Инклюзив жағдайындағы адаптивті білім беру ортасы

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Мектепке дейінгі балалық шақ республикалық орталығы

Инклюзив жағдайындағы адаптивті білім беру ортасы

Әдістемелік нұсқаулық

Астана 2010
Инклюзив жағдайына бейімделген білім беру ортасы. Әдістемелік нұсқаулар.
Астана, 2010 – 68 б.

Әдістемелік нұсқаулар білім алуға ерекше мұқтаж балалармен жұмыс істейтін
педагогтерге, педагог-дефектологтарға, психологтарға, мектепке дейінгі ұйым
әдіскерлеріне арналған.

Құрастырушылар: Артюшина И.А., тифлопедагог; Абдулхаликова И.В., Қостанай
қ. әкімдігінің № 2 бөбекжай-балабақшасының логопеді; Калашникова Т.М.,
Мектепке дейінгі балалық шақ республикалық орталығының Қостанай қ.
өкілдігінің директоры.

Рецензенттер: Лиходедова Л.Н. п.ғ.к., Қостанай мемлекеттік педагогикалық
институтының мектепке дейінгі, бастауыш және арнайы білім беру кафедрасының
меңгерушісі; Колодий Н.В., п.ғ.к., Челябинск мемлекеттік университеті
педагогикалық зерттеулер зертханасының меңгерушісі.

Мектепке дейінгі балалық шақ
республикалық орталығы, 2010
Мазмұны
1 Кіріспе 4
2 Балаға, отбасына және білім беру
ұйымына сипаттама 6
3 Жағдайды мәселелік-бағытталған түрде 8
талдау
7 Инклюзивті білім беру кеңістігінде
жұмыс істейтін педагогтің басқару
қызметінің жеке модулі 13
8 Инклюзивті білім беру кеңістігінде
субъектілер әрекеттесуінің 21
трансдисциплинарлық модулі
9 Қосымшалар. Шығармашылық олжа қоры 23
10 Әдебиет 68

Кіріспе

Қазіргі уақытта дамуында проблемалары бар балалар саны артып отырғаны
шындық. Тұлғаға бағытталған білім беру логикасы ерекше білім алуға
қажеттіліктері бар балаларды жеке дамыту траекториясын құруды көздейді.
Инклюзивті білім беру – ерекше балаға білім беру саясатының бір түрі болып
табылады.
Инклюзивті білім беру – бұл балалардың арасын бөлетін тосқауылдарды жоюға;
барлық балаларды жалпы білім беру процесіне толық қосуға; жасына,
жынысына, ұлтына және дініне, дамуда кейін қалуына немесе экономикалық
жағдайына қарамастан отбасының белсенді қатысуымен, түзету-педагогикалық
және баланың жеке қажеттіліктеріне және баланы бейімдеуге емес, ортаны
баланың жеке ерекшеліктері мен қажеттіліктеріне сәйкес атаулы әлеуметтік
қолдау көрсетуге, яғни білім берудің парапар жолын құруға бағытталған
мемлекет саясаты.
Ерекше білім алуға қажеттіліктері бар балаларды осындай жолмен оқытуда
білім беру ортасын балаға бейімдеуге көңіл бөлінеді. Яғни, ерекше бала
оқитын балабақшада, мектепте баланы денсаулығы дұрыс құрбы-құрдастарынан
бөліп-жармай, қолайлы жағдай жасайды.
Инклюзивті білім беру концепциялары келесі ұстанымдарға негізделеді:
- ерте диагностиканы ұйымдастыру және дамуда мүмкіншілігі шектеулі
балаларға түзету-педагогикалық қолдау көрсету;
- жалпы білім беру процесіне кіріктірілген баланы міндетті түрде
психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу;
- әр бала үшін мүмкін болатын және пайдалы кіріктіру түрін анықтау.
Осы әдістемелік нұсқаулар ерекше білім алуға қажеттіліктері бар балаларды
психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу, мамандар командасын
ұйымдастырудың өзекті мәселелерін шешуге бағытталған. Олар келесі
модульдердің құрылымдық бірлігі түрінде көрсетілген:
- инклюзивті білім беру кеңістігінде жұмыс істейтін педагогтің басқару
қызметінің жеке модулі;
- білім беру кеңістігіндегі субъектілер әрекеттесуінің трансдисциплинарлық
модулі.
Әдістемелік нұсқаулардың мақсаты:
- бейімделген ортаның ерекшеліктеріне әсер ететін жағдайларды анықтау;
- білім беру кеңістігіндегі субъектілердің мәселелі өрісін сипаттау
(ерекше бала, отбасы, білім беру ұйымы);
- инклюзивті білім беру кеңістігіндегі педагогтің іс-әрекет алгоритмін
анықтау;
- бейімделген білім беру кеңістігіндегі субъектілерді айқындау және
белгілеу (блок-ұяшықтар түрінде).
Әдістемелік нұсқаулар инклюзив тәртібінде жұмыс істейтін мектепке дейінгі
ұйымдардың басшыларына арналған және оны тәрбиеленушілер әлеуметтенуінің
бірыңғай өрісін құруда қолдануға болады.
Жеке модуль түрінде көрсетілген педагог қызметінің алгоритмін ерекше білім
алуға қажеттіліктері бар балалармен әр типтегі ұйымдарда (балабақша,
психологиялық-педагогикалық түзету және инклюзивті білім беру кабинеті,
т.б.) жұмыс істейтін педагог-дефектологтар, психологтар қолдана алады.

Балаға, отбасына және білім беру ұйымына сипаттама

1. Бала дамуының жеке траекториясы

Баланың даму тарихының ерекшеліктері:
- тұқым қуалайтын аурулар;
- алғашқы ақаудың ауыртпалық дәрежесі;
- қайталама ауытқулардың бар болуы;
- қосымша диагноздар;
- ауырлататын факторлар (стрессогендік жағдайлар).
Ерекше білім алуға қажеттіліктері бар баланы тәрбиелейтін отбасының
ерекшеліктері:
- отбасының әлеуметтік статусы;
- отбасындағы қарым-қатынас стилі;
- отбасы мүшелерінің ерекше баланың мәселелеріне қарым-қатынасы, бала
дамуындағы ауытқушылық фактісін қабылдауы;
- дамуындағы ауытқуларды ерте анықтау және психологиялық-педагогикалық
сүйемелдеу.
Инклюзивті білім беру кеңістігінде жұмыс істейтін педагогтің басқару
қызметінің жеке модулі
2. Инклюзивті білім беру кеңістігі субъектілерінің даярлығы
Ерекше бала:
- оқуға интеллектуалды, еріктік, мотивациялық, коммуникативті дайындықтың
болуы;
- өз мүмкіндіктеріне парапар баға беру;
- айналадағы адамдардың жағымсыз көзқарастарымен байланысты мәселелерді
шешу тәжірибесінің болуы.
Ерекше баланың отбасы:
- жеке мазасыздықтың жоғарғы деңгейімен байланысты психологиялық
тосқауылдарды, қорқынышты жеңе білу;
- ынтымақтастыққа талпыныс;
- ерекше баланың ерекше әлемін қабылдау, қоғамдық стереотиптерден тәуелсіз
болу.

Еркше баланы қабылдауға дайын білім беру ұйымы:
1. Нормативті-құқықтық аспект:
- инклюзивті білім беруді заң шығарумен қолдау;
2. Экзистенциалдық аспект:
- толерантты орта құру;
- ерекше балаға арнайы жауапкершілік;
- микро- және макро- әлеуметтік орта субъектілерінің рухани құндылықтарын
трансляциялау.
3. Технологиялық аспект:
- оқу бағдарламаларымен, дидактикалық және әдістемелік құралдармен
қамтамасыз ету.
4. Талдамалы-нәтижелік аспект:
- ерекше білім алуға қажеттіліктері бар баланы бағалау жүйесін құру;
- жағдайды жүйелі талдау негізінде мәселелі өріс матрицасын анықтау.

Жағдайды мәселелік-бағытталған түрде талдау

№ 1 мәселе
Соматикалық әлсіреген және түрлі ауыртпалық дәрежесіндегі созылмалы
аурулары бар, психоэмоционалды жай-күйі құбылып тұратын балалар санының
артуы.
Себептер:
1. Балалардың және олардың отбасыларының қажеттіліктері арасындағы
қайшылық, балабақшада тәрбиеленетін балалардың денсаулығын нығайтуға және
қорғауға мемлекеттің қоятын талаптары мен денсаулықтарының нашарлауы
арасындағы қайшылықтар.
2. Дәрігер-педагог-ата-аналардың балаларды сауықтыру жұмысын жеткіліксіз
үйлестіруі.
3. Денсаулық сақтау ортасын сақтау бойынша педагогтер қызметінің
жеткіліксіз мотивациясы.
4. Мектепке дейінгі топтарда динамикалық үзілістердің, серуендеудің жүйелі
түрде жүргізілмеуі.
Шешу мүмкіндігі:
1. Педагогтердің және ата-аналардың балалардың психологиялық және
соматикалық жай-күйлері жайында хабардар болуын арттыру.
2. Сауықтыру бағдарламасын құруда саралауды қамтамасыз ету бойынша
педагогтердің, дәрігерлердің жұмысын үйлестіру.
3. Денсаулық сақтау технологиясы бойынша педагог қызметінің мотивациясын
арттыру:
- білім беру-тәрбиелеу кеңістігіндегі барлық субъектілердің валеологиялық
мәдениетін арттыру;
- білім беру кеңістігінің барлық субъектілерін қатыстыруды қамтамасыз
ететін Денсаулық бағдарламасын әзірлеу;
- спорт алаңын жабдықтау (қосымша);
-жүзу кешенін мақсатты түрде қолдану көздерін қарастыру;
- білім беру-тәрбиелеу кеңістігінің барлық субъектілері үшін жаттықтыру
кешенін ашу мүмкіндігін қарастыру;
- сауықтыру технологиялары банкісін кеңейту;
- сабақтарды қимылды субъектілер тәртібінде ұйымдастыру.
Шектеулер:
Сыртқы шектеулер:
- материалдық жағдайы төмен отбасылардың көбеюі, соның салдарынан: нашар
тамақтану, отбасының бала денсаулығына жеткіліксіз қарауы;
- экологиялық жағдайдың нашарлауы;
- мектепке дейінгі ұйымдарда тәрбиеленушілердің қатарына мүгедек балалардың
жатуы;
- мектепке дейінгі ұйымдарға баратын балалардың қаланың алшақ шағын
аудандарында және қала сыртында тұруы.
Ішкі шектеулер:
- мектепке дейінгі ұйымда спорттық-сауықтыру жұмысын ұйымдастыру үшін қаржы
қорының жеткіліксіздігі.
Күтілетін нәтиже:
1. Микроәлеуметтік ортаны валеологияландыруға отбасын қатыстыру.
2. Бала дамуын валеологиялық сүйемелдеуді атқаратын қызмет құру.
3. Мектепке дейінгі ұйымға ауруы себепті бармай қалудың санын азайту.

№ 2 мәселе
Мектеп жасына дейінгі балалардың интеллектуалды іс-әрекеті мен
тәжирибесінің шығармашылық вариативті жүйесін құру.
Себептер:
1. Білім беру процесіндегі репродуктивті әдістердің басым болуы.
2. Балалардың субъективті тәжірибесіне жеткіліксіз бағдарлану.
3. Балалардың өздік жұмысын ұйымдастыруға жеткіліксіз бағытталған
тәсілдерді қолдану.
4. Түзету-дамыту процесін жеткіліксіз жекешелендіру.
5. Балалардың іс-әрекетін ұйымдастыру жұмысының жаппай түрінің басым болуы.
6. Педагогтерді белгілі пәндік ғылыми білімдердің құрылымына емес, бала
меңгеретін ақпарат көлеміне бағыттау.
Шешу мүмкіндігі:
1. Балалардың когнитивті тосқауылдарын шешу мақсатымен педагогтерді қазіргі
заманғы білім берудің әдістерін енгізуге бағыттау (ізденіс, тәжірибелік-
эксперименталды зерттеу іс-әрекетін ұйымдастыру).
2. Балалардың ізденіс–зерттеу және талдау–жинақтау іс-әрекетін белсендіруге
бағытталған сабақ моделін әзірлеу.
3. Балаларға әр іс-әрекет түрінде өзін тануға мүмкіндік беретін жұмсақ
профильдендіру.
4. Арнайы ұйымдастырылған (жаппай) іс-әрекеттен танымдық іс-әрекеттің өздік
және біріккен түрлеріне көбірек назар аудару.
5. Дарынды балалармен және ерекше білім алуға қажеттіліктері бар балалармен
әсерлі жұмыс жүйесін ұйымдастыру.
6. Интеллектуалды элита құру.
7. Кіші топтарда балалардың іс-әрекетін әлеуметтік-ойын педагогикасы
тұрғысынан ұйымдастыру.
8. Педагогикалық консалтинг зертханасын ашу.
9. Педагогтердің Интернет жүйесіне қолжетімдігін қамтамасыз ету.
10. Оперативті компьютерленген жаңа технологиялар банкісін құру.
Шектеулер:
1. Педагогтің креативті және инновациялық потенциалын ынталандыруға
материалдық базаның болмауы.
2. Инклюзив жағдайында білім алатын және тәрбиеленетін балалардың бастапқы
мүмкіндіктерінің әртүрлі болуы.
Күтілетін нәтиже:
1. Педагогтердің ақпараттық мәдениетін арттыру, АКТ (ИКТ) білімдерін
кеңейту.
2. Бақылау кесінділерінің және олимпиада нәтижелерін жақсарту.
3. Балалардың интеллектуалды және шығармашылық қабілеттілігін дамытуға
мүмкіндік беретін ұйымдық-функционалды құрылым құру.

№ З мәселе
Балалар мен ересектердің қарым-қатынастарында даулы жағдайлардың көбеюі.
Себептер:
1. Өмірдің негізгі қажеттіліктерінің қанағаттандырылмауы (қадірлеуге,
құрметке, ұжымда белгілі бір дәрежеге ие болуға қажеттілік).
2. Тәрбиелеудің қалыптасып қалған жолдарының болуы.
3. Білім беру-тәрбиелеу кеңістігі субъектілерінің арасында құрылған қарым-
қатынас моделінің тиімсіздігі.
Шешу мүмкіндіктері:
1. Білім беру-тәрбиелеу кеңістігі субъектілерінің негізгі қажеттіліктерін
қамтамасыз ету үшін жағдай жасау.
2. Толерантты әрекеттесудің тиімді моделін құру.
3. Әлеуметтік-психологиялық қызметтің, әкімшіліктің, ата-аналардың,
педагогтердің әрекеттерін үйлестіру.
Шектеулер:
1. Әлемге деген құндылық көзқарастардың қалыптасуына этнопедагогикалық және
этнопсихологиялық ерекшеліктердің әсері.
2. Білім беру-тәрбиелеу кеңістігі субъектілерінің әлеуметтік-құқықтық
мәдениетінің түрлі деңгейі.
3. Дау-жанжалдарды күшпен шешу стереотипін қалыптастыруға бұқаралық ақпарат
құралдарының әсері; қоғамдық санада ерекше білім алу қажеттіліктері бар
балалардың мүмкіндіктерін адекватты бағаламау.

Күтілетін нәтиже:
1. Білім беру-тәрбиелеу кеңістігіндегі барлық субъектілердің бөбекжай-
балабақша қызметіне риза болуы.
2. Қоғамның қазіргі заманғы қажеттіліктеріне сай ата-аналардың және
педагогтердің балалардың тәрбие ісінде қолданатын жаңа әдістердің мәнін
түсінуі.
3. Бөбекжай-балабақша түлектерінің болжамдағы жеке тұлға моделіне сай
болуы.

Инклюзивті білім беру кеңістігінде жұмыс істейтін педагогтің басқару
қызметінің жеке модулі

Білім беру кеңістігі субъектілерінің іс-әрекетін үйлестіруде келесі
модульдер құрастырылған:
1. Инклюзивті білім беру кеңістігінде жұмыс істейтін педагогтің басқару
қызметінің жеке модулі.
2. Инклюзивті білім беру кеңістігінде субъектілер әрекеттесуінің
трансдисциплинарлық модулі.
Педагогтің басқару қызметінің жеке модулі мектепке дейінгі ұйымның барлық
құрылымдарында біртұтастықты, бірізділікті, сабақтастықты және
көпфункционалдықты қамтамасыз ететін қадамдық нұсқаулар түрінде
көрсетілген.
Педагогтің басқару қызметінің жеке модуліне келесі компоненттер енеді:
- диагностикалық;
- мақсаттық;
- іс-әрекеттік;
- нәтижелік;
- талдау.
Басқару қызметі жеке модулінің әр компонентін қадамдық іс-әрекет түрінде
ұсынуға болады.

Диагностикалық компонент
1-қадам. Іс-әрекеттің мағынасын түсіну:
- уақыттылық пен жинақылық;
Бұл әрекетті жүзеге асыру дамудағы ауытқуларды ерте анықтау немесе бар
ауытқуларды кейіннен парапар диагностикадан өткізіп, мамандар анықтайтын
даму диагностикасының медициналық, психологиялық және әлеуметтік
аспектілерін есепке алуды болжайды.
- динамикалық;
Бұл әрекетті жүзеге асыру анамнездік және катамнездік мәліметтерді талдау,
лонгитюдтік және кескінді зерттеу жұмыстарын жүргізуді көздейді.
2-қадам. Компонетті ресурстық қамтамасыз ету:
- көпфункционалдық, валидтік ұстанымдарға сай, баланың жас және жеке типтік
ерекшеліктерін ескеруді көздейтін диагностикалық құралдың болуы;
- ата-аналар мен педагогтердің әлеуметтік үміттенуінің диагностикасы.
Әлеуметтік үміттенуді талдау және білім берудің жаңа стандарттарының
логикасы негізінде мектепке дейінгі ұйым түлегінің моделі әзірленді.

Мектепке дейінгі ұйым түлегінің моделі

Сала ИнтеллектуалдыМотивациялық Эмоционал
Аспектіқ сала дық сала
лер сала
Білім Мемлекеттік Жаңа Оқу
беру стандарттарға әлеуметтік іс-әрекетін
және және ұйымның позицияны ің тиімді
даму бағдарламасынақабылдап алу өтуі үшін
сәйкес үшін дайын эмоционалды
қоршаған орта болу қ
жайында жалпы тұрақтылық
хабардар болу тың болуы
ТәрбиелҰлттық, Жалпыға мәлімЭмоционалды
еу жалпыадамзаттыморальдық реакцияның
қ мәдениет, нормаларды алуан түрін
негізгі мәдениигеруге үнеміигеру
құндылықтар талаптану
жайында
хабардар болу
Денсау Денсаулық Саналы Адам
лық сақтау психикалық денсаулығын
жайында, саулық және жақсартатын
жасына сай денсаулықтың және
қалыптасқан болуын қажет нашарлататы
білім ету, н факторлар
деңгейінің салауатты жайында
болуы өмір салтыныңтұрақты
мәнін түсіну эмоционалды
пікірдің
болуы
Ерік Өзін-өзі Заттық- Экзистенциа
саласы басқару саласытәжірибелік лдық сала
сала
АқпаратАқыл-ой Өзінің дене Қоршаған
ты іс-әрекетін және ортамен
іздес қалыптастыру интеллектуалдинтеллектуа
тіру алжолдарын игеруы л
горитм мүмкіндіктеріды
дерін не сәйкес қарым-қатын
игеру шығармашылық асқа саналы
іздену-зерттетүрде даяр
у мәселелерінболу
шешу
Тиімді Өзінің Іс-қылықтардыМоральды
қарым-қмінез-құлқын ң түсіну және
атынастсаналы түсіну адамгершілік өз
ың және өмірдегі жағын бағалайәрекеттерін
еріктікжағдайларды білу және е саналы
дағды талдай білу қабылданған қарау
ларын моральдық
игеру нормаларға
сай
әркөпекеттену
МүмкіндЖеке денсаулықӨз Денсаулық
ігінше сақтау денсаулығын адам
өзінің траекториясын сақтау және өмірінің
валеолоқұра білу нығайтудың ең басты
гиялық қабілеті қарапайым құндылығы
мәселе дағдыларын жөнінде
лерін меңгеру қалыптасқан
өз түсініктің
бетімен болуы
шешу

Жеке тұлға сапалары

ИнтеллектуалдықМотивациялық Эмоционалдық
сала сала сала
Танымдық Жетістікке жетуЕлгезектік
іс-әрекетке мотивациясы. Жарқын жүзділік
тұрақты Жеке басының Жанасымдық
қызығушылық. және қоғамдық Тілектестік
Хабардар болу. мүдделерін Эмпатия
Білімдерді үйлестіру.
практикалық
іс-әрекетте
қолдану.
Бақылағыштық.

Еріктік Өзін-өзі Заттық- Экзистенциа
сала реттеу тәжірибелікл
саласы дық сала
сала
Орындаушы АдалниеттікЖинақылық Позитивті
лық Өзін Ұйымдасқан Мен-
Белсенділіктәртіпке дық концепциясы
Талаптылық келтіру Жұмысқа .
ЕңбекқорлықСабырлық қабілеттіліӨнегелік
Қиыншылық Өзін өзі к жетілуге
тарға бақылау Адалдық құштарлық.
төзімділік Төзімділік Жауапкерші Жанның,
Бейімделу лік тәннің,
Сенімділік Адалниеттіксөздің
Өзін сынай әсемдігіне
білу талпыну.
Өзін және
басқаларды
сүю.
Адамгершілі
к
құндылықтар
ға бағдар
алу.
Гуманистік
көзқарас.

1 3-қадам. Нәтижені ресімдеу:

- баланы тексеру хаттамасы;
- мамандар тобының бағалау хаттамасы (психологиялық, медициналық,
педагогикалық консилиумдер);
- маманның психологиялық-педагогикалық зерттеу картасы (логопед,
дефектолог, тифлопедагог, психолог және басқалар);
- мәселелі алаң диаграммасы (әлеуметтік үміттенулерді талдау нәтижесі
бойынша).

Мақсат қою компоненті

2 1-қадам. Әрекеттердің мәнін түсіну

Баланың бастапқы мүмкіндіктерін ескере отырып, түзету-білім беру
траекториясын анықтау.
2-қадам. Ресурстық қамтамасыз ету
Педагогтің бала дамуын жобалау моделін құрастыру қабілеті.
3-қадам. Нәтижені ресімдеу
Келесі талаптарға сай келетін жеке дамыту бағдарламасын құру:
- ақпараттық сиымдылық;
- дамудың жеке құрылымын есепке алу;
- жеке даму бағдарламасын жобалауға пәнаралық көзқарас;
- түзету-білім беру процесінің динамикасын қадағалау мүмкіндігі.

Іс әрекеттік компонент

3 1-қадам. Әрекеттердің мәнін түсіну:

- таңдалған әдістердің түзету жұмысының кезеңіне сәйкестігі;
- баланы бірыңғай пәнаралық әрекеттесу алаңына енгізу.

4 2-қадам. Ресурстық қамтамасыз ету

Педагогтің маңызды кәсіби қасиеттері:
- білім беру процесінің дәстүрлі және жаңашыл технологияларын игеру;
- оқыту әдістері мен жолдарын қолданудағы икемділік;
- синтондық;
- коммуникативтік;
- толеранттық.

5 3-қадам. Нәтижені ресімдеу

Дидактикалық модуль құру:
- ұйымдастыру түрлерін таңдау;
- түзету-дамыту процесін нақты жобалау және жоспарлау;
- оқу міндеттерін белгілеуде жекешелендіру және саралау.

Нәтижелік компонент

6 1-қадам. Әрекеттердің мәнін түсіну:

- қорытынды диагностиканың нәтижелері бойынша даму динамикасының мәнін
түсіну;
- болжанатын нәтиженің ата-аналардың әлеуметтік күтулеріне сәйкес болуы;
- тексеруші орын қызметкерлерінің жұмыс нәтижесін жалпы бағалалауы.
2-қадам. Нәтижені ресімдеу:
- іс-әрекеттің өнімді түрлерін оқып-үйрену;
- баланы сабақтан тыс уақытта бақылау;
- ата-аналардың талаптану және педагогикалық құзыреттілік деңгейін анықтау
мақсатымен сауалнама жүргізу;
- педагогтар үшін рейтингті сауалнама.

Талдау компоненті

7 1-қадам. Әрекеттердің мәнін түсіну:

8 - қол жеткізген нәтижелерді шарттастыратын факторларды анықтау
(мамандықтың ғылыми-теориялық негіздерін игеру, түзету-білім беру
процестерін және тенденцияларын тұтастай көру, т.б.);

9 Жоспарды жүзеге асыру жолы:

- педагогтің шығармашылық потенциалын түсіну.

10 2-қадам. Ресурстық қамтамасыз ету:

- педагогтің қызметін талдау алгоритмі;
- рефлексия дағдыларын меңгеру.

11 3-қадам: Нәтижені ресімдеу

Ұсынылып отырған педагогтің басқару қызметінің жеке модулінің әрбір
құрылымдық элементі белгілі бір ерекше әдістерді және тәсілдерді қолдануды
көздейді, білім беру кеңістігіндегі педагогтің іс-әрекетіне мониторинг
жүргізу үшін сапалық және сандық аспектіде ақпарат береді.

Түзету-дамыту процесін талдаудың матрицалық моделі

Педагог
рефлексия Жоғары Орташа Төмен
сының
критерийлері
Мақсат қою Баланың Баланың Баланың
аспектісі мүмкіндіктермүмкіндіктемүмкіндік т
і мен рі мен е
қойылған қойылған ріне
мақсаттардыңмақсаттардықойылған
тиімді ңжарым- мақсаттар
сәйкес болуыжартылай дың сәйкес
сәйкес келмеуі
болуы
Мазмұндық Дәстүрлі, Жаңашыл Оқытудың
Дәстүрлі, арнайы, технология тек
арнайы, автор элементтерідәстүрлі
авторлық, лық, жаңашылн ауық-ауықәдістерін
жаңашыл технологиялақолдану қолдану
бағдарламалар
р дың
үйлесімділіг
і
Көзқарастық Баламен Бірлескен Қарым-
Әрекеттесу ынтымақтастыіс-әрекет қатынастың
стилі қ және тек авторитар
шығармашы педагогтің лық
лық бастамасыместилі,
н болады, педагогтің
белсенді монологы,
балалармен баламен
ынтымақтас диалогтың
тық болуы жоқтығы
мүмкін
Психология Белсенді-ынтБелсенді-сиСылбыр,
лық-педагогиалы туативті, эпизодтық
калық Ынталандыру сыртқы мотивация
Баланың мотивациясы мотивация
білім беру әдістерінің
процесіне барлық түрле
қатысты рін қолдану
позициясы, –
мотивациясы эмоционалдық
,
еріктік,
әлеуметтік
Өзіндік Ең жоғары Жарым-жартыЕң төмен
рефлексия лай
Педагог пен
баланың
іс-әрекеттер
інің
нәтижесіне
қанағаттылық

Инклюзивті білім беру кеңістігінде субъектілер әрекеттесуінің
трансдициплинарлық модулі

Инклюзивті білім беру кеңістігінде субъектілер әрекеттесуінің
трансдициплинарлық модулі - бала ең жоғарғы құндылық болып саналатын
бейімделу кеңістігін құруға мүмкіндік беретін бірыңғай білім беру-тәрбиелеу
алаңындағы командалық арақатынас жүйесі.
Бұл модульді қолдану:
- тәрбиеленушілерді әлеуметтендірудің бірыңғай алаңын құруды (соған қоса
ерекше білім алуға қажеттіліктері, көру патологиясы, сөйлеудің бұзылуы бар
балалардың, т.б.);
- білім беру-тәрбиелеу кеңістігіндегі барлық субъектілердің белсенділігін
арттыруды;
- медициналық-педагогикалық қолдаудың тұтастығын, кешенділігін қамтамасыз
етеді.
Баланы дамыту ортақ ісіне әрбір маман өз үлесін қосатын болғандықтан, бұл
модульді келесі сызба-ұяшықтар ретінде ұсынуға болады:

Инклюзив жағдайындағы жұмыс төмендегі нәтижелерге жетуді қамтамасыз етеді:
1. Қайырымдылық, мейірімділік, жанашырлық арқылы білім беру-тәрбие
кеңістігіндегі субъектілер үшін толерантты орта құру.
2. Гимназиялық ұйымдарға сайыстық негізде түсіп оқуда дамуы дұрыс
балалармен қатар ерекше білім алуға қажеттіліктері бар балалардың
табыстылығын қамтамасыз ету.
3. Инклюзивті мектепке дейінгі ұйымды дамытудың модульдік жолы мемлекеттік
білім беру стандарттарының өзгеруіне икемді болуын, дамуында ерекшеліктері
бар балаларды дамытудағы оптимистік жорамалдың қалыптасуы.

Қосымшалар

Шығармашылық олжа қоры

Шығармашылық олжа қорында инклюзивті типтегі ұйым мамандарының әр блоктың
басты қызметін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жұмыс түрлері көрсетілген.

І. Әкімшілік блогы

1-қосымша

Ата аналар жиналысының хаттамасы

Тақырыбы: Көру қабілеті нашар баланың ата-анасының құзыреттіліктерін
қалыптастыру.
Қатысқандар: 70 адам (әр жас тобының ата-аналары)
Төраға: (білім беру ұйымының директоры)
Хатшы: (педагог)
Күн тақырыбы:
Тыңдалды: Ұйымда емдеу-қалпына келтіру жұмысын ұйымдастыру ерекшеліктері.
Сөз сөйледі: офтальмолог-дәрігер.
Ортоптикалық кешен жағдайында емдеу-қалпына келтіру жұмысын ұйымдастыру
ерекшеліктерімен таныстырды.
Тыңдалды: Мектепке дейінгі ұйымдағы тифлопедагог жұмысының ерекшеліктері.
Сөз сөйледі: тифлопедагог.
Көру қабілеті нашар балалардың дамуындағы негізгі проблемаларды белгіледі.
Түзетудің негізгі жолдарын ұсынды.
Тыңдалды: Балабақша жағдайында тілдің бұзылуын түзету.
Сөз сөйледі: логопед.
Көру қабілеті нашар балалардың сөйлеу қабілеттерінің дамуындағы
ерекшеліктерге тоқталды, мұндай балаларға логопедтік көмек көрсетуді
ұйымдастыру жайында ақпаратпен таныстырды.
Тыңдалды: Педагогтер, ата-аналар және көру қабілеті нашар бала: әлеуметтік-
педагогикалық серіктестік жағдайындағы әрекеттесу аспектілері.
Сөз сөйледі: психолог
Көру қабілеті нашар баланы тәрбиелейтін отбасының қарым-қатынастарын
үйлестіру мәселесін көтерді.
Қаулы қабылданды: офтальмолог-дәрігердің, тифлопедагогтің, логопедтің
нұсқауларын назарға алу, мамандардың нұсқауларын орындау.
Төраға
Хатшы

ІІ. Түзетуші-дамытушы блогы

2.1 қосымшасы

Логопедтің түзетуші-дамытушы сабағы

Өткізу түрі: шағын топтағы сабақ
Жас тобы: ересектер
Балалар құрамы: 3-деңгейдегі сөйлеу қабілетінің жалпы жетілмеуі,
Дизартрия тілдік қорытындысы бар көру қабілеті нашар балалар
Тақырыбы: Сары Ертегі
Мақсаттары:
- түрлі дәм, жанасу түйсіктерін сипаттайтын эмоционалды лексиканы толықтыру
(хош иісті, жағымды, жағымсыз, қышқыл, сары, түрлі-түсті, т.б.);
- түрлі түйсіктер мен сенсорлық эталондарды көкейкестендіру арқылы қоршаған
әлемді танудың бейнелік түрлерін дамыту: дәм, түс, иіс, т.б.;
- адекватты көру, дәм, жанасу бейнелерін қалыптастыру және өз түсініктерін
сөзбен жеткізу;
- сөйлеген сөзінің әсерлілігін жоғарылату;
- балаларды спонтанды сөйлеуге ынталандыру;
- ассоциативті қатарды көкейкестендіру.
Құрал-жабдық: Сары Ертегі сюжетті суреті, сары түсті бедерлі бейнелер,
тактильді тақтайшалар, балаларға арналған хош иісті далап жиынтығы, лимон,
пияз, бал, гүл, әртүрлі музыкалық үзінділер, аудиожазбалар (қышқыл, тәтті,
ащы музыка), түрлі түсті сақиналар.
Мазмұны:
- Армысың, алтын күн! - сәлемдесу шеңбері.
- Армысың, жарық күн!
- Болсын тек ашық аспан!
- Болсын тек таза ауа!
- Болсын тек Жер аман!
- Болайын мен де аман!
Сәлемдесуден кейін барлығының жүзі ашылып, жайдарылана түседі.
- Шағылысқан күн сәулесі кейде тартымды суреттердің бейнесін қалдырады.
Қараңдаршы, олар неге ұқсайды? (керікке, қоянға, балықққа) Қандай жан-
жануар сары түстес болады? (түсті және жануарды атау)
- Бүгінгі сабақта қандай түстің басты болатынын аңғарған шығарсыңдар.
- Мен сендерді Сары Ертегіге қонаққа баруға шақырамын. Бізді онда Сары
Ертегі патшасы қарсы алады. Қараңдаршы, патшаның түрі қандай? (таң қалып
тұр). Қалай ойлайсыңдар, неге? Қазір мұқият қарап тыңдаңдар, кейін
тілектеріңді айтуға болады.
- Патшаның уақыты тығыз. Сондықтан оның тілегін белгілі бір мезгілде
орындау керек (құмсағат қойылады).
- Сонымен, мынау сурет (сурет көрсетіледі).
- Суретте нені сары деп айтуға болады?
- Көктемнің жаймашуақ күнінде қыз бала алаңға не үшін келді? ... (гүл теруге)
- Күн ... (сап-сары, көңілді, жылы). Қыз бала күнге қарап, мына гүлдер қалай
аталады деп сұрады (өгейшөп).
- Сен оның неге бұлай аталатынын білесің бе?
- Өгейшөп жапырағының бір жақ беті — анасы, оның беті ананың алақанындай
жұмсақ, Ананың алақаны қандай? Жылы, жұмсақ. Жапырақтың екінші беті суық,
қатты, ертегідегі өгейшешенің қолы сияқты.
- Анасы мен өгейшешесіне тақтайшаларды таңдап алыңдар. Көктегі күн
күлімсіреп, жер бетіне сары гүлдерді уыстап шашып жіберді.
- Патшада сары түсті көкөністер мен жемістер бар (пияз, алма, лимон).
- Егер олардан көже немесе тосап қайнатсақ, олар қалай деп аталады? (алма
тосабы, лимон тосабы, пияз көжесі)
- Пияздың (алманың, лимонның) дәмі қандай?
- Сары түс әртүрлі болатынын білесіңдер ме? Музыка тыңдап, оның қандай
дәмді еске салатынын айтып көріңдер.
- Сары лимонның қышқыл дәмін көрсетіңдер.
- Сары созылмалы кәмпит қандай тәтті.
- Сары пияз қандай ащы.
- Бір-біріңнен қандай дәмді жақсы көретіндеріңді сұраңдаршы (қышқыл, тәтті,
ащы).
- Сары Ертегі патшасы лимонға (балға, алмаға) сәйкес келетін иісті таңдауды
сұрайды.
- Пияздың ащы иісіне ұқсайтын иістер бар ма? (гигиеналық далап жиыны
ұсынылады)
- Сары Ертегіде болу өте қызықты, алайда біздің үйге қайтатын уақытымыз
келді. Сары Ертегі патшасы Тілек гүлінің жанында тілек айтуға рұқсат беріп
тұр. Сендер өз тілектеріңнің қандай түсі, қандай дәмі болатынын, қандай
музыка ойналатынын анықтап алыңдар. Жапырақты қолмен ұстап тұрып, тілек
айтыңдар (балалар өз тілектерін түс, дәм, дыбыспен сәйкестендіріп айтады).
Қоштасу шеңбері.

2.2 қосымшасы

Тифлопедагогтің түзетуші-дамытушы сабақтары

Тақырыбы:Ғажайып орман
Тобы: ересектер (балалар плеоптикалық және ортоптикалық емдеу кезеңінде)
Мақсаттары:
- баланың қоршаған ортадағы бейнелер мен дыбыстарды қабылдауын дамыту;
- қабылдаудың заттылығын дамыту;
- карта – жол түріндегі топографиялық түсініктерді дамыту;
- көзбен шығарып салуды дамыту;
- логикалық ойлауды дамыту.
Ресурстық қамтамасыз ету:
- жасырын бейнелері бар суреттер;
- сызба-карточкалар;
- маркер тақтасы;
- заттардың кескін бейнелері;
- хош иісті фломастерлер;
- ғажайып қобдиша;
- балалардың фотосуреттері;
- ғажайып музыка жазылған магнитофон;
- Орман иелері ойыншықтары;
- калька немесе жұқа пленка.
Мазмұны:
(Музыка ойнайды)
Тифлопедагог:- Бұл ғажайып музыка бізді ғажайып сурет әлеміне енгізеді.
Суреттің ғажайып екенін қазір түсінесіңдер.
Қараңдаршы, алдымызда ғажайып орман.
Бұл орманда таңғажайып бар тұнған.
Жасырынған не бар, айтыңдаршы,
Барлық жан-жануарды табыңдаршы.
Суретте жануарлар жасырынған. Оларды тауып көрелік.
Балалар педагогпен бірге қайталайды:
Бірім, екім, үшім, төртім,
Оны тапшы ай-күнім!
1-тапсырма. Жасырын бейнелерді іздеу
Тифлопедагог:
Көзімізді жұмайық,
Ертегіні ойлайық.
Көзімізді ашайық,
Суретке көз салайық.
(файлға немесе жұқа қағаз астына сурет салынады)
Бұл не? Бояулар жоғалып кетіпті. Ертегісіз бізге көңілсіз. Қазір бізге
түрлі-түсті қарындаштар көмектеседі.
Балалар жұқа қағаз бетінде кез келген жануардың суретін басып сызады.

2-тапсырма. Орман иелері адасты
Тифлопедагог:
- Қазір ғажайып орман тұрғындары сендердің назар аударуларыңды сұрайды
(маркер тақтасына орман иелерінің пішіндері қойылады).
Біз — орман иесіміз.
Ағаш түбінде отырдық.
Бір уақытта жүгірдік,
Айналдық, адастық.
А-у-у!
Тифлопедагог (балаларды екі командаға бөледі):
- Алдымен біздің ұлдардан көмек сұрайық. Олар батыл, сондықтан мына түрлі
түсті сызбаның көмегімен жол салып, объектілерді орналастырады.
(Карта-жол сызбасы таратылады)

3-тапсырма. Тұмандағы орман
- Қазір қыздар біздің көрсеткіштерді сызықтармен біріктіріп, орман иелеріне
қай жолмен жүру керек екенін көрсетеді.
Резервті тапсырма
Орман біздің үйіміз,
Орман іші бос.
Қолыңа тез бояу алып,
Өз үлесіңді қос!
- Бұл фломастерлер сиқырлы, әрқайсысының өз иісі бар, олармен ғажайып орман
суретін салыңдар (балалар сурет салады).
Тифлопедагог:
Менің қолымдағы қобдишаға қараңдаршы. Кім беріп жіберді екен? Көп қарап
тұрмайық, аузын кілтпен ашып көрейік, Ішінде жазылған хат бар екен. (оқиды)
- Сәлеметсіңдер ме, балалар! Мен - білімнің сиқырлы сандықшасымын, сендерге
хат жазып отырмын. Таң қалмаңдар, мен сендердің балабақшаларыңда тұрамын,
сендерден көп нәрсені үйреніп жатырмын. Мен сендердің ойнағандарыңды
ұнатамын, бүгін де маған өте қызықты болды. Осы гүлдерді менен шын
жүректен қабыл алыңдар. Сендердің қобдишаларың. (балаларға сыйлық
таратылады)
Тифлопедагог:
- Қобдишада Жақсылық тілейміз! деген жазуы бар жүрекшелер де бар екен.
Оларды кімге сыйлаймыз? (балалар бір-біріне жүрекшелерді сыйлайды)
- Барлығыңа рахмет, жақсылық тілеймін! Сау болыңыздар!

2.3 қосымшасы

Тифлопедагогтің шығармашылық мәселемен
жұмыс істеу циклограммасы

Тақырып: Тиімді дамыта оқыту жүйесін әзірлеу - көру қабілеті нашар
балаларды психологиялық-педагогикалық оңалтудың бір түрі.
Мәселенің өзектілігі және маңыздылығы
Көру қабілеті нашар балалардың дамуындағы қайталама ауытқулардың пайда
болуы міндетті емес, ол кейбір факторларға тәуелді, соның ішінде
компенсаторлық қасиеттер мен білім беру және тәрбиелеу жағдайларына
байланысты болады. Қайталама ауытқулардың алдын алуға болады, пайда болған
ауытқулардан дұрыс ұйымдастырылған тәрбие мен оқыту процесінде арылуға
болады.
Шығармашылық мәселемен жұмыс тиімділігінің шарттары:
- тифлопедагогикада, офтальмологияда, психологияда және басқа да шектес
ғылымдардағы жетістіктер туралы мәліметтің болуы;
- іс-әрекетті үнемі талдау;
- шығармашылық мәселемен жұмыста мақсаттардың, стретегияның, тактиканың
тиімді үйлесуі;
- шығармашылық потенциалды байыту;
- білім беру кеңістігінің барлық субъектілерімен конструктивті ара қатынас;
- оқу-әдістемелік базаның болуы және кеңейту мүмкіндігі (әдебиет, Интернет
көздері).

Жұмыс МерзіміМазмұны ӘрекеттеТәжірибелі
кезеңдер(4-5 су к шешім
і жыл) субъек
тілері
Диагнос 2003-20Ұйымның Педагог Шығармашы
ти 04 өзекті тер, лық
калық мәселелерібалалар,мәселені
н анықтау ата-аналтаңдау
және шешу ар
мақсатымен
оқу-тәрбие
процесінің
және оның
нәтижелері
нің
диагностик
а
сы
Танысты 2004-20Іс-тәжірибАрнайы Таңдаған
ру-нысан05 еде кітап проблема
а мәселенің дүкендербойынша
лық теориясымеі тифлопеда
н және оны гог
шешу кітапха
тәжірибесі насын
мен танысу әдебиетпен
толықтыру,
жұмысты
жоспарлау.
Әрекетті2005-20Білім беруӘкімші Білім беру
к-практи06 кеңістігі лік, кеңістігін
ка субъектілеәдістемедегі
лық рі лік субъектіле
нің қызмет, р
күштерін ұйымда әрекеттесу
координациқызмет і
я атқара нің
лау тын трансдисци
педагог п
тер линарлық
моделін
құру;
диагностик
а
лық
жабдықты
таңдау
және
диагностик
а
нәтижелері
н көрсету
түрлерін
таңдау,
түзету
бұрыштарын
бағалау
критерийле
рін
әзірлеу
Нақты 2006-20Мәселені Инклю БҚҚД және
іздену 08 шешудің зивті БАИ
тиімді білім ынтымақтас
жолдарын беру тық;
іздеу; кеңістігПедагогтер
ақпараттықі мен
-консультажағдайыната-аналар
тивтік да көруіүшін
өрісті нашар Интернетке
кеңейту балалар консультац
мен иялар
жұмыс орналастыр
істейтіну;
педагог Көру
тер қабылдауын
дамыту
бойынша
жұмыс
дәптерінің
түпнұсқа-ү
лгісін
әзірлеу
және
ресімдеу;
дидактикал
ық
материал
таңдау
(аудио-виз
уалды
релаксация
лық кешен)

2.4 қосымшасы

Педагогтерге арналған семинардың оқу жоспары

Тақырыбы: Көру қабілеті нашар балаларды тәрбиелеу және оқытуды
ұйымдастырудың қазіргі заманғы жолдары.
Мақсаттары:
- педагогтердің кәсіби құзыреттілігін және кәсіби шеберлігін арттыру;
- анализаторларды белсендіру және түзету-педагогикалық жұмысын ұйымдастыру
мәселелері бойынша педагогтерді негізгі білімдермен байыту;
- оқу-тәрбие процесін денсаулық сақтау технологияларымен қамтамасыз етудегі
қиындықтарды анықтау;
- оларды жою жолдарын жобалауда көмек беру.
Сағат саны: 6
Кезеңділік: аптасына 1 рет
Тыңдаушылар: тәрбиешілер
Жетекші: тифлопедагог

№ Сабақ тақырыбы Жүргізу Са
түрі ғат саны
1 Балалардың көру Дәріс 1
қабілеттерінің
дамуындағы ауытқулар;
балаларды көру
қабілеттерінің бұзылуы
және көру мүмкіндіктері
бойынша саралау
2 Оқыту процесінде көру Визуалды 1
қабілетін сақтау және дәріс
тиімді қолдану
3 Емдеу-қалпына келтіру Практикум, 1
және ортоптикалы
түзету-педагогикалық қ кешенге
жұмыстарының өзара топсаяхат
байланысы
4 Интеграция жағдайында Дәріс 1
оқу сабақтарының
түзету-компенсаторлық
бағытталуы
5 Емдеудің түрлі кезеңіндеІскерлік 1
ойындарды, ойын ойыны
құралдарын көрсету,
қолдану бойынша
нұсқаулар
6 Тыңдаушылардың Дөңгелек 1
білімдерін үстел,
көкейкестендіру экспресс
тесті

2.5 қосымшасы

Педагогтерге логопедтің консультациясы

Тақырыбы: Мектеп жасына дейінгі бала тілінің даму диагностикасы
Тыңдаушылар категориясы: түрлі жастағы топ тәбиешілері
Тыңдаушылар саны: 10
Мақсаты:
- педагогтердің бала тілінің қалыпты дамуы және ауытқушылықтары туралы
білімдерін көкейкестендіру;
- бала тілін педагогикалық тексеруді жүргізудің ерекшеліктері туралы
түсініктерін қалыптастыру.
Мазмұндық аспекті:
- жаңа білім беру технологиялары тұрғысынан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.