ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАНЫҢ ТИІМДІЛІГІН ТАЛДАУ ЖАЙЛЫ

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАНЫҢ ТИІМДІЛІГІН ТАЛДАУ

Жоғарыда атап өткендей, инвестициялық жобаны қаржылық талдау қаржылық пайда, не зиян әкелетін жобаны қабылдау не қабылдамау жөнінде шешім қабылдау үшін қажетті мәліметтер алуға арналған

Иивестициялардын тиікділігін анықтау жөніндегі мәселе іс жузше келгенде әрбір компания мен әрбір инвесторлардың алдында түрған үлкен мәселе. Капитал салу немесе өз кәсіпорнына басқа капитал енгізу жөнін-де шешім қабылдамас бұрын, инвестицияны жоспарлау және талдау әдісін білу шарт. Біздің кәсіпкерлеріміздін бұрын-соңды нарықтық экономикада өмір сүрмегендігі, енді ғана қадам^басып жатқандығы баршамызға мәлім. Соған орай олар бүл әдістемені білмейді. Нарықтық ^атынастары дамыған елдерде инвестицияларды жоспар-Г. ау мен талдау саласында жеткілікті мөлшерде тәжірше жинақталғандығын ескерсек, біз осы гэжірибені пяйда-лана білуіміз қажет.

Барлық дамыған елдер үшш қабылданып, бүгінгі таңда қолданылып отырған инвеетициялық жобалардың гиімділігін бағалау белгілері мен жоспарлау әдістері, эр гүрлі елдердің инвесторлары мен кәсіпкерлерінің өртак түсінісу әдісіне, тіліне айналған. Бұларға УМГОО, Дүниежүзілік банк, Европалык банк секілді ірі халы-қаралық ұйымдардың, инвестициялық жобаларың тиімді-лігін бағалау әдістемелерін жатқызуға болады. Олардың барлығы да ақша ағымын талдау эдісіне негізделген, инвестициялык жобаларды қаржылық талдау принцип-теріне сүйенеді. Ағылшын тіліндегі «Кзш-Флоу» деген түсінік барлық дамыған е/щердің зкономистерінің лек-сиконьліа еніп отыр әрі «маркетинг» жэне «контроллингген» де көбірек пайдаланылады. Бугінгі таңда <<Кэш-Флоу« талдауын өз инвестициялық қызметінде қолданбайтын ұйым жоқтың қасы. Бұл ақша ағымын талдау инвестицияларды талдаудың «классикалық» әдістеріне негіз болып және инвестицнялық жобалардың тиімділігін бағалау мен жоспарлаудың танымал әдістемелерінде қолданылатындыгына байланысты болып отыр.

Саsһ-Ғ1оw (Кэш-Флоу) дәл тәржімалағанда «бар ақша ағымы» деген мағьшаны береді.

Іс жүзінде қаржылық жоспарды құраушы және инвестициялық жобаны жоспарлауға, талдау мен бақы-лауға мүмкіндік беретін 3 негізгі құжат бар: «Бухгал-терлік баланс», «Қаржы-шаруашылық қызметінің нәти-жесі туралы есеп» және «Ақша қаражаттарының козға-лысы туралы есеп». Алғашқы құжат, кәсіпорынның белгілі бір уақыт арасындағы емес, нақгы мерзімдегі, мысалы, 1996 жылдың 31 желтоқсанындағы қаржылық жағдайын сипаттайды. Баланс, белгілі бір мерзімде жобаны жүзеге асырып отырған кәсіпорынның қаржы-лық жағдайы қаншалықты мөлшерде тұрақты екенін көрсетеді

Баланс, егер де көлденең нысанда жасалган. болса, екі жақтан құралады: актив (сол бөлігі) және пассив (оң бөлігі), олардың қосынды мэндері үнемі өзара тен болуы тиіс. Актив кәсіпорынның меншігіндегіні көрсе-теді. Пассив кәсіпорынның кімге, қанша карыз екендігін көрсетеді

Қаржы-шаруашылық қызмет нәтижесі туралы есеп кәсіпорынның белгілі бір уақыт аралықтарындагы оие-раикялық немесе өндірістік қызметінің жағдайын сипат-тайды, сонымен қатар, өндірістік шығындардың өнімді еткізуден түскен табыспен өтелуі тұрғысынан алғандағы оның тиімділігін көрсетеді. Басқаша айтқанда, бұл есептен кэсіпорынның өзінің негізгі қызметін қалаи орындап отырғандығын байқауға болады.

«Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп» кестесін жасау үшін сату жоспарының мәлімет-тері - өнімді әткізуден түскен және шығындар жоспарының мәліметтері - тұрақты және айнымалы шығындар сомалары қажет болады. төмен болады. Басқаша айтқанда, жоспарлай отырьщ, кәсіпкер өзінің барлық шығындарын жауып, пайда әкелетіндей табыс табу болып табылатын басты мін-детін шешуі тиіс. Егер кәсіпкер өз бәсекелестеріне қарағанда аз шығын жұмсап өнім өндіріп отырса, оның өнімді нарыққа шығару жөніндегі шығындарын арт-тыруға немесе бағаны төмендетуге мүмкіндігі бар.

