Азаматтық құқықтық қатынастар. Азаматтық құқықтың субъектілері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Азаматтық құқықтық қатынастар

Азаматтық заңдармен тауар-ақша қатынастары және қатысушылардың
теңдігіне негізделген өзге де муліктік қатынастар, сондай-ақ мүліктік
қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастар реттеледі. Азаматтық
заңдар өздері реттейтін қатынастарға қатысушылардың теңдігін, меншікке қол
сұқпаушылықты, шарт еркіндігін, жеке істерге кімнің болса да өзбырлықпен
араласуына жол беруге болмайтындығын, Азаматтық құқықтарды кедергісіз
жүзеге асыру, нұқсан келтірілген құқықтардың қалпына келтірілуін, оларды
соттың қорғауын қамтамасыз ету қажеттігін тануға негізделеді.
Азаматтық құқықтық қатынастардың элементтері субъектілері, объектілері
мен мазмұны, ал негізгі бастаулары Қазақстан Республикасының Конституциясы,
Азаматтық Кодексі, оған сәйкес қабылданған өзге де заңдар және заңға
тәуелді кесімдер болып табылады.

Азаматтық құқықтың субъектілері

Азаматтық заңдармен реттелетін қатынастардың субъектілеріне: жеке және
заңды тұлғалар, мемлекет, сондай-ақ әкімшілік-аумақтық, бөліністер жатады.
Жеке тұлға - Қазақстан Республикасының азаматтары, басқа мемлекеттің
азаматтары, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдар. Азаматтарда өз құқықтары мен
іс-әрекетін жүзеге асыру үшін құқықтық және әрекет қабілеттілігі болуы
тиіс. Азаматтың құқықтың қабілеттілігі - бұл Азаматтық құқық пен
Азаматтық міндеттемелерге ие болу қабілеттілігі. Ол адам туылғанда пайда
болып және адам өлгенде барып тоқтатылады.
Азамат өз фамилиясы мен өз есімін, сондай-ақ, қаласа, әкесінің атын
қоса, өз атымен құқықтар мен міндеттерге ие болып, оны жүзеге асыра алады.
Тұрақты немесе көбінесе тұратын елді мекен оның тұрғылықты жері деп
тапылады.
Азаматтық әрекет қабілеттілігі - азаматтың өз әрекеттерімен Азаматтық
құқықтарға ие болуға және оны жүзеге асыруға, өзі үшін Азаматтық
міндеттемелер жасап, оларды орындауға қабілеттілігі кәмелетке толғанда,
яғни 18 жастан пайда болады.
Жасы 18-ге толмағандардың әрекет қабілеттілігі екі топқа бөлінеді:
он төрт жасқа толмағандар;
он төрт жастан он сегіз жасқа дейінгілер. Он төрт жасқа толмағандар
үшін келісімдерді олардың атынан ата-аналары, бала асырап алған адамдар
немесе қамқоршылар жасайды. Өздігінен бұл жасөспірімдер тек өздерінің
жасына лайықты күнделікті тұрмыстағы жасалған кезінде орындалатын
ұсақ келісімдерді жасауға хақылы. Он төрт жастан он сегіз жасқа
дейінгілер келісімді ата-аналарының, бала асырап алған адамдардың немесе
қамқоршылардың ризалығымен жасайды. Өздігінен олар табысын немесе
стипендиясын билеуге, өздерінің шығармаларына, өнертапқыштық құқықтарын
жүзеге асыруға, сондай-ақ күнделікті тұрмыстағы келісімді жасауға хақылы.
Жүйке ауруы немесе ақыл-есінің кемдігі салдарынан өз әрекеттерінің
мәнін түсіне алмайтын немесе не істегенін білмейтін азаматты сот әрекет
қабілеттілігі жоқ деп тануы мүмкін, соған байланысты оған қамқоршылық
белгіленеді.
Спирт ішімдіктеріне немесе есірткі заттарға салыну салдарынан өзінің
отбасын материалдық жағынан ауыр жағдайға ұшыратқан азаматтың әрекет
қабілеттілігін сот заңда көрсетілген тәртіппен шектеуі мүмкін. Оған да
қамқоршы белгіленеді. Бірақ, ол тұрмыстық ұсақ мәмілелерді өз бетінше
жасауға құқылы.
