Индустриялық-инновациялық саясаттың басымдықтарын анықтау

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Мақсаты: Шикiзат бағытынан қол үзуге ықпал ететiн экономика салаларын
әртараптандыру жолымен елдiң тұрақты дамуына қол жеткiзу, ұзақ мерзiмдi
жоспарда сервистiк-технологиялық экономикаға өту үшiн жағдай жасау
Мiндеттерi: Өңдеушi өнеркәсiпте орташа жылдық өсу қарқынын 8-8,4 %
мөлшерiнде қамтамасыз ету, 2000 жылмен салыстырғанда 2015 жылы еңбек
өнiмдiлiгiн кемiнде 3 есе арттыру және ЖIӨ энергия сыйымдылығын 2 есе
төмендету; өңдеушi өнеркәсiптiң негiзгi қорларының өнiмдiлiгiн арттыру;
кәсiпкерлiк ахуалды, құрылымды қалыптастыру және жеке секторды
ынталандыратын әрi бәсекелестiк артықшылықты жетiлдiретiн қоғамдық
институттарды қамту, қосылған құнға барынша қол жеткiзе отырып, нақты
өндiрiстерде қосылған құндар тiзбегiндегi элементтердi игеру; ғылымды көп
қажет ететiн және жоғары технологиялық экспортқа негiзделген өндiрiстер
құруды ынталандыру; елдiң экспорттық әлеуетiн қосылған құны жоғары тауарлар
мен қызметтердiң пайдасына қарай әртараптандыру; сапаның әлемдiк
стандарттарына көшу; дүниежүзілiк ғылыми-техникалық және инновациялық
процестерге қосыла отырып, өңiрлiк және дүниежүзiлiк экономикамен
ықпалдасуды күшейту.
Iске асыру мерзiмi    2003-2015 жылдар
                      1-кезең - 2003-2005 жылдар
                      2-кезең - 2006-2010 жылдар
                      3-кезең - 2011-2015 жылдар
Қажетті ресурстар: Стратегияны iске асыруға жұмсалатын және
қаржыландыру     инвестициялық сипаттағы тiкелей шығындардың
көздерi болжамды көлемi жылына 1,2 млрд. АҚШ долл. құрайды. Бұл ретте
Стратегияны iске асыруға жұмсалатын мемлекеттiк шығындардың құны 2002 жылғы
бағалармен жылына 260 млн. АҚШ долл. құрайды. Республикалық және жергілiктi
бюджеттерден қаржыландыру көлемi тиiстi жылға бюджеттi қалыптастыру кезiнде
нақтыланатын болады. Стратегия iс-шараларын қаржыландыру үшiн Даму
банкiнiң, Инвестициялық қордың, Инновациялық қордың қаражаты тартылатын
болады. Бұл ретте жаңа инвестициялық және инновациялық институттарды құру
iрi қаржы ресурстарын iздестiрудi қажет етедi.
Күтiлетiн нәтижелер: Индустриялық-инновациялы қ саясатты белсендi
жүргiзу экономиканың өсу қарқынын жылына кемiнде 8,8-9,2 % қамтамасыз
етедi. Бұл 2000 жылмен салыстырғанда 2015 жылы ЖIӨ көлемiн 3,5-3,8 еседей
ұлғайтуға мүмкiндiк бередi. Бұдан басқа өңдеушi өнеркәсiпте орташа жылдық
өсу қарқынын 8-8,4 %-ке дейiн жеткiзуге, 2000 жылмен салыстырғанда 2015
жылы еңбек өнiмдiлiгiн кемiнде 3 есе арттыруға және ЖIӨ энергия
сыйымдылығын 2 есе төмендетуге мүмкiндiк бередi. Стратегияны iске асыру
нәтижелерi 2015 жылы мұнай, газ кен орындарын қарқынды игеру жағдайында
экономиканың және өнеркәсiптiк өндiрiстiң құрылымын түбегейлi өзгерiске
ұшыратпайды.
Стратегияны iске асыру: ЖIӨ құрылымында өнеркәсiптiң үлестiк салмағын 2015
жылы 46,5 %-тен 50-52 %-ке дейiнгi мөлшерде ұлғайтуға; ЖIӨ құрылымында
ғылыми және ғылыми-инновациялық қызметтiң үлестiк салмағын 2000 жылғы 0,9 %-
тен 2015 жылы 1,5-1,7 %-ке арттыруға; ЖIӨ құрылымында өңдеушi өнеркәсiп
үлесiнiң төмендеу қарқынын 2000 жылғы 13,3 %-тен 2015 жылы 12-12,6 %-ке
дейiн төмендеуiн бәсеңдетуге (салыстыру үшiн бұл көрсеткiш индустриялық
саясат жүргiзiлмесе, 2015 жылы 10,9 %-тi құрайтын едi). Сонымен қатар
Стратегия iске асырылмаса, өнеркәсiптiк өндiрiстегi кен өндiру салаларының
қосылған құнының үлесi, оның iшiнде мұнай өндiру 2000 жылғы 31,0 және 25,6%
қарағанда 2015 жылы тиiсiнше 55-56 % және50-51 %-ке жетуi мүмкiн.
Стратегияны iске асыруды есепке алғанда кен өндiру кәсiпорындары 46-47 %-тi
ғана құрайды. Бұл ретте ғылымды көп қажет ететiн және жоғары технологиялық
өндiрiс орындарының үлесi 2000 жылғы ЖІӨ 0,1 %-нен 2015 жылы 1-1,4 %-ке
дейiн артады. Өңдеушi өнеркәсiптiң қосылған құнының құрылымында сапалық
өзгерiстер болады. Металлургияның және металдарды өңдеу үлесi өңдеушi
өнеркәсiптiң қосылған құнының жалпы көлемiнiң 40,1 %-нен 27-28 %-ке дейiн
төмендейдi, ал ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өңдеу үлесi 38,1 %-тен 45-46%-ке
дейiн өседi. Бұл ретте ғылымды көп қажет ететiн және жоғары технологиялы
өнiмнiң үлесi 2000 жылғы 0,6 %-пен салыстырғанда 9-11 %-тi құрайды.
      Стратегия елде ғылымды және инновациялық қызметтi ынталандыруға
бағытталған белсендi мемлекеттiк ғылыми және инновациялық саясат жүргiзудi
көздейдi. Алға қойылған мақсаттарға қол жеткiзу үшiн қаржы рыногын одан әрi
дамыту және фискалдық, бiлiм бepу, монополияға қарсы, инфрақұрылымдық
саясатты жетiлдiру көзделiп отыр. Стандарттау саясаты шеңберінде
экономиканың және басқарудың барлық салаларында әлемдiк стандарттарға көшу
көзделуде.
      Стратегияны ойдағыдай iске асыру экономиканың адам капиталын,
өндiрiлген және табиғи капиталды тиiмдi пайдалануға негiзделген тұрақты
өркендеуiне алып келетiн оның құрылымында сапалы өзгерiстер жасауға,
Қазақстанның әлеуметтiк дамудың және қоғам құрылысының сапалық жаңа
деңгейiне шығуына ықпал етуi керек.
      Экономиканы мемлекеттiк реттеу әдiстерi мен тетiктерiн жетiлдiру
жөнiндегi жекелеген ұсыныстарды негiздеу үшiн Стратегияның тиiстi
бөлiмдерiнде импортты алмастыратын және экспортқа бағдарланған саясатты
iске асыру жөнiндегi шет елдердiң тәжiрибесi, оның iшiнде экспорттық
саясаттың әрқилы түрлерi мен кезеңдерi, сондай-ақ әлемдiк рыноктарда
бәсекелестiк артықшылыққа қол жеткiзуге мүмкiндiк беретiн факторлар
келтiрiлген.
      Жалпы алғанда Стратегияны iске асыру нәтижесiнде 2015 жылға қарай ел
экономикасы сервистiк-технологиялық дамуға өтуге дайын болуы керек.

Стратегияны жүзеге ьасыру қағидаттары

      Стратегия мынадай қағидаттарға негiзделедi:
      жеке сектормен серiктестiк;
      инвестициялық және инновациялық ұсыныстардың өнеркәсiптің шикiзаттық
емес салаларында өндiрiлетiн тауарлар мен қызметтердiң бәсекелестiк
қабiлетiн арттыруға бағытталуы;
      өнеркәсiптi жаңғыртуға, оларға қолдау көрсету жөнiндегi рәсiмдердiң
жариялылығы мен ашықтығына бағытталған жобаларды iске асыруға мемлекеттiк
қаржылық және өзге қолдау көрсету;
      қосылған құн тiзбегiн дамытуды қамтамасыз ететiн салаларға
мемлекеттiк қолдау көрсету шараларының кешендi сипаты;
      тең бәсекелестiк жағдайларды және салауатты бәсекелестiк ортаны
қалыптастыруды қамтамасыз ету;
      қандай да болсын жеке сипаттағы жеңiлдiктерден және преференциялардан
бас тарту;
      индустриялық саясаттың бәсекелестiк артықшылықтарды қалыптастыруға
бағытталуы.
      Аталған қағидаттар сақталғанда және экономика құрылымында түбегейлi
сапалық өзгерiстер болғанда, ол әртараптандырылған кезде алға қойылған
мақсаттар мен мiндеттердi шешу Қазақстанда тұрақты экономикалық дамуға қол
жеткiзуге мүмкiндiк бередi.

Индустриялық-инновациялық саясаттың басымдықтарын
анықтау

      Барлық әлеуеттi бәсекеге қабiлеттi, оның iшiнде экономиканың
шикiзаттық емес бағытындағы салаларда жұмыс iстейтiн экспортқа бағдарланған
өндiрiстер индустриялық-инновациялық саясаттың басымдықтары болып табылады.
ёзақ мерзiмдi стратегиялық мiндеттердi шешу мақсатында ғылымды көп қажет
ететiн және жоғары технологиялық өндiрiстердi дамыту үшiн жағдайлар жасауға
ерекше көңiл бөлу қажет.
      Бұл көзқарас экономиканың түрлi салаларындағы кәсiпкерлер үшiн жұмыс
істеп тұрған өндірістерді техникалық және ұйымдық жағынан жетiлдiруге және
экспорттық бағыттағы өнiмнiң жаңа түрлерiн шығаруға кедергi жасамайды.
      Нақты ұсыныстар жеке секторда туындауы тиiс, ал екiншi деңгейдегi
банктер және құрылатын инвестициялық мемлекеттiк даму институттары осындай
ұсыныстарды жеке сектормен әрiптестiктiк қарым-қатынаста ықтимал iске асыру
мақсатында арнайы әдiстемелер негiзiнде оларға талдау жасайды.
      Нарықтық экономикалы елдердiң, оның iшiнде Қазақстан Республикасының
заңдары бюджет қаражатын жеке кәсiпорындарға қаржы және инвестициялық
қолдау көрсетуге жұмсауға тыйым салады. Осыған сәйкес нақты жеке
компанияларға қаржылық қолдау көрсету мемлекеттiк сыбайлас жемқорлықтың
көрiнiсi ретiнде бағаланады. Тәжiрибе осындай көзқарастың дұрыстығын
көрсеттi.
      әдетте, мемлекет нақты компанияларға тiкелей қаржылық қолдау көрсете
алмайды және онымен айналыспауға тиiс, бiрақ экономиканың бәсекелестiк
қабiлетiн арттыру мәселелерiнде, жеке кәсiпорындарды жаңғыртуға,
инновациялық процестерге қатысуға және осы арқылы өзiнiң өндiрiстiк және
бәсекелестiк әлеуетiн құруға және жақсартуға ұмтылуға ұйытқы әрi бастамашы
болуы мүмкiн және болуы тиiс.
Өнеркәсiптi жаңғыртудың басым бағыттарын анықтау үшiн отын-
энергетикалық кешеннiң (ОЭК) және экономиканың басқа да базалық салаларының
инвестициялық және өндiрiстiк әлеуетiн пайдалану
      Iрi инвестициялық жобалар өзiнде шоғырланған және өнiмнiң әрбiр
өзгерту сатысында қосылған құны мөлшерiн арттыру арқылы технологиялық
тұрғыдан бiрнеше қайтара өзгертуге болатын өнiмдер шығаратын өндiрiс
орындары ҚҚТ әдiсi бойынша бәсекеге түсуге қабiлеттi және экспортқа
бағдарланған өндiрiстердi дамыту мен қалыптастыру алаңына немесе базасына
айналуы тиiс.
      Iс жүзiнде барлық мұнай экспорттаушы елдердi дерлiк өз экономикасын
әртараптандыру проблемасы алаңдатады. Дүние жүзiнде осы бағытта бiраз
тәжiрибе жинақталған.
      Мұнай және мұнай өнiмдерiне конъюнктура өзгерiстерiнiң әсерiн
төмендету мақсатында аса iрi мұнай экспорттаушы елдер соңғы он жылдықта
мұнай экспорттаудан алынатын табысты қайта бөлу есебiнен экономиканың
өндiрiстiк құрылымын жетiлдiру жөнiндегi шараларды iске асыруда. Осымен бiр
мезгiлде дамыған елдер экономикасынан кiрiс алу мақсатында басқа елдерге
капитал экспорттау жұмысы жүргiзiлуде.
      Қазақстанда мұнай-газ өнеркәсiбiне жылдан жылға көбейiп келе жатқан
инвестициялар көлемi экономика құрылымын әртараптандыруға қолайлы орта
болып табылады.
      Осыған байланысты, Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторын (КТҚС)
игеру индустрияны дамытудың негiзгi қозғаушы "локомотивтерiнiң" бiрi болып
табылады, онда күнiлгерi бағалау бойынша көмiрсутектердiң жалпы қоры 8,0
млрд. тоннаны құрайды, ол күтiлiп отырғандай, Қазақстанда көмiрсутектер
өндiрудiң неғұрлым елеулi өсiмiн қамтамасыз етедi.
      Перспективада қайраңдағы кен орындарынан мұнай өндiру жылына 150-200
млн. тоннаға жетiп, 25-30 жыл бойы осы деңгейде тұруы мүмкiн.
      Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегi тұзды кен орындары мұнайда
сұйылған газдың құрамы жоғары - шамамен 60% көлемiнде болуымен сипатталады.
Қашаған кен орнының мұнайында ғана алынатын газдың қоры Қарашығанақ кен
орнының қорымен ғана теңесуi мүмкiн деп күтiлуде.
      Тұтастай алғанда Қазақстанның орта және ұзақ мерзiмдi
перспективасында ОЭК-iнiң дамуы КТҚС-ның дамуымен айқындалатын болады,
өйткенi 2006 жылдан кейiн оншорлық кен орындарында өндiрудiң өсуi шамалы
болады.
      Каспий өңiрi көмiрсутегiн өндiрудiң өсуiне, магистральдық, оның
iшiнде экспорттық мұнай және газ құбырларын, жүктердi сақтау және ауыстырып
тиеу үшiн теңiз порттары мен порт құрылыстарын, мұнай құятын және газ
толтыратын темiр жол терминалдарын салуға, электр энергетикасында және
телекоммуникациялық инфрақұрылымда жаңа қуаттарды енгiзуге байланысты
Қазақстанның жалпы экономикалық қарқынына едәуiр көлемде әсер ететiн
инвестициялық және өндiрiстiк белсендiлiктiң қуатты өсуiн бастан кешiретiн
болады.
      Каспийде көмiрсутегiн өндiрудiң дамуы мұнай-химия индустриясы үшiн
отандық шикiзат базасының қалыптасуына жағдай жасайды. Iрi инвесторларды
тарта отырып, Қашаған кен орнының өнеркәсiп аймағының маңында iлеспе табиғи
газды ұқсату жөнiндегi мұнай-химия кешенiн салу жоспарлануда. Кешен мұнай-
химия өнiмдерiнiң сұйық және бастапқы компоненттерiнiң ауқымды бөлiгiн -
этан, пропан, бутан, гексан, этилен, пропилен, ацетилен, бензол, ксилол
және басқаларын, олардың негiзiнде пластикалық массалар мен эластомерлер
алуға мүмкiндiк бередi.
      Алдағы он бес жылда Қазақстан мұнайын өндiрудi дамытуға инвесторлар
80 млрд. AҚШ долларынан астам қаржы салуға ниет бiлдiруде. Бұл қаражат iске
қосылатын кәсiпорындардың жұмысын қамтамасыз ететiн өндiрiстiк,
инфрақұрылымдық және әлеуметтiк объектiлер салуға жұмсалатын болады.
      Аталған инвестициялық жұмсалымдар тауарлар мен қызметтер
көрсетулердiң ауқымды түрiне сұраныс тудырады, олардың бiр бөлiгi Қазақстан
жағдайы үшiн уақытша сипатта болады, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.