Лизинг шартының мазмұны

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

1. Лизинг шартының мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4

2. Лизинг тұжырымдамалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4

3. Қазақстан Республикасы 2009 жылдағы лизингтік қызмет жүргізу.7

4. Лизингтік қатынастарға қатысты тәуекелділіктерді басқару ... ... 13

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .14

Пайдаланылған web
сайттар: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16

Кіріспе
  Халықтың азық-түлік өнімдеріне деген қажеттіліктерін барынша жеткілікті
түрде қанағаттандыру мақсатына орай ауыл шаруашылығы өндірісінің
тиімділігін жоғарлатудың, ал өнеркәсіп саласын шикізатпен қамтамасыз ету
мәселелерін жоғарғы қуатты, ысырапсыз және жарамды техникалары көмегінсіз
шешу мүмкін емес. Ауыл шаруашылығы саласындағы бұл мәселелер түйінін тек
еңбек өнімділігін барынша өсіру арқылы, осыған орай агроөнеркәсіп кешенінің
(АӨК) материалдық-техникалық базасын дамыту және оны қайта жарақтау, ауыл
шаруашылығын кешенді түрде механикаландыру мен автоматтандыру және осы
саласының индустрияландырылу деңгейін жоғарлату негізінде ғана тарқатуға
болады.
    Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтің 2010 жылғы
дәстүрлі Жолдауындағы: Еңбек өнімділігінің кешенді артуы аса маңызды
міндет болып табылады. Қазақстанда, егер тұтастай экономика бойынша
қарайтын болсақ, бір қызметкер жылына 17 мың доллардың өнімін өндіреді
екен. Дамыған елдерде бұл көрсеткіш 90 мың доллардан асып түседі және
сонымен қатар ... ауыл шаруашылығында еңбек өнімділігі ең төмені және
жылына бір жұмыс істеушіге 3 мың доллар шамасында келеді. Ал дамыған
елдерде бұл көрсеткіш 50-70 мың долларды құрайды екен. Ауыл үшін өсу
перспективасы міне осында. Сондықтан біздің міндетіміз - 2014 жылға қарай
агроөнеркәсіптік кешенінде өнімділікті кем дегенде екі есеге арттыру - деп
айтқанын жүзеге асырудың басты бір жолы - ел экономикасының тұп-тірегі
болып саналатын ауыл шаруашылығы саласындағы арнайы техникалардың пайдалану
тиімділігін, өнімділігін одан әрі арттыру деп пайымдауға болады.
    Әсіресе, қазіргі таңда, бүкіл дүниежүзілік қаржылық дағдарыстың
жағымсыз ықпалы ауыл экономикасына әсерін тигізбей қоймағандығын біле тұра,
осы жалпы экономикалық тығырықтан шығу жолында аграрлық сектордың ахуалын
көтерудің бірден-бір жолы - осы саланың техникалық жабдықталу дәрежесін
жоғарлатудың мәні өз өзектілігін жоғалтпайды. Осы арадағы қаржылық дағдарыс
ең алдымен экономикадағы баға мен бәсекелестік тұрғысынан құралатын сұраныс
пен ұсыныс араларындағы қарама-қайшылықтарды үдете келе, дәстүрлі
өндірістік қатынастардың құрылымын өзгертіп отыр. Бұл өз тарапынан,
көптеген шаруашылық субъектілері араларындағы қалыптасқан ақша айналымының
тарылуына, сондай-ақ бұрын соңды қол жеткізіп келген табыс көздерінің
қысқаруына, тіпті өз олжасынан айырылып қалуға да әкеп соқтырғызып отыр.
    Осындай күрделі қаржылық тапшылық жағдайы шаруашылық субъектілері
үшін олардың техникамен жабдықталу деңгейіне әсер ететіні белгілі.
Шаруашылықтар тарапынан қаржылық тығырықтан шығудың бірден-бір жолы - жаңа
техниканы біржолата сатып алғаннан гөрі, сол техника нысанын лизинг құралы
арқылы алғаны тиімдірек болар еді

1. Лизинг шартының мазмұны
Негізінде, лизинг ұғымының шетелдік және отандық әдебиет беттерінде
жарық көрген және кәсіпкерлік қызмет тәжірибесінде кездесетін сан алуан
түрлері бар. Лизингке қатысты туындайтын қатынастардың күрделілігі - оған
деген көптеген тұжырымдамалардың, сондай-ақ оның мәніне, шығу тегіне және
де оның бірқатар анықтамаларына қатысты әртүрлі ой-пікірлердің пайда
болуына әкеп соқтырады. Лизинг өз тарапынан қаржылық-коммерциялық, құқықтық
және техникалық жайттары жағымен өзгешеленеді. Орта есеппен алғанда,
қазіргі таңда, экономикалық және заңдық әдебиеттерінде лизингтік жүздеген
анықтамалары кездесіп жатады. Осы ұғымның сараптамасы нәтижесі көрсеткендей
төмендегі келтірілген белгілері бойынша лизинг ұғымының тар, аралық және
кең ауқымды тұжырымдаулары бар екендігін айтуға болады, яғни: лизингтік
келісім-шарттың экономикалық мазмұны мен құқықтық формасы; мәміле мерзімі;
лизингтік мәміле объектілірінің өрісі; мәмілеге қатысушылардың саны мен
құрамы.
    Белгілі қазақстандық ғалым Ә.С. Смағұловтың: Лизинг аграрлық
экономиканы тығырықтан шығарудың бірден бір жолы деп санаймын, өйткені ауыл
шаруашылығының субъектілері қазіргі кезде қаржылық тапшылық көріп отырған
кезде, қымбаттап кеткен техниканы бірден өз бағасына сатып алу өте қиын.
Сондықтан техниканы жаңартудың тиімді жолы - лизинг болып табылады. -
дегені, осы тұрғыда лизингтің нақты ауыл шаруашылығы саласына да қатысты
қосар үлесі зор екендігін дәлелдесе керек.
Лизингтің бір белгісі бойынша оның қысқы қайырымды анықтамасы басқа да
кең ауқымды анықтамалары жақтарымен ұштасып жатады, және сондай-ақ олардың
мүмкін делік көптеген анықтама түрлері осы аталынған алуан түрлі
анықтамалардың негізін қалап отырады.
    Лизингтік қатынастардың күрделілігі оның құқықтық табиғатына деген
көзқарастардың алуан түрлі болуына әкеп соқтырып отыр.
2. Лизинг тұжырымдамалары
  Айталық, Е. Кабатова лизингке қатысты шетелдік құқықтық теорияларды жан-
жақты талдап, мына 5 негізгі тұжырымдамаларды келтіріп отыр:
    1. Бұл бірінші тұжырымдама бойынша лизингтік келісім