Жұмыс күші факторының маңызы мен мәні

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жұмыс күші факторының маңызы мен мәні

Өндірістің құрылу әр уақытта кәсіпорындарда қызмет істейтін адамдармен тікелей байланысты. Экономикалық теорияда «Жұмыс күші» - бұл адамның дене және ой қабілеттілігінің жиынтығы, оның жұмысқа деген алғырлығы деп түсіндіріледі. Нарықтық қатынастар жағдайында «еңбекке қабілеттілігі» жұмыс күшін тауарға айналдырады. Бірақ, бұл әдеттегі тауар емес. Оның басқа тауарларға қарағандағы айырмашылығы сол, біріншіден, ол өзіне қарағанда құнды көп жасайды, екіншіден, оны қатыстырусыз тарту кез келген өндірісті жүзеге асыруға болмайды, үшіншіден, ол негізгі және айналым өндірістік қорлардың, жалпы алғанда шаруашылық жүргізудің экономикасының тиімділігіне байланысты болады.

Сондықтан, кәсіпорын үшін оның экономикасын жайғасымды жүргізу тұрғысынан қарағанда қалай болса солай қарауқа болмайды, себебі, қалай және қандай жағдайда оның жұмыс күшіне деген мұқтажы қанағаттандырылады және тауарлар өндіру, қызмет көрсету процесі қалай пайдаланады.

Әрбір кәсіпорында кадр саясаты әзірленіп, ол іске асырылуы ќажет, Сөйтіп, мына төмендегі мақсаттарға қол жеткізуге бағытталғаны жөн:

жұмысқа қабілетті және кінәратсыз ұжым құру;
кәсіпорының білікті қызметкерлерінің денгейін арттыру;
жынысы және жасының құрамына қарай оңтайлы еңбек ұжымын құру;
қолынан іс келетін, өзгеретін мән-жайға оралымды әсер тигізетін, сезінетін, жаңа, алдыңғы қатарлы озық тәжірибелерді өндіріске енгізу және істің есебін білетін жоғары кәсіптік басшылық етуші буынды құру.

Өндірістік процеске қатысуына байланысты кәсіпорынның жеке құрамы екі санатқа бөлінеді: өнеркәсіптік-өндірістік қызметкерлер және бейөнеркәсіптік .

Өнеркәсіптік-өндірістік қызметкерлерге жататындар : тікелей өндіріспен және оған қызмет көрсетушілер.

Бейөнеркәсіптік қызметкерлерге - өндіріспен және оған қызмет көрсетуге тікелей айналыспайтындар жатады. Негізінен олар: кәсіпорынның қарамағындағы тұрғын үй - коммуналдық шаруашылықтардың, балалар және дәрігерлік-санитарлық мекемелердің қызметкерлері.

Өз кезегінде өнеркәсіптік-өндірістік қызметкерлер олардың орындайтын бернелеріне байланысты мына төмендегі санаттарға топтастырылады: жұмысшылар, басшылар, мамандар, қызметкерлер.

Жұмысшыларға жататындар: кәсіпорындарда тікелей материалдың құндылық немесе өндірістік және көлік ќқызметін көрсетумен айналысатындар. Жұмысшылар, сондай-ақ негізгі және көмекші болып бөлінеді. Негізгісіне жататындар: тікелей өнімді шығарумен айналысатын жұмысшылар, көмекші өндіріске қызмет кертететіндер.

Мамандарға жататындар: бухгалтерлер, экономистер, техниктер, механиктер, психологтар, социологтар, суретшілер, тауар мамандары, технологтар және т. б.

Қызметкерлерге жататындар: жабдықтау агенттері, машинисткалар, хатшы-машинисткалар, кассирлер, іс-қағаздарын жүргізушілер, экспедиторлар, тізімдеушілер және т. б.

Басшылар - бұл кәсіпорындарда басшы қызмет атқаратын қызметкерлер (директорлар, бас мамандар және т. б. ) .

Жұмыс күші-бұл адамның өндіріс процесінде қолданатын білімі мен біліктілігінің, ұйымдастырушылық қабілетімен ой еңбегінің жиынтығы. Сондай-ақ ол кез-келген ортада өндіріс күшінің негізгі элементі болып табылады. Ол тек капиталистік жағдайда ғана тауарға айналады.

Жұмысшы өндіріс қорларының пайда болуымен оларды меншіктеуден шектелген, бірақ ол өзінің жұмыс күшін қолданумен басқаруда еркін болады.

Кез-келген тауарлар сияқгы жұмыс күшінің де құны мен тұтыну құны бар. Жұмыс күші-ерекше тауар. Кәсіпорын басшысы жұмыс күшін сатып алады.

Бірақ оның өндірістегі қажеттілігі адамның ой және дене еңбегімен, ұйымдастырушылық қабілетімен ғана емес, тұлғалық ерекшелігімен, мақсатымен, танымымен, мәдениетімен анықталады. Берілген товардың тұтыну құндылығы былай түйінделеді: тұтыну процесінде ол жоғалмайды, жұмыс күші товарының құнынанда жоғары құндылықты құрады. Мұндаай жағдайда тұтыну құндылығының негізі-абстрактылы еңбек болып табылады. Осыған жұмыс күші товарының құндылық ерекшелігі осындай мөлшердегі абстрактылы еңбекті қолданумен өндіріс барысындағы жұмыс күшіне қажетті шығындардың өсуінен тұрады.

Жұмыс күші құнының моральдық элементі-адамның қадір-қасиетімен өзін құрметтеуінен, моральды-этикалық факторлардың әсерінен тұрады.

Тарихи элемент-адамның физикалық, рухани және басқа да қабілеттіліктерінің өсуінен, өндіріске жұмсалуға қажетті материалдық көмектер мен қызметтерден тұрады. Жұмыс күші құрамындағы әлеуметтік аспектілер оған деген әлеуметтік факторлардың әсерінен, яғни кәсіподақ қызметі, қоғамдық және саяси іс-әрекеттер.

Нәтижелі элемент: жұмыс күшіне деген шығынның көбейуі негізінде жұмыс күшін қолданудағы тиімділіктің өсуін, өндірісті ұйымдастырудағы формалар мен әдістердің жақсаруын көрсетеді.

Кәсіпорын кадрлары және оның құрылымы

Нарықтық экономикада еңбек ресурстарының маңызы арта түседі.

Өндірістің инвестициялық бағыты ҒТП ң соңғы нәтижелерін қолдану онң сапасысының артуы еңбек ресурстарна деген көз қарасты өзгертіп еңбекке шығармашылық, тарауға және жоғары дәрежеге дәрежелі мамандар дайындауға ықпал жасайды.

Еңбек ресурстарын басқару дегеніміз жұмысшлардың еңбек функцияларын атқарған кезде өздірінің барлық мүмкіншіліктерін барынша жоғары сатыда қолдануына әсер ететін принциптер мен әдестер жиынтығы.

Еңбек ресурстарын басқару мынадай бағыттардан тұрады:

Еңбек ресурстарын жоспарлау
өндіріске қажетті еңбек ресурстарын ресурстарын анықтап оған кететін шығындарды есептеп шығару
Еңбек ресурстарын жұмысқа қабылдау
Жұмыс орындарына кондидаттар дайындау, конкурс ұйымдастру арқылы жұмыскерлерді таңдап алу
Жұмыскерлердің еңбек ақысын анықтап, еңбекақы құрылымын анықтау
Жұмысқа алынған адамдарды кәсіпорынмен, ұйыммен және оны басқада бөлімшелермен таныстырып болашақ жұмыс орны жайлы түсінік беру
Берілген жұмысты неғұрлым тиімді орындау үшін еңбек ресурстарын оқыту және оқыту бағдарламасын жасау
Жұмыскердің еңбек іс-әрекетін бағалау және бағалау әдістерін жасап онымен жұмыскерді таныстыру
Еңбек етушінің жұмысын өсіру, төмендету, жұмыстан шығару, бір қызметтен басқа қызметке ауыстыру
Басқарушы кадрларды дайындау, келісім шартын тоқтату, басқарушы кадрларды дайындаудың бағдарламасын жасау, басқарушы кадрлардың еңбек тиімділігін арттыру және мүмкіншіліктерін арттыруға бағыттау
Еңбек қарым - қатынастарын жасату
Халықты жұмыспен қамтамасыз ету

Кәсіпорынның еңбек ресурстарын басқару әдістері үш топтан тұрады:

әкімшілік
экономикалық
әлеуметтік - психологиялық

Осы топтаулар арқылы еңбек ұжымына не болмаса жұмыскерге әсер ету әдістері анықталады. Кәсіпорындарда кадрларды басқаратын негізгі бөлімше - кадр бөлімі. Олар жұмысқа алу, жұмыстан шығару, жұмысшыларды оқытуды ұйымдастыру және іс - қағаздарын дайындау тағы басқа көптеген функцияларды атқарады.

Еңбек ресурстарын жұмысқа қабылдап және олардың қызметінің ары қарай өсірудің негізгі талаптары :

жоғары кәсіпкерлік квалификация және оқытуға бейімділік
араласу тәжрибесімен бірге жұмыс жасауға дайындық

Кадрларды жұмысқа қабылдаудағы маңызда құжат - еңбек келісім немесе контракт.

Еңбек келісім - жұмысқа алушымен жұмысқа кіруші адамның арасындағы келісім шарт. Онда жұмысқа кірушінің еңбек функциясы жұмыс орны қызметтік міндеттемелері, еңбек ақысының көлемі, жұмысқа кірген уақыты, мерзімі көрсетіледі.

Кәсіпорында жұмыс жасайтын барлық жұмыскерлер тек екі котегорияға бөлінеді:

Өнеркәсіптік - өндірістік персонал
Кәсіпорындарға қарайтын бейөнер жұмысшылары

Сонымен қатар жұмыскерлер инженерлік - техникалық мамандар қызметкерлер мен жұмысшылар бөлінеді. Негізгі жұмысшылардың коэффициентік саны былай анықталады:

К нж = 1 Ж кж / Ж бж;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.