Мұсылмандықтағы жанұяның орны мен мәні

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Исламдағы жанұя мәселесі
1. Мұсылмандықтағы жанұяның орны мен мәні
2. Отбасы және неке мәселесі
3. Ерлі зайыптың бір-біріне жауапкершіліктері мен міндеттері
4. Исламда бала тәрбиесіне қатысты негізгі қағидалар
5. Бала тәрбиесіндегі әке-шешенің негізгі міндеттері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе

Отбасы, неке және бала тәрбиесі бұл ұғымдарды бір-бірінен бөліп
қарастыру мүмкін емес. Ислам дініндегі ең өзекті мәселенің бірі – отбасы.
Сондай-ақ отбасылық өмірдің қыры мен сырын, сүйіспеншілік пен мейірімділік
нығметтерінің бұзылмауын қатаң қадағалайды. Ата-ана, ерлі-зайыпты және
балалардан тұратын адамдар тобы - отбасы деп аталады. Адамзат қоғамында
отбасының алатын орны өте зор. Отбасында негізгі туыстық қатынас - ерлер
жағымен есептелген. Қоғамның қуат тірегі – отбасы. Отбасы – ұлттық және
рухани дәстүрлерді үйрететін бір мектеп. Отбасы – адам баласының алтын
діңгегі. Өйткені адам ең алғаш шыр етіп дүниеге келген сәтінен бастап,
осында ер жетіп, отбасының тәрбиесін алады. Сондықтан да отбасы –
адамзаттың аса қажетті, әрі қасиетті алтын мектебі.
Отбасы – некеге немесе қандас туысқандыққа негізделген қоғамдық шағын
топ, адам тұрмысын ұйымдастырудың бастапқы формасы. Отбасы - қоғамдық
қатынастар мен процестердің алуан түрлі формалары біртұтас болып ұштасатын
комплексті әлеуметтік құбылыс. Отбасы еркек пен әйелдің табиғи
физиологиялық және басқа қажеттерін (рухани, этикалық, эстетикалық, т.б.
қажеттерін) өтеп, ұрпақ өсіру арқылы қоғамды қалпына келтіретін дамытушы
әлеуметтік топ болып табылады.
Отбасының функциясы бала тауып, тәрбиелеп өсіру, ерлі – зайыптылардың
жыныстық, эмоциялық сезімдерін және басқа (әлеуметтік және экономикалық )
қажеттерін өтеу.
Жанұя – адам баласының алтын діңгегі. Өйткені адам ең алғаш шыр етіп
дүниеге келген сәтінен бастап, осында ер жетіп, отбасының тәрбиесін алады.
Сондықтан да отбасы – адамзаттың аса қажетті, әрі қасиетті алтын
мектебі. Отбасының адамзат ұрпағына деген ықпалы мен әсер күшін өмірдегі
басқа еш нәрсенің күшімен салыстыруға болмайтындай. Өйткені ата-ананың
балаға деген тәрбиесінің орнын еш нәрсе толтыра алар емес. Ел болам десең,
бесігіңді түзе – деген нақыл сөз отбасы тәрбиесінің маңызын айқындатып тұр
емес пе?
Отбасы мүшелерінің жас шамасы әр түрлі болса да, олардың арасында бір-
бірімен рухани жақындығы, мақсат ынтымақтастығы бар.
Некенің негізі – ерлі-зайыптылардың еріктілік, теңдік және өзара
құрметтушілік, некеге тұру туралы мәселені жүрек қалауы мен сүйіспеншілікті
бірінші кезекке қоюшылық принциптері болып табылды.
Жанұя және жанұядағы бала мен әйелдің орнын философиясын жүйелі
тұжырымдалған ғылыми сарапталған деректер негізінде оның әлеуметтік
философиясы тарихындағы орны мен маңызын көрсету. Осы мақсатқа жетуде
зерттеудің міндеттерін негізгі арналарға жүйелеп төмендегіше көрсетуге
болады: Әлеуметтік философиясы тарихындағы Дін мен Ислам дінін анықтау;
Мұсылмандықтағы жанұяның орны мен идеясының мәнін ашу, түсіндіру; Отбасы
және неке мәселесін Ислами тұрғыдан көрсету; Отбасындағы бір-біріне
жауапкершіліктер мен міндеттерді негізгі тұжырымдарын Құрандық аяттар
және хадистер арқылы көрсету; Жанұядағы бала тәрбиесі мен әйелдің орнын
бүгінгі жағдайына ғылыми-философиялық талдау жасау.
