Заңды тұлғаларды — Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қатысушыларын мемлекеттік тіркеу
Заңды тұлғаларды — Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қатысушыларын
мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) Ережесі
Мемлекеттік тіркеуден өткізу қаржы орталығы қатысушысы болғысы келетін
субъектілерге заңды тұлға мәртебесін беру тәсілі болып табылады. Қаржы
орталығының қатысушысы ретінде мемлекеттік тіркеуден негізгі қызмет түрлері
делдал және (немесе) дилерлік қызметті жүзеге асыру болып табылатын заңды
тұлғалар өткізіледі.
Заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуден өтуінің негізгі шарты — Алматы қаласы
территориясында заңды тұлғаның тұрақты қызмет істейтін органының болуы.
Қаржы орталығының қатысушылары Бағалы қағаздар рыногы туралы Қазақстан
Республикасы Заңының нормаларына сәйкес ұйымдастырушылық-құқықтық нысанда
құрылады.
Заңды тұлға туралы деректерді заңды тұлғалардың бірыңғай Мемлекеттік
регистріне енгізу және Бизнес-Идентификациялық Нөмір (бұдан әрі — БИН)
берумен ұласатын заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы куәлік субъектінің
заңды тұлға құқықтарын иемденгенінің ресми айғағы болып табылады.
Тіркеуші органның заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеуі:
заңды тұлғаны құру, қайта ұйымдастыру және тоқтату фактісін растау;
Қаржы орталығы қатысушылары мемлекеттік Реестрін (бұдан әрі — Реестр)
жүргізу арқылы құрылған, қайта құрылған және жұмысын тоқтатқан заңды
тұлғаларды тіркеу;
қаржы орталығының қатысушылары туралы ақпаратты (қызметтік немесе
коммерциялық құпия болып табылатын ақпаратты қоспағанда) монополияға қарсы
орган белгілеген тарифтер бойынша өткізу мақсатында іске асырылады.
ҚР Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу Агенттігі
Төрағасының 2008.25.01. № 02—0212 бұйрығымен 5-тармақ өзгертілді (бұр.
ред.қара)
Тіркеуші орган құрылған, қайта құрылған және таратылатын қаржы орталығының
заңды тұлғалары-қатысушылары туралы мәліметтерді құрамына енгізетін
Реестрін жүргізеді.
Реестрді жүргізу тәртібі тіркеуші органның ішкі құжатымен анықталады.
Филиалдар мен өкілдіктерді мемлекеттік тіркеу мен есептік тіркеу алымы
Заңды тұлғалардың мемлекеттік тіркеуден өткені үшін төлемі заңды
тұлғалардың құрылуы, қайта құрылуы және жұмысын тоқтатуы кезінде, сонымен
қатар, мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің телнұсқасын алуы кезінде
алынады. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібi ҚР Алматы қаласының
өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу Агенттігі Төрағасының 2008.25.01.
№ 02—0212 бұйрығымен 8-тармақ өзгертілді (бұр. ред.қара)
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу мемлекеттік тіркеуге ұсынылған
құрылтай және басқа құжаттарының Қазақстан Республикасының заңнамалық
актілеріне сәйкестігін тексеру, заңды тұлғаларды бірыңғай Мемлекеттік
Реестрге және Реестр заңды тұлғалар туралы мәліметтерді енгізу, бекітілген
үлгідегі тіркеу нөмірін және мемлекеттік тіркеу куәлігін беру, және әділет
органдарына өткізілген мемлекеттік тіркеу туралы хабарлама жіберуді
қамтиды. Заңды тұлғаларды тіркеу немесе қайта тіркеу үшін ұсынылатын
құжаттарды тексеру кезінде тіркеуші орган орталық мемлекеттік органдармен
және олардың территориялық бөлімшелерімен өзара іс-әрекет жасайды.
Қаржы орталығының әлеуетті қатысушысын — заңды тұлғаны мемлекеттік
тіркеуден өткізу үшін тіркеуші органға: Белгіленген үлгідегі 2-Қосымшаға
сәйкес мемлекеттік тіркеу туралы өтініш; Осы Ереженің 1-Қосымшасына сай
құрылтай және басқа да құжаттар пакеті ұсынылады. Мемлекеттік және орыс
тілінде әзірленген құрылтай құжаттары байланған және нөмірленген түрде үш
данада және Қазақстан Республикасы заңнамасында көрсетілген тәртіпте
расталатын үлгіде ұсынылады. Заңды тұлғаның — банктің еншілес ұйымының
мемлекеттік тіркелуі жағдайында, банктің Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын
реттеу мен қадағалау жөніндегі өкілетті мемлекеттік орган ұсынған еншілес
ұйым құруға рұқсаты қажет.
Жоғарыда көрсетілген құжаттар ұсынылғаннан кейін:
1) тіркеуші орган бір жұмыс күні ішінде ұсынылған құжаттар пакетінің
толықтығын және олардың дұрыс дайындалғанын, Қазақстан Республикасының
заңнамалық актілеріне сәйкестігін тексереді;
2) БИН беру үшін және заңды тұлғалардың біртұтас Мемлекеттік реестріне
заңды тұлға туралы ақпаратты енгізу үшін заңды тұлғалардың Мемлекеттік
мәліметтер базасының байланыс арналары арқылы электрондық хабарлау
даярлайды және жібереді;
3) БИН берілгеннен кейін тіркеуші орган тіркеуші органның басшысы немесе
оның орынбасары қол қоятын, заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы бұйрық
шығарады;
4) тіркеуші орган заңды тұлға туралы мәліметтерді біріңғай Мемлекеттік
мәліметтер базасының байланыс арналары арқылы электрондық хабарлама жүзінде
мемлекеттік статистика органына жібереді;
5) мемлекеттік статистика органы байланыс арналары арқылы алған электрондық
хабарламаға сүйене отырып, бір жұмыс күні ішінде заңды тұлғаларға
біріздендірілген сәйкестендіру және басқа жүйелі-есепті кодтарын береді;
заңды тұлғалар туралы мәліметтерді бірыңғай мемлекеттік статистика
регистіріне енгізеді және салық органына салық төлеушіні мемлекеттік тіркеу
туралы хабарлама жібереді;
6) Тіркеуші орган тізімдеме бойынша статистика органы және салық органы
ұсынған статистикалық карточканы, салық төлеушінің куәлігін алады (5-
қосымша);
7) тіркеуші орган құрылтай және басқа құжаттардың бір-бір данасы бар істі
ресімдейді (сәйкес штамптар мен мөрлерді қояды) және Реестрге тіркелген
заңды тұлға туралы мәліметтерді енгізеді;
8) істі рәсімдегеннен кейін, тіркеуші орган заңды тұлғаның мемлекеттік
тіркелуі туралы белгіленген үлгідегі куәлігін (6-қосымша), салық төлеушінің
куәлігін, статистикалық карточкасын, сондай-ақ құрылтай құжаттарының
түпнұсқаларын береді;
9) тіркеуші орган заңды тұлғаның құрылтай құжаттарының үшінші данасы мен
заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуі жүргізілген туралы бұйрықтың көшірмесін
салық органына жібереді. ҚР Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының
қызметін реттеу Агенттігі Төрағасының 2008.25.01. № 02—0212 бұйрығымен
10—1 тармақпен толықтырылды
10—1. Заңды тұлғаны қайта құру (өзгерту, біріктіру, бөлу, бөліп шығару)
кезінде мемлекеттік тіркелуге тиісті. ҚР Алматы қаласының өңірлік қаржы
орталығының қызметін реттеу Агенттігі Төрағасының 2008.25.01. № 02—0212
бұйрығымен 10—2 тармақпен толықтырылды
10—2. Өзгерту барысында заңды тұлға өзінің мемлекеттік тіркеуге жататын
түрін (ұйымдастырушылық-құқықтық нысанын) өзгертеді.
