Кейс әдісі жайлы
Кейс әдісі
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әдістің тарихы
2. Кейс әдісін ұйымдастыру және қолдану
3. Кейс әдісін қолданудың нәтижелері
Кіріспе
Қазақстан Республикасының Президенті Назарбаев Нұрсұлтан Әбішұлы
Болашақтың іргесін бірге қалаймыз деп аталған халқына Жолдауында Өмір
бойы білім алу әрбір қазақстандықтың жеке кредосына айналуына тиіс. Біз
кәсіптік және техникалық білім берудің мазмұнын толық жаңартпақ ниеттеміз.
деп атап көрсеткені баршаға мәлім.
Қазіргі кезде білім саласында еңбек етіп жүрген ұстаздар, білім алушыларға
сапалы білім беру мақсатында түрлі белсенді әдістерді қолдануда. Өйткені
ұстаздың мақсаты - әрбір болашақ маман иесіне сапалы білім беру, олардың әр
жақты дамуына мүмкіншілік жасау, білім алуға қызығушылығын арттыру.
Кейс әдісін қолданудағы оқытудың табысты болуы модератор жұмысына
байланысты. Оның негізгі мақсаты студенттер бір командада жұмыс істеп,
үйреніп ақпараттың тапшылығына қарамастан, ең тығыз уақытта, тез арада
шешім қабылдай білу. Ашық пікір айырбастау, әрбір қатысушының өз
мүмкіндігін, іс - қимылын толық қолдануына жағдай жасау және өзінің іс
жобасын жүзеге асыру барысында қатысушының атқаратын мүмкіндігі үшін әрекет
ету, сарапшы, аналитик және экспериментатор қатысуына мүмкіндік жасау. Кейс
міндетіне мыналар кіреді: Модератор - барлық пікірлерді тіркейді, оларды
айтылу барысындағы пікірлерді сараптап, оларды топтап сынын бақылап
отырады.
Әдістің тарихы
1. Кейс ұғымы ағылшынның case сөзінен алынған яғни жағдай дегенді
білдіреді. Немесе оны нақты жағдаятты талдау әдісі деп те атайды. Оның
мәні де қарапайым оқытуды ұйымдастыруда нақты жағдаят қолданылады. Бұл әдіс
оқытушы тарапынан шығармашылықты талап етеді және оның ой-өрісінің бейнесі
көрініс табады.
Яғни екі тараптанда ой, шығармашылық еркіндік көрініс табады. Кейс
әдісі алғашында Гарвард университетінде басқарушылыққа қатысты пәндерді
оқытуға қолданылған.
Кейс – әдісі білім алушылардың оқуға қызығушылқтарын арттырады ол өз
кезегінде болашақ маман ретінде тұлғаның дамуын қалыптасуына ықпал етеді.
ХХ ғасырдың басында Гарвар университетінде оқытушылар дәріс оқу барысында
студенттер арасында мәселені талқылауды қолдана бастады. Оқытушы
студенттерге әртүрлі жағдаяттар ұсынады және оның бірнеше шешімін табу
міндеттерін қойды. Бұл әдіске байланысты алғашқы оқулықты 1921 жылы
Гарвардтық бизнес-мектебінің деканы Волос Донамның белсенді араласуымен
Коупленд жарыққа шығарды.
Кейс әдісі – нарықтық экономикада және әлеуметтік жағдайларды суреттеу
арқылы, оқу барысында қолданылатын оқыту техникасы деп түсінуге негіз бар.