1. Мұсылмандықтағы жанұяның орны мен мәні.
Ұйдің ері жанұясының өзіне бағынуын қаласа, әр дайым табысының сөзсіз
адал болуына мұқиат қару қажет. Жұбайының діни мәліметтердегі кемшіліктерін
көргенде селқостық танытып, Маған не демей үйретіп және істетіп отыруы
тиіс. Мысалы: Намаз оқуды білмейтін болса, үйретіп, һәм намазды оқуына
жәрдемші болу керек. Немқұрайлық танытқанда жауапкер болады. Жағдай осылай
болғанда Аллаһ Тағаладан медет келмейді де, өз араларында сүйіспеншілік пен
адалдық іске аспайды. Расулллаһ (саллаллаһу алейһи уәсәлләм) адамның кең
бір уйге, бір салихалы әйелге және бір көлікке ие болуын, бақыттың белгісі
болғандығын ескерткен.
Расул әкрәм (саллаллаһу алейһи уәсәлләм) тағы бір хадис шәрифте:
Залым не жәбірленушілерден болманыздар. Амал жоқта жәбірленуші болуды
қаландар, деп буйырады.
Отбасындағы өмірде бұл өте манызды дәстүр. Әр ерлі зайыпты, мейлі
еркек , мейлі әйел болсын қағидаға мойын сұнуы керек.
Әйел еріне риза ету ушін қандайда болмасын қйыншылықтарға төзген
сияқты, ері де өз мойынына жүктелген міндеттерді атқаруға тиісті. Яғни,
отбасымды бақытты етемін деген үмітпен керексіз қарыздарға кірмеуі керек.
Бұл ысырап, һәм қарыздар кесірінен келешекте көптеген руқани күйзелістерге
себеп болады. Тіпті шалқыған өмір суру дертіжанұяны қайғылы оқйғаларға
әкеп соғды.
Бұған қарама- қарсы көптеген отбасылар бар, олар мал-мүлкі , әрқандай
мүмкіншіліктері бола тұра намаздарын оқиды, оразаларын ұстайды, зекеттерін
береді, әртүрлі ысыраптан өздерін аулақ ұстағандарын үшін Хақ Тағаланың
ризалығын алуда. Тамақтарында киімдерінде орташа болуды қалайды. Қайрлы
істерде әрдайым алдыңғы қатарда тұрады . Аллаһ Тағаланың ризалығы жолында
жүргендіктері үшін, бұлардың бойынан махаббат, кұрмет, жылы-жүзділік, нұр
көрінеді. Көршілерімен, пақырлармен жақсы қарым-қатынаста болады [2-76б].
Үйленген еркек үйіне әр күні уақытында келуге тырысуы керек. Жұмыс
сылтау емес. Отбасын тастап кешкі уақыттарда футбол ойнайтындар бар, мұның
өзін сылтау деуге болмайды. Еріне қарсы әйелі де ең әдемі киімін (әсіресе
ері ұнататын) киіп, келетін уақытында жылы жүзбен, күлімдеп қарсы алуға
тиіс. Қал жағдайын сұрап, жақсы –жағымды жаңалықтармен шаршағандығын басуға
тырысуы абзал. Өте бақытты екендігін іс- қимылымен де, тілімен де
көрсеткені жөн. Әсіресе дастарханды әдемі, тәртіпті етіп жайған жөн. Қандай
тағамды ұнататын болса, сол тағамды шын ықыласымен істеуге тырысуы керек.
Еркек отбасына, шынайы, адал, нәзік және жылы жүректі болуы керек.
Әйел еріне деген міндеттерін орындауға тиіс. Егер немқұрайлық танытса,
күйеуі бұған жол бермей тәртіпке салуы қажет.
Өте нәзік, сезімтал бір жігіт бар еді. Уақыты келіп сол жігіт
үйленеді. Алғашқы күннен бастап өзі жұмысқа кетеді, ал әйелі болса жас бала
сияқты төсектен тұрмай, жолдасының таңертеңгілік асын дайындамай, бір
дастарханда отырып тамақ ішпейтін еді. Бұл жағдайды көрген достары оған
ескерту жасағанда, мен оның бұл кемшіліктерін уақыты келіп, өзінің
түсінетіндігіне сенемін дейтін. Әйел мұндай жан тыныштығынан кейін мінез-
құлқы өзгеріп, тәрбиесіздігі, жалқаулығы арта түседі. Келе- келе кешкі
тамағын да бермейтінді шығарды. Әлгі жігіт жұмыстан шаршап- шалдығып келіп
кешкі ас дайындау жұмысын өз мойнына алатын болды. Уақыт өтіп ол жігіт
әйелінің алдында үй қызметшісінен де төмен дәрежеге түсті.
Үй жұмыстарында әйелге көмектесу нәзіктік пен мейірімділік негізіде
белгілі бір өлшеммен жасалса абзал. Ал егер шетттен шығушылық жасалса мұның
соңы жаман нәтижелерге ұласып, жақсылардың жаман болуына себеп болады.
Аллаһ Тағала құлдарының қабілетін білгендігі үшін, сүйген құлдарына артық
дәулет бермейді, берген жағдайда онымен жүректерін әуреге салады да Аллаһа
деген сүйіспеншіліктерінде, құлшылықтарында осалдық пайда болады. Сондай-
ақ Аллаһ Тағаланың өздеріне дәулет берген кейбір сүйген құлдарын байлық,
дүние қызықтырмайды. Олар әсте дүниеқұмар болмайды. Мысалы Асхабы кирамнан
Хазіреті Осман мен Абдурахман ибни Ауф және Әулиеден Абдулқадыр Гейлани мен
Убейдуллаһ Ахрар сияқты. Баз біреу еркектер де мүмкіндігінің барынша
әйелдерінің қалаған нәрсесін алып беруге тырысады. Сөйтіп, олардан өздеріне
деген махаббат, құрмет, ілтипат күтеді.

2. Отбасы және неке мәселесі.
Үйленуді араб тілінде зәуәж немесе никах дейді. Біздің қазақ
тіліндегі неке араб тіліндегі никах сөзінің өзгертілген түрі.Некенің
тілдік мағынасы бірігу, жиналу, яғни төсек жақындығында болу дегенді
білдіреді.
Шариғатта үйлену Құран, сүннет және ижмаға сүйенеді. Үйленудің үкімі
– бекітілген сүннет.
Үйлену жайында Құран Кәримде былай дейді: Сендерге ұнаған әйелдерден
екеуін, үшеуін және төртеуін алыңдар. Пайғамбарымыз (с.а.у.) бір хадисте:
Ей, жастар тобы! Іштеріңнен кімнің күші жететін болса үйленсін. Өйткені
уйлену арқылы көзін харамдарға қараудан сақтайды әрі мүшесін қорғайды. Ал,
егер кімнің күші жетпей жатса ауыз бекітсін. Өйткені ораза оның қалқаны.
Үйлену адамдардың жағдайына қарай өзгеруі мүмкін болған жағдайлар.
Уәжіп болу. Ғаламдардың пікірі бойынша, үйленбеген жағдайда зинаға ұрыну
қаупі туса және материалдық күші жетіп тұрса үйлену уәжіп.
Харам болу. Үйленген жарына зарар беретіні, мысалы, себепсіз ұрып-соғу т.б.
белгілі бола тұра үйлену харам деген үкім алады. Зина жасау мен қианат
ететінін біліп тұрып ұйлену де харам.
Мәкрүһ болу. Зарар беретіні айқын болмаса да зиан тигіземін деген қауіп
болмаса, мұндай жағдайда үйлену мәһрүк.
Мустахаб және мәндуб болу. Ғаламдарымыздың көпшілігінің пікірі бойынша,
егер күші жерсе, зиан тигізбейтіндігіне көзі жетсе үйлену сауапті іс.
Некенің рүкіні.
Некенің өзіндік парызы мен шарттары бар. Осы парыздар мен шарттар
некенің толық болуы үшін өте маңызды. Некенің парызы екеу.
a) Ұсыныс. Қыздың не ердің аузынан шығатын үйлену сөзі. Мұны шариғатта
ижаб дейді.
b) Қабыл ету. Біріншісінің үйлену жөніндегі ұсынысын екіншісінің қабыл
алуы. Мұны шариғатта қабул деуді.
Некенің шарттары.
Некенің төрт түрлі шарты бар: Иниқад, сиххат, нәфәз және ләзім. Енді
осларға тоқтала кетсем.
Иниқад шарттары.
1. Некеге отырушылардың шарттары:
a. Некеге отырушылар ақ пен қараны ажырататын жасқа толулары керек.
b. Некеге отырушылар бір-бірінің сөздерін түсінулері тиіс. Өйткені бір-
бірінің сөздерін түсініп есту, осы арқылы ниеттерін білдіру
маңызды.
2. Тұрмысқа шығатын қызға қойылатын шарт:
a. Әйел жынысынан болуы. Әйел не еркектігі белгісіз адамды әйелдікке
алу харам.
b. Әйел мен ер арасында мәңгі неке кедергісінің жоқтығы. Қарындасы,
қызы, немересі, нағашы әпкесі сиақты неке кедергілері бар болса
қиылған неке батыл деп есептеледі.
c. Мұсылман немесе Кітап иелерінен (христиан, яһуди) болу.
3. Ижаб пен қабылдың шарттары:
a. Некеге отырушылардың неке жерінде болулары.
b. Қабылдың ижабқа сәйкестігі.
c. Ижабты айтқан кісінің райына берік болуы.
d. Ижаб пен қабылды ертеңге қалдыру немесе жүзеге аспаған бір шартқа
байламау.
1.Некелесуге рұхсат етілген жандар.
Бұл шартта араларында уақытша кедергінің болмауы қаралады. Уақытша
кедергінің жоқтығы некенің дұрыстығы үшін шарт. Неке кедергісі екіге
бөлінеді: (уақытша және мәңгі кедергі). Уақытша кедергіге біреудің әйелі,
байн талақтың иддетін күткен әйел, апла-сіңлілі екі қызды бір неке астында
ұстау т.б. кіреді. Уақытша кедергіден арылмаған неке фасид үкімін алады.
2.Өмірлікке некелесу.
Үйленген екі жақ шаңырақтарын өмірлікке көтеруге ниет етулері керек.
Егер белгілі бір уақытқа үйленсе, бұл неке фасид үкімін алып, неке
бұзылады. Мысалы: Сенімен мына айға дейін тұрамын немесе Бір жыл
мерзімге үйлендім т.б. денен секілді.
3.Куәгердің болуы.
Ислам діні үйленуді жария етуді, көрші-қолаң, туыс-туғанды шақырып,
той-томалақ жасауды мақұл көреді.Бұл үйленудің маңыздылығын білдіреді.
Пайғамбарымыз (с.а.у): Үйленгенді жария етіңдер әрі барабан соғыңдар –
деген. Қиылған неке дұрыс ьолуы үшін куәгердің болуы шарт. Бұл мәселеде
мәзһаб имамдары арасынада талас жоқ. Бұл жайында Пайғамбарымыз (с.а.у) хз.
Айша анамыз (р.а.) риуаят еткен хадисінде былай дейді: Уәлисіз және екі
әділетті куәгерсіз неке қиылмайды.
Куәгер болатын кісінің шарттары.
1. Ақыл есі дұрыс және балиғат жасына толу.
2. Бірден көп болу. Екі немесе бір ер екі әйел кісі.
3. Басы бос еркін.
4. Мұсылман болу. Егер өзге діндегі қызды алатын болса, куәгерлердің өзге
дін адамдарынан болуының оқасы жоқ.Екеуіде мұсылман болған жағдайда
куәгерлер де мұсылман болуы тиіс.