Тек осы екі құжатты - «Бухгалтерлік баланс» пен «Қаржы шаруашылық қызмет нәтижесі туралы есепті» пайдалана отырып кәсіпкер халықаралық іскерлік тәжі-рибеде анағұрлым жиі қолданьшатын кәсіпорын тиімді-лігін сипаттайтын табыстылық, төлем қабілеттілігі және өтімділік көрсеткіштерін есептеуге мүмкіндік алады. Бұл құжаттардан өзгешелігі, Кэш-Флоу әдісіне негіздел-ген, ақша қаражаттары ағымының жоспарын жасауда «Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп» ақша қаражаттарының қозғалысын сипаттайды және кәсіпо-рын қызметін кезеңнен-кезеңге қарағандағы динамика-сын көрсетеді. Есеп айырысу шотындағы ақша қаражат-тарының қалдығы ақша қаражаттарының келуі мен ке-туі есебінен қалыптасады. Барлық түсімдер мен төлемдер «Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есепте» осы төлемдердіі^ жасалған күніне сәйкес уақыт аралығында көрініс табады. Бұл арада айта кетер бір жайт, еркін айырбасталатын валютамен келген барлық іүсімдер мен төлемдер, курс айырмасы бойынша тең-геге ауыстырылуы қажет. Шоттағы ақша қаражаттарының қалдығын кәсіпорындар төлемдер жасау үшін, алдағы кезеңдердің өндірістік қызметін қамтамасыз ету үшін, инвестицияларға, қарызды өтеуге, салық төлеуге және жеке тұтынуға пайдаланады.

«Қаржы шаруашылық қызметінің нэтижесі туралы есепте» кәсіпорын қызметі үш негізгі салаға бөлінген: 1) операциялық; 2) инвестициялық; 3) қаржылық.

Кәсіпорынның операцияльщ қызметі «Қаржы шаруа-щылық қызметінің нәтижесі туралы есепте» көрініс тапты.

«Инвестициялық қызметтен болатын ақша қаражат-тарының қозғалысы» бөлімінде сатып алынған активтер үшін төленген барлық төлемдер көрсетіледі, ал түсу көздері ретінде өндірісте қолданылмай тұрған, үзақ мер-зімді активтерді сатудан түскен түсім болып табылады.

«Қаржылық қызметтен болатын ақша қаражаттары-ның қозғалысы» бөлімінде түсімдер еСебінде кәсіпорын иелерінің салымдары, акционерлік капитал, ұзақ және қысқа мерзімді қарыздар, алымдар бойынша пайыздар есептеледі. Төлемдер есебінде қарыздарды өтеу, диви-денд төлеу саналады. Бұл бөлімде, көріп отырғанымыз-дай, меншікті капитал мен қарыз қаражатының құрамы мен мөлшеріндегі өзгерістер көрсетіледі.

«Ақша қаражаттары қозғалысы туралы есептің» әр бөліміндегі ақша ағымының сомасы сәйкес кезевдегі өтімді қаражаттардың қалдығын құрайды.

Әрине кәсіпорын капиталсыз жұмыс істей алмайды. Меншікті жәнс тартылған капиталдың мөлшерік, Кэш-баланс кәеіпорнн қызметінің барлық кезеңінде он бол-ган жағдайда, жеткілікті деп санауға болады. Кез кел-ген уақыт аралығында теріс шаманың болуы кәсіпо-рынның банкрот екендігін көрсетеді.

Инвестициялық жобаның тиімділігін талдауға қаты-сатын негізгі факторлар болып, операциялық қызметтен алынатын ақша ағымының және басқа табыстардың қоеындысы және инвестицияға жұмсалі ^л ан шығын мөл-шері танылады.

Жобаның өтелу күні болып, операциялық қызметтен алынған ақша ағымының жинақталған сомасы инвестицияға жұмсалған шығын мөлшеріне тең болған күн танылады.

Сонымен, «Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп» капиталға деген мұқтаждықты анықтау, кәсіпорынды қаржыландыру стратегиясын жасау және оның пайдалық тиімділігін бағалау үшін қажетті құжат болып табылады.

Инвестициялық жобаның тиімділік көрсеткіштерін екі негізгі топқа бөлуге болады.

Біріншісі - өндірістік қызметтің тиімділігінің және жобаны жүзеге асырып отырған кэсіпорынның ағымдық және болашақтағы қаржылық жағдайының көрсеткіш-тері;

Екіншісі - инвестиция тиімділігінің көрсеткіштері немесе Кэш-Флоу дисконтталған белгілері.

Өндірістік қызмет тиімділігінің көрсеткіштеріне жо-ғарыда сипатталған барлық активтер мен олардың құрамдас бөліктерінің табыстылығының салыстырмалы көрсеткіштері, іскерлік белсенділік көрсеткіштері, төлем қабілеттілігі және өтімділік көрсеткіштері жатады.

Нарықтық қатынастары дамыған елдерде инвести-циялық жсбалардың тиімділігін бағалауда шығынсыздық әдісін қодданады, өйткені бұл әдіс қаржылық ақітарат-тың аса маңызды элементтерінің бірі болып табылады. Кәсіпкерге сату көлемін өзгерткеннен, оның кәсіпорьшы қанша пайда табатындығын есептегеннен гөрі, сату көлемі қандай болған жағдайда оның кәсіпорны зиян шекпейтшцігін есептеген маңыздырақ. Басқаша айтқан-да _? зиянсыздық нүктесін табу қажет.

Зиянсыздық нүктесі - кәсіпкердің өз шығындарын жабатын белгілі бір уақыт аралығындағы сауда көлемінің деңгейі.