Жағдай (кейс) деп – ұжымдағы, қоғамдағы қандай да бір нақты шынайы
жағдайдың жазбаша берілуді айтуға болады. Мысалы, кәсіпорынның құрылуы,
оның дамуы, бизнестегі табыстары мен қиыншылықтары, т.б. Білім алушылар
ұсынылған жағдайды талдап, мәселенің маңызын түсіндіріп, шешу жолдарын
көрсетуді және олардың ішінен ең тиімдісін таңдап алулары тиіс. Осы талдау
барысында білім алушылар, өздерінің алған білімдерін ұтымды пайдалана
алады. Ал ұстаздың міндеті, осы кейс әдісін қолдану барысында, оқушылардың
белсенділігін бақылап, барлығының қатысуын қадағалауы керек. Сонымен қатар,
білім алушылардың талдауына берілетін кейстің түсінікті және пән
тақырыптарына сай болуы өте маңызды. Кейс әдісі, оқытудың басқа
технологияларына қарағанда күрделі жүйе. Кейс әдісін қолдану барысында
оқытушының іс - әрекеті екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезең – кейс (жағдай)
таңдап алу және сұрақтар құрауға арналған шығармашылық жұмыс: - жағдайларды
тақырыпқа сәйкес таңдап алу; - мақсат пен міндетті анықтау; - жағдайды
құрастыру және суреттеу.
Екінші кезең – оқытушының аудиториядағы іс - әрекеті. Аудиториядағы кейс
әдісін қолдану кезеңі: - кейске кіріспе; - жағдайдың талдануы (шағын
топтарда); - пікірталас; - қортынды шығару. Экономикалық пәндерді оқыту
барысында сабақтың мазмұнына, психолгиялық ерекшеліктеріне қараудың маңызы
өте зор.
Х ғасырдың 80-90 жылдары әдісті дүниежүзі бойынша қолдана бастады,
сонымен қатар Кеңес Одағында да. Әсіресе экономикалық пәндер бойынша
кеңінен қолданылды. Бұл әдісті құрастыру мен ендіруде Г.А.Брянский, Ю.Ю.
Екатеринославский, О.В.Козлова, Ю.Д.Красовский, В.Я.Платов, Д.А.Поспелов,
О.А.Овсянников және т.б.
ХХ ғасырдың 90-шы жылдары бұл әдіс қарқынды дами бастады
2. Кейс әдісін ұйымдастыру және қолдану
CASE STUDY әдісі бойынша қалыптасатын дағдылар:
1. Аналитикалық дағдылар. Оларға: деректердің мәліметтерден айыру
шеберлігі, маңызды және маңызды емес ақпараттарды айыра білу, талдау,
елестету және оларға қол жеткізу, жіберіп алған ақпаратарды тауып, оларды
қалпына келтіру шеберлігі және т.б жатқызуға болады. Нақты және логикалық
ойлау қабілеті. Бұл әсіресе, ақпарат сапасы төмен болған жағдайда өте
маңызды.
2. Тәжірибелік дағдылар. Кейсте көрсетілген нақты жағдайларымен
салыстырғанда мәселенің күрделілігі төмен деңгейі экономикалық теорияларда,
әдістер мен принциптерде қолданылатын тәжірибе дағдыларын жүйелеуге
мүмкіндік береді.
3. Шығармашылық дағдылар. Ережеге сай жалғыз CASE-пен мәселе шешілмейді.
Мұнда, логикалық жолмен шешілмейтін, альтернативті шешу генерациясының
шығармашылық дағдылары өте маңызды.
Коммуникативті дағдылар. Оған: дискуссияны жүргізу шеберлігі,
қатысушылардың көзін жеткізу. Көрнекі материалды және басқа қажетті
ақпараттар мен құралдарды қолдану – топтарға бірлесу, өз көзқарасын қорғау,
оппоненттердің көзін жеткізу, қысқа нақты есеп даярлау.
5. Әлеуметтік дағдылар. Мұнда мәселені талқылау барысында CASE-те нақты:
адамдардың өзін - өзі бағалау тәртібі, тыңдай білу, дискуссияны қолдау
немесе қарама-қарсы көзқарасты дәлелдеу, яғни, өзін-өзі ұстау және т.б.
сынды әлеуметтік дағдылар қалыптасады.
6. Өзіндік саралау. Яғни, пікірталас кезінде келіспеушілік басқалардың және
өзінің пікірін жете түсінуге және талдауға септігін тигізеді. Мұнда,
туындаған моральдық және этикалық мәселелер оларды шешудің әлеуметтік
дағдыларын қалыптастыру талап етіледі.
Кейс әдісін қолдану тек оқытумен ғана шектелмейді, бұл әдіс зерттеу әдісі
ретінде де белсенді қолданылады. Сонымен қатар, оқудағы оқу, білім және
ізденіс мазмұнын біріктіру арқылы oқытушының кәсіптік құзыреттілігін
жоғарылатудың нақты тәсілдерінің бірі.
Бұл әдістің тиімділігі, ол басқа оқу әдістерімен оңай байланысады.
Кейс-стади әдісінің категориялық аппараты:
Әдістің категориялық аппаратын құру оны қолдану тиімділігін бірталай
арттыруға көмектеседі, сонымен қатар оқу процесіндегі технолизациялау әдісі
үшін, жаңа мүмкіндіктер ашады. Кейс-әдісте қолданылатын негізгі ұғымдар
жағдай және анализ, сонымен қоса олардан туатын – жағдайды талдау
ұғымдары болып табылады.
Кестеде кейс - әдісін қолдану кезіндегі әр түрлі анализ түрлері
көрсетілген.
Аналитикалық Оларға сипаттама Негізгі түрлері
қызметтің
көптүрлілігі
Проблемалық анализ Проблемаларды атап көрсету, 1. Жағдайдың проблемалық мазмұнын талдау.
проблемалық өріс қалыптастыру, 2. Жағдайдың проблемалық шарттарын талдау.
олардың квалификациясы 3. Жағдайдың проблемалық нәтижесін талдау.
Жүйелі анализ Құрылымымен және функцияларымен 1. Дескриптивті анализ, яғни бар құрылымдар негізінде,
сипатталатын кейбір ... жалғасы
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әдістің тарихы
2. Кейс әдісін ұйымдастыру және қолдану
3. Кейс әдісін қолданудың нәтижелері
Кіріспе
Қазақстан Республикасының Президенті Назарбаев Нұрсұлтан Әбішұлы
Болашақтың іргесін бірге қалаймыз деп аталған халқына Жолдауында Өмір
бойы білім алу әрбір қазақстандықтың жеке кредосына айналуына тиіс. Біз
кәсіптік және техникалық білім берудің мазмұнын толық жаңартпақ ниеттеміз.
деп атап көрсеткені баршаға мәлім.
Қазіргі кезде білім саласында еңбек етіп жүрген ұстаздар, білім алушыларға
сапалы білім беру мақсатында түрлі белсенді әдістерді қолдануда. Өйткені
ұстаздың мақсаты - әрбір болашақ маман иесіне сапалы білім беру, олардың әр
жақты дамуына мүмкіншілік жасау, білім алуға қызығушылығын арттыру.
Кейс әдісін қолданудағы оқытудың табысты болуы модератор жұмысына
байланысты. Оның негізгі мақсаты студенттер бір командада жұмыс істеп,
үйреніп ақпараттың тапшылығына қарамастан, ең тығыз уақытта, тез арада
шешім қабылдай білу. Ашық пікір айырбастау, әрбір қатысушының өз
мүмкіндігін, іс - қимылын толық қолдануына жағдай жасау және өзінің іс
жобасын жүзеге асыру барысында қатысушының атқаратын мүмкіндігі үшін әрекет
ету, сарапшы, аналитик және экспериментатор қатысуына мүмкіндік жасау. Кейс
міндетіне мыналар кіреді: Модератор - барлық пікірлерді тіркейді, оларды
айтылу барысындағы пікірлерді сараптап, оларды топтап сынын бақылап
отырады.