Жасырын некенің үкімі қандай? Жасырын неке деген – қыз бен жігіттің
куәгерлердің көзінше некелесіп, бұл некені халықтан жасыруы. Көпшілік
ғалымдарымыздың, оның ішінде Имам Ағзамның пікірі бойынша мұндай неке
дұрыс. Өйткені куәгерлердің көзінше некені қию оны жариялау мен пара-
пар[50]. Алайда Пайғамбарымыз (с.а.у.) кеңестеріне сай және алып қашты
әңгімелерге қарамау үшін некені халыққа жария ету абзалырақ.
4.Екі жаққты ризалық.
Ғалымдарымыздың көпшілігінің көзқарасы бойынша шариғатта разылық шарт. Егер
бір зорлықпен үйлендірілсе неке фасид. Бұл жайында нисайдың риуаят етуі
бойынша хз. Айша (р.а.) анамыз былай дейді: Бір бойжеткен (Ханса бинт
Хидам Ансария) келіп: Менің әкем жанұямның беделін көтеру үшін жек көріп
тұрсам да бауырының баласына тұрмысқа берді,-дедім. Мен: Пайғамбар
келгенше отыра тұр,-дедім. Пайғамбар келісімен мән жайды айтқанда ол
әкесін шақыруға жіберді. Пайғамбарымыз таңдау еркін қызға берді. Қыз: Мен
әкемнің ісіне разы едім. Тек әйелдерге әкелердің билігі жүрмейтіндігін
білгім келіп еді,-деді. Осы хадиске қарағанда ризалығынсыз зорлықпен
үйлендіру дұрыс емес.
Нәфәз шарттары.
Бұл неке нәтижелерінің іс жүзінде асуы үшін керек шарттар. Нәфәз
шарттары төмендегідей:
1.Үйленген екі жақтың ақыл- есі дұрыс, балиғат жасына толған және еркін
болыу.
2.Некені жақын уәлиі тұрғанда алыс уәлилі қимайды.
3.Уәкілдің әрекеті уәкілдік берушінің тапсырмасына қайшы келмеуі тиіс.
4.Уәлилік құқы немесе уәлилік тапсырмасы жоқ кісі болмау.
Мауқуф некенің үкімі.
Мауқуф неке заңды түрде қабылданғанмен, некеден туындайтын нәтижелер
рұхсатқа байланысты. Мауқуф некеде рұхсат болмайынша төсекке бару харам,
әйелін нәпақамен қамтамасыз ету т.б. міндеттер жүктелмейді. Ал, егер
төсекке рұхсаттан бұрын барып қойса, фасид некенің үкімі мұнда да қаралады.
Төсек жақындығына түскендері үшін күнәлі болады.
Некенің бекем болу шарттары
Бұл шарт шариғатта лузум шарттары делінеді. Лузум шарттары деп
қиылған некенің жалғасымды әрі берік болуы үшін керекті шарттарды айтады.
Бұл шарттардың бірі кем түссе некенің әрі қарай жалғасуы үйленген екі
жақтың ықтиарына байланысты, не некелерін бұзып айрылысады, не өмірлерін
бірге жалғастырады.
1.Ақыл-есі кем, не есі ауысқан, немесе жас баланы әкесі ия болмаса атасы
үйлендіруі керек.
2.Ақыл-есі дұрыс бойжеткен әкесінің рұхсатынсыз тұрмысқа шықса, мәһр мисл
алу шарттарымен теңіне қосылуы керек.
3.Егер ақыл-есі дұрыс бойжеткен әкесінің рұхсатынсыз теңі емес жігітке
тұрмысқа шықса алатын мәһрдің мөлшері мәһ мислға жетуі керек.
4.Ер кісі белсіздік немесе жыныс мүшесінің жоқтығы сияқты айыптан таза
болуы тиіс. Белсіздік себепті қыз некенің бұзылуын талап етуге құқылы. Ал,
егер қыз бұған кінә тақпаса, оның жөні бөлек .
Лузум шарттары бойынан табылмаған некенің үкімі.
Лузум шарттары бойынан табылмаған некені әрі қарай жалғастыру ерлі-
зайыпты екі жақтың ықтиярлығында.
Некені шарттқа байлау және оның түрлері.
Некелескелі жатқан екі жақтың бірі өз қалауына шарт қосса, мұны
некені шарқа байлау немесе неке талабы дейді. Мысалы, тұрмысқа шығатын
қыздың үйде екеумізден басқа ешкім тұрмасын деуі т.б.
Неке талабы екіге бөлінеді:
1.Мақұлданған талап. Неке филасофиясына және шариғат үкімдеріне қайшы
келмейтін талаптар мақұлданған талап немесе дұрыс талап делінеді. Мұндай
талаптарды орындау уәжіп. Мысалы, бәйбіше, тоқалмен бір үйде тұрмау, ата-
анасының рұқсатсыз алысқа алып бармау, жақсы мәміле жасау т.б.
2.Фасит талап. Егер қойылған талап неке түсінігіне теріс немесе шариғат
үкімдеріне қайшы келсе, мұндай талаптарды фасид талап деп атайды. Мысалы,
бірінші әйелімен ажырасу жөнінде шарт қою, төсек жақындығынан бас тарту
т.б.
Толық некеден туындаған нәтижелер.
Қиылған некенің аталған бүкіл шарттары бойынан табылып жатса өзіндік
нәтижелер мен міндеттер туындайды. Олар төмендегідей:
1.Ерлі-зайыптың бір-біріне халалдығы. Мысалы, төсек жақындығы, бір-бірінің
әурет жерлеріне қарау т.б.
2.Әйеліне рұқсатсыз үйден шығуына шек қою. Құран Кәримде Оларды үйде
тұрғызыңдар,- делінген.Тағы бір аяатта: Оларды үйлеріңнен шығармаңдар,
әрі өздеріде шықпасын,- делінген.
3.Әйеліне келісілген мәһірді беру.
4.Ерінің әйелін нәпқаландыру. Ері әйелін ішім-жем, киім-кешек және
баспанамен қамтасыз ету. Құран Кәримде: Балалның әкесіне оларды
(әйелдерін) қоғамға сай ризықтандыру және киіндіру міндет,-делінген.
5.Ерлі-зайыптының бір-біріне ата-аналары бұрынғы некеденқалған балалары
және немерелері харам, яғни некелесу харам.
6.Туылған бала әкесінің әкесінің атын алады. Яғни әкесінің ұрпағы болып
саналады.
7.Ерлі-зайыптылар арасында мұрагерлік құқығы туады. Егер екеуінің тату
тәтті кезде қайтыс болса немесе рижғи талақтың иддетін, ия болмаса байн
талақтың иддетін күту кезінде қайтыс болса, мұрагерлік құқы танылады.
8.Бірден көп әйел алған болса араларын әділетпен ұстау. Әйелдерінің расында
нәпақада, киімде, баспанада тең түрде болуы. Сондай-ақ әрқайсысының үйінде
түнеуі керек.

3.Ерлі зайыптың бір-біріне жауапкершіліктері мен міндеттері.
• Мұсылман отбасы некелесу арқылы құалады.
Ислам некесіз жұпты отбасы деп есептемейтіндіктен, тек некемен
құрылған отбасын қабылдайды. Неке арқылы жезөкшелік, зина сияқты адам
жаратылысына жат әдеттер тыйылып, дүниеге таза ұрпақ келеді.
• Мұсылман отбасының Аллаһқа деген сенімі берік, ол Ислам шартына сай
өмір сүреді.
Мұсылман жанұясы мүшелерін өзара туыстық сезім мен Аллаһқа деген
сенім байланыстырады. Олар Алланың әмірін жауапкершілікпен орындайды.
Қандайда болмасын қиыншылыққа төзіп, Алла сабырлылармен бірге, [37] -
деген аятты ұран етіп ұстайды. Қожайын өзінің жанұясының иманды-ибалы болып
тәрбиеленуін қадағалайды. Бұл жайында Құран Кәрімде Ей, иман еткендер!
Өздеріңде және отбасыларыңды отына адам және тас болған тозақ отынан
сақтаңдар, [38] - делінген.
• Мұсылман отбасы мүшелері арасында қарым-қатынас сүйіспеншілік пен
бауымашылыққа негізделген.
Әнәс бин Мәлик былай дейді: Балаларға Пайғамбармыз (с.а.у) сияқты
мейірім төккен ешкімді көрмедім. Пайғамбарымыздың (с.а.у) ұлы Ибраһим
Мәдине қаласының сырт жағында бір жерде тұратын сүт ананың қолында еді.
Пайғамбарымыз менімен бірге сол әйелдің үйіне барып, баласы Ибраһимді
құшақтап сүйіп қайтатын. Ибраһим қайтыс болған кезде Пайғамбарымыз (с.а.у):
Ибраһим менің балам. Ол емшектен шықпай тұрып о дүниелік болды. Осы
себепті оның жәннәтта екі сүт анасы бар. Олар оны емшектен шығу уақытына
дейін емізеді, - дейді. Хз. Айша анамыздың (р.а) риуаят етуі бойынша бір
араб Пайғамбарымыз (с.а.у) келіп: Сендер кішкене балаларыңды жақсы көріп,
сүйеді екенсіңдер, біз сүймейміз дегенде Пайғамбарымыз (с.а.у): Аллаһ
Тағала жүрегіңе мейірім салмаса мен не істейін?, - деген.
Мұсылмен ұл – қыз ата-анасына мейірімді. Кішкентайкездерінде әке-
шешесі қалай мәпелеп баққан болса, оларда қолынан келгенше жақсылық
жасайды. Ойткені оларды Құран мен хадис солай тәрбиелейді: Аллаһ Тағала
қатаң түрде бұйырады: Онда басқа ешкімге табынбайсыңдар және әке-шешелеріңе
жақсылық жасаңдар. Олардан біреуі не екеуі қартайса, оларға Туһ деп
кейістік білдірмей, жұмсақ сөйлке. Ол екеуін қанатыңның астына алып,
Алладан: Раббым! Мені кішкентай кезімде қалай мәпелеп баққан болса, Сен де
оларды мейіріңе бөлей көр- деп тіле.
Абдулла бин Масғұд (р.а.) былай дейді: Мен Пайғамбарымыз (с.а.у)
Аллаға ең сүйкімді істің қандай екенін сұрағанымда ол: Уақытылы нанз оқу,
- деп жауап берді. Мен одан кейін не екенін сұрадым. Ол (с.а.у): Әке-
шешеге жақсылық жасау, - деді. Мен тағы да не екенін сұрадым. Ол (с.а.у):
Алла жолында күш сарп ету, - деді.
Сондай-ақ, ерлі зайыпты мұсылманның арасында да сүйіспеншілік,
ілтипат бар. Пайғамбарымыз (с.а.у): Мұсылмандардың толық имандысы –
әдептісі. Сендердің жақсыларың – әйелдеріңе жақсы болғандарың дегендіктен,
мұсылман ер өз жұбайына жақсы ықылас-мейірімін төгеді. Хз. Айша анамыз
(р.а.) Пайғамбарымызбен (с.а.у) қалай жарысқанын былай әңгімеледі:
Пайғамбар (с.а.у) екеуміз жүгіріп жарысқан едік, мен одан озып кеттім.
Себебі ол кезде мен біраз арықтау едім. Кейін толған уақытымда тағы
жарыстық. Бірақ бұл жолы Пайғамбар (с.а.у) озып кетті.
Ері өзінің зайыбына қолғабыс жүру керек. Зайыбы аурып, қиналған
кездерде қасынан табылуы тиіс. Зайыбын күші жетпейтін іске жұмсамағаны жөн.
Зайыбының болмашы қателіктерін бетіне баса бермегені абзал.
• Мұсылман отбасы мәдениетті.
Ислам – дамуға бейім дін. Осы себепті мұсылмандардың да физикалық
және рухани тұрғыдан дамып отырғандары жақсы. Ата-ана өздері де білім алып,
балаларын да оқытулары тиіс. Білім жинауды ешқашанда тоқтатуға болмайды.
Осылайша мұсылман отбасы білікті, мәдениетті жанұяға айналады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.