Заңды тұлға құрмай-ақ мемлекеттік тіркеуге тұрған кезден бастап,
азаматтар азаматтық қызметпен айналысуға және де осы кезден жеке
азаматтықтің субъектілері болып табылады. Түрлері: бірлескен азаматтық.
Өзіндік азаматтықші бір азамат меншік құқығы бойынша өзіне тиесілі мүлік
негізінде, сондай-ақ мүлікті пайдалануға немесе оған билік етуге жол
беретін өзге де құқыққа, ал бірлескеп азаматтықті жеке кәсіпкерлер ортақ
меншік құқығы бойынша өздеріне тиесілі мүлік негізінде, сондай-ақ мүлікті
бірлесіп пайдалануға немесе оған билік етуге жол беретін өзге де құқықтарға
байланысты жүзеге асырады.
Турлері:
ерлі-зайыптылардың бірлескен ортақ меншігі негізінде жүзге асырылатын
ерлі-зайыптылар кәсіпкерлігі;
шаруа фермерлік шаруашылығының ортақ меншігі немесе жекешелендірілген
тұрғын үйге бірлескен ортақ меншік негізінде жүзеге асырылатын отбасылық
азаматтық;
азаматтық қызмет үлестік ортақ меншік негізінде жүзеге асырылатын жай
серіктестік.
Заңды тұлға құрмастан азаматтық қызметті жүзеге асырушы азаматтарды
мемлекеттік тіркеу, өзі барып тіркелетін сипатта, оның тұрғылықты жері
бойынша аумақтық салық органында (тіркеуші орган) есепке алынуы арқылы
жүзеге асырылады. Егер жеке кәсіпкер лицензиялауға тиісті қызметті жүзеге
асырса, осындай қызметті істейтін болса, онда оны атқаруға лицен-зиясының
болуы міндетті болып табылады.
Азаматтардың жеке кәсіпкерлігінің мәселелерін Қазақстан Республикасының
1997 ж. 19 мамырдағы "Жеке азаматтық туралы", 1998 ж. 31 наурыздағы "Шаруа
(фермер) қожалығы туралы" Заңдары және т. б. құқықтық-нормативтік кесімдер
реттейді.
Өз қызметінің негізгі мақсаты ретінде табысын келтіруді (коммерциялық
ұйым), не мұндай мақсат ретінде пайда келтіре алмайтын және алынған
пайдасын қатысушыларына үлестірмейтін (коммерциялық емес) ұйым заңды тұлға
бола алады.
Коммерциялық ұйымдар болып табылатын заңды тұлғалар шаруашылық
серіктестік, өндірістік кооператив, мемлекеттік кәсіпорын нысандарында
құрылуы мүмкін, ал мекеме, қоғамдық бірлестік, тұтыну кооперативі, қоғамдық
қор және діни бірлестіктер коммерциялық емес ұйымдар болып табылады. Заңды
тұлғалар бірлестіктер құра алады ассоциациялар, одақтар.
Заңды тұлғаның құқық қабілеттілігі ол құрылған кезде пайда болып, оны
тарату аяқталған кезде тоқтатылады. Заңды тұлға органдарының
түрлері, тағайындалу тәртібі және олардың өкілеттілігі заңдар мен құрылтай
құжаттарында белгіленеді. Сонымен қатар, оны басқа заңды тұлғалардан
айыруға мүмкіндік беретін өз атауы болады. Коммерциялық ұйым болып
табылатын заңды тұлғаның да фирмалық атауы болуы тиіс. Заңды тұлғаның
тұрақты жұмыс істейтін органы тұрған жер оның тұрған жері болып танылады.
Бұл мәлімет оның құрылтай құжаттарында белгіленеді.
Заңды тұлғаны бір немесе бірнеше құрылтайшы құруы мүмкін, яғни
төмендегілер құрылтайшылар бола алады:
мүлікті иеленушілер не олар уәкіллік бергеп органдар мен жақтар;
заң құжаттарында арнайы көзделген өзге де заңды тұлғалар.
Заңды тұлға өз қызметін, егер заң құжаттарында өзгеше айтылмаса, жарғы
не құрылтай шарты мен жарғысы негізінде жүзеге асырады, ал заң құжаттарында
коммерциялық емес деп көрсетілген заңды тұлға осы түрдегі ұйымдар туралы
жалпы ереже негізінде жұмыс істей алады.
Құрылтай шарты құрылтайшылардын арасында жасалынады, ал жарғысын
құрылтайшылар бекітеді. Егер коммерциялық ұйымның құрылтайшысы бір адам
ғана болса, құрылтай шарты жасалынбайды.
Құрылтай шартына құрылтайшылардың келісуі бойынша басқа да ережелер
енгізілуі мүмкін.
Заңды тұлға жарғысында: ұйымның түрі, атауы, тұрған жері; басшының
өкілеттілігі, басқару және бақылау органдары, құрылу тәртібі мен олардың
құзыреті, жұмыс режимі; ұйым мүлкінің құралу және табысты болу тәртібі;
ұйымды қайта құру және оның қызметін тоқтату ережелері көрсетіледі. Жарғыда
заңға қайшы келмейтін басқа да ережелер болуы мүмкін.
Тағы да бір маңызды мәселе, кіші азаматтықтің субъектісі болып
табылатын заңды тұлға өз қызметін, ҚР Үкіметінің 1998 жылдың қыркүйетінің
28 жұлдызында № 928 қаулысымен бекітілген Жарғы үлгісінің негізінде жүргізе
алады.
Заңды тұлғалар әділет органдарында мемлекеттік тіркеудеп өтуі тиіс.
Тіркеу тәртібі Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылдың 17
сәуіріндегі заң күші бар "Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу туралы"
Жарлығымен реттеледі.
Мемлекеттік тіркеу құрылып жатқан заңды тұлғалардың құрылтай құжаттарып
заңға сәйкестігін тексеруді, оларға тіркеу нөмірін бере отырып, тіркеу
куәлігін берілуін, заңды тұлғалар туралы мәліметттерді бірыңғай Мемлекеттік
реестрге енгізуді қамтиды. Мемлекеттік тіркеуге, құрылу мақсатына, өз
қызметінің түрі мен сипатына, қатысушыларының құрамына қарамастан Қазакстан
Республикасы аумағындағы барлық заңды тұлғалар жатады. Олардың филиалдары
мен өкілдіктері, заңды тұлға құқығы берілмей-ақ есептік тіркеуге алынады.
Мемлекеттік тіркеу, қажетті құжаттар тіркеліп, арыз берген кезден
бастап 15 күннен кешіктірілмей жүргізілуге тиіс.
Мемлекеттік қауіпсіздікті, құқық тәртібін қамтамасыз етуді, қоршаған
ортаны, азаматтардың меншігін, өмірі мен денсаулығын қорғау мақсатында
тауарлардың, жұмыстың немесе қызметтің кейбір түрлерін өндіру мен сату
істері мемлекеттік лицензиялар арқылы жүзеге асырылады.
Лицензия дегеніміз шаруашылық жүргізуші субъектінің белгілі бір қызмет
түрімен айналысуға немесе белгілі бір іс-әрекет жасауға құзырлы мемлекеттік
орган беретін рұқсат. Лицензиялар беру тәртібін, жоғарыда айтылған
тауарлардың, жұмыстың немесе қызметтің тізбесін Қазақстан Республикасы
Президентінің 1995 жылғы 17 сәуірдегі "Лицензиялау туралы" заң күші бар
Жарлығымен реттеледі.
Лицензияланатын қызметпен айналысу құқығына лицензия қызметінің осы
түріне қойылатын талаптарға біліктілік деңгейі сай келетін субъектілерге
беріледі. Лицензия беруді заң актілері мен Үкімет белгілеген мемлекеттік
органдар жүргізеді. Лицензиялайтын ортаның пайдасына төленетін алым мен
патент акысын салық заңдары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.