Әдістің тарихы
1. Кейс ұғымы ағылшынның case сөзінен алынған яғни жағдай дегенді
білдіреді. Немесе оны нақты жағдаятты талдау әдісі деп те атайды. Оның
мәні де қарапайым оқытуды ұйымдастыруда нақты жағдаят қолданылады. Бұл әдіс
оқытушы тарапынан шығармашылықты талап етеді және оның ой-өрісінің бейнесі
көрініс табады.
Яғни екі тараптанда ой, шығармашылық еркіндік көрініс табады. Кейс
әдісі алғашында Гарвард университетінде басқарушылыққа қатысты пәндерді
оқытуға қолданылған.
Кейс – әдісі білім алушылардың оқуға қызығушылқтарын арттырады ол өз
кезегінде болашақ маман ретінде тұлғаның дамуын қалыптасуына ықпал етеді.
ХХ ғасырдың басында Гарвар университетінде оқытушылар дәріс оқу барысында
студенттер арасында мәселені талқылауды қолдана бастады. Оқытушы
студенттерге әртүрлі жағдаяттар ұсынады және оның бірнеше шешімін табу
міндеттерін қойды. Бұл әдіске байланысты алғашқы оқулықты 1921 жылы
Гарвардтық бизнес-мектебінің деканы Волос Донамның белсенді араласуымен
Коупленд жарыққа шығарды.
Кейс әдісі – нарықтық экономикада және әлеуметтік жағдайларды суреттеу
арқылы, оқу барысында қолданылатын оқыту техникасы деп түсінуге негіз бар.
Жағдай (кейс) деп – ұжымдағы, қоғамдағы қандай да бір нақты шынайы
жағдайдың жазбаша берілуді айтуға болады. Мысалы, кәсіпорынның құрылуы,
оның дамуы, бизнестегі табыстары мен қиыншылықтары, т.б. Білім алушылар
ұсынылған жағдайды талдап, мәселенің маңызын түсіндіріп, шешу жолдарын
көрсетуді және олардың ішінен ең тиімдісін таңдап алулары тиіс. Осы талдау
барысында білім алушылар, өздерінің алған білімдерін ұтымды пайдалана
алады. Ал ұстаздың міндеті, осы кейс әдісін қолдану барысында, оқушылардың
белсенділігін бақылап, барлығының қатысуын қадағалауы керек. Сонымен қатар,
білім алушылардың талдауына берілетін кейстің түсінікті және пән
тақырыптарына сай болуы өте маңызды. Кейс әдісі, оқытудың басқа
технологияларына қарағанда күрделі жүйе. Кейс әдісін қолдану барысында
оқытушының іс - әрекеті екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезең – кейс (жағдай)
таңдап алу және сұрақтар құрауға арналған шығармашылық жұмыс: - жағдайларды
тақырыпқа сәйкес таңдап алу; - мақсат пен міндетті анықтау; - жағдайды
құрастыру және суреттеу.
Екінші кезең – оқытушының аудиториядағы іс - әрекеті. Аудиториядағы кейс
әдісін қолдану кезеңі: - кейске кіріспе; - жағдайдың талдануы (шағын
топтарда); - пікірталас; - қортынды шығару. Экономикалық пәндерді оқыту
барысында сабақтың мазмұнына, психолгиялық ерекшеліктеріне қараудың маңызы
өте зор.
Х ғасырдың 80-90 жылдары әдісті дүниежүзі бойынша қолдана бастады,
сонымен қатар Кеңес Одағында да. Әсіресе экономикалық пәндер бойынша
кеңінен қолданылды. Бұл әдісті құрастыру мен ендіруде Г.А.Брянский, Ю.Ю.
Екатеринославский, О.В.Козлова, Ю.Д.Красовский, В.Я.Платов, Д.А.Поспелов,
О.А.Овсянников және т.б.
ХХ ғасырдың 90-шы жылдары бұл әдіс қарқынды дами бастады
2. Кейс әдісін ұйымдастыру және қолдану
CASE STUDY әдісі бойынша қалыптасатын дағдылар:
1. Аналитикалық дағдылар. Оларға: деректердің мәліметтерден айыру
шеберлігі, маңызды және маңызды емес ақпараттарды айыра білу, талдау,
елестету және оларға қол жеткізу, жіберіп алған ақпаратарды тауып, оларды
қалпына келтіру шеберлігі және т.б жатқызуға болады. Нақты және логикалық
ойлау қабілеті. Бұл әсіресе, ақпарат сапасы төмен болған жағдайда өте
маңызды.
2. Тәжірибелік дағдылар. Кейсте көрсетілген нақты жағдайларымен
салыстырғанда мәселенің күрделілігі төмен деңгейі экономикалық теорияларда,
әдістер мен принциптерде қолданылатын тәжірибе дағдыларын жүйелеуге
мүмкіндік береді.
3. Шығармашылық дағдылар. Ережеге сай жалғыз CASE-пен мәселе шешілмейді.
Мұнда, логикалық жолмен шешілмейтін, альтернативті шешу генерациясының
шығармашылық дағдылары өте маңызды.
Коммуникативті дағдылар. Оған: дискуссияны жүргізу шеберлігі,
қатысушылардың көзін жеткізу. Көрнекі материалды және басқа қажетті
ақпараттар мен құралдарды қолдану – топтарға бірлесу, өз көзқарасын қорғау,
оппоненттердің көзін жеткізу, қысқа нақты есеп даярлау.
5. Әлеуметтік дағдылар. Мұнда мәселені талқылау барысында CASE-те нақты:
адамдардың өзін - өзі бағалау тәртібі, тыңдай білу, дискуссияны қолдау
немесе қарама-қарсы көзқарасты дәлелдеу, яғни, өзін-өзі ұстау және т.б.
сынды әлеуметтік дағдылар қалыптасады.
6. Өзіндік саралау. Яғни, пікірталас кезінде келіспеушілік басқалардың және
өзінің пікірін жете түсінуге және талдауға септігін тигізеді. Мұнда,
туындаған моральдық және этикалық мәселелер оларды шешудің әлеуметтік
дағдыларын қалыптастыру талап етіледі.
Кейс әдісін қолдану тек оқытумен ғана шектелмейді, бұл әдіс зерттеу әдісі
ретінде де белсенді қолданылады. Сонымен қатар, оқудағы оқу, білім және
ізденіс мазмұнын біріктіру арқылы oқытушының кәсіптік құзыреттілігін
жоғарылатудың нақты тәсілдерінің бірі.
Бұл әдістің тиімділігі, ол басқа оқу әдістерімен оңай байланысады.
Кейс-стади әдісінің категориялық аппараты:
Әдістің категориялық аппаратын құру оны қолдану тиімділігін бірталай
арттыруға көмектеседі, сонымен қатар оқу процесіндегі технолизациялау әдісі
үшін, жаңа мүмкіндіктер ашады. Кейс-әдісте қолданылатын негізгі ұғымдар
жағдай және анализ, сонымен қоса олардан туатын – жағдайды талдау
ұғымдары болып табылады.
Кестеде кейс - әдісін қолдану кезіндегі әр түрлі анализ түрлері
көрсетілген.
Аналитикалық Оларға сипаттама Негізгі түрлері
қызметтің
көптүрлілігі
Проблемалық анализ Проблемаларды атап көрсету, 1. Жағдайдың проблемалық мазмұнын талдау.
проблемалық өріс қалыптастыру, 2. Жағдайдың проблемалық шарттарын талдау.
олардың квалификациясы 3. Жағдайдың проблемалық нәтижесін талдау.
Жүйелі анализ Құрылымымен және функцияларымен 1. Дескриптивті анализ, яғни бар құрылымдар негізінде,
сипатталатын кейбір ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz