жағдайда институционалдық форманың кең тараған түрлері мынадай болып
келеді:
- мемлекеттік биліктің атқарушы құрылымын қалыптастыру, оның тікелей
міндеті - үкіметтің мақсаттарын жүзеге асыру;
- мемлекеттік меншік обьектілерін құру және қолдау;
- экономикалық бағдарламалар мен экономикалық болжамдарды дайындау;
- экономика бойынша зерттеу орталықтарын (әртүрлі меншік формасы бар),
экономикалық ақпарат институттарын, сауда-өнеркәсіп палаталарын, әртүрлі
экономикалық одақтар мен кеңестерді қолдау;
- экономика мәселелері бойынша кеңесшілер, консультанттар, сарапшылар
кеңесі институттарының қызмет етуін қамтамасыз ету;
- кәсіпкерлер мен кәсіби одақтарға ақпараттық, құқықтық қолдау және олардың
өзара байланыстарын тиімді ету.
Мемлекеттік шығындар түсінігі қоғамның талаптарын қанағаттандырумен
байланысты материалдық игілік пен қызметтерді сатып ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.