Жеке жылу орталығының жұмысынын зерттеу

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 43 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қазақстан Республикасында тұрғын уйлерді, ғимараттарды
жылуэнергиясымен қамту саласы адам өмірінде ең негізгі рөлі болып табылады.
Алайда елімізде ЖЭО-ры дамыған, бірақ жылу орталықтарын
автоматтандыруенді-енді дамып келуде. Сол себепті жеке жылу орталығында
температуранысапалы түрде реттеу, жылу тасымалдағыштың шығынын азайту
қазіргі таңдаөзекті мәселе болып табылады.
Жылумен жабдықтау жүйесі еліміздегі электрэнергия мен
жанармайқорларының ең ірі тұтынушысы болып табылады. Бұл жүйелердің
дурысжұмыс жасауы адамдардың енбек ету қабілетіне, көіңл-күйіне зор
әсертигізеді. Тұтыну тәртіптері, демек жылу энергиялық өндірістер
көптегенфакторларға тәуелді болып келеді: сыртқы ауа температурасы,
жылытыпжатқан ғимараттың жылутехникалық спасына, жылу көзінің және
жылудыңсипат`тамасына байланысты және т.б.
Жылу орталығын автоматтандыру тұрғын үйлердің,
ғимараттардыңтемпературасын жоғарғы сатыда реттеу, жылутасымалдағышты
тиімдіқолдануға және т.б, қол жеткізеді. Сонымен қатар жумыс жасау
персноланыназайтуға қол жеткізеді.
Автоматты программалық жүйесінде реттеуішті қолдану арқылы
келесіжетістікке қол жеткізе аламыз: Ғимарат ішіндегі түңгі уақытта
ауаныңтемпературасын төмендету, офисс және жұмыс ғимараттарында
демалысуақытында жылутасымалдағышты аз мөлшерде жіберу экономикалықжағынан
тиімді болып табылады.
Дипломдық жобаның тақырыбы жеке жылу орталығындатемператураны реттеу
жүйесін кұру болғандықтан, ең бастысы жылытужүйеісінің технологиялық
процессін қарастырып, түсіндіріп кетуіміз қажет.
Дипломдық жобада қарастырылатын тақырыптар мен қадамдар.
Екінші және үшінші бөлімдерде ең алдымен жылу жүйесінің қайнар көзін
қарастырамыз, ол ЖЭО- нан тұтынушыларға тасымалдау процессін сондай ақ
жылуды пайдалану процессін қарастырып кеткеніміз жөн. Сонымен қатар
жылытуға, желдетуге керек гидравликалық есептемелерді қарастырамыз.

1 Жеке жылу орталығының жұмысынын зерттеу

1.1 Жылу энергиясын өндіру,тасымалдау және пайдалану

Жылу көздері деп,табиғи және жасанды энергия түрлерін жылуэнергиясына
тұтынушыларға қажетті параметрлерге сәйкеспараметрлермен, айналдырып
беретін қондырғылар мен құрал – саймандаржиынтығын айтады.
Жылу тарату үшін пайдаланылатын жылуды шығаратын жасандыэнергия
түрлеріне электр энергиясы және өндіріс мекемелерінің
қалдықэнергоресустары жатады.
Қазақстанда және бүкіл әлемде қазіргі уақытта кеңіненқолданылатын жылу
көздері, қатты, сұйық және газ тәрізді органикалықотынды пайдаланады.
Негізгі жылу көздері болып электр энергиясын жәнежылуды қосып өндіретін
жылу электр орталықтары (Ж.Э.О) және жылуөндіруші қазандықтар болып
табылады. Ж.Э.О да электр энергиясын жәнежылуды қосып өндірген жағдайда
оған электр энергиясын конденсациялықэлектр стансаларында (К.Э.С) және
жылуды қазандықтарда бөлекөндіргеннен отын аз жұмсалады.
Алайда бұл жағдайда жылу көздері және жылу жүйелері үшінүлкен күрделі
шығындар талап етіледі , сондықтан технико-экономикалықойластыруларға
сәйкес жылу қажеттілігі 500- 800 МВт және онан да көпболған жағдайда Ж.Э.О
, ал жылу қажеттілігі онан төмен болғандақазандықтар пайдаланылады.
Станция циклында пайдаланылатын жұмыс денесінің түрінебайланысты Ж.Э.О-
ы бу турбиналы , газ турбиналы және бугазды болыпкеледі.
Қазіргі уақытта техникалық экономикалық көрсеткіштері
жоғарыбутурбиналық Ж.Э.О кеңінен таралған.
Соңғы жылдарда жылу тарату үшін күн энегиясын және ядролықотынды
пайдалану үшін көптеген жұмыстар жасалынуда.
Ядролық отын негізіндегі жылу көздеріне атом Ж.Э.О және
атомқазандықтары жатады.
Олардың өте үлкен орталықтандырылған жылу тарату жүйелеріүшін болашағы
зор, өйткені өте үлкен қуат бірліктері үшін экономикалықтиімді.
Күн энергиясының энергия көзі ретінде бірқатар артықшылықтарыбар,
таза, уақыты шексіз, тегін т.б. Бірақта оның кеңінен қолданылуынаоның
тығыздығының аздығы (өзіндік қуатының) және уақытқабайланысты бір келкі
еместігі сияқты техникалық қиындықтары кедергікелтіреді. Сондықтан күн көзі
энергиясын белгілі бір аудандарда ғанапайдалануға болады.
Жылумен қамтамасыз ету үшін жоғарыда аталған негізгі энергиятүрлерінен
басқа кез келген ортаның (ауа,су, топырақ т.б) төментемпературалы жылуын
(табиғи және жасанды) жылу насостары арқылыпайдалануға болады.
Жылу насостары электр, жылу және басқа энергияны пайдалануарқылы төмен
температура потенциалын жылу таратуға қажетті қуатқадейін көтере алады.
Бірақ та көп күрделі шығындар кетуіне байланысты ісжүзінде кеңінен
пайдаланылмаған.
Жылу жүйесі дегеніміз бұл жылу көздерінен пайдаланушыларғажылу
тасығыштар (бу немесе ыстық су) көмегімен тасымалданатын бірбірімен нығыз
және мықты байланыстырылған жылу құбырлары бөліктеріболып табылады.
Жылу жүйелерінің негізгі элементі болып бір бірімен дәнекерарқылы
байланыстырылған болат құбырлар болып табылады, оныңсыртында коррозиядан
және жылу жоғалтудан қорғайтын қаптаушықабаты болады, ол құбырлардың
салмағын және пайдалану кезінде болатынбасқа да әсерлерді көтеретін тіреуіш
конструкциялардан тұрады.
Жылу өткізгіштер бағыты ауданның жылу картасы бойыншагеодезиялық
түсірілім материалдары бар, жоспарланған жер үсті және жерасты жобалар,
топырақ қасиеттері , т.б. материалдар арқылы таңдалады.
Жылу өткізгіштердің жердің үстімен немесе астымен жүргізілуіжергілікті
жер жағдайына және техникалық – экономикалықдәлелдемелерге сүйеніп
таңдалады. Жер беті және жер асты суларыныңдеңгейі жоғары болғанда,
жобаланатын жылу тасығыш бағытында жерасты ғимараттары тығыз орналасқан
жағдайда , арық жыралар және теміржолды кесіп өтетін жағдайда көбінесе жер
беті бағытына басымдылықберіледі.
Олар сол сияқты өндірістік мекемелер аумағында энергетикалықжәне
технологиялық құбырлармен бірге ортақ эстакадалар және биіктіреуіштер
арқылы жіберіледі.
Жер асты бағытымен салыстырғанда, Жер үсті жылу өткізгіштерініңұзаққа
шыдамды және жөндеуге ыңғайлы екендігін айта кету керек.
Сондықтан жер асты жылу өткізгіштерін мүмкіншілігінше аз
пайдаланғанжөн.
Жылу өткізгіштер жүру бағытын (трассасын) таңдағанда біріншікезекте
жылу таратудың сенімділігі, қызмет көрсету персоналының жәнетұрғындардың
қауіпсіздігі , бұзылу және авариялық жағдайларды тез арадажою мүмкіншілігі
тұруға тиіс.
Жылу таратудың сенімділігі және қауіпсіздігі үшін жылу жүйелеріоттегі
өткізгіш, газөткізгіш , қысымы 1,6МПа- дан жоғары сығылған ауаөткізгіш
құбырлармен бірге жүргізілмейді. Өткел жоқ жерлерде жер бетіненшығып
тұратын камералар төбесі және желдеткіш шахталар биіктігі 0,4метрден аспауы
тиіс.
Жылу өткізгіштер ішін босату үшін оларды горизонтқа көлбеу
етіпорналастырады. Бу өткізгіш тоқтаған уақытта немесе қысым азайғануақытта
конденсат өткізгіштен бу өткізгішке конденсаттың өтіп кетпеуіүшін конденсат
өткізгіштен кейін , кері клапандар немесе затворларықойылуы тиіс.
Жылумен қамтамасыз ету – адамдардың тұратын немесе жұмысжасайтын
ғимараттарының жылы және ыңғайлы болуы жүйесі болыптабылады.
Жылумен қамтамасыз ету системасының классификациясы.
Жылумен қамтамасыз ету системасы жылу өндіру орнына
байланыстыбөлінеді:
● Орталықтандырылған (жылу энергиясын өндіру көзі ғимараттартобын
жылумен қамтамасыз етеді және тасымал құрылымдарымен, жылупайдалану
құрылғыларымен байланысты).
● Жергілікті ( пайдаланушы және жылумен қамтамасыз етуші бірғимараттың
ішінде немесе жақын орналасқан).

Жүйедегі жылу тасығыштың тегіне байланысты:
● Сулы
● Булы

Жылу жүйесінің жылумен қамту жүйесіне қосылу тәсілінебайланысты:
● Тәуелді (жылу генераторында қыздырылып жылу жүйесіарқылы
тасымалданған жылу тікелей жылу пайдалану құралдарынабарғанда).
● Тәуелсіз (жылу жүйесінде айналып жүрген жылу тасығыш,
жылуалмастырғышта жылу системасында айналатын жылу тасығыштықыздырады).

Ыстық сумен қамту системасының жылумен қамту системасынақосылу тәсілі
бойынша:
● Жабық ыстық сумен қамтуға керекті су суөткізгіш құбырданалынады және
жылуалмастырғышта жүйе суымен қыздырылады).
● Ашық ( ыстық сумен қамтуға керекті су жылу жүйесінен тікелейалынады)
Жылумен қамту системасының пайдаланушылары:
● Ғимараттардың жылу пайдаланушы санитарлық – техникалықжүйесі(,
желдету, ауаны салқындату, ыстық сумен қамту жүйелері)
● Технологиялық құрылғылар.

Жылуды жыл бойы пайдалану режиміне байланысты екі топқабөлінеді:
● Маусымдық , жылдың салқын мезгілінде (мысалы, жылусистемасы)
● Жыл бойғы , жылу жыл бойы керек болғанда (ыстық суменқамту
системасы).
Жылу пайдаланудың әр түрлеріне және ара қатынастарынабайланысты
пайдаланушылар үш түрлі топта болады:
● Тұрғын үйлер( жылуға және желдетуге маусымдық қажеттілікжәне ыстық
суға жылдық қажеттілік)
● Қоғамдық ғимараттар ( жылуға, желдетуге және ауанысалқындатуға
маусымдық қажеттілік)
● Өндірістік ғимараттар және қондырғылар, оның ішіндеауылшаруашылық
комплекстер ( жылу пайдаланудың барлық түрлері кіреді,мөлшерлік қатынастары
өндірістің түріне қарай анықталады.)

1.2 Жылу энергиясы шығындарының классификциясы

Кез келген жүйенің, соның ішінде жылу энергетикалық,
жұмысыныңпайдалылығына бағалау үшін ортақ физикалық көрсеткіш пайдалы
әсеркоэффициенті (П.Ә.К) қолданылады. (П.Ә.К)-нің физикалық мәні –жұмсалған
энергияның алынған пайдалы жұмысқа (энергия) қатынасы.
Жұмсалған энергия , өз кезегінде , пайдалы жұмыс (энергия) және
жүйепроцесінде пайда болатын шығындардың қосындысы болып табылады.
Сонымен , жүйенің (П.Ә.К)-ін арттыруға (яғни айтқанда
үнемділігінарттыруға) жұмыс процесінде пайда болатын туынды емес
шығындардыазайту мен ғана қол жеткізуге болады. Энергия үнемдеудің басты
мақсатыосы болып табылады.
(П.Ә.К)Кез келген жылу энергетикалық жүйені сараптама жасау үшінбасты
үш бөлікке бөлуге болады:
1. Жылу энергиясын өндіру бөлігі (қазандық).
2. Жылу энергиясын тұтынушыға тасымалдау бөлігі (жылужүйесінің
құбылары).
3. Жылу энергиясын тұтыну бөлігі.
Бұл аталған әр бөліктердің өзіндік туынды емес шығындары болады,осы
шығындарды азайту энергияны үнемдеудің басты функциясы болыптабылады. Әр
бөліктерді жеке қараймыз.
Бұл бөлімшенің басты тізбегі қазандық құрылымы болып табылады,оның
функциясы отынның химиялық энергиясын жылу энергиясына айналдыру және оны
жылу тасығышқа беру болып табылады. Қазандық қондырғысында бірқатар физика-
химиялық процесстер жүреді, олардың әрқайсысының (П.Ә.К) болады. Және
қандай жоғары дәрежеде жетілдірілген болса да кез келген қазандық
қондырғысы осы процесстерде отын энергиясының белгілі бір бөлігін
жоғалтады. Бұл процецесстердің қарапайым схемасы суретте көрсетілген.
Жылу энергиясын өндіру бөлімшесі ( қалыпты жұмыс жағдайындағы
шығындар).

Сурет 1.1. Қалыпты жұмыс жағдайындағы шығындар.

Қазандық қондырғысының қалыпты жұмыс жағдайында жылу энергиясын
өндіруде әрқашанда үш түрлі шығын болады:
Отынның толық жанбауы және кететін газдар (әшиінде 18% артық
емес),Қазандық қаптамасы арқылы кететін энергия (4% -тен артық емес)
жәнеқазандықты үрлеу үшін және қазандық қажеттілігіне кететін шығындар(3%)
Жылу шығындарын көрсететін бұл цифрлар жаңа отандыққазандықтар үшін
(П.Ә.К) 80 -85% -ке жетеді. Бұлардағы шығындар атаулары жоғарыда
айтылғандай.
Қазандықтан жылу тасығышқа берілген жылу энергиясы, жылутрассасына
беріледі және әрі қарай тұтынушыға барады.
Бұл бөлімшенің П.Ә.К-і әдетте былай анықталады:
- Жылу құбырлары арқылы жылу тасығышты қозғалтатын жүйенасостары
П.Ә.К.
- Құбырларды қаптау және жатқызу тәсілдеріне байланыстытуындайтын жылу
энергиясы шығындары ойластырылып жобаланған жәнеқысымы қалыпқа келтірілген
жылу трассасы жүйесінде, оңғы тұтынушыжылу энергиясын өндірушіден 1,5 – 2км-
ден аспайды және бұл жағдайдашығын 5-7% - тен аспайды.
Алайда:
● П.Ә.К-і төмен отандық қуатты жүйе насостарын пайдалану іс жүзінде
электр энергиясының артық шығынына әкеліп соқтырады.
● Жылу трассасы құбырларының ұзындығы артқан сайын жылуқұбырларының
қаптамасының сапасы жылу шығындарының көлеміне әсеретеді.
● Жылу трассасының гидравликалық бір қалыпқа келтірілуі ,
оныңүнемшілдігінің басты факторы болып табылады. Жылу трассаларындашығын5
-7% -ден аспауға тиіс, бірақ іс жүзінде олар 25% және онан дажоғары болуы
мүмкін.

Жылу пайдаланушы нысандардағы шығындар.
Ғимараттардың жылу жүйесі және (ЫСҚ) ыстық сумен қамтылуы.Жылу
энергетикалық жүйелердегі жылу шығындарының ең негізгіқұрамы пайдаланушы
нысандарда болып табылады.
Бұл шығындар көзге көрінбейді, сондықтан олар ғимараттардың
жылупункттерінде жылу энергиясын есептегіш құралдар пайда болғанда
ғанаанықталады, яғни айтқанда жылу есептегіш. Отандық жылу
жүйелеріндегіүлкен тәжірибеге сүйеніп жылу энергиясының туынды
емесшығындарының негізгі көздерін айтуға болады.
Ең кең тараған жағдайда бұлар:
● Жылудың жылу системасында пайдаланғыш нысандарғабіркелкі бөлінбеуі
және нысанның ішкі жылу жүйесінің тиімсіздігінен (5-15%).
● Жылу жүйесіндегі жылыту мен ауа райы жағдайыныңсәйкессіздігі(15-
20%). Ы.С.Қ жүйесіндегі ыстық судың қайтып айналыпкелмеу салдарынан 25%
жылу жоғалады.
● Ы.С.Қ жүйесіндегі бойлердегі ыстық суды реттегішболмауынан
(Ы.С.Қ15%).
Жоғарыда аталған шығындардың болуы және өсуінің басты қосалқысебебі
жылу пайдаланушы нысандарда пайдаланылған жылу мөлшерінесептегіш
құралдардың болмауы. Нысанның жылу пайдаланушының анықкөрінісінің
болмауынан энергия үнемдеу үшін жасалынған іс- шаралармәніне
түсініспеушілік туындайды.

1.3 Жылу жүйелерінің режимдері және гидравликалықесептемелері

Жылу жүйеіндегі су құбырларының диаметрін анықтау үшін жүйесуының
есепті шығыны жылудың сапалы босатылуы жағдайында жылу, желдеткіш және
ыстық су үшін әр бөлек төмендегі формула бойынша анықтау керек.

Судың есептегіш шығыны , кгс мына формула бойынша анықталады:
А) жылытуға

Gomax= 3,6Qomaxс(τ1 – τ2) (1.1)

Б) желдетуге

Gvmax = 3,6Qvmax с(τ1 – τ2) (1.2)

В) ашық жылу тарату жүйесіндегі ыстық суға :

орташа – Gh m = 3,6Qh mс(τ1 – τ2) (1.3)

максимальды - Gh max = 3,6Qh maxс(τh – τc) (1.4)

г) жабық жылу тарату жүйесінде ыстық суға:

орташа, сужылытқыштар параллель жалғанғанда

Gh m = 3,6Qhmс(τ1 – τ3) (1.5)

Максимальды

Ghmax = 3,6Qhmaxс(τ1 – τ3) (1.6)

Орташа, сужылытқыштарекібаспалысхемаарқылыж алғанғанда

Ghm = 3,6Qhmс(τh – τc) (1.7)

Екі құбырлы ашық және жабық жылу тарату жүйесінде жылу тарату сапалы
жүргізілген жағдайда жүйе суының жалпы есептік шығынын мына формуламен
есептеуге болады.

G = Ghmax + Ghm (1.8)

К3 коэффициенті ыстық судың орташа шығынының бөлігін есепке алады, оны
жылыту ауыртпалығына байланысты реттегенде 1.2 таблицасы бойынша алу керек.
Жылытумен ыстық сумен қамту қосарланғандағы реттеуде К3 коэффициенті 0-
ге тең.

Кесте 1.1

Жылу тарату жүйесі жылу К3 коэффициентінің мәні
ағынымен
Ашық ,Мвт
100 және жоғары 0,6
100 ден төмен 0,8
Жабық Мвт
100 және жоғары 1,0
100 ден төмен 1,2
Екерту. Жабық жылу тарату жүйесін реттеу үшін жылыту мен жылу ағыны 100Мвт
–дан кем жағдайда банк-аккумляторлар болған жағдайда тұтынушылар үшін К3
коэффициентін 1 деп алу керек.

Ашық жылу тарату жүйесіндегі екі құбырлы сулы жылу жүйесініңқайту
құбырындағы максимальды су шығыны формуласындағы судыңесепті шығынының 10%
көлемінде алынады.
Беруші және циркуляциянық құбыр желілерінің диаметрін анықтауүшін
есептік су шығыны және ыстық су жүйесіндегі гидравликалық есептерСНи
П2.04.01-85 сәйкес анықталуы тиіс.
Бу жылу жүйелеріндегі , мекемелерді әр түрлі тәуліктік жұмысрежимімен
қамтамасыз ететін будың қосынды есептік шығыны, сm – цуг r,максималдық
сағаттық шығындардың сәйкес келмеуімен анықталады.
2N Бу шығынының тәуліктік шығынының жобалық тәуліктік графигіболмаған
жағдайда бу шығынының қосындысына 0,9 төмендеткішкоэффициентін қолдануға
болады.
Қаныққан бу буөткізгіштері үшін есептік шығын қосындысындақұбырлардағы
жылу шығынының орнын толтыру үшін қосымша бумөлшері есепке алынуы керек.
Жылу жүйесі құбыр желілерін есептеу үшін формула 4 қосымшадаберілген.
Болат құбырлардың ішкі бетінің эквивалентті бүдірлерін:
Булы жылу жүйесі үшін - к ,= 0,0002м
Сулы жылу жүйесі үшін – ke = 0,0005м
Ыстық су жүйесі үшін - ke = 0,001м.

Эквиваленттілік бүдіршектердің мұнан жоғары шамаларын қолданутек
олардың нақты көлемін арнайы тексерулермен анықталғандапайдаланады. Сулы
жылу жүйелерінің гидравликалық есептеулеріндеүйкелістен болатын меншікті
қысым шығыны техника экономикалықесептеулер арқылы анықталады.
Жұмыс істеп тұрған жылу жүйелерін есептегенде қысымның меншіктішығынын
тәжірибе негізіне сүйеніп алуға болады.
Булы жылу жүйелерін жылу көзі мен тұтынушы арасындағы
қысымайырмашылығы бойынша есептеу керек.
Беруші және кейін қайтушы құбырлар диаметрлерін екі құбырлы сулыжылу
жүйесінде жылытуға, желдетуге және ыстық суға біріктіріліп берілгенжағдайда
бірдей қылып алынуы керек.
Құбырдың шартты өту диаметрі Dy жылу тасығыштың есептішығынына
қарамастан жылу жүйелерінде 32мм-ден кем болмауы тиіс,ыстық судың айналмалы
құбырлары үшін 25мм-ден кем болмауы керек.
Жылу тасығыш су болған жағдайда жүйедегі тұрақты қысым жылу
көзіқұрамындағы рұқсат етілген қысымнан аспауы тиіс.
Егер тұрақты қысым рұқсат етілген шамадан асатын болса, сулыжылу
жүйесін, тәуелсіз аймақтарға бөліп тастау керек. Жүйелерді тұрақтықысымды
ұстап тұру үшін , жылу көзінен ағытылған жағдайда , бөлужүйелерінде көрші
аймақтардың жылу жүйесінен қосымша су беретінжабдықтар қарастырылуы тиіс.
Тұрақты қысым шартты түрде судың температурасы 1000С дейінанықталуы
тиіс.
Жүйе айдағыштары жұмыс істеп тұрған жағдайда сулы жылужүйесіндегі
беруші құбырлардағы су қысымы , беруші құбырлардың кезкелген нүктесінде су
қайнап кетпейтіндей жағдайда болуы керек және дежылу көзі жабдығында ,
тұтынушылар жүйесі құралдарында.
Жүйе айдағыштары (насостар) жұмыс істеп тұрғанда сулы
жылужүйелеріндегі кері айдау құбырларындағы су қысымы артығырақ
болуыкерек(0,05МПа –дан кем емес) жергілікті жүйелерді толтыруы керек
жәнетұтынушылар жүйесінде гі қысымнан аспайды.
Сулы ашық жылу жүйесіндегі кейін айдау құбырларындағы суқысымы жазғы
маусымда сол сияқты беруші айналмалы құбырларда ыстықсумен қамту үшін
тұрақты қысымнан кем дегенде 0,05 МПа артық етіп алукерек. Жүйелік, қосымша
беруші, қосымша айдаушы және араластырушынасотардың сорушы патрукбасындағы
судың температурасы және қысымынасос конструкцияларының шыдамдылығы шегінен
аспауы керек.
Сулы жылу жүйелерінің гидравликалық режимін (пъезометриялықграфик)
жылу беру маусымы, жазғы маусым және төтенше жағдайлар үшінбөлек есептелуі
керек. Ашық жылу беру жүйесі үшін қосымша екі режимжасалады:
Жылу беру маусымында беруші және қайтушы құбырлар үшінмаксималды су
тарту жағдайында.
Ашық жылу тарату жүйесінде гидравликалық режим жасау үшін сушығыны,
кгс , максималды су алу жағдайында, беруші және қайтушықұбырларда мына
формула бойынша анықталады.

Gd =Gomal + Gymax +k4Ghm (1.9)

Мұнда let – судың ыстық су жүйесіндегі есептелген орташа сушығынын
есепке алатын, жылу босатудың температуралық кестесіне жәнежылу жүйесінен
су алу режиміне де байланысты коэффициент.

Кесте 1.2

Су алу Құбырлар K – коэффициентінің орталықтандырылған
режимі жүйенің сапалы реттелген жағдайында
Жылыту ауыртпалығында Ыстық су және жылыту
ауыртпалықтары
біріктірілген жағдайда
Максималды
Беру Беру 1 1,4
құбырлары
бойынша
Қайту -1,4 -1
Қайту Беру 0,6 1,2
құбырлары
бойынша
Қайту -1,8 -1,2

Жылыту және жазғы маусымдар үшін жүйе насостар тегеурінін жылукөздері
қондырғыларындағы қысымдар қосындысына тең етіп алу керек,беруші және
қайтушы құбырлар үшін жылу көзінен ең қашық орналасқантұтынушы және
пайдаланушы жүйесінде (жылу пункттеріндегі жәненасостардағы шығындарды
қосқанда) есепті су шығындары қосындысына тең.
Беруші және қайтушы құбырлардағы қосымша су айдаушы насостартегеурінін
пъезометриялық графиктер бойынша құбырлардағы судыңмаксималды шығыны
бойынша жылу көздері қондырғылары жәнеқұбырларындағы гидравликалық
шығындарды есепке ала отырады.
Жылу жүйелерінде қосымша айдау насостары орнатылған жағдайдажылу
көздеріндегі жүйе насостары тегеурінін қосымша айдаушы насостардыңжұмыс
тегеуріні шамасына азайту қажет.
Қосымша су беруші насотар тегеуріні жылу жүйесіндегі тұрақтықысымның
ақталуын қамтамасыз ету жағдайына байланысты болады жәнежүйе насостары
жазғы және қысқы маусымдар үшін тексеріліп тұрылуықажет.
Ескерту. Жазғы, қысқы (жылу берілетін, жылу берілмейтін) маусымдаржәне
тұрақты режим үшін әр түрлі тегеуріндегі насостарды топтапорналастыруға
болады. Аралас айдаушы насостар тегеурінін насосжанындағы түйіндегі беруші
және қайтушы құбырлардың қысымының еңүлкен айырмашылығы бойынша анықтайды.
Жүйелік және қосымша насостардың өнімділігін:
а) ашық жылу тарату жүйесі үшін насостар(17) формула
бойыншаанықталатын су шығыны есебінің қосындысы бойынша анықталады.

б) жылу беру маусымында ашық жылу тарату жүйесі үшін беруқұбырларында
(20) формула бойынша k4 =1,4 болғанда су шығыны есебініңқосындысы бойынша
анықталады;
Қайту құбырларындағы қосымша айдау насостары үшін k3 =0,6жағдайында
(17) формула арқылы анықталады.
в) ашық және жабық жылу тарату жүйелерінде жылу бермеумаусымында
–ыстық суды шығынының максималды мәнімен (19) формулаарқылы.
Ескерту. Ашық жылу тарату жүйесіндегі жүйе насостарыныңөнімділігін
анықтағанда вакуум дэараторларына қажетті су мөлшерініңқосымша шығынын
есепке алынуын тексеру қажет.
Жабық жылу тарату жүйесіндегі қосымша айдау жұмыс
насостарыныңөнімділігін жылу жүйесінен ағып кететін суды толтыру
шығынынаесептелген су мөлшеріне тең етіп алу керек( 23* қосымша), ал
ашықжүйелерде ыстық судың максимальды су шығыны (формула(12)) және
ағыпкететін судың орнын толтыруға кететін шығын (қосымша23*)қосындыларына
тең деп алынады.

Насостар саны:
● Жүйелік – екіден кем емес, біреуі - қосалқы біртоптағы бесжұмыс
насосы үшін қосалқы насос қондырмауға да болады;
● Қосымша және аралас айдаушы – үштен кем болмайды, біреуіқосалқы және
де қосалқы насос жұмыс насостарының санына қарамайды.
● Қосымша су беруші насостар - жабық жылу тарату жүйесіүшін екеуден
кем емес, біреуі қосалқы, ашық жүйе үшін үшеуден кем емес,біреуі қосалқы
болып табылады.

Сулы жылу жүйесін бөлу түйіндерінде аймақтарға бөлгенде жабықжылу
тарату жүйелерінде бір қосымша су беруші насос қосалқысызқондыруға рұқсат
етіледі, ал ашық жүйелерде – бір жұмыс және бір қосалқынасос орнатуға
болады.
Насостар саны олардың жылу жүйесінде бірігіп жұмыс істеуі
арқылыанықталады. Жүйелік насостар тегеурінін анықтағанда, екі құбырлы
сулыжылу жүйесінің қысым айырмашылықтарын (жылыту жүйесіне элеваторарқылы
қосылғанда) жергілікті жүйеге қосылар жердегі қысым шығынына(1,5
коэффициентпен,бірақ 0,15МПа –дан кем емес) тең деп алу керек.

1.4 Үйлер мен ғимараттардағы энергия үнемдеу жүйесі

Тұрғын, қоғамдық, өндірістік, өнеркәсіптік ғимараттардағы ауажағдайына
қойылатын басты талаптар, сол сияқты зиянды бөлінділері барбөлмелердегі ауа
алмасуының ұйымдастырылуының басты міндеті –ауаперделерінің жылыту ,
желдету ( өзіндік және сормалы) және ауа тазартқышжүйелерімен сыртқы ауа
параметрлері есебінің шамасында болуы керек.

1. Жылыту жүйесінің периодты жұмыс режимі жылыту жүйесініңпериодты
жұмыс режимін өндірістік, азаматтық, оқу, спорт, сауда,
әкімшілікқұрылымдарында жұмыс үшін толық емес тәулік және апта
күндеріпайдаланылады, бұл жерлерде жұмыс емес уақытта бөлме
ішітемпературасын төмендетуге болады. Жылыту жүйесі режимінде тәулікішінде
үш түрлі уақыт кезеңі бар:
● Негізгі – жұмыс режимі,бұл уақытта температура мен
ылғалдыңтапсырылған параметрлері ұсталынады.
● Кезекші режим, бұл уақытта жылыту жүйесінің негізгірежимінен
температураны төмендетіп ұстау режиміне көшіріледі.
● Жедел ысыту режимі, бұл жағдайда жылу жүйесі
бөлмелердесалқындатылғаннан кейін жедел түрде ысытылады.

2. Бөлмелерді айналымнан шыққан (рециркуляция) ауа жылуыменжылыту.
Айналымнан шыққан (рециркуляция) ауа жылуын рециркуляция
рұқсатетілетін, сол сияқты жоғарғы ауа қабаты 300С –тан жоғары ауа
берілуқашықтығы 15м-ден артық емес өндірісте пайдалану ұсынылады.
Қыздырылған ауа өндірістік бөлменің жоғарғы зонасынан алынып,
шаңнантазартылып,желдеткішпен ауа құбырлары арқылы кигізбеге
насадок(цилиндр немесе саңылау формалы) айдалады. Энергия үнемдеу
алынғанауаның жылуын утелизация жасау арқылы жүреді.
Айналмалы регенеративті ауа жылытқыштар жүйеден сормалы жәнекүштеп
қуатын ыстық ауаны утилизациялауға арналған. Айналмалырегенеративті жылу
алмастырғыш тар секторларғ бөлінген цилиндр қалыптасболады. Цилиндрдің
ішінде регенератор осінде айналатын, біртегіс немесебүдірленген әр түрлі
фигурадағы металл жапырақтармен толтырылғанқондырмалар орналастырылады,
яғни айтқанда, тор, шойын және керамикашарлары т.б. Жылу алмастырғыштың
көлденең қимасы өз орнын үнеміөзгертіп тұратын үш бөлікке бөлінген:
Бірінен жылы ауа өтеді, екіншісінен жылытылған салқын ауа, алүшінші
кішкентай бөлігі бір камерадан екінші камераға өткенде пайдаболатын лас
ауаны шығаратын үрлеу камерасы немесе шлюз болыптабылады.
Қондырмалар арқылы кезегімен бірде ыстық, бірде суық ауа өтеді.
Келетін ауаға берілетін жылу жылы және салқын ауа тізбегіндеболатын
жинақталған масса ( жоғары жылу сыйымды) арқылы іскеасырылады.
Ауа арқылы жылыту жүйесі тұрғын, қоғамдық, өндірістік,ауылшаруашылығы
ғимараттарында және қонақ үйлерде пайдаланылады,мұнда жылыту функциясы
желдету арқылы іске асырылады.
Жылыту үшін пайдаланылатын ауа калориферлерде немесеауажылытқыштарда
ыстық су, бу, ыстық ауа немесе басқа жылытутасығышарқылы қыздырылады.
Массалы жылуалмастырғыш екі жолмен іскеасырылады:
1. Қыздырылған ауа арнайы ауа таратқыш торлы каналдар арқылыбөлмеге
беріліп ішкі ауамен араласады.
2. Ыстық ауа бөлмені қоршаған ішкі каналдар арқылы қозғалады,мұнымен
бөлме қабырғаларын жылытады, онан жылу бөлменің ішкіауасына беріледі.

1.5. Желдету және ауа тазарту жүйесі жұмысының периодтырежимі

Желдету және ауа тазарту жүйесі жұмысының периодты режиміауаның
температурасын, ылғалдылығын және газдың құрамын тұрақтандыруүшін
қолданылады. Олар қызмет көрсететін үлкен көлемді қоғамдықбөлмелерде (көру
залдары, сауда, спорт, күту залдары) өте тиімді болады, бұлжерлерде
температура, ылғалдылық және ауа құрамы (оттегі мен көміртегі) бір мезгілде
өзгеріп тұрады.
Екі құбырлы горизонталь жүйе(1.1 сурет) жоғарғы және төменгітаралымды
болады. Төменгі таралымның тағы бір артықшылығы:
Жылыту жүйелерін құрылыстар қабатының салынуына қарайкезегімен қосуға
болады.
Екі құбырлы вертикаль схемалар өзгермелі қабатты үйлердепайдаланылады.
Әрине, екі құбырлы схемалардың қандайы болса да, бірқұбырлы горизонталь
таратылымнан қымбатқа түседі, бірақ ыңғайлылықжәне қазіргі заманғы интерьер
дизайны үшін екі құбырлы схемағаартықшылық беруге болады.

Сурет 1.2 Горизонталь екі құбырлы жылыту жүйесінің схемасы.(1. Стояк;
2. Қыздырғыш құрал; 3. Реттеуші кран; 4. Ауа шығарғыш; 5. Реттеуші
арматура; 6. Кері қайтар су магистраль.)
Батыс әлемінде ең көп таратылған бір құбырлы емес, екі құбырлы жылыту
жүйелері.Екі құбырлы жүйеде(1.1, 1.2, 1.3 сурет) әрбір қыздырғыш құрал екі
құбырға жалғанады: бірімен ыстық су келеді , ал екіншісімен салқындаған су
кетеді, сонымен бірге барлық жылыту құралдары бір-бірімен параллель және
тең құқылы болады. Магистралды құбыр өткізгіштердің жүргізілу орнына
байланысты жүйелер жоғарғы таратылымды (1.2сурет), егер де ыстық (беруші)
магистралі барлық жылыту құралдарынан жоғары өтетін жағдайда және төменгі
таратылым (1.3сурет) беруші және қайтушы магистралдар барлық жылыту
құралдарынан төмен деңгейде өтеді.

Сурет 1.3 Жоғарғы таратылымды екі құбырлы вертикаль сумен жылыту -
жүйесі.

1.3-суретте екі құбырлы вертикаль жылыту жүйесінің жоғарғы таратылымды
қыздыру құралдарына бір жақты және екі жақты жалғану схемасы берілген.
Жылу пунктінен ыстық су басты стоякқа беріледі, сонан соң горизонталь
магистраль арқылы стояктарға онан жылыту құралдарына таратылады.
Салқындаған су қыздырғыш құралдардан ортақ кейін қайту стоягы арқылы кейін
қайту магистралы мен жылу пунктіне барады.

Горизонталь магистралдар 0,002 еңкіштікпен жүргізіледі. Горизонталь
құбырлар еңкіштігі жүйедегі ауаның жоғарғы нүктелерде орналасқан ауа
шығарғыштар арқылы шығып кетуін қамтамасыз етуі қажет. Жылыту құралдарын
байланыстыратын құбырлардың орналасуына байланысты жүйелер вертикаль, бұл
жағдайда құралдар вертикаль стоякқа жалғанады және горизонталь орналасқан
құбырларға жалғанады.

Сурет 1.4 Төменгі таратылымды екі құбырлы вертикаль сулы жылыту
жүйесі. (1. Ыстық су магистралы; 2. Ыстық су стояктары; 3. Қайту суы
стоягы; 4. Құралдағы крандар; 5. Қыздыру құралдары; 6. Ауа шығарғыш; 7.
Кері қайту магистралы

Төменгі таратылым жүйесінде магистрал сызығы жүйенің төменгі жағына
орналастырылады.
Стояктар арқылы су төменнен жоғары қарай қозғалады, жүйелер ауаны
шығару жоғарғы қыздырғыш құралдарда орналасқан ауа крандары арқылы іске
асырылады, немесе арнайы ауа сызығында не болмаса стояктарда орналасқан
автоматты ауа шығарғыштар арқылы жүзеге асырылады.
Бір құбырлы жүйелерге қарағанда, екі құбырлы жүйе жылуды тікелей
үнемдейді. Егерде бөлме қатты қызып кетсе, термостат қыздырғыш құралдарға
берілетін жылу тасығышты азайтады немесе тоқтатады.
Қыздырғыш құралға бармаған жылу тасығыш көрші бөлмедегі қыздыру
құралдарына барып оны қатты ысытып жіберсе бұл бөлменің термостаты жабылып
қалады. Сөйтіп артық жылу тасығыш айналымнан шығарылады.
Минимум режимінде екі құбырлы жүйеге түсетін жылу тасығыш тек қана
реттелмейтін стояктар арқылы айналады (баспалдақтар клеткасы, лифті
холлдары, пәтераралық дәліздер). Бұл тұрғыдан алғанда екі құбырлы жүйелер
бір құбырлыға қарағанда әлдеқайда прогрессивті.

2 Жеке жылу орталығындағы температураны реттеу жүйесін жобалаудың
принциптерімен танысу

2.1 Жеке жылу орталығы (ЖЖО)

Жылу орталығы қойылатын талаптар: Жылу орнын ауа алмасуменқамтамасыз
ету қажет. Жылу орнындағы төбенің биіктігі 2,5 м-ден кем емес.
Кіріс бөлігіндегі аралықтың ені 90 см. Жылу орны
ғимаратындажылутасымалдағышты ұқыюға немесе жабдықтардан жоюға
арналғанканализация қарастырылуы керек. Жылу орны ғимаратының
қабырғаларысылақталған, едені тегістелген, шаңнан тазартылған және еденнен
10 смбиіктікте гидроизоляцияланған. Жылу орнындағы ауа температурасы +5
гр.С-тан кем емес. Жылу орны ғимараты басқа ғимараттардан алыс
орналасқан,отқа төзімділігі 0,75с қабырғалармен қоршалған, ал конструкцияға
отынныңтаралу шегі нөлге тең болуы керек.
Жеке жылу орны ыстық сумен, жылумен жабдықтауға немесе
әртүрліөндірістік кешендерді, тұрғын үй-коммуналды шаруашылық
нысандарынжәне тұрғын үйлерді желдеткішпен қамтамасыз етуге арналған.
Жүйеніңжұмыс істеуі үшін жылутасымалдағыш пен су құбырының суын қосу
керек,сонымен қатар циркуляциялы насостарға электрэнергиясын жеткізу қажет.
Кіші жеке жылу орындары кіші құрылымдағы бір шаңырақтан тұратынүйлерге
арналған, олар орталық жылумен жабдықтау желілерінеқосылған.Олар ГВС
суларын қыздыруға және қуаттылығы40 кВт ғимаратты жылытуға есептелген.
Үлкен жеке жылу орындары көпқабатты және үлкен үйлерге арналған.
Жеке жылу орнының қуаттылығы 50 кВт - 2 МВт.

Автоматтандырылған жеке жылу орындарының артықшылығы:
● Жылу желісіндегі құбырлардың жалпы ұзындығы 2 есе азаяды.
● Жылу желілеріне жұмсалатын қаржы, сонымен қатар құрылысжәне
жылуизоляциялық материалдарға кететін шығын 20—25%-ға азаяды.
● Жылутасымалдағышты құюға кететін электрэнергияның шығыны20- 40%-ға
азаяды.
● Нақты абонентке берілетін жылуды тұндырып реттеудіавтоматтандыру
арқылы жылытуға кететін жылуды 15% үнемдейді.
● Ыстық суды тасымалдау кезіндегі жылудың жойылуы екі есеазаяды.
● Жылу желісін ыстық сумен жабдықтайтын құбырларды жоюарқылы желідегі
апаттық жағдайлар азаяды.
● Автоматтандырылған жылу орны жабық түрде жұмысістегендіктен,
квалификацияланған қызметкерлер қажеттіліг азаяды.
● Жылутасымалдағыштың желі суының, жылыту жүйесінің суыжәне су құбыры
суының қысымы мен темпеарутрасын, жылытылатынғимараттағы ауа температурасы
мен сыртқы ауасы сияқты параметрлерінбақылай отырып, автоматты түрде өмір
сүру жағдайы жақсарады.
● Әрбір ғимаратта пайдаланылған жылу арнайы қондырғыменесептеледі және
нақты өлшенген шығын бойынша төленеді.
● үйдің ішкі жылыту жүйелерінде құбыр диаметрлерінің кішіболуына
байланысты, бейметалл материалдарды қолданудың әсеріненшығындар азаяды.
● Жылу үнемделеді, монтажға кететін шығындар зауытта
толықорындалғандықтан азаяды. Өзін өзі өтеу мерзімі екі жылдан аз.
Жылуэнергиясы 20-30 %-ға дейін үнемделеді.

Сурет 2.1 ЖЖО-ны таңдау бойынша негізгі техникалық шешімдер

2.1 суретте жылу орнының принциптік схемасы келтірілген. Негізгі
жабдықтардың функционалдылығын қарастырамыз.
1 – өшіретін арматура. Жылу орнына болатты тиекті арматура- арнайы
шарлы крандар немесе бұрышты жапқыштарды енгізу қарастырылған.
2 –батпақалқан; 3 – фильтр. Эксплуатация талаптары бойынша көптеген
автоматты жабдықтарға сапалы жылутасымалдағышты пайдалану қажет.
Мұндай мәселені қатты бөлшектерден тұратын дәстүрлі гравитациялы
тұнбалар шеше алмайды. Сондықтан батпаққалқаннан кейін торлы фильтрді
орнату қарастырылады. Қысымның төмендеуі бойынша фильтрді тазалау
қажеттігін анықтау үшін манометрлер қарастырылған.
Батпаққалқанды орнату орны –жылу орнын енгізу кезінде өткізілетін
құбырларға; кері құбырларға су мен жылу ағындарының шығындарын ескере
отырып насостың және қондырғылардың алдына орнатады. Батпаққалқан мен
фильтрді насос алдына орната отырып жылыту жүйесін ластанудан – болатты
құбырлардың тотықтанудан, жылдар бойы шойынды радиаторлардан тазартылатын
қалыптау массасынан қорғайды.
4 – шығын өлшегіш. Жылумен жабдықтайтын ұйымдардың талаптары бойынша
шығын өлшегіштерді жеткізетін және кері құбырларға бір уақыттаекі құбырлы
немесе бір, төрт құбырлы жылумен жабдықтау жүйесінде орнатуқарастырылған.
5 – жылу есептегіш. Шығын өлшегіште 4 өлшенге шығын мен будатчигіндегі
6 әртүрлі температура негізінде, пайдаланылған жылуэнергиясын есептейді.
6 – жылутасымалдағыш температурасының датчигі.
Жылутасымалдағыш температурасына пропорциялы түрде қарсы
өзгеретін,қарсылық термометрінен тұрады. Бұл үшін платиналы
өткізгіштердіпайдаланады, олар сызыққа байланысты болады.
7 – қысым айырма реттегіш (ҚАР). Жылу желісін гидравликалық
қайтареттеуден қорғайды. Жылыту жүйесін жылу желісіндегі
қысымныңтербелісінен қорғайды. Қысым айырмасын ұстап тұрады және жылу
ағынын 8реттегіштің клапанында тұрақты сыртқы беделін ұстап тұрады,
реттеугеыңғайлы жағдай жасайды. 8-бен бірлесе отырып,
абоненттегіжылутасымалдағыштың максималды шығынын шектейді. Клапанның
8электржетегінің механикалық жұмысқа қабілеттілігімен қамтамасыз етеді.
Егер реттегіш 7 жоқ болса, жылу желісіндегі қысымның тербелісі
реттегішжетегіне 8 беріледі, ол оның жұмысқа қабілеттілігін нашарлайды.
Нашар әдісжетектің көмегімен құбырдағы қысымды арттыру. Егер жетекте осы
уақыттаөшіретін қорғанысы болмаса, ол жанады немесе бұзылады.
Жетектердешамадан тыс күштерден қорғайтын функция бар. Пайдаланылатын
клапандарэлектр қуаты жойылғанда бекітпеде уақытша орналасады.
8 – жылу ағынын реттейтін клапан. Жылу желісіненжылутасымалдағыштың
берілуін суық жылутасымалдағышпен аралстыруүшін өзгерте отырып, жылыту
жүйесінің кіріс бөліміндежылутасымалдағышқа қажетті температурамен
қамтамасыз етеді. Клапанэлектр жетегімен реттеледі, ол электронды
реттегішпен басқарылады.
9 – электронды реттегіш . температура датчигі 10 бойынша
жылытужүйесінің кіріс бөлімінде жылутасымалдағыштың температурасын
басқарады.
Реттеуді бағдарланған температуралы график бойынша сыртқы
ауатемпературасының көрсеткіштері мен сыртқы ауа
температурасыныңдатчиктерінің көрсеткіштерін 11 салыстыра отырып, сонымен
қатарбағдарланған энергияны үнемдейтін тәртіппен-жылыту жүйесінің
түндеэнергияны тұтынуын азайту, демалыс күндері энергияны тұтынуды
азайтуарқылы жүзеге асырады. Кері құбырдағы жылутасымалдағыш
температурасыбойынша басқаруды температура датчигінің көрсеткіштеріне 12
немесебөлмедегі ау температурасы бойынша ішкі ауа температурасының
датчигіне13 сәйкес түзейді. Берілген датчиктер бойынша реттеу басым болады.
Жылыту периодында жүйені реттеуден басқа, электронды
реттегішжылытылмайтын периодта жылу ағынының реттегіш клапаны
штогынажабысуының 8 және насос білігінің 20 жабысуының алдын алады,
олардыпериодты түрде аз уақытқа (үш тәулікте бір рет бір минутка) қосып
отырады.
Бұл функциялар қосымша опция болып табылады және электронды
реттегіштібағдарлау арқылы жүзеге асырылады. Мысалы, насосты эпизодты
қосуды кезкелген жылыту жүйесінде жүзеге асыруға болады. Сонымен қатар
жылуағынын реттегішті эпизодты түрде қосу. Насос және клапанды сәйкес
қосуарқылы жылутасымалдағыштың қосымша шығынын минималдайды.
10 және 12 – жылутасымалдағыш температурасының датчигі. 6датчиктің
сипатына ұқсас. 10 датчикті кіші айналмалы сақинаға орнату қажет– кері
клапаны бар қосқыштар арасы 22 мен іске қосу клапандары 18. Бұлжылыту
жүйесінің кіріс бөлімінде кез келген жұмыс тәртібіндежылутасымалдағыштың
температурасын қабылдауға мүмкіндік береді.
Қосымша датчиктер тез әрі нақты реттеуге жағдай жасайды. Екідатчикті
орната отырып, жылыту жүйесінде қосымша өлшеу құралдарынқолданбай ак
температураны жөндеу әдісін қолдануға мүмкіндік алады,өйткені құбырдағы
жылутасымалдағыштың температурасы электрондыреттегіштің дисплейінде 9
көрсетіледі. Температуралы әдіс жылыту жүйесіқуаттылығының ғимараттан
жойылатын жылуға сәйкестігін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.