Тіркеуші органға:
1) заңды тұлғаның уәкілетті органның өзгерту туралы, заңды тұлғалардың
мөрімен бекітілген шешімі;
2) қайта құрылған заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша мирасқорлығы туралы
ережелері көрсететін, заңды тұлғаның мүлкін меншіктенуші немесе заңды
тұлғаны қайта құру туралы шешім қабылдаған орган бекіткен өткізу актісі;
3) заңды тұлғалардың уәкілетті органдарының өткізу актісін бекіту туралы
шешімі;
4) қайта құрылған заңды тұлға туралы, несие берушілердің талаптарын
мәлімдеу тәртібі мен мерзімі туралы ақпараттың баспасөз басылымдарында
жариялануын растайтын құжат;
5) құрылтай құжаттардың, мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) куәлігінің және
статистикалық карточканың төлнұсқалары;
6) бюджетке заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені және филиалдар мен
өкілдіктерді есептік тіркегені үшін алымды төлегенін растайтын түбіртегі
немесе құжаты;
7) өзгертуге тиіс заңды тұлға мөрінің жойылуы туралы құжат табыс етілуі
тиіс.
Өз әрекетін тоқтатқан (өзгерген) ұйым заңды тұлғалардың бірыңғай
мемлекеттік Тіркелімінен және Реестрден шығарылуға тиіс, ол туралы жаңадан
құрылған заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуі туралы бұйрықта көрсетіледі.
Акционерлік қоғамды өзгерткен кезде тіркеуші органға қосымша акционерлік
қоғам акциялардың барлық эмиссияларының күшін жою туралы куәлік ұсынылады.
ҚР Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу Агенттігі
Төрағасының 2008.25.01. № 02—0212 бұйрығымен 10—3 тармақпен толықтырылды
10—3. Қосылу барысында бір және бірнеше заңды тұлғалардың қызметі
тоқтатылады, оның базасында мемлекеттік тіркеуге жататын бір заңды тұлға
құралады.
Тіркеуші органға:
1) заңды тұлғаның уәкілетті органның қосылу туралы, заңды тұлғалардың
мөрімен бекітілген шешімі;
2) қайта құрылған заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша мирасқорлығы туралы
ережелері көрсететін, заңды тұлғаның мүлкін меншіктенуші немесе заңды
тұлғаны қайта құру туралы шешім қабылдаған орган бекіткен өткізу актісі;
3) заңды тұлғалардың уәкілетті органдарының өткізу актісін бекіту туралы
шешімі;
4) қайта құрылған заңды тұлға туралы, несие берушілерінің талаптарын
мәлімдеу тәртібі мен мерзімі туралы ақпараттың баспасөз басылымдарында
жариялануын растайтын құжат;
5) құрылтай құжаттардың, мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) куәлігінің және
статистикалық карточканың төлнұсқалары;
6) бюджетке заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені және филиалдар мен
өкілдіктерді есептік тіркегені үшін алымды төлегенін растайтын түбіртегі
немесе құжаты;
7) бірігуге жататын заңды тұлғаның мөрінің жойылғаны туралы құжат ұсынылуы
тиіс.
Өз қызметін тоқтатқан әрбір заңды тұлғаның құқықтары мен міндеттері жаңадан
пайда болған заңды тұлғаға өткізу актісіне сәйкес ауысады. Жаңадан құрылған
заңды тұлғаны тіркеуді жүзеге асырған кезде тіркеуші орган өз қызметін
тоқтатқан ұйымды оның қызметінің тоқтағаны туралы жазба енгізу арқылы
Реестрден шығарылады, бұл туралы құрылған заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу
туралы бұйрықта бірден көрсетіледі және заңды тұлғалардың Мемлекеттік
мәліметтер базасына байланыс арналары арқылы біртұтас мемлекеттік заңды
тұлғалардың Тіркеліміне өз қызметін тоқтатқан ұйымдар туралы ақпаратты
енгізу үшін электрондық хабарлама жібереді. ҚР Алматы қаласының өңірлік
қаржы орталығының қызметін реттеу Агенттігі Төрағасының 2008.25.01. №
02—0212 бұйрығымен 10—4 тармақпен толықтырылды
10—4. Бөліп шығару кезінде бір заңды тұлғаның қызметі тоқтатылады,
базасында мемлекеттік тіркеуге жататын екі және одан да көп заңды тұлғалар
құрылады.
Тіркеуші органға:
1) заңды тұлғаның уәкілетті органның қосылу туралы, заңды тұлғалардың
мөрімен бекітілген шешімі;
2) қайта құрылған заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша мирасқорлығы туралы
ережелері көрсететін, заңды тұлғаның мүлкін меншіктенуші немесе заңды
тұлғаны қайта құру туралы шешім қабылдаған орган бекіткен бөлу балансы;
3) заңды тұлға уәкілетті органдарының бөлу балансын бекіту туралы шешімі;
4) қайта құрылған заңды тұлға туралы, несие берушілерінің талаптарын
мәлімдеу тәртібі мен мерзімі туралы ақпараттың баспасөз басылымдарында
жариялануын растайтын құжат;
5) құрылтай құжаттардың, мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) куәлігінің және
статистикалық карточканың төлнұсқалары;
6) бюджетке заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені және филиалдар мен
өкілдіктерді есептік тіркегені үшін алымды төлегенін растайтын түбіртегі
немесе құжаты;
7) бөлінуге тиіс заңды тұлға мөрінің жойылуы туралы құжат ұсынылуы тиіс.
Жаңадан құрылған заңды тұлғалар мемлекеттік тіркеуден өтуге тиіс. Бөлінуге
тиіс заңды тұлғаның құқықтары мен міндеттері жаңадан пайда болған заңды
тұлғаға бөліну балансына сәйкес беріледі. Өз қызметін тоқтатқан ұйымды оның
қызметінің тоқтағаны туралы жазба енгізу арқылы Реестрден шығарылады, бұл
туралы жаңадан құрылған заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы бұйрықта
бірден көрсетіледі. ҚР Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін
реттеу Агенттігі Төрағасының 2008.25.01. № 02—0212 бұйрығымен 10—5
тармақпен толықтырылды
10—5. Бөлініп шығару кезінде бір заңды тұлғаның құрамынан бір және бірнеше
заңды тұлғалар бөлініп шығып, тіркеуші органға:
1) заңды тұлғаның уәкілетті органның қосылу туралы, заңды тұлғалардың
мөрімен бекітілген шешімі;
2) қайта құрылған заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша мирасқорлығы туралы
ережелері көрсететін, заңды тұлғаның мүлкін меншіктенуші немесе заңды
тұлғаны қайта құру туралы шешім қабылдаған орган бекіткен бөлу балансы;
3) заңды тұлға уәкілетті органдарының бөлу балансын бекіту туралы шешімі;
4) қайта құрылған заңды тұлға туралы несие берушілерді жазбаша хабарлағанын
растайтын құжат;
5) қайта құрылған заңды тұлға құрылтай құжаттарының, мемлекеттік тіркеу
(қайта тіркеу) куәлігінің және статистикалық карточкасының көшірмелері;
6) бюджетке заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені және филиалдар мен
(өкілдіктерді есептік тіркегені үшін алымды төлегенін растайтын түбіртегі
немесе құжаты. Бұл ретте, заңды тұлғаның қызметі тоқтатылмайды. Қайта құру
(өзгерту, қосу, бөлу, бөліп шығару) нәтижесінде құрылған заңды тұлғаларды
мемлекеттік тіркеу қайта құрылған заңды тұлғалар үшін Қазақстан
Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады. Қайта
құру нәтижесінде пайда болған заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеуді
тіркеуші орган несие берушілердің осы заңды тұлғаны қайта құруға қатысатын
ұйымдарға қоятын талаптарына берілген мерзімі өткен соң жасайды. ҚР Алматы
қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу Агенттігі Төрағасының
2008.25.01. № 02—0212 бұйрығымен 10—6 тармақпен толықтырылды
10—6. Тіркеуші орган ұсынылған құжаттар тізімінен кейін осы Ереженің 10-
тармағында көзделген іс-әрекеттерді жасайды.
Қазақстан Республикасының салық және салық жүйесінің сипаттамасы
Салық – мемлекеттік бюджетке заңды және тұлғалардан белгілі бір
мөлшерде түсетін міндетті төлемдер.
Салықтар – шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың
мемлекет пен екі арадағы мемлекет бюджет арқылы жүзеге асырылатын, қаржы
қатынастарын сипаттайтын экономикалық категория. Салықтардың экономикалық
мәні мынада: салықтар шаруашылық жүргізуші субъетілер мен халық табысының
қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін білдіреді. Сондай – ақ
шаруашылық жүргізуші субъетілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін
мемлекет үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді.
Салықтар мемлекет құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір
сүріп, дамуының негізі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі,
өркендеуі қашанда болса осы салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен
бірге қалыптасады.
Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі
бір мөлшерде қаржы көздері қажет. Салықтар – мемлекеттің тұрақты қаржы көзі
болып табылады.
Салықтардың мәнін толық түсіну үшін, олардың экономикалық маңызын
түсіну қажет. Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың атқаратын
қызметіне тікелей қатысты.
Әрбір Қазақстан Республикасының азматтары Қазақстан Республикасының
Конституциясына сәйкес және Қазақстан Республикасының Салық Комитетінің
міндеттеріне қарай мемлекеттік бюджетке салық төлеуге міндетті. Салық және
бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдерді Қазақстан Республикасының
Салық Кодексі заңдары арқылы реттеледі.
Кодекс заңдары арқылы салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдерді белгілеу, енгізу және еспетеу мен төлеу тәртібі жөніндегі билік
қатынастарын сондай – ақ мемлеккет пен салық төлеуші арасындағы салық
міндеттемелерін орындауға байланысты қатынасты реттейді.
Қазақстан Республикасының салық заңдары Салық Кодекстен, сондай-ақ
қабылдануы осы Кодексте көзделген нормативтік құқықтық актілерден тұрады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер төлеу жөніндегі
Салық Кодексінде көзделмеген міндет ешкімге жүктелінбейді.
Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде салық саясатының негізгі
бағыты немесе салық саясатының басты мақсаты – салық жүйесін құру және оның
тиімді қызмет етуіне мүмкіншілік беретін салық механизмін іске асыру.
Салық жүйесі - өзнің құрамы жағынан бірнеше компоненттерден тұратын
күрделі модель. Салық жүйесінің компонентерінің құрамына мынандай: қаржы
қатынастары және осы қатынасты анықтайтын салықтар; салық механизмі, яғни
салық салу әдістері мен жолдары; нұсқаулар мен әдістемелік құжаттар; салық
салуды басқару және салық қызметі органдары. Салық салудың әдістері мен
жолдары, нұсқаулар мен әдістемелік құжаттар, салық салуды ұйымдастыр, салық
салудың негізгі принциптері және т.б. салық механизміне жатады. Қандай да
болмасын бір механизмнің тетіктері немесе элементтері болады. Салық салу
механизмі де сол сияқты белгілі бір салық элементтерінен тұрады.
Салық салу механизмінің элементтері:
Субъект, объект, салық көзі, салық ставкасы, салық өлшем бірлігі, салық
оклады, салық жеңілдіктері, салық төлеу мерзімімен тәртібі, салық
төлеушінің және салық қызметі органдарының құқығы мен міндеттері, салық
төлеуін бақылау, салықтық жазалау шаралары.
Енді осы әрбір элементке қысқаша түсінік берейік.
Салық салу субъектісі – заң бойынша салық төлеу міндеті жүктелген жеке
және заңды тұлғалар.
Салық салу объектісі – табыс, мүлік еңбек ету түрі, қызмет көрсету,
ақшамен жасалатын операциялар, мүлікті басқаға беру, табиғи қорлрады
пайдалану, қосылған құн, айналым және т.б.
Мүлік пен іс - әрекеттер салық салу объектілері және салық салынуға
байланысты объектілері болып табылады, олардың болуына байланысты салық
төлеушінің салық міндеттемесі туындайды.
Салық базасы – салық салу объектісі мен салық салуға байланысты
объектінің құндық, физикалық немесе өзгеде сипаттамалары, олардың негізінде
бюджетке төленуге тиіс салық және басқа да міндетті төлемдер соммасы
айқындалады. Салық тсавкасы салық базасының өлшем бірлігіне салық
есептеулерінің шамасын білдіреді. Салық ставкасы салық базасының өлшем
бірлігіне процентпен немесе абсолютті соммамен белгіленеді.
Салық оклады – салық төлеушінің белгілі бір салық объектісінен төлейтін
салық сомасы.
Салық төлеу мерзім – салық төленетін уақыт. Осы салық Кодекстің ерекше
бөліміне сәйкес жекелеген салықтар мен басқа да міндетті төлемдерге қатысты
белгіленген уақыт кезеңі салық кезеңі деп түсініеді. Ол аяқталған соң салық
базасы айқындалады және бюджетке төленуге тиіс салық және басқа да міндетті
төлемдер соммасы есептеледі.
Басқа да міндетті төлемдер – бюджетке белгілі бір мөлшерде жүргізілетін
міндетті ақша аударымдары (алымдар, баждар, төлемақылар мен төлемдер);
Салықтар – мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі
бір мөлшерде жүргізетін қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке
төленетін міндетті ақшалай төлемдер;
Салық көзі – салық салынатын табыс.
Салық төлеуші - салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдерді төлеуші болып табылатын тұлға.
Тұлға - жеке және заңды тұға болып екіге бөлінеді. Жеке тұлға Қазақстан
Республикасының азаматы, шет мемлекеттің азаматы, азаматығы жоқ адам. Заңды
тұлға Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің заңдарына сәйкес
құрылған ұйым (шет елдік заңды тұлға).
Салық төлеушінің электрондық құжаты – белгіленген электрондық форматта
берілген, ол қабылданып және бірдейлігі расталғаннан кейін салық төлеушінің
элекрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған электрондық құжат.
Салық төлеушінің электрондық цифрлық қолтаңбасы - электрондық цифрлық
қолтаңба құралдарынан жасалған және электрондық құжаттың дұрыстығын, оның
салық төлеушіге тиесілігін және мазмұнының өзгермейтінін растайтын
электрондық цифрлық нышандардың реттілігі.
Бағалы қағаздар – акциялар, борыштық бағалы қағаздар, туынды бағалы
қағаздар және Қазақстан Республикасының ззаңдарына сәйкес бағалы қағаздар
деп танылған мүліктік құқықтың өзге де объектілері.
Салық төлеу тәртібі – белгіленген мерзімде салықты төлеген кезде
алдымен бюджетке қандай салықтар төлеу керек екенін, яғни төлеу кезінде
белгілі бір дәйектілікті белгілейді.
Салық төлеудегі дәйектілік заң жүзінде бекітіледі де , мынандай
тәртіппен іске асырылады:
а) Бірінші кезеңде барлық мүлікке салынатын салық төленеді , содан
кейін акциздер және баж салығы ;
б) екінші кезеңде жергілікті салықтар мен алымдар;
в) үшінші кезеңде басқа салықтармен алымдар;
Салық төлеушілер мен салық қызметі органдарының құқығы мен міндеттері
салық заңдары арқылы белгіленеді және реттеледі.
Қазақстан Республикасының салық заңдарына мыналар жатады;
Қазақстан Республикасының салық қатынастарын реттейтін Қазақстан
Республикасы Президентінің Заң күші бар Жарлығы Салық және бюджетке
төленетін басқада төленетін міндетті төлемдер туралың (Алматы, 24-сәуір,
1995 жылы);
Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің
актілері; Қазақстан Республикасы салық комитетінің нормативтік актілері.
Салықтар тікелей және жанама болып екіге бөлінеді. Тікелей салықтарға:
жеке және заңды тұлғалардың табысына салынатын салық, мүлік салығы, жер
салығы, бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салынатын салық, жер
қойнауынан пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемі, көлік құралдарына
салынатын салық және т.б. Жанама салықтарға қосылған құн салығы мен акциз,
баж салығы жатады. Жанама салықтарды сатушы емес сатып алушы, яғни тұтынушы
төлейді. Тауар немесе қызмет бағасына алдын ала салық енгізілмегендіктен,
іс жүзінде оны бюджетке сатушы аударады.
Қазақстан Республикасының салық жүйесін мемлекетпен және заңды
тұлғалар арасындағы қаржы қатынастарының жиынтығы салықтармен алымдар,
салық салу әдістері мен тәсілдері, салық заңдары мен салыққа қатысты
актілері, салық салу органдары мен салық қызметі жиынтығын құрайды.
Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жақсартудың ең негізгі құралы
болумен қатар, ел экономикасын қайта құруға, өндірістің ұлғайып дамуына
және саяси - әлеуметтік шаралардың толығымен іске асуына мүмкіндік
туғызады.
Қазақстан Республикасының 1991 жылдың 25-желтоқсанында қабылданған
Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралың заңы, тәуелсіз
Қазақстанның салық жүйесін құрудың ең алғашқы бастамасы болып табылады. Бұл
еліміздің экономикасын реформалаудағы күрделі істердің бірегейі. Бұл заң
салық жүйесін құрудың басты принциптерін, алым мен салық түрлерін, олардың
бюджетке түсу тәртібін белгіліген тұңғыш тарихи құжат болып есептелінеді.
Қазақстан Республикасының салық жүйесіне сәйкес салықтар мынандай
түрлерге бөлінеді:
• корпорациялық табыс салығы.
• жеке табыс салығы.
• қосылған құн салығы.
• акциздер.
• жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнайы төлемдері.
• әлеуметтік салықтар .
• жер салығы.
• көлік құралдары салықтары.
• мүлік салығы.
Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес алымдардың түрлері:
• Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
• Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
• Жылжымайтын мүлікке құқтарды және олармен жасалған мәмілерді
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
• Радиоэлектрондық құралдардың және жиілігі жоғарғы құралдарды
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
• Механикалық көлік құралдарымен тіркемелерді мемлекеттік
тіркегені үшін алым.
• Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді мемлекеттік тіркегені
үшін алым.
• Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым .
• Дәрі- дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым.
• Автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы
жүру алымы.
• Аукциондардан алынатын алым.
• Елтаңбалық алым.
• Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиалық
алым.
Еңбек қорғау
Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау—
өндірістік объектілерді, цехтарды, учаскелерді жұмыс орындарын оларда
орындалатын жұмыстардың қауіпсіздігінің, зияндылығының, ауырлығының,
қауырттылығының жәй-күйін, еңбек гигиенасын айқындау және өндірістік орта
жағдайларының еңбек
жағдайлары нормативтеріне сәйкестігін айқындау мақсатында оларды бағалау
жөніндегі қызмет;
еңбек қауіпсіздігі — еңбек қызметі процесінде қызметкерлерге зиянды
және ... жалғасы
мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) Ережесі
Мемлекеттік тіркеуден өткізу қаржы орталығы қатысушысы болғысы келетін
субъектілерге заңды тұлға мәртебесін беру тәсілі болып табылады. Қаржы
орталығының қатысушысы ретінде мемлекеттік тіркеуден негізгі қызмет түрлері
делдал және (немесе) дилерлік қызметті жүзеге асыру болып табылатын заңды
тұлғалар өткізіледі.
Заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуден өтуінің негізгі шарты — Алматы қаласы
территориясында заңды тұлғаның тұрақты қызмет істейтін органының болуы.
Қаржы орталығының қатысушылары Бағалы қағаздар рыногы туралы Қазақстан
Республикасы Заңының нормаларына сәйкес ұйымдастырушылық-құқықтық нысанда
құрылады.
Заңды тұлға туралы деректерді заңды тұлғалардың бірыңғай Мемлекеттік
регистріне енгізу және Бизнес-Идентификациялық Нөмір (бұдан әрі — БИН)
берумен ұласатын заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы куәлік субъектінің
заңды тұлға құқықтарын иемденгенінің ресми айғағы болып табылады.
Тіркеуші органның заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеуі:
заңды тұлғаны құру, қайта ұйымдастыру және тоқтату фактісін растау;
Қаржы орталығы қатысушылары мемлекеттік Реестрін (бұдан әрі — Реестр)
жүргізу арқылы құрылған, қайта құрылған және жұмысын тоқтатқан заңды
тұлғаларды тіркеу;
қаржы орталығының қатысушылары туралы ақпаратты (қызметтік немесе
коммерциялық құпия болып табылатын ақпаратты қоспағанда) монополияға қарсы
орган белгілеген тарифтер бойынша өткізу мақсатында іске асырылады.
ҚР Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу Агенттігі
Төрағасының 2008.25.01. № 02—0212 бұйрығымен 5-тармақ өзгертілді (бұр.
ред.қара)
Тіркеуші орган құрылған, қайта құрылған және таратылатын қаржы орталығының
заңды тұлғалары-қатысушылары туралы мәліметтерді құрамына енгізетін
Реестрін жүргізеді.
Реестрді жүргізу тәртібі тіркеуші органның ішкі құжатымен анықталады.
Филиалдар мен өкілдіктерді мемлекеттік тіркеу мен есептік тіркеу алымы
Заңды тұлғалардың мемлекеттік тіркеуден өткені үшін төлемі заңды
тұлғалардың құрылуы, қайта құрылуы және жұмысын тоқтатуы кезінде, сонымен
қатар, мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің телнұсқасын алуы кезінде
алынады. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібi ҚР Алматы қаласының
өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу Агенттігі Төрағасының 2008.25.01.
№ 02—0212 бұйрығымен 8-тармақ өзгертілді (бұр. ред.қара)
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу мемлекеттік тіркеуге ұсынылған
құрылтай және басқа құжаттарының Қазақстан Республикасының заңнамалық
актілеріне сәйкестігін тексеру, заңды тұлғаларды бірыңғай Мемлекеттік
Реестрге және Реестр заңды тұлғалар туралы мәліметтерді енгізу, бекітілген
үлгідегі тіркеу нөмірін және мемлекеттік тіркеу куәлігін беру, және әділет
органдарына өткізілген мемлекеттік тіркеу туралы хабарлама жіберуді
қамтиды. Заңды тұлғаларды тіркеу немесе қайта тіркеу үшін ұсынылатын
құжаттарды тексеру кезінде тіркеуші орган орталық мемлекеттік органдармен
және олардың территориялық бөлімшелерімен өзара іс-әрекет жасайды.
Қаржы орталығының әлеуетті қатысушысын — заңды тұлғаны мемлекеттік
тіркеуден өткізу үшін тіркеуші органға: Белгіленген үлгідегі 2-Қосымшаға
сәйкес мемлекеттік тіркеу туралы өтініш; Осы Ереженің 1-Қосымшасына сай
құрылтай және басқа да құжаттар пакеті ұсынылады. Мемлекеттік және орыс
тілінде әзірленген құрылтай құжаттары байланған және нөмірленген түрде үш
данада және Қазақстан Республикасы заңнамасында көрсетілген тәртіпте
расталатын үлгіде ұсынылады. Заңды тұлғаның — банктің еншілес ұйымының
мемлекеттік тіркелуі жағдайында, банктің Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын
реттеу мен қадағалау жөніндегі өкілетті мемлекеттік орган ұсынған еншілес
ұйым құруға рұқсаты қажет.
Жоғарыда көрсетілген құжаттар ұсынылғаннан кейін:
1) тіркеуші орган бір жұмыс күні ішінде ұсынылған құжаттар пакетінің
толықтығын және олардың дұрыс дайындалғанын, Қазақстан Республикасының
заңнамалық актілеріне сәйкестігін тексереді;
2) БИН беру үшін және заңды тұлғалардың біртұтас Мемлекеттік реестріне
заңды тұлға туралы ақпаратты енгізу үшін заңды тұлғалардың Мемлекеттік
мәліметтер базасының байланыс арналары арқылы электрондық хабарлау
даярлайды және жібереді;
3) БИН берілгеннен кейін тіркеуші орган тіркеуші органның басшысы немесе
оның орынбасары қол қоятын, заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы бұйрық
шығарады;
4) тіркеуші орган заңды тұлға туралы мәліметтерді біріңғай Мемлекеттік
мәліметтер базасының байланыс арналары арқылы электрондық хабарлама жүзінде
мемлекеттік статистика органына жібереді;
5) мемлекеттік статистика органы байланыс арналары арқылы алған электрондық
хабарламаға сүйене отырып, бір жұмыс күні ішінде заңды тұлғаларға
біріздендірілген сәйкестендіру және басқа жүйелі-есепті кодтарын береді;
заңды тұлғалар туралы мәліметтерді бірыңғай мемлекеттік статистика
регистіріне енгізеді және салық органына салық төлеушіні мемлекеттік тіркеу
туралы хабарлама жібереді;
6) Тіркеуші орган тізімдеме бойынша статистика органы және салық органы
ұсынған статистикалық карточканы, салық төлеушінің куәлігін алады (5-
қосымша);
7) тіркеуші орган құрылтай және басқа құжаттардың бір-бір данасы бар істі
ресімдейді (сәйкес штамптар мен мөрлерді қояды) және Реестрге тіркелген
заңды тұлға туралы мәліметтерді енгізеді;
8) істі рәсімдегеннен кейін, тіркеуші орган заңды тұлғаның мемлекеттік
тіркелуі туралы белгіленген үлгідегі куәлігін (6-қосымша), салық төлеушінің
куәлігін, статистикалық карточкасын, сондай-ақ құрылтай құжаттарының
түпнұсқаларын береді;
9) тіркеуші орган заңды тұлғаның құрылтай құжаттарының үшінші данасы мен
заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуі жүргізілген туралы бұйрықтың көшірмесін
салық органына жібереді. ҚР Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының
қызметін реттеу Агенттігі Төрағасының 2008.25.01. № 02—0212 бұйрығымен
10—1 тармақпен толықтырылды
10—1. Заңды тұлғаны қайта құру (өзгерту, біріктіру, бөлу, бөліп шығару)
кезінде мемлекеттік тіркелуге тиісті. ҚР Алматы қаласының өңірлік қаржы
орталығының қызметін реттеу Агенттігі Төрағасының 2008.25.01. № 02—0212
бұйрығымен 10—2 тармақпен толықтырылды
10—2. Өзгерту барысында заңды тұлға өзінің мемлекеттік тіркеуге жататын
түрін (ұйымдастырушылық-құқықтық нысанын) өзгертеді.
Тіркеуші органға:
1) заңды тұлғаның уәкілетті органның өзгерту туралы, заңды тұлғалардың
мөрімен бекітілген шешімі;
2) қайта құрылған заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша мирасқорлығы туралы
ережелері көрсететін, заңды тұлғаның мүлкін меншіктенуші немесе заңды
тұлғаны қайта құру туралы шешім қабылдаған орган бекіткен өткізу актісі;
3) заңды тұлғалардың уәкілетті органдарының өткізу актісін бекіту туралы
шешімі;
4) қайта құрылған заңды тұлға туралы, несие берушілердің талаптарын
мәлімдеу тәртібі мен мерзімі туралы ақпараттың баспасөз басылымдарында
жариялануын растайтын құжат;
5) құрылтай құжаттардың, мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) куәлігінің және
статистикалық карточканың төлнұсқалары;
6) бюджетке заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені және филиалдар мен
өкілдіктерді есептік тіркегені үшін алымды төлегенін растайтын түбіртегі
немесе құжаты;
7) өзгертуге тиіс заңды тұлға мөрінің жойылуы туралы құжат табыс етілуі
тиіс.
Өз әрекетін тоқтатқан (өзгерген) ұйым заңды тұлғалардың бірыңғай
мемлекеттік Тіркелімінен және Реестрден шығарылуға тиіс, ол туралы жаңадан
құрылған заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуі туралы бұйрықта көрсетіледі.
Акционерлік қоғамды өзгерткен кезде тіркеуші органға қосымша акционерлік
қоғам акциялардың барлық эмиссияларының күшін жою туралы куәлік ұсынылады.
ҚР Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу Агенттігі
Төрағасының 2008.25.01. № 02—0212 бұйрығымен 10—3 тармақпен толықтырылды
10—3. Қосылу барысында бір және бірнеше заңды тұлғалардың қызметі
тоқтатылады, оның базасында мемлекеттік тіркеуге жататын бір заңды тұлға
құралады.
Тіркеуші органға:
1) заңды тұлғаның уәкілетті органның қосылу туралы, заңды тұлғалардың
мөрімен бекітілген шешімі;
2) қайта құрылған заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша мирасқорлығы туралы
ережелері көрсететін, заңды тұлғаның мүлкін меншіктенуші немесе заңды
тұлғаны қайта құру туралы шешім қабылдаған орган бекіткен өткізу актісі;
3) заңды тұлғалардың уәкілетті органдарының өткізу актісін бекіту туралы
шешімі;
4) қайта құрылған заңды тұлға туралы, несие берушілерінің талаптарын
мәлімдеу тәртібі мен мерзімі туралы ақпараттың баспасөз басылымдарында
жариялануын растайтын құжат;
5) құрылтай құжаттардың, мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) куәлігінің және
статистикалық карточканың төлнұсқалары;
6) бюджетке заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені және филиалдар мен
өкілдіктерді есептік тіркегені үшін алымды төлегенін растайтын түбіртегі
немесе құжаты;
7) бірігуге жататын заңды тұлғаның мөрінің жойылғаны туралы құжат ұсынылуы
тиіс.
Өз қызметін тоқтатқан әрбір заңды тұлғаның құқықтары мен міндеттері жаңадан
пайда болған заңды тұлғаға өткізу актісіне сәйкес ауысады. Жаңадан құрылған
заңды тұлғаны тіркеуді жүзеге асырған кезде тіркеуші орган өз қызметін
тоқтатқан ұйымды оның қызметінің тоқтағаны туралы жазба енгізу арқылы
Реестрден шығарылады, бұл туралы құрылған заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу
туралы бұйрықта бірден көрсетіледі және заңды тұлғалардың Мемлекеттік
мәліметтер базасына байланыс арналары арқылы біртұтас мемлекеттік заңды
тұлғалардың Тіркеліміне өз қызметін тоқтатқан ұйымдар туралы ақпаратты
енгізу үшін электрондық хабарлама жібереді. ҚР Алматы қаласының өңірлік
қаржы орталығының қызметін реттеу Агенттігі Төрағасының 2008.25.01. №
02—0212 бұйрығымен 10—4 тармақпен толықтырылды
10—4. Бөліп шығару кезінде бір заңды тұлғаның қызметі тоқтатылады,
базасында мемлекеттік тіркеуге жататын екі және одан да көп заңды тұлғалар
құрылады.
Тіркеуші органға:
1) заңды тұлғаның уәкілетті органның қосылу туралы, заңды тұлғалардың
мөрімен бекітілген шешімі;
2) қайта құрылған заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша мирасқорлығы туралы
ережелері көрсететін, заңды тұлғаның мүлкін меншіктенуші немесе заңды
тұлғаны қайта құру туралы шешім қабылдаған орган бекіткен бөлу балансы;
3) заңды тұлға уәкілетті органдарының бөлу балансын бекіту туралы шешімі;
4) қайта құрылған заңды тұлға туралы, несие берушілерінің талаптарын
мәлімдеу тәртібі мен мерзімі туралы ақпараттың баспасөз басылымдарында
жариялануын растайтын құжат;
5) құрылтай құжаттардың, мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) куәлігінің және
статистикалық карточканың төлнұсқалары;
6) бюджетке заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені және филиалдар мен
өкілдіктерді есептік тіркегені үшін алымды төлегенін растайтын түбіртегі
немесе құжаты;
7) бөлінуге тиіс заңды тұлға мөрінің жойылуы туралы құжат ұсынылуы тиіс.
Жаңадан құрылған заңды тұлғалар мемлекеттік тіркеуден өтуге тиіс. Бөлінуге
тиіс заңды тұлғаның құқықтары мен міндеттері жаңадан пайда болған заңды
тұлғаға бөліну балансына сәйкес беріледі. Өз қызметін тоқтатқан ұйымды оның
қызметінің тоқтағаны туралы жазба енгізу арқылы Реестрден шығарылады, бұл
туралы жаңадан құрылған заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы бұйрықта
бірден көрсетіледі. ҚР Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін
реттеу Агенттігі Төрағасының 2008.25.01. № 02—0212 бұйрығымен 10—5
тармақпен толықтырылды
10—5. Бөлініп шығару кезінде бір заңды тұлғаның құрамынан бір және бірнеше
заңды тұлғалар бөлініп шығып, тіркеуші органға:
1) заңды тұлғаның уәкілетті органның қосылу туралы, заңды тұлғалардың
мөрімен бекітілген шешімі;
2) қайта құрылған заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша мирасқорлығы туралы
ережелері көрсететін, заңды тұлғаның мүлкін меншіктенуші немесе заңды
тұлғаны қайта құру туралы шешім қабылдаған орган бекіткен бөлу балансы;
3) заңды тұлға уәкілетті органдарының бөлу балансын бекіту туралы шешімі;
4) қайта құрылған заңды тұлға туралы несие берушілерді жазбаша хабарлағанын
растайтын құжат;
5) қайта құрылған заңды тұлға құрылтай құжаттарының, мемлекеттік тіркеу
(қайта тіркеу) куәлігінің және статистикалық карточкасының көшірмелері;
6) бюджетке заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені және филиалдар мен
(өкілдіктерді есептік тіркегені үшін алымды төлегенін растайтын түбіртегі
немесе құжаты. Бұл ретте, заңды тұлғаның қызметі тоқтатылмайды. Қайта құру
(өзгерту, қосу, бөлу, бөліп шығару) нәтижесінде құрылған заңды тұлғаларды
мемлекеттік тіркеу қайта құрылған заңды тұлғалар үшін Қазақстан
Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады. Қайта
құру нәтижесінде пайда болған заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеуді
тіркеуші орган несие берушілердің осы заңды тұлғаны қайта құруға қатысатын
ұйымдарға қоятын талаптарына берілген мерзімі өткен соң жасайды. ҚР Алматы
қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу Агенттігі Төрағасының
2008.25.01. № 02—0212 бұйрығымен 10—6 тармақпен толықтырылды
10—6. Тіркеуші орган ұсынылған құжаттар тізімінен кейін осы Ереженің 10-
тармағында көзделген іс-әрекеттерді жасайды.
Қазақстан Республикасының салық және салық жүйесінің сипаттамасы
Салық – мемлекеттік бюджетке заңды және тұлғалардан белгілі бір
мөлшерде түсетін міндетті төлемдер.
Салықтар – шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың
мемлекет пен екі арадағы мемлекет бюджет арқылы жүзеге асырылатын, қаржы
қатынастарын сипаттайтын экономикалық категория. Салықтардың экономикалық
мәні мынада: салықтар шаруашылық жүргізуші субъетілер мен халық табысының
қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін білдіреді. Сондай – ақ
шаруашылық жүргізуші субъетілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін
мемлекет үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді.
Салықтар мемлекет құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір
сүріп, дамуының негізі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі,
өркендеуі қашанда болса осы салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен
бірге қалыптасады.
Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі
бір мөлшерде қаржы көздері қажет. Салықтар – мемлекеттің тұрақты қаржы көзі
болып табылады.
Салықтардың мәнін толық түсіну үшін, олардың экономикалық маңызын
түсіну қажет. Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың атқаратын
қызметіне тікелей қатысты.
Әрбір Қазақстан Республикасының азматтары Қазақстан Республикасының
Конституциясына сәйкес және Қазақстан Республикасының Салық Комитетінің
міндеттеріне қарай мемлекеттік бюджетке салық төлеуге міндетті. Салық және
бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдерді Қазақстан Республикасының
Салық Кодексі заңдары арқылы реттеледі.
Кодекс заңдары арқылы салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдерді белгілеу, енгізу және еспетеу мен төлеу тәртібі жөніндегі билік
қатынастарын сондай – ақ мемлеккет пен салық төлеуші арасындағы салық
міндеттемелерін орындауға байланысты қатынасты реттейді.
Қазақстан Республикасының салық заңдары Салық Кодекстен, сондай-ақ
қабылдануы осы Кодексте көзделген нормативтік құқықтық актілерден тұрады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер төлеу жөніндегі
Салық Кодексінде көзделмеген міндет ешкімге жүктелінбейді.
Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде салық саясатының негізгі
бағыты немесе салық саясатының басты мақсаты – салық жүйесін құру және оның
тиімді қызмет етуіне мүмкіншілік беретін салық механизмін іске асыру.
Салық жүйесі - өзнің құрамы жағынан бірнеше компоненттерден тұратын
күрделі модель. Салық жүйесінің компонентерінің құрамына мынандай: қаржы
қатынастары және осы қатынасты анықтайтын салықтар; салық механизмі, яғни
салық салу әдістері мен жолдары; нұсқаулар мен әдістемелік құжаттар; салық
салуды басқару және салық қызметі органдары. Салық салудың әдістері мен
жолдары, нұсқаулар мен әдістемелік құжаттар, салық салуды ұйымдастыр, салық
салудың негізгі принциптері және т.б. салық механизміне жатады. Қандай да
болмасын бір механизмнің тетіктері немесе элементтері болады. Салық салу
механизмі де сол сияқты белгілі бір салық элементтерінен тұрады.
Салық салу механизмінің элементтері:
Субъект, объект, салық көзі, салық ставкасы, салық өлшем бірлігі, салық
оклады, салық жеңілдіктері, салық төлеу мерзімімен тәртібі, салық
төлеушінің және салық қызметі органдарының құқығы мен міндеттері, салық
төлеуін бақылау, салықтық жазалау шаралары.
Енді осы әрбір элементке қысқаша түсінік берейік.
Салық салу субъектісі – заң бойынша салық төлеу міндеті жүктелген жеке
және заңды тұлғалар.
Салық салу объектісі – табыс, мүлік еңбек ету түрі, қызмет көрсету,
ақшамен жасалатын операциялар, мүлікті басқаға беру, табиғи қорлрады
пайдалану, қосылған құн, айналым және т.б.
Мүлік пен іс - әрекеттер салық салу объектілері және салық салынуға
байланысты объектілері болып табылады, олардың болуына байланысты салық
төлеушінің салық міндеттемесі туындайды.
Салық базасы – салық салу объектісі мен салық салуға байланысты
объектінің құндық, физикалық немесе өзгеде сипаттамалары, олардың негізінде
бюджетке төленуге тиіс салық және басқа да міндетті төлемдер соммасы
айқындалады. Салық тсавкасы салық базасының өлшем бірлігіне салық
есептеулерінің шамасын білдіреді. Салық ставкасы салық базасының өлшем
бірлігіне процентпен немесе абсолютті соммамен белгіленеді.
Салық оклады – салық төлеушінің белгілі бір салық объектісінен төлейтін
салық сомасы.
Салық төлеу мерзім – салық төленетін уақыт. Осы салық Кодекстің ерекше
бөліміне сәйкес жекелеген салықтар мен басқа да міндетті төлемдерге қатысты
белгіленген уақыт кезеңі салық кезеңі деп түсініеді. Ол аяқталған соң салық
базасы айқындалады және бюджетке төленуге тиіс салық және басқа да міндетті
төлемдер соммасы есептеледі.
Басқа да міндетті төлемдер – бюджетке белгілі бір мөлшерде жүргізілетін
міндетті ақша аударымдары (алымдар, баждар, төлемақылар мен төлемдер);
Салықтар – мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі
бір мөлшерде жүргізетін қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке
төленетін міндетті ақшалай төлемдер;
Салық көзі – салық салынатын табыс.
Салық төлеуші - салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдерді төлеуші болып табылатын тұлға.
Тұлға - жеке және заңды тұға болып екіге бөлінеді. Жеке тұлға Қазақстан
Республикасының азаматы, шет мемлекеттің азаматы, азаматығы жоқ адам. Заңды
тұлға Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің заңдарына сәйкес
құрылған ұйым (шет елдік заңды тұлға).
Салық төлеушінің электрондық құжаты – белгіленген электрондық форматта
берілген, ол қабылданып және бірдейлігі расталғаннан кейін салық төлеушінің
элекрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған электрондық құжат.
Салық төлеушінің электрондық цифрлық қолтаңбасы - электрондық цифрлық
қолтаңба құралдарынан жасалған және электрондық құжаттың дұрыстығын, оның
салық төлеушіге тиесілігін және мазмұнының өзгермейтінін растайтын
электрондық цифрлық нышандардың реттілігі.
Бағалы қағаздар – акциялар, борыштық бағалы қағаздар, туынды бағалы
қағаздар және Қазақстан Республикасының ззаңдарына сәйкес бағалы қағаздар
деп танылған мүліктік құқықтың өзге де объектілері.
Салық төлеу тәртібі – белгіленген мерзімде салықты төлеген кезде
алдымен бюджетке қандай салықтар төлеу керек екенін, яғни төлеу кезінде
белгілі бір дәйектілікті белгілейді.
Салық төлеудегі дәйектілік заң жүзінде бекітіледі де , мынандай
тәртіппен іске асырылады:
а) Бірінші кезеңде барлық мүлікке салынатын салық төленеді , содан
кейін акциздер және баж салығы ;
б) екінші кезеңде жергілікті салықтар мен алымдар;
в) үшінші кезеңде басқа салықтармен алымдар;
Салық төлеушілер мен салық қызметі органдарының құқығы мен міндеттері
салық заңдары арқылы белгіленеді және реттеледі.
Қазақстан Республикасының салық заңдарына мыналар жатады;
Қазақстан Республикасының салық қатынастарын реттейтін Қазақстан
Республикасы Президентінің Заң күші бар Жарлығы Салық және бюджетке
төленетін басқада төленетін міндетті төлемдер туралың (Алматы, 24-сәуір,
1995 жылы);
Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің
актілері; Қазақстан Республикасы салық комитетінің нормативтік актілері.
Салықтар тікелей және жанама болып екіге бөлінеді. Тікелей салықтарға:
жеке және заңды тұлғалардың табысына салынатын салық, мүлік салығы, жер
салығы, бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салынатын салық, жер
қойнауынан пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемі, көлік құралдарына
салынатын салық және т.б. Жанама салықтарға қосылған құн салығы мен акциз,
баж салығы жатады. Жанама салықтарды сатушы емес сатып алушы, яғни тұтынушы
төлейді. Тауар немесе қызмет бағасына алдын ала салық енгізілмегендіктен,
іс жүзінде оны бюджетке сатушы аударады.
Қазақстан Республикасының салық жүйесін мемлекетпен және заңды
тұлғалар арасындағы қаржы қатынастарының жиынтығы салықтармен алымдар,
салық салу әдістері мен тәсілдері, салық заңдары мен салыққа қатысты
актілері, салық салу органдары мен салық қызметі жиынтығын құрайды.
Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жақсартудың ең негізгі құралы
болумен қатар, ел экономикасын қайта құруға, өндірістің ұлғайып дамуына
және саяси - әлеуметтік шаралардың толығымен іске асуына мүмкіндік
туғызады.
Қазақстан Республикасының 1991 жылдың 25-желтоқсанында қабылданған
Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралың заңы, тәуелсіз
Қазақстанның салық жүйесін құрудың ең алғашқы бастамасы болып табылады. Бұл
еліміздің экономикасын реформалаудағы күрделі істердің бірегейі. Бұл заң
салық жүйесін құрудың басты принциптерін, алым мен салық түрлерін, олардың
бюджетке түсу тәртібін белгіліген тұңғыш тарихи құжат болып есептелінеді.
Қазақстан Республикасының салық жүйесіне сәйкес салықтар мынандай
түрлерге бөлінеді:
• корпорациялық табыс салығы.
• жеке табыс салығы.
• қосылған құн салығы.
• акциздер.
• жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнайы төлемдері.
• әлеуметтік салықтар .
• жер салығы.
• көлік құралдары салықтары.
• мүлік салығы.
Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес алымдардың түрлері:
• Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
• Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
• Жылжымайтын мүлікке құқтарды және олармен жасалған мәмілерді
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
• Радиоэлектрондық құралдардың және жиілігі жоғарғы құралдарды
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
• Механикалық көлік құралдарымен тіркемелерді мемлекеттік
тіркегені үшін алым.
• Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді мемлекеттік тіркегені
үшін алым.
• Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым .
• Дәрі- дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым.
• Автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы
жүру алымы.
• Аукциондардан алынатын алым.
• Елтаңбалық алым.
• Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиалық
алым.
Еңбек қорғау
Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау—
өндірістік объектілерді, цехтарды, учаскелерді жұмыс орындарын оларда
орындалатын жұмыстардың қауіпсіздігінің, зияндылығының, ауырлығының,
қауырттылығының жәй-күйін, еңбек гигиенасын айқындау және өндірістік орта
жағдайларының еңбек
жағдайлары нормативтеріне сәйкестігін айқындау мақсатында оларды бағалау
жөніндегі қызмет;
еңбек қауіпсіздігі — еңбек қызметі процесінде қызметкерлерге зиянды
және ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz