Орта мектепте информатика курсын оқыту туралы

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 92 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4

І Тарау. Орта мектепте информатика курсын оқыту туралы

1. Информатика курсын мектепте оқытудың
әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... .5
2. Информатикадан өткізілетін сыныптан тыс жұмыстардың
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 8

ІІ. Тарау. Интернетті пайдалану факультативтік курсын оқыту әдістемесі

2.1 Элекрондық құралдың мазмұны және оған қойылатын талаптар ... ... ...15
2.2 HTML – гипермәтінді белгілеу тілін пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... 19
2.3 Интернетті пайдалану курсының электрондық нұсқасы және оның
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 92

Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... 93
Кіріспе

Президентіміздің білім саласын ақпараттандыруға байланысты Мемлекеттік
бағдарламасына сәйкес Қазақстан Республикасының үкіметі мектептерді
техникамен қайта жабдықтауға, жаңа информациялық технологияларды енгізуге
көп көңіл бөлуде. Соңғы бір екі жыл ішінде пайда болған жаңа программалық
өнімдер жалпы көпшілікке кәсіби информациялық технологияларды пайдалана
білудің аса қажеттілігін көрсетті. Біздің қоғамымызда болып жатқан
өзгерістер орта білім беру саласының дамуына да өзгерістер енгізуге себепші
болды.
Сондағы орта мектеп пен жоғарғы оқу орындарында сыныптан тыс жұмыс
мәселелері тарихына тоқталсақ, бұл бағытта көп нәрселер орындалған және
қарастырылуда.
Қазіргі жағдайда сыныптан тыс жұмыстың тиімді жүйесін құруда
Е.Л.Белкина, Б.Г.Орловский және т.б зерттеушілер оның білім көздері мен
ұйымдастырылу түрлері бойынша сұрыпталуын ұсынады. Өйткені нақты оқу
жоспары жеке тұлғаның кәсіби қалыптасуының, саралап оқытудың бірге, білім
көздері мен сабақтың ұйымдастырылу түрлерін де бейнелейді.
Интернет-технология осы кезде информатиканың ең жылдам дамып келе
жатқан саласы болып табылады. Мамандардың болжамы бойынша 2010 жылы
интернет электр сяиқты қалыпты құбылыс болып қалады.
Ақпарат алу және пікірлесу, көңіл көтеру мен оқыту, жарнама, және
Интернет арқылы бизнес жүргізу – міне осылар бұл саланың толықпаған
мүмкінідігінің тізімі.Іскерлік белсенділікті Интернетке ауыстыру көптеген
салалар мен кәсіпорындар үшін стратегиялық маңызы бар. Интернетте өкілдігі
жоқ Компаниялар, өзінің бастамагершілігі мен бәсекелестігін жоғалтады.
Студенттердің локалды және жаханданған компьютерлер желісінде жұмыс
жасау жөнінде тәжрибелік білімінің болуы, телекоммуникациялық
компанияларда, электронды рынокта дұрыс бағдар ұстауп жетістікті жұмыс
істеуінің қажетті шарттары.
Түлектік жұмыстың мақсаты жоғарғы сынып оқушыларына интернетті
пайдалану факультативтік курсын оқытуға көмекші құрал ретінде курстың
электрондық нұсқасын жасау.
Осы курста компьютер желісі мен желідегі ұжымдық қызметтің негізгі
түрлерін ұйымдастыру мәселесі қарастырылады. Зертханалық тәжрибе ақпарат
алмасу және өңдеу жөнінде желілік жұмыстардың, электрондық почтамен жұмыс,
Интернет желісінде ақпаратты іздестіру жұмыстарының негізгі түрлерін
қамтиды. Курстың қортынды бөлігінде студенттер Интернетте Web-сайт жасаудың
негізгі құралдарымен танысады. Курстық жұмысты орындау кезінде Интернетке
жарнамалық ақпараттарды жасайды және орналастырады.

1.1 Информатиканы және есептегіш техника негіздері курсын
мектепте оқытудың әдістемесі
Қазіргі заман ағымына қарай информатиканың тақырыптары оның әртүрлі
салада қолданылатындығымен анықталды. Қоғамдық өмірдің көптеген салаларында
қолданылатын әртүрлі информациялық технологиялардың жалпы сипаттамаларымен
қатар әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар. Осыған байланысты операциялар
мен процедулардың әртүрлі жинақтарына, кибернетикалық жабдықтардың әртүріне
және әртүрлі информатикалық тасымалдаушыларға негізделген пәндік
информатикалар пайда болды.
Қазіргі таңда информатиканың ықпалына көп сүйенетін саланың бірі халық
ағарту жүйесі.
Ал, мектептегі информатиканың проблемаларын қарастыратын сала мектеп
информатикасы деп аталады.
Мектеп информатикасы информатика ғылымының бір саласы ретінде,
мектептегі оқу процесінде пайдаланатын ЭЕМ -ді программалық, техникалық,
оқу-әдістемелік және ұйымдастырушылық жақтарынан қамтамасыз етуді
зерттейтін сала ретінде анықталады.
Мектеп информатикасын программалық қамтамасыз ету орта мектептің
информациялық, басқару және оқыту жүйеелерін қамтиды, оның құрамында осы
жүйелерді жобалауға арналған сериялық құралдар бар.
Мектеп информатикасын техникалық қамтамасыз етудің міндеттері:
мектептегі оқу тәрбие процесін сүйемелдеуге арналған техникалық құралдар да
таңдауы экономикалық жағынан негіздеу; мектептегі есептеуіш техника
кабинетін жабдықтаудың параметрлерін анықтау; орта мектепке арналған
сериялық құралдар мен өзгеше жасалған құралдарды тиімді пайдаланудың
әдістерін табу.
Мектеп информатикасын оқыту әдістемелік жағынан қамтамасыз ету үшін ол
курс бойынша оқу программалары, әдістемелі құралдар, оқулықтар жасалу
қажет.
Информатиканы орта мектепте оқыту жөнінде қалыптасқан әртүрлі
көзқарастар бар. Енді мектептегі информатика курсының мазмұны мен
әдістемелік ерекшеліктеріне тоқталайық.
1. Мектептегі Информатика курсының мазмұны информатика – алгоритм –
ЭЕМ деген үш іргелі ұғымға негізделеді. Ол бір жағынан пәннің
информатика ғылымымен байланысын қамтамасыз етсе, екінші жағынан
оқулықтардың теориялық дайындық деңгейін меңгеруі үшін беріледі.
2. Информатика курсының маңызды ерекшелігі оның басқа пәндермен
тығыз байланысы. Мектептердегі информатика курсының орнын жалпы
ғалымдар жүйесіндегі философия ғылымының орнымен салыстыруға
болады. Информатиканы оқу барысында алған білім мен іскерліктерін
басқа пәндерді оқу барысында кеңінен қолдана алады.
3. Мектептердегі білім қорына информатика курсы арқылы енгізілген жаңа
маңызды білім – шамалар ұғымының кеңейтілуі. Оқушы бұған дейін
сандық мәндерге ие болатын айнымалы шамалар мен ғана жұмыс істейді.
Ал, информатика курсында әртүрлі типтегі шамалармен жұмыс істеуге
тура келеді: сандық, литерлік, графикалық шамалар. Сонымен бірге,
оқушылар массив түрінде ұйымдастырылған мәліметтермен танысады.
4. Мектепте информатика курсының енгізілуіне байланысты мектеп
тарихында алғаш рет оқушыларға есептің қойылысынан бастап, есепке
алынған нәтижені талдауға дейін есептейтін практикалық есепті
шығарудың барлық кезеңдері туралы мағлұмат береді. Оқушыны кез
келген есептің математикалық модулін құра білуге үйретеді. Бұл
информатиканы басқа пәндермен тығыз байланыстыратын буын.
Сонымен мектепте енгізілген информатика пәні дәстүрлі әдістегі
іскерлік пен дағдыны жаңаша қалыптастырып, басқа пәндерді оқытуға өзінің
ерекше үлесін тигізеді.
Жалпы білім беретін орта мектепке Информатика курсының енгізілуіне
байланысты педагогика ғылымының жаңа саласы пайда болды, оның зерттеу
обьектісі – информатиканы оқыту әдістемесі деп аталады. Мұнда қоғамның алға
қойған мақсатына байланысты информатиканы оқытудың заңдылықтары
қарастырылады. Оқыту заңдылықтары информатика дамуының нақты кезеңіне сай
зерттеледі.
Қазіргі уақытта информатиканы оқыту әдістемесі қарқынды даму үстінде;
оның көптеген мәселелері теориялық жағынан зерттеуді талап етеді.
Педагогика ғылымының осы саласы тұтас, әрі толық бір мәнді болу үшін
информатиканың барлық деңгейде оқытылуы зерттелуі керек: мектепке дейінгі
кезеңде, мектепте, орта оқу буындарының барлық типтерінде, жоғарғы
мектепте, информатиканы өзінше оқитындар үшін және т.с.с. Осы аталған
буындардың бәрі қазіргі уақытта педагогика ғылымының алдына өзіне тән
проблемаларын қоюда.
Біздің жағдайда алдыңғы кезекте қарастыратын мәселеміз, мектеп
көлемінде оқытылатын Информатика курсын оқыту әдістемесі. Информатиканы
оқыту әдістемесі оқытудың жалпы мақсаттарына сәйкес өзінің алдына келесі
негізгі міндеттерді қояды: Информатиканы және есептегіш техниканы үйретудің
нақты мақсатын және орта мектептегі жалпы білім беру пәнінің мазмұнын
анықтау, оқыту түрлерін ұсыну; және есептегіш техниканы оқытудың барлық
құралдарын қарастыру (оқу құралдары, программалық құралдар, компьютерлер
және т.б.), мұғалімнің практикалық жұмысына оларды қолдануға нұсқаулар
беру.
Мектеп пәндерін оқыту әдістемесінің алдына қойылатын дәстүрлі сұрақтар
информатиканы оқыту әдістемесінің де алдына қойылады.
1. Оқытудың мақсаты (Не үшін оқытамыз).
2. Оқытудың мазмұны (Нені оқытамыз).
3. Оқытудың әдісі (Қалай оқытамыз).
4. Оқыту туралы (Неден оқытамыз).
5. Оқытуды ұйымдастыру жолы (Қайтіп оқытамыз).
Бұл айтылғандардан екі мәселеге көңіл аудару керек. Олар
1) кімді оқытамыз?
2) кім оқытады?
Соңғы екеуіндегі кімді оқытамыз деген сұрақта; қай жастағы оқушыны
қалай оқыту керек. Яғни қай пәнді, оның бөліктерін, қай сыныптан бастау
керек дегенді білдіреді. Информатиканы оқыту әдістемесі жаңадан қалыптасып
келе жатқан жас ғылым. Педагогика ғылымының іргелі бөлігі ретінде өзінің
дамуында информатиканы оқыту әдістемесі философияға, педагогикаға,
психологияға, информатикаға сүйенеді. Сонымен қатар, орта мектептің
кеңейтілген практикалық тәжірбиесін басшылыққа алады.
Информатика әдістемесіне біріктірілген барлық әдістемелік
педагогикалық білімдер мен тәжірбиелер жиынтығынан информатиканы оқыту
әдістемесі деп аталатын пән бөлініп шығады. Бұл оқу пәннің мазмұнында
информатиканы оқыту әдістемесінің жалпы теориялық негіздері, типтік
техникалық құралдар жиыны және сонымен бірге мектеп курсының нақты
тақырыптарын оқыту әдістері қарастырылады.
Мектепте информатиканы оқытудың білім беру мақсаты - әрбір оқушыға
информатика ғылымы негіздерінің алғашқы фундаментальді білім беру, оқушыға
осы білімді мектепте оқытылатын басқа ғылымдардың негіздерін түпкілікті
және сапалы түрде меңгеруге қажетті іскерліктер мен дағдыларды қалыптастыру
болып табылады.
Информатика ғылымының жалпы білім берудегі қызметі өте жоғары.
Информатикадан білім негіздерін меңгеру оқушылардың жалпы, ақыл-ойын
дамытуға, оларды ойлау және шығармашылық қабілеттерін ұлғайтуға елеулі әсер
етеді.
Сонымен, информатиканы оқытудың білім беру – дамытушылық мақсаты –
оқушының шығармашылық қабілетін, жеке тұлғалық қасиетін қалыптастыруға,
ақыл- ойын, ойлау өрісін, ынтамен дамытуға, яғни қызмет субъектісі ретінде
қалыптастыруға бағытталған.
Мектепте информатика курсының практикалық мақсаты – оқушылардың
еңбекке және политехникалық дайындығына үлес қосу, олардың мектеп
бітіргеннен кейінгі еңбек етіуіне дайындығын қамтамасыз ететін блімдермен,
дағдылармен жеке іскерліктермен қаруландыру.
Курстың бұл мақсаты қолданбалы және теориялық аспектілердің байланысын
жүйелі түрде ашып көрсетіп, алгоритмдеудің, программалаудың ЭЕМ-нің қазіргі
кездегі өндірістегі рөлі мен маңызын айқындау болып табылады. Информатика
курсында кәсіптік бағдарлау мақсатында информатикаға және ЭЕМ-ға байланысты
мәліметтер, дау болып табылады. Информатика курсында кәсіптік бағдарлау
мақсатында информатикаға және ЭЕМ-ға байланысты мәліметтер, ЭЕМ-ны
пайдаланатын басқа ғылымдар жайында мәліметтер берілуі тиіс. Сонымен қатар,
информатиканың практикалық мақсатына тұрмыстық аспектісі де бар. Ол
күнделікті өмірде, тұрмыста жастарды компьютерлік техниканы сауатты
пайдалануға үйретеді.
Информатиканы оқытудың практикалық мақсаты – оқушыларды практикалық
қызметке еңбекке, басқа пәндерді оқыту процесінде практикалық есептер
шешуге және оны информациялық қоғамда өмір сүруге дайындауға бағытталған.
Мектептегі информатика курсының тәрбиелік мақсаты өте зор.
Информатиканы оқу барасында ой еңбегінің мәдениеті жаңа саналы деңгейде
қалыптасады, оқушы өзінің жұмысын жоспарлай білу, оны ұтымды орындай білу,
бастапқы жоспарды оның орындалуымен байланыстыра білу сияқты жалпы
азаматтық мәні бар қасиеттер де қалыптасады. Информатиканы оқытудағы
алгоритмдер мен программалар құру, оларды ЭЕМ-да орындау оқушыдан ойлануды
және ұстамдылықты, шыдамдылықты арттыруды, көңіл қоя білуді, көз алдына
елестете білуді талап етеді. Сонымен қатар, жеке адамның табандылық,
алдына мақсат қоя білу, шығармашылық белсенділік көрсете білу, жұмысына
жауапкершілікпен қарау, сенімді, тәртіпті болып, бар мүмкіншілікті қолдана
білу сияқты қасиеттерін дамытады. Алгоритмді жазуға дағдылану
жауапкершілікпен қарауды жаңа талап қоюды керек етеді.
Сонымен информатиканы оқытудағы тәрбиелік мақсат – оқушыны
азаматтыққа, адамгершілік қасиетке және жоғарғы саналылыққа баулуға
бағытталған.

1.2 Информатикадан өткізілетін сыныптан тыс жұмыстардың түрлері

Сыныптан тыс жұмыстар
Оқыту жұмысын тек сабақ арқылы ұйымдастыру мүмкін емес.
Сыныптық-сабақ жүйесінің негізгі кемшілігі - оқушылардың дара
ерекшеліктерін дамытуға жеткілікті мүмкіндіктердің болмауы - оқытуды
ұйымдастырудың басқа жолдарын іздестіруге себеп болды. Сондықтан
оқушылардың сыныптық сабақтағы танымдық әрекетін дамыту, толықтыру және
оқушылардың өзіндік шығармашылық белсенділіктерін, қабілеттерін арттыру
мақсатында оқыту жұмысын ұйымдастырудың қосымша түрлері қолданылады.
Олардың қатарына семинар, экскурсия, факультативтік, қосымша, конференция,
сабақтары, өндірістік оқу, үйдегі оқу жұмысы, тәжірибелік-зертханалық және
пәндік үйірме жұмыстары, олимпиада, өзіндік жұмыс түрлерін жатқызуға
болады.
Оқу жұмысын ұйымдастыруда мұғалімнің тағы бір міндеті – оқушылардың
сабақтын тыс кездерінде танымдық әрекеттерін тереңдету, үлгермеушілікті
болдырмау. Сондықтан кейбір оқушылардың дарын-талаптарын, ғылымға
бейімділігін немесе сұранысын сабақ барысында болық қамтамасыз етіп,
жағдайлар жасауға әр кезде мүмкіндік бола бермейді. Ол үшін оларға сыныптан
тыс жұмыстарды ұйымдастырудың маңызы зор.
Әртүрлі сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру негізінде сабақтың
нәтижесін және оқушылардың таным қабілеттірінің белсенділігін арттыруға
болады.
Сыныптан тыс жұмысқа оқушылар өз қалаулары бойынша қатысады. Осыған
байланысты сыныптан тыс жұмыстың қай түрі болса да, ол оқушыны жалықтырып
алмайтындай, олардың қызығушылығын одан да арттыра түсетідей етіп
ұйымдастырылуы керек.
Сыныптан тыс жұмыстар оқу сабағының жалғасы болуымен қатар, одан
өзіндік ерекшеліктері мен айырмашылықтары бар. Сыныптан тыс жұмыстардың
айырмашылығы, оны оқушылар өздерінің қалаулары бойынша қатысатындықтарында.
Ондай жұмыстардың түрлерін оқушылар өздері таңдайды. Бұл сыныптан тас
жұмыстардың сапалы, нәтижелі болуына әсер етеді. Оқушының белгілі бір
сыныптан тыс жұмысқа қатысуын, қызығуын ары қарай дамыту мұғалімнің
сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру шеберлігіне байланысты.
Информатикадан өткізілетін сыныптан тыс жұмыстардың түрлері
Информатикадан сыныптан тыс жұмыстың екі түрін ажыратуға болады: оқу
марериялын меңгеруде басқалардан қалып, үлгермей қалушы оқушылармен
(қосымша сыныптан тыс сабақтар) жұмыс және информатиканы оқуда басқалармен
салыстырғанда жоғары қызығушылық пен қабілеті бар оқушылармен жұмыс
жүргізу. Сыныптан тыс жұмыстың бірінші бағыты туралы айтқанда, келесі
мәселені белгілейміз. Информатикадан сыныптан тыс жұмыстың бұл түрі кез-
келген мектепте бар және қазіргі кезде өз орнын анықтап отыр. Информатиканы
оқутудың тиімділігін арттыру үлгермеушілермен қосымша жұмыс істеу жұмысының
маңызын төмендетуі тиіс. Бұл қосымша жұмыстар идеалды түрде тек айқын
жағдайларда ғана жүргізіледі (мысалы, басқа типті мектептен ауысып келу,
ұзақ уақыт емделуде болу т.с.с). бірақ казіргі уақытта бұл жұмыс
информатика мұғалімі үшін тіпті басқа мағынада қолданылып жүр. Ол
информатика курсындағы оқушылардың білімі мен дағдысындағы казіргі заманғы
даму үрдісі деуге болады.
Үлгермеушілермен жұмыс жүргізу және ұйымдастыру тиімділігі
мұғалімдердің алдықғы қатарлы іс-тәжірибелерінен көруге болады.
1. информатикадан қосымша (сыныптан тыс) сабақтар үлгермеуші шағын
топтармен (3-4 адамнан тұратын) жүргізіледі; бұл топтардағы
оқушылар білім алудағы бос аралықтар (пробел) мен
қабілеттіліктері жағынан бірдей болуы керек.
2. барынша әрқайсысымен жеке сабақ жүргізу, яғни әрқайсысына жеке
тапсырмалар беріп оны орындау барыснда жеке –жеке нақты көмек
көрсету.
3. үлгермеушілермен жұмыс жұргізу формасы аптасына бір рет болады
және жоспарлы түрде үй тапсырмаларымен қоса жеке жоспарлануы
қажет.
4. информатикадан қосымша сабақтарда тақырыып бойынша қайталау
жүргізгенде қорытынды бақылау жасап, бағалау қажет.
5. информатикадан қосымша сабақтар ереже бойынша оқытушылқ сипатта
болады; сабақ барысында өзіндік және бақылау жұмыстар, көрнекі-
дидактикалық материалдар, программалау типіндегі оқулық пен
тапсырмалар қолдану керек.
6. информатика мұғаліміне жекелеген оқушылардың сабақтан үлгермей
қалу себептерін анықтап отыру қажет; тақырыптарды оқудағы
жіберген типтік қателерін білу керек. Бұл қосымша сабақтың
тиімді өтуіне септігін тигізеді.
Жоғарыда айтылған информатикадан сыныптан тыс жұмыстардың екіншісі –
информатиканы оқуда жоғары қызығушылық білдірген оқушылармен жұмыс келесі
негізгі мақсаттарға жауап береді:
1. информатикаға тұрақты түрде қызығушылығының оянуы және артуы.
2. оқу материалы бойынша білімінің кеңеюі мен тереңдеуі.
3. оқушылардың қабілетінің оптимальды дамуы мен олардың нақты бір
ғылыми-зерттеу дағдысына жетуі.
4. ойлау мәдениетін тәрбиелеу.
5. оқулықпен және ғылыми танымдық әдебиеттермен өз бетінше шығармашыл
жұмыс істеу дағдысын дамыту.
6. қоғам өміріндегі информатиканық практикалық маңызы туралы оқушы
түсінігін кеңейту және тереңдету.
7. информатиканың тарихи-мәдени және әлемдік ғылымдағы информатиканың
ролі туралы оқушы түсінігін тереңдету, кеңейту.
8. оқушыда ұжымдық сезімін тәрбиелеу және жекелей және ұжымдық жұмыс
істеу дағдысын сәйкестендіру.
9. информатика мұғалімі мен оқушы арасында іскерлік тұрғыдан да тығыз
байланыс орнату және оқушылардың танымдық сұранысы мен
қызығушылықтарын тереңірек білу.
10. сыныпта, ұжымда информатиканы тиімді оқытуды ұйымдастыруда мұғалімге
көмек бере алатын белсенді топ құру ( көрнекіліктер дайындау,
үлгермеушілерге көмектесу, т.б.).
Бұл мақсаттарды іске асыру сабақ кезінде де жүргізіліп отырады деген
болжам бар. Бірақ сыныптағы оқулықтармен және уақытпен шектелген сабақтарда
оны толқтай жүзеге асыру мүмкін емес. Сондықтан бұл мақсаттарды толық және
тұтастай іске асыру үшін сыныптан тыс жұмыстардың жүргізілуі қажет болады.
Сонымен қатар сабақ кезіндегі оқу-тәрбие жұмысы мен сыныптан тыс
жұмыстардың тығыз өзара байланысы бар: сабақ кезіндегі оқушылардың білімге
деген қызығушылығы сыныптан тыс жұмыстардың ұйымдастырылуына себеп бола
алады, керісінше, білімдерін іс жүзінде көрсетуге мүмкіндік беретін
сыныптан тыс жұмыстар оқушылардың білімін тереңдетіп, үлгерімдерін
арттырады және сабақ оқуға деген қызығушылықтарны оятады. Бірақ сыныптан
тыс жұмыс оқу үрдісіндегі сабақты қайталауы тиіс емес, әйтпесе ол кәдімгі
қосымша сабақ болып қалар еді.
Информатикаға қызығатын оқушылармен сыныптан тыс жұмыстар жүргізу
мазмұнына келсек, келесілерді белгілеуге болады. Сыныптан тыс жұмыстардың
басты тақырыбы әдетте арнайы оқу бағдарламасының төңірегінен ауытқыған,
бірақ сондағы көп нүктелі сұрақтарды шешу мен талқылай төңірегіндегі
мынадай мәселелрді қарастумен шектелетін. Мысалы, сыныпетан тыс жұмыстарда
информатиканың тарихи мағлұматтарына, қиын прграммалау есептеріне,
математикалық логика элементтеріне, санау жүйелеріне, т.с.с. көңіл аудару.
Информатикалық үйірме
Информатикадан ұйымдастырылатын үйірме– мектеп оқушыларымен
жүргізілетін сыныптан тыс жұмыстардың ең көп таралған түрлерінің бірі.
Информатикадан жүргізілетін үйірмені мектептерде, оқушылар сарайында, оқу-
өндірістік комбинаттарындағы мектепаралық есептегіш техника кабинеттерінде,
жоғарғы оқу орындарының кафедраланда ұйымдастыруға болады. Орта мектепте
информатиканы оқытудың жалпы жүйесіне сай үйірме жұмыстарының
программаларын дайындау, мектеп оқушыларының дайындық деңгейіне қарай оқу
тапсырмаларының жиынтығын, сонымен бірге осы сабақтардың тиімді
программалық қамтамасыз етілуін дайындау – маңызды әдіснамалық міндет болып
табылады.
Олимпиада
Сыныптан тыс жұмыстардың бірі – олимпиада. Олимпиаданың негізгі
мақсаты:
- білімді, дамыған, дарынды мектеп оқушыларын іздеу;
- мектепте информатиканы оқыту деңгейін бағалау;
- информатиканы оқыту барысындағы ең жоғарғы деңгейге қойылатын
талаптарды ашу;
- мектеп, жоғарғы оқу орындары буынындағы кері байланысты жүзеге
асыру,
Олимпиаданың негізгі мақсаты – оқушының қабілетін ашуды ескере отырып,
логикалық-алгоритмдік және жүйелі комбинаторикалық ойлауы дамыған
оқушыларды табу қажет. Бұл әртүрлі дайын программалық құралдар мен
командаларды пайдалану іскерлігінде пайда болады. Оқушыларды олимпиадаға
дайындау информатиканың базалық курсының жалғасы болып табылады. Негізінен
олимпиадаға оқушылар арасында дарынды балалар таңдалынып алынады. Одан
сыныптан тыс сабақтарда іріктеліп алынған оқушыларды стандартты емес
есептерді шешуге, алдыңғы жылдарда өткен олимпиада есептерімен таныстырып,
оларды шығаруға үйретеді.
Информатикалық экскурсия
Экскурсия – бұл қарастырылып отырған сала бойынша оқушының танымын
кеңейтіп, теориялық біліммен оның практикалық қолданылуының арасындағы
байланысты көруге және бақылау жүргізуге мүмкіндік беретін, сондай-ақ,
кәсіптік бағдары мен политехникалық оқытуды қамтитын, пәнаралық байланысты
жүзеге асыратын оқытуды ұйымдастыру түрі болып табылады.
Экскурсия өткізу тыңғылықты дайындықты талап етеді. Мұғалім алдымен
оның мазмұны мен міндеттерін анықтап, есептеу орталығын таңдап, онымен
танысып, пайда болуы ықтимал қиындықтарды болжап, онымен күресі жолдарын
қарастырады.
Экскурсияға дайындық: оқушылар алдын-ала тапсырма алып, олардың
әрқайсысы қандай бақылаулар жүргізіп, қандай сұрақтарға өз бетімен жауап
беруі, материалды қандай түрде жинақтауы (ауызша хабарлама, реферат,
коллекция, альбом) және экскурсия жайлы есепті қай мезгілге дайындау
қажетін білуі тиіс.
Сонымен қатар, барлық оқушылардың белсенді жұмысын қамтамасыз етіп,
тәртібін және техника қауіпсіздігін сақтауы тиіс.
Экскурсияның қорытынды кезеңі экскурсия барысында оқушылардың алған
жалпы білімдерін тұжырымдайтын қорытынды әңгімені қамтиды. Экскурсия
материалдарын көрме ұйымдастыруда, арнайы сабақтар өткізуде тарату
материалдары ретінде пайдалануға болады.
Факультативтік сабақтар
Қазіргі уақыт талабына сай, ақпараттық технологиялардың дамуына
байланысты мектептердің есептегіш техника кабинеттерінің негізінде
пәнаралық факультативтік курстардың жасалып, іске асырылуы, информатика,
автоматика, электроника саласында оқушылардың техникалық шығармашылығын
дамытады деген үлкен мәнге ие болып отыр.
Жалпы білім беретін мектептердің орта мектепте информатикадан
мемлекеттік стандарттының жасалып, оқу процесіне енгізілуі факультативтік
курстардың дамуына елеулі үлес қосты.
Факультативтік сабақтың мақсаты:
-информатика саласы немесе ЭЕМ-ны пайдаланатын басқа пәндер бойынша
алынған теориялық білім, іскерлік пен дағдыларды тереңдетіп, кеңейту;
оқытудың кәсіптік бағдарын күшейтетін практикалық дайындықты қамтуы
тиіс.
Информатикадан сыныптан тыс жұмыстар терең информатикалық білім
берудің міндеттерін шешуге, оқушылардың жан-жақты дамуын қамтамасыз етуге
арналған. Үздіксіз оқыту мен өзін-өзі оқыту үшін оқушылардың дербестігі мен
шығармашылық белсенділігін дамыту маңызды роль атқарады.
Информатикадан факультатив жұмыстары мектепте көбіне 8 сыныптан бастап
жүргізіледі. Информатикадан факультатив сабақтарының негізгі мақсаты
білімдерін тереңдету кеңіту, пәнге деген оқушының қызығушылығын дамыту,
қабілетін дамыту, информатикамен өз бетінше жұмыстар атқаруға талғамдары
мен қызызығушылықтарын ояту, шығармашылықтары мен белсенділіктерін
тәрбиелеу мен дамыту болып табылады.
Берілген сыныптағы оқушылар үшін информатика пәнінен жоғары деңгейдегі
факультатив жұмысының бағдарламасы жасалып, курстың негізгі бағдарламасымен
біріктіріледі.
Факультативтік сабақтардың бағдарламасы негізгі курс бағдарламасында
қамтылған мәселелердің тереңдетіле оқытылуы тәрізді құрылады.
Информатикадан факультативтік сабақтардың тиімді болуы үшін оны
біліктілігі жоғары, тәжірибелі, білімі терең мұғалімдер бар жерде
ұйымдастырылғаны абзал, ол оны жоғары ғылыми-әдістемелік деңгейде 15
оқушыдан кем емес факультативке қатысуға ынталы аудиторияға жүргізе алады.
Егер мектеп аз қамтылған болып оқушы толмаса (әсіресе ауыл
мектептерінде) онда катар тұрған сыныптардан (мысалы, 8-9, 10-11 сыныптар)
оқушы алуға болады.
Оқушыларды факультативтік сабақарға жаздыру бастапқыдан ерікті түрде
олардың қызығушылығына қарай жүргізіледі. Факульаттивтік сабақ курсының
соңында оқушы сынақ (баға қойылады) тапсырады, оның бағасы сосын аттестатқа
қойылады. Информатика мұғалімі факультативтік сабақтар сапасы үшін
толықтай жауапкершілікті өз мойнына алады, ол сабақ кестесіне енгізіліп,
мұғалім сағаты үшін ақы төленеді.
Факультатив сабақ жұргізу басқа да сыныптан тыс жұмыс формаларынан бас
тарту деген сөз емес. Информатикамен қызығып айналысатын оқушылар үшін бұл
сыныптан тыс жұмыстардың бәрі бір-бірін толықтырып тұрады.
Информатика пәнінен деген қабілеті мен қызығушылығы жоғары оқушылармен
аптасына 1-2 қосымша сабақ жүргізу информатиканы оқытудың жаңа формасы –
дифференциялдық оқытуды көрсетеді. Затына қарай факультативтік сабақтар
дифференциялдық оқытудың динамикалық түріне жатқызуға болады.
Информатикадан факультативтік сабақтар оқушылар үшін қызықты,
алаңдатарлық сонымен қатар баурамалдық болуы қажет.
Информатикадан факультатив жүргізудің негізгі формаларына қазіргі
кезде мұғалімнің факультативтік курстың негізгі мәселесін талқылау (лекция
тәсілімен), семинарлар, әңгімелесу, есептер шығару, оқушылардың рефераттары
(теориялық мәселелер бойынша, сондай-ақ есептің шығарылу циклдары бойынша
да), оқушылардың баяндамалары бола алады. Факультативтік жұмыстарды
жүргізудің тиімді формасына әрбір сабақты екі бөлікке бөліп жүргізу болып
табылады. Бірінші бөлігі жаңа тақырыпты меңгеруге, теориялық, сондай-ақ
практикалық жағынан оқушымен жұмыс істеу және тапсырма ретінде теориялық
материалды қайталап, есептерін шығару беріледі. Екінші бөлігінде әр сабақ
қиындығы жоғары есептер шығаруға, қиын, қызықты есептерді талқылауға
арналады. Факультативті жүргізудік бұл формасы мектепте оқытудың формасы
мен әдісінен ақырындап жоғары оқу орындағындағы оқытудың формасы мен
әдістеріне табысты өтуге мүмкіндік береді.
Әрине, факультативтік сабақтарды жүргізгенде негізінен информатиканы
оқудың (оқытудың емес) әдістерін қолдану, және оқытудың проблемалық
формаларынқарастыру керек.
Негізінен оны факултатив курсының бар тақырыптарын қамтитын есептерді
біртінде, бірінен-соң бірін шешу арқылы құруға болады. Бар есептерді өз
бетінше немесе мұғалімнің сәл ғана көмегімен шешіп отыру курстың бар
материалын белсенділікпен жіне өздігінен меңгеріп шығады. Қажет болған
жағдайда мұғалім алдын-ала әңгіме құрып, немесе шолу жасайды. Қиын
проблемалық есептер шешуді кең қолдану да тиімді болар еді.
Қазіргі кезде информатикадан факультативтік сабақтар негізгі мынадай
үш бағыттарда жүргізіледі: 1) программалауды үйрену; 2) компьютерлік
технологияларды үйрену; 3) компьютерлік техноллгиялар негізінде қолданбалы
қызмет салаларын оқыту. Информатика курсынан қосымша мәселелер
бағдарламасында курс мазмұнын тереңдетіп оқуғы, оқушыларды қазіргі заманғы
идеялармен таныстыруға, информатиканың практикалық мәнін ашуға, мұғалімді
жаңа бағдарламамен жұмыс істеуге дайындауға мүмкіндік береді.
ІІ. Тарау.интернетті пайдалану факультативтік курсын оқыту әдістемесі

2.1. Элекронды оқулық мазмұны мен қолданылуы

Соңғы уақытта компакт-дискідегі, сонымен қатар Интернет желісіндегі
әртүрлі электрондық басылымдарды құру құрастырушылардың, мұғалімдердің және
оқушылардың да көңілін аударуда.

Электронды оқулық мына жағдайларда өте тиімді:

- тез арадағы кері байланысты қамтамасыз етеді;
- кәдімгі оқулықтан іздегенде қиындық келтіретін керек ақпараттарды тез
табуға көмектеседі,
- гипертексті анықтамаларға тоқталуда уақытты көп үнемдейді;
- қысқа мәтінмен қатар – көрсетеді, айтады, моделдейді және т.б. (бұл жерде
мультимедиа технолгиясының мүмкіндіктері көрінеді);
- белгілі бір бөлімге сәйкес білімдерін тез арада тексеруге мүмкіндік
береді.
Электронды оқулықтардың әдеттегі құрылысы: оқу материалдарын ұсыну, іс-
тәжірбие, тестілеу. Курстың әрбір мағыналы фрагменттері іс-тәжірбие және
бақылау жұмыстары арқылы, ал әрбір үлкен бөлімдер – тест немесе сынақ
арқылы аяқталады.

Жаңа буынның электронды оқулығы мынадай жүйелерді қамтуы тиіс:
- курс ядросы;
- иллюстрациялы оқу-анықтамалық комплексі;
- виртуалды лаборатория мен интерактивті моделдер комплексі;
- тестілік комплекс;
- іздеу комплексі;
- көмек жүйесі;
- методикалық көмек жүйесі.
Жоғарыда көрсетілген жүйе интеграциясы мына негізгі қасиеттерге сәйкес
интерактивті оқу курсын құру керек:
- қазіргі белсенді-іскерлі оқыту тәсілдерінен хабарар ету: әр оқушыны оқу
процесіне ынталандыру, оқушылардың өз бетілік жұмысын ұйымдастыру, т.б;
- оқудың негізгі факторларын аралас қолдану;
- орта мектепте оқытылатын барлық тақырыптарға арналған оқу, анықтамалық
және тестілік материалдардың ауқымды көлемі және осы материалдарды
нәтижелі ұйымдастыру;
- оқу ақпараттарын берудегі көрнекіліктерді көбейту;
- оқушылардың өз бетілік шешім қабылдауына және оқу материалдарын
шығармашылық игеруіне қажет ситуациялық сұрақтарды құру мүмкіндігі;
- оқушылардың өз бетілік жұмысының қорытындысына бақылау жасау;
- оқытушылардың есептер жинағын толтыруға, сабақтарды, бақылау жұмыстарын,
жекелеген есептерді құруға арналған құрал-жабдықтарды жасау;
- оқушылар мен оқытушылар арасында виртуалды кеңес арқылы кері байланысты
ұйымдастыру;
- оқытушыларға арналған методикалық материалдардың толық жиынын жасау.
Ақпараттық технологиялардың дамуы сабақты өткізудің жаңа мүмкін-дігін
– қашықтан оқытудың енуін берді. Ол біріншіден, үйренушінің өзіне оқу
уақыты мен орнын тағдауына, еніншіден, қандай да бір себептермен дәстүрлі
білім алудан шеттетілген адамдарға білім алуға, үшіншіден, оқытуда жаңа
ақпараттық технологияларды қолдануға, төртіншіден, оқытуға кететін шығынды
белгілі бір мөлшерде азайтуға мүмкіндік береді. Басқа жағынан қашықтан
оқыту білім беруді жекешелендіру мүмкіндігін арттырады.
Қашықтан оқытуда электронды оқулықтар қолданылатыны белгілі.
Электронды оқулықтарды құру ақпараттық материалдардың әркез жаңарып
отыруына байланысты мәселені шешуге мүмкіндік береді. Оларда, сонымен
қатар, жаттығулар мен мысалдардың мол болуы және ақпараттың әр түрінің
көрнекі түрде берілуі мүмкін. Сонымен бірге электронды оқулықтар көмегімен
білімді тексеру – компьютерлік тест орындалады.
Білім беру саласында "электронды оқулықтарды" пайдалану оқушылардың
танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін
қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Электронды оқулықтарды қолдану тәжірибесі студенттер мен оқушылардың
берілген материалды сапалы түрде меңгеретінін көрсетті. Бұған тестілеу
қорытындылары куә. Олай болса ақпараттық технологияның дамуы білім беруде
жаңа әдістер мен әдістемелерді ойлап табуға және сол арқылы оның сапасын
арттыруға толық мүмкіндік береді.
Электрондыќ оќулыќтыњ тиімділігі олардың ќашыќтыќтан оќытудаѓы µз
м‰мкіндіктерін жетілдіріп, казіргі жаѓдайда барлыќ білім алатын
‰йренушілерге ±сынылуында.
Электронды оқулықты пайдалану мұғалімнің де ғылыми-әдістемелік
потенциалын дамытып, оның сабақ үстіндегі еңбегін жеңілдетеді. Оқытудың әр
сатысында компьютерлік тесттер арқылы оқушыны жекелей бақылауды, графикалық
бейнелеу, мәтіндері түрінде, мультимедиалық, бейне және дыбыс бөлімдерінің
бағдарламасы бойынша алатын жаңалықтарды іске асыруға көп көмегін тигізеді.
Электронды оқулықтарды қарапайым оқулықтарға қарағанда пайдалану ыңғайлы
және оларда өзін - өзі тексеру жүйесі бар. Осы электронды оқулықтың
артықшылығы болып табылады. Сондықтан, өзін - өзі тексеру жүйесі оқушы мен
оқытушының арасындағы байланысын алмастырады да, оларды ауылдық жерлерде,
мұғалім жетіспейтін жерлерде көбіне қажет етеді.
Электронды оқулықтарды пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін
арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға
шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын
немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды.
Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға
жылжу мүмкін емес.
Электронды оқулық мазмұны жағынан толық, жоғары деңгейде ақпараттанған
және дарынды жазылуы қажет. Қашықтан білім алуда оқулықта барлық электронды-
методикалық құралдары кіруі керек.
Дәл осындай оқулықты кез-келген оқушыға ұсынуға болады және дәл
осындай оқулықты студенттердің өзін-өзі дайындауда жақсы көмек береді.
Осымен қатар сынақтарға және әр пәннен өтетін емтихандарға дайындалуға
көмектеседі.
Қазіргі уақытта оқу пәндерінің барлық бағыттыры бойынша электронды
оқулықтар құрылуда. Мұндай оқу көздеріне деген қызығушылықтың артуы
мультимедиалық технологиялардың пайда болуымен және коммуникациялық
құралдар, Интернет желісінің дамуымен байланысты.

Электрондық оқулықтарға қойылатын талаптар
Электронды оқулықтар жасаудың педагогикалық технологиясының құрылымы
оқыту процесінің заңдылықтарына негізделіп, бір-бірімен байланысты 4
компоненттен тұрады: мотивациялық-мақсатты, мазмұндық, операциялық және
бағалы-нәтижелік.

Электронды оқулықтың мотивациялық-мақсатты компоненті модульдер мен
шағын модульдерді құрастырудан тұрады. Модуль – пән саласындағы жүйелік
және қызметтік білімдердің жиынтығы. Ол электронды оқулық арқылы оқытуды
ұйымдастырудың қызметтік түйіні болып табылады.

Электронды оқулықтың мазмұндық компоненті гипертекст арқылы жүзеге
асырылады. Гипертекст – терминдерден, ұғымдардан, әртүрлі концепциялардан,
кестелерден, графиктерден және диаграммалардан тұратын мәліметтер базасы
ретінде берілетін ақпараттық оқыту ортасы. Мәтіндерді қазақ, орыс, ал
кейбірін ағылшын тіліндегі дыбыстар арқылы айтуға болады. Гипертекст бейне
материалдарымен толықтырылған.

Электронды оқулықтың операциялық компоненті интерактивті формада
берілген тапсырмаларды орындау арқылы іске асырылады.

Электронды оқулықтың нәтижелік бақылау компоненті тест алу жолымен
жүргізіледі. Электронды оқулықта тестердің екі түрі берілген: бір дұрыс
жауабы бар. Тест соңында оқушы өзі қате жіберген сұрақтарды тексеріп көре
алады, әрбір тестен соң сұрақтардың реттік орны ауыстырылып отырады.
Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық
түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық
тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.
Сол себепті электронды оқулықтарды әзірлеп оны дамытудағы ұсыныстар мен
пікірлер арқылы тиімділігін бірте-бірте арттыратынын көрсетеді.
Қазіргі кезде білім процесінің әртүрлі тұлғалары арасында қашықтықтан
мәлімет алмасу ісі мүмкін болып, олар бір-бірімен ашық түрде компьютерлер
көмегімен өз пәндері айналасында пікірлесе алатын болды. Мысалы, мұғалімдер
– мұғалімдермен, мұғалімдер – ғалымдармен, мұғалімдер – оқушылармен,
мұғалімдер – ата-аналармен, мұғалімдер – оқулық жазушыларымен және т. б.
Оқушылар үшін электронды оқулық – мектепте оқыған жылдардың барлығында
да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік емтиханға дайындалуға
көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқулықтармен жұмыс
істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін
жеке дара жүргізуі болып саналады.
Электронды оқулық – дисплей экранында көрінетін жай ғана мәтін емес –
ол оқушыға өз жолымен, керекті материалдарды жеке меңгеруге арналған
күрделі, көпсатылыжүйе, оқулықтың қажетті бөлімдерін қайталап, игеру тәсілі
мен логикасын да өзіне тән етіп таңдап алып, осы сәтте ең керек деген
материалдарды қарап шығуға мүмкіндік береді. Оның гипермәтіні нақты
құрылымдардан тұрады да, бір-бірімен тығыз байланысқан ықшам логикалық жүйе
болып табылады. Бұл жүйемен танысу арқылы оқушы практикалық негізде
алгоритмдік ойлау қабілетін дамыта алады. Ал өзіне қажетті мәліметті
компьютер жадының керекті ұясынан іздеп таба білу да әрбір баланың бүгін
талап етілетін стратегиялық ойлау қабілетін қалыптастырады.
Электронды оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттар
ескерілуі тиіс:

1. белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электронды оқулықтың сол
пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуы;
2. электронды оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға
қатысты лекция конспектісін қамтитын негізгі; лабораториялық және
практикалық тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға
қатысты анықтама, библиографиядан тұратын көмекші; аралық және
қорытынды бақылау сұрақтарынан тұратын тест; материалды дайындауда
пайдаланылған әдебиеттер тізімдері бөлімдерін қамтуы;
3. электронды оқулықтың кәдімгі оқулықтардың мазмұндарын қайталамауы,
яғни берілетін тақырыпқа қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін
ескеру керек;
4. белгiлi бiр тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық
болмауы тиiс;
5. бiр қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс;
оқулықты шектен тыс иллюстрациялық, анимациялық тұрғыдан көркемдеу
пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін.

2.2 HTML – гипермәтінді белгілеу тілі

Internet-тің пайда болуымен файлдық форматтардың сәйкес келмеуі
жөніндегі мәселе қатты байқала бастады: желіге өз информацияларын
орнатушылар үшін қандай да бір шығындарсыз қолданушылардың ол информацияны
алуына мүмкіндік болғаны тиімді. Бұдан шығудың ең қарапайым жолы - жалпыға
ортақ файлдар форматын құру. WWW-да бұндай стандарт HTML болып табылады.
WWW-ны интернетпен жұмыс істеудің графикалық интерфейсі деп атауға
болады. Web-тің пайда болуы Тим Бернерс-Лидің атымен байланысты. Бернерс Ли
бөлшектер физикасының швейцариялық CERN лабораториясында жұмыс
істегендіктен әріптестерімен араласу үшін интернетті жиі қолдануына тура
келді. Ол кездері ақпаратты алу үшін желіні қолдану жоғары квалификациямен
арнайы дағдыларды талап етті. Ғалым навигацияны ықшамдайтын жүйені құру
арқылы өзінің жұмысын жеңілдетті: 1991 жылы жүйе WWW деген атқа ие болды.
WWW - өзара гиперсілтемелер арқылы байланысқан құжаттардың орасан зор
желісі. Бұл шынында да өзінің зор өлшемдерімен және құрылымымен бүкіл
әлемге таралған өрмекті еске түсіреді. WWW-мен бірге интернеттің e-mail,
конференциялар, терминалдық қатынау, желі арқылы жұмыс істейтін әр
түрлі коммуникациялық программалар жиыны сияқты басқа да түрлері бар. Жалпы
айтқанда, Internet-әр түрлі типті компьютердің информация алмасуына
мұмкіндік беретін сым(желі). Ал WWW, электронды пошта және т.б.- бұлар осы
сымды толықтырып тұратындар.
Компьютерлер "сөйлесуіне" мүмкіндік беретін тәсіл протокол деп
аталады. Internet келесі екі протоколдың негізінде жұмыс істейді: TCP
(Transmission Control Protocol-беруді басқару протоколы) және IP (Internet
Protocol - Internet протоколы). Бұлар бірге TCPIP ретінде белгілі. WWW-ның
негізі - HTML (Hyper Text Markup Language- гипертекстіні белгілеу тілі)
форматындағы файлдар, немесе гипертекстік беттер. Гипертекст - бұл ерекше
түрде ұйымдастырылған беттер арқылы оңай орын ауыстыруға мүмкіндік беретін
сөздер мен сөйлемдердің қолдануға оңай және қуатты байланысқан жүйесі. Ол
бір беттің сөйлемін немесе сөзін басқа бетпен, абзацпен, сөйлеммен немесе
сөзбен байланыстырады? Егер гипертекстке графика, видео және дыбыс қоссақ,
гипермедианы аламыз. Гипермедиа - гипертекст сияқты өзара байланыстар
негізінде кұрылған орта. Онда гиперсілтеме ретінде көрнекі және аудио
құрауыштар(компоненттер) болуы мүмкін. Гипертекст пен гипермедиа WWW үшін
фундаментальды технологиялар, ал HTML-осы технологиялармен жұмыс істеу
құралы болып табылады.
HTML файлы қарапайым тексттен тұрады. Сіз файлдың бастапқы кодын
Windows жүйесіндегі Блокнотты (Notepad) қоса алғанда кез келген тексттік
редакторды қарай аласыз. Бірақ бұл жағдайда сіз web-парақты емес, HTML
меткаларының көмегімен жазылған текстті ғана көресіз. Ең қарапайым
Блокнотты қолдана отырып WEB құжаттарды редакциялай аласыз.
НTML-файлы екі негізгі бөліктерден тұрады: "басы"(атауы) және
"денесі". HTML- құжатының "денесі" барлық информативті мазмұнынан тұрса,
атауында құжаттың типі, коды, тіл, автордың аты және басқа да қосымша
ақпарат көрсетіледі. Құжат "денесі" оның атауынан HTML меткаларының
көмегімен ажыратылады.
HTML тілінің меткасы(тег немесе дескриптор) құжатты дайындаудағы
негізгі құрал болып табылады. Жазу кезінде тегтер басқа тексттерден
бұрыштық "" және "" жақшалары арқылы бөлінеді. Бұл жағдайда әріптер
регистрі ажыратылмайды, бірақ тегтерді мүмкіндігінше жоғары регистрде, яғни
үлкен әріптермен жазған дұрыс. Бұл құжатты қайта өзгертер кезде тегтерді
негізгі тексттен визуальді өзгертуге көмектеседі.
Тегтердің екі түрі бар: бірі жабылу тегін жазуды қажет етсе, ал
екіншісі – оны қажет етпейді. Мысалы, I дескрипторы, шрифті көлбеу
жазатын, жабылуды қажет ететін тег болып табылады, себебі егер ол жабылмаса
одан кейін орналасқан барлық текст көлбеу жазылады.
Жабылатын тег болып бірінші бұрыштық жақшадан кейін белгісі
қойылған сол тегтің өзі саналады.
Тегтерді жабуда келесі ережеге сүйену керек- егер бір жабылатын тег
екіншісінің ішінде орналасса, онда бірінші ішкі тег жабылу керек.
Жабылуды қажет етпейтін тегтерді олардың әрекетінің мағынасына қарай
оңай анықтауға болады: әдетте олар басқа обьектіге емес, өздігінше қандай
да бір әрекетті орындайды. Мысал ретінде BR келесі жолға көшу тегін алуға
болады.
Кез – келген құжат HTML және HTML меткаларының көмегімен
жазылады. Бетте жабылатын тег ең соңғы болып құжаттың соңында орналасады.
Одан кейін терілетін текст осы меткалардың арасында орналасуы керек.
Келесі меткалар HTML -құжаттың атауын құру үшін қажет. HEAD,
HEADтегі құжаттың атауын анықтау үшін қолданылады. Бұл тег жабылуды
қажет етеді.
HTML-құжаттың тақырыбын құрдық. Енді парағымыздың "денесін" құруымыз
керек. Парақтың "басы" секілді "денесі" де екі жағынан сәйкес BODY
BODY тегтерімен шектеледі.
BODY ашылу тегіне парақ параметрлерін анықтайтын:
BACKGROUND – тексттің фонында анықталған суретті анықтайды.Суреттік
файлдың типтері *.jpg, *.gif.
BGCOLOR – Құжат текстінің фонын анықтайды. Келісім бойынша ақ түс
қабылданады.
TEXT – текст әрпінің түсін анықтайды. Келісім бойынша қара түс
қолданылады.
LINK – гипертекстік сілтеме түсін анықтайды. Келісім бойынша –
қызылқоңыр.
VLINK – пайдаланылған сілтеме түсін анықтайды.
ALINK – курсор көрсетіп тұрған кездегі сілтеме түсін белгілейді. Бұл
параметр өте сирек өзгертіледі.
Сонымен бірге BR – келесі жолға көшу, P – абзац, HR –көлденең
сызық жүргізу тегтері де бар.
P тегінің LEFT, RIGHT, CENTER және JUSTIFY төрт аргументтерінің
көмегімен текстті тегістеуді басқаратын ALIGN параметрі бар:
P ALIGN = LEFT - текстті экранның сол жағына қарай тегістеу;
P ALIGN = RIGHT- текстті экранның оң жағына қарай тегістеу;
P ALIGN = CENTER - текстті экранның ортасына қарай тегістеу;
P ALIGN = JUSTIFY- текстті экранның екі жағына қарай тегістеу;
Web-парақтағы суреттер. Суреттерді құжатқа орналастыру үшін IMG дара
тегі қолданылады. Бұл тегте міндетті түрде SRC атрибуты болуы керек.
Құжатты экранға шығарғанда ол құрамындағы суретпен бейнеленеді. Мысалы,
IMG SRC=”book.jpg”
Шрифтің стильдері. Әріптің өлшемін, түсін және стилін таңдап алу үшін
FONT тегі пайдаланылады, ал FACE атрибуты шрифтің типін береді.
B–қарайтылған, I–курсив, U–астынан және S–белінен сызылған
сөздерді бейнелейді.
Сырғымалы жолдарды ұйымдастыру. MARGUEE, MARGUEE тегтері үздіксіз
жылжып отыратын “сырғымалы” жол түріндегі текстті экранға шығарады. Бұл
тегтің атрибуттары жолдың жылжу жылдамдығын, бағытын, әріптер түсін
көрсетеді.
BEHAVIOR – текстік бір бағыт(scrool), қос бағыт(alternate) немесе
жылжымай тоқтап тұруын(slide) қамтамасыз етеді.
BGCOLOR – “сырғымалы” жолдың фонының түсін анықтайды.
DIRECTION атрибуты жылжу бағытын анықтайды(left, right), ал height пен
width – биіктігі мен енін береді.
Тізімдерді жасау тегтері.
1. Номерленбеген тізімдер UL, UL тегтерінің көмегімен беріледі. Әр
жолдың алдына LI ішкі тегі қолданылады.
2. Номерленген тізімдерді құру үшін OL және OL тегтері қолданылады.
Бұнда да жаңа жол үшін LI тегі қолданылады. Номерлеу формасы type
параметрімен анықталады:
- type=“1” – номерлеу реті 1,2,3...
- type=“i” – номерлеу реті i,ii,iii...
- type=“I” – номерлеу реті I,II,III,IV...
- type=“a” – номерлеу реті a,b,c,d...
- type=“A” – номерлеу реті A,B,C,D...
Кестелер. Кесте құру үшін TABLE тегі, кесте тақырыбын анықтау үшін
CAPTION тегі қолданылады. Кесте жолдары TR тегалар жұбы арқылы беріледі
Кесте жолдары ұяшықтардан тұрады. Олардың екі типі бар Баған тақырыбы
жазылған ұяшықтарға TH, ал жай ұяшықтарға TD тегалар жұбы қолданылады.
Фреймдер. HTML тілінде web-параққа бірнеше құжаттарды бейнелеуге
болады. Ол үшін бет бірнеше облыстарға – фреймдерге бөлінеді. Фреймге
орнатылатын құжатқа FRAMESET тегі қолданылады. Бұл тегтің міндетті түрде
cols немесе rows атрибуттары болады: cols фреймнің горизонталь орналасуын,
ал rows вертикаль орналасын көрсетеді. Мәндері пиксельмен немесе процентпен
беріледі.
FRAME элементі контейнерінің ішінде орналасады және әр фрэйм
ішіндегі құжатты анықтайды.
SRC атрибутында файл аты көрсетіледі.
NAME фрейм аты көрсетіледі. Ол фреймдер арасында сілтеме жасау үшін
қолданылады(A тегінің target атрибуты арқылы).
Гиперсілтемелер бойынша ауысу. A тегі. HTML-да текстің бір мәтінен
екіншісіне ауысу үшін A HREF=“ауысу адресі” элементі қолданылады. Егер
адресте папка көрсетілмесе, онда ауысу ағымдағы папка ішінде орындалады.
Қажет болған жағдайда сілтемені қандай да бір құжатқа емес, сол
құжаттың ішіндегі белгілі бір сөзге жасауға болады. Ол үшін сілтеме
барысында ашылатын құжатта қандай да бір сүйеніш нүктесін немесе анкер(A)
ашу керек. Мысалы, pr1.htm құжатынан осы құжаттағы “ауысу аяқталды” сөзіне
көшу керек болсын. Ол үшін алдымен анкер ашу керек:
A NAME=“AAA” Ауысу аяқталды A
Бұл сөз текстте ешқандай белгілеусіз жазылады. Енді осы анкерге көшуді
анықтау керек. Ол былай жазылады:
A HREF=“#AAA” Анкерге ауысу A
HTML тілінде Web парақтарын жасау программалауға ұқсас болғанымен, ол
қарапайым программалау тілі емес. HTML гипермәтінді белгілеу тілі. Ол
кәдімгі мәтіндерді Web парақтар түрінде бейнелеуге арналған ережелер жиынын
анықтайды.

2.3 Интернетті пайдалану курсының электрондық нұсқасы және оның
құрылымы

Интернетті пайдалану факультативтік курсының мазмұны төмендегідей
анықталды. Курстың мазмұны интернет технология курсының типтік бағдарламасы
бойынша құрылды.

1 Тақырып. Компьютерлік желі және оларды ұйымдастыру принциптері
Екі немесе оданда көп компьютерді физикалық қосу кезінде компьютерлік
желі пайда болады.
Компьютерлік желінің барлық түрлерінің мәні екі қызметпен анықталады:
• ұжымдық қолдану қондырғылары мен компьютердің бірлесе жұмыс істеуін
қамтамасыз ету (принтерлер, сканерлер және т.с.с.);
• желінің аппараттық, бағдарламалық және ақпараттық қорына енуге және
бірлесе қолдануды қамтамасыз ету (дискілік кеңістік, ұжымдық деректер
қоймысын және т.б.).
Бұндай желіні құрастырудың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.