Жогарғы партиялық басқару жүйесіндегі өзгерістер

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

■

Қазақстан терең дағдарыс жолында

Жогарғы партиялық басқару жүйесіндегі өзгерістер
Брежнев бастаған топтың басқару жүйесіне келуі
1965ж экономикалық реформалар және аяқталмауы
Идеологиялық тоқырау

І. Жоғарғы партиялық басқару жүйесіндегі өзгерістер.

60ж жылдардың бірінші жартысында қоғамдық өзгерістердің ерекше белгісі оның қайшылығы мен жеке адамдарға табынуды жою процесінің нақты жетістікгері, сондай-ақ экономикал ық дамудың белгілі бір табысты кезеңі болды. Сонымен қатар, бүл кездегі қияли утопиялық жоспарлар ішкі партиялық қоғамдық өмірді демократияландьіруға қадамдар жасауға жэне Н. С Хрущевтің өзінің жеке басына табынудың күрт күшеюі сияқты қайшылықтар көрініс берді.

Партиялық XXII съезінде (1961Ж) КОКП-ның жаңа бағдарламасы түр. Айта келіп, Хрущев:»Бүл коммунизмнің материалдық -техникалық базасын салу бағдарламасы, бүрыңғылардан оның өзгешелігі -ол 20жылға есептелген шынайы бағдарлама». Бұл кезеңнің соңында коммунизмнің базасы жасалып бітеді. Сөйтіп «Кеңес адамдардың қазіргі ұрпағы коммунизм тұсында өмір сүретін болды»-деп мәлімдеді. Осынау сөздер ондаған миллион кеңес адамдарын шабыттандыратын, оларды жанқиярлықпен еңбек етуге шақырды. Хрущев бүгінгі қиыншылықтар уақытша ғанаДО жылдан кейін Кеңес Одағын тек жақсы өмір ғана емес, коммунизмнің басталуы күтіп түр деп дэмелендірді. Бірақ Хрущевтің бүл сөзі желге үшқан болатын. Қалыптасқан жағдайды түзеу және жол берілген қателіктерді жою жөнінде кезек күттірмейтін шүғыл шаралар алған КОКП орталық комитетінің Қазан (1964ж) Пленумы өтті. Пленум К. С. Хрущевті КОКП орталық комитетінің Бірінші хатшысы жэне КСРО министрлер кеңесінің төрағасы қызметтерінен босатты. Оның орнына КОКП Орталық комитетінің бірінші хатшысы етіп Брежневті (КСРО Жоғарғы кеңесі А. Н. Брежневті сайлады, ал кеңес үкіметінің басшысы етіп КСРО Жоғарғы кеңесіА. И. Косигинді тағайындады. Осының артынша партия кеңес және басқа қоғам үйымдарын 1962 жылы жүзеге асырылған өндірістік қағида бойынша бөлу ойластырылмаған іс деп бағаланып, олардың территориялық-өндірістік қағида бойынша, құрылуын

қалпына келтіру ісі қолға алынды. Сонымен қатар жоспарлау мен экономикалық ынталандыру әдістеріндегі қателер де түзеле бастады. Дегенмен осы жылдарда іске асырылган шаруашылық реформалары жүргізілмегеннің өзінде де елдің экономикасын көтеруге ықпал жасады.

1964-65жылдары Қазақстанда халық шаруашылығы кеңесі және
экономикалық аудандардың халық шаруашылығы кеңестері таратылып,
салалық одақтық-республикалық министрліктер мен кэсіпорындар

бірлестіктері қүрылды.

Қарастырылып отырған кезеңде орталық партия комитеті 1965 жылы наурыз Пленумы шешімдері негізінде ауыл шаруашылығының пайдасына

үлттық табысты қайта бөлушылықты жүргізудің жаңа жүйесіне көшіруді

аяқтады.

Бес жылды алғанда республикада жоспарлау мен мтериалдық ынталандырудың жңа жүйесі бойынша 1467 кэсіпорын жүмыс істеді. Олардың үлесіне өткізілген өнімдердің 90%-ға жуығы жэне табыстың 95 пайызынан астамы тиді. Жаңаша жүмыс істеген кэсіпорындар материалдық ынталандыру қорына қаржы ауаруды арттырып, осы арқылы эрбір қызметкерлердің өз кэсіпорынның сапалық көрсеткіштерін жақсартуға деген мүдделігін күшейтеді.

Бұл арада айта кететін бір жайт осы ірі жетістіктер жұмысшылардың үлкен шабыты мен жанқиярлық жасампаз ынта-ықыласын жете пайдалану есбінен іске асырылды. Алайда, өнеркэсіп орындарын түпкір-түпкірінен келген маман жүмысшыларға комсомол шақыруына үн қосып, жаңа жерлерге аттанған жастарға жергілікті жерге жағдай туғызылмады, олар азық-түоікпен жете қамтамасыз етілген жоқ. 1959 жылы Теміртауда Қарағаны металлургия комбинатын салуға жер-жерден келген жастардың бүлікшілік жасауы осы жағдайға байланысты еді. Көтеріліс басылды.

1967-1970 жылдары Қазақстанның 586 совхозы толық шаруашылық есепке көшті. Сегізінші бесжылдық кезінде республика совхоздарының күрделі қаржысы 4, 2 млрд сомаға өсті. Бірақ өнеркәсіпте, әсіресе ауыл

шаруашылығында басталған реформа аяқталмай қалды. Оның басты себебі қолданылған шаралар тиімділігі айтарлықтай болмады. Соның салдарынан бұл саладан жоспарланғандай қайтарым, күндегідей өсім алынбады. 4. Идеалогиялық тоқырау.

КОКП Орталық Комитеті мен Кеңсе үкіметі одақтас республикалардың қүқығын кеңейтуге бағытталған шараларды жоққа шығара бастады. Экономика саласында жалпы бағытты белгілеу, кадрларды тағайындау мен ауыстыру және басқа да көптеген мәселелер Мәскеудегі шағын топтың қолында болды, республикаһар бүлардан шет қала берді. Бүл жылдары Қазақстанның экологиялық жағдайы төмендей түсті. Қазақастан партия, кеңес үйымдарының жүмысында да елеулі кемшіліктер орын ала бестады. өнеркәсіптік, қарапайым халықты менсінбеушілік, партия үйымдары басшыларының компирмстердің қүқытарын аяқ асты етуі, орынды сынға қүлақ аспады.

Кадр мәселесінде жершілдік пен ағайын-туысқандық принципінің етек алуы осының бәрі қоғамда қалыптасқан басқару жүйесінің тетіктерін сол кезде-ақ босата бастады, сөйтіп, ол бүкіл одақтағыдай Қазақстанда да тоқырау және тежеу құбылыстарының пайда болуына әкелді.

1965 жылғы экономикалық реформа және оның аяқталмауы.

Ғылыми-техникалық прогресс-қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуының аса маңызды факторы. 60-жылдары ғылыми-техникалық прогрестің табыстары қең көлемде енгізілді: электрлендіру және химияландыру, кәсіпорындарды бір жолғы қуаты күшті жоғары өнімді жабдықтармен жарақтандыру, учаскелерді, цехтарды кәсіпорындарды және т. б. механикаландыру жәке автоматтандыру есебінен өндіріс интенсивтендірілді.

Кен шығару өнеркәсібінде көмір өндірудің негізгі процестері: қазу, құлату және тазалау забойлар сткізу, жер астыңда тасымалдау және темір жол вагондарына тиеу және т. б. механикаландырылды. Республиканың жетекші кен өндіру кәсіпорындарының қазіргі заманғы еңбек құралдарымен жарақтануы, онда қолданылатын технология жөнінен олар дүние жүзінің таңдаулы кәсіпорындры дережесінде, ал тіпті жабдықтардың кейбір түрлері
жөнінен олардың алдында болды. Жер астына кен өндірудің озық
жүйесі, жоғары өнімді жабдықтар, шапшаң бұрғылау барған сайын
кеңінен енгізіле берді, тиеу-тасамалдау процестері механикаландырылды. Металлургия кәсіпорындарында технологиялық процеетерді шапшандатушы фактор ретінде оттегі үлкен көлемде қолданылды, Балхаш кен-металлургия комбинатында мыс концентраттарын тікелей конверторлардың өзінде өңдеу процесі енгізілді.

Іздеу барлау жұмыстарының мұнай өндірудің, мұнай өндеудің технологиясы мен техникасы түбірімен өзгерді, 1965 ж. 308 мұнай скважинасында мұнай шығару процестері комплексті автоматтандырылды және , 198 мың тонна мұнай жер қабатына қолдан ықпал жасау тәсілі арқылы шығарылды ² . Машина жасауда құюдың озық әдісі енгізілді, жинау, ) ұста-пресс және басқа цехтардың техникасы тынымсыз жетілдірілді.

Дегенмен -жоғары өнімді процестер мен технология мейлінше шабан енгізілді. Шығарылған бұйымдардың конструкцияларында озық материалдар: полимерлер, ағаш пластиктер және басқалар пайдаланылмады. Электр энергетикасында жабдықтардың құрылымы өзгерді, бір жолғы қуаты күшті агрегаттар енгізілді, жоғары қысымда жұмыс істейтін агрегаттар көбейді. Автоматика, телемеханика және электронды есептеу техникасы енгізілді.

Сайып келгенде республика өнеркәсібінде кәсіпорындарды қайта құру және техникамен қайта жарақтандыруда жаңа техниканы, озық технологияны енгізуде белгілі табыстарға қол жетті.

Осымен бірге ғылым мен техниканың жетістіктері өндіріске үлкен қиындықпен және өмір сүріп отырған шаруашылық механизмінің арқасында емес, қайта оның еркінен тыс енгізілді. Кәсіпорындар және тұтас салалар іс жүзінде алып қарағанда өнімдердің техникалық дәрежесін арттыруға мүдделі емес, өйткені олардың көздегені жоспар, көлем, жалпы өнім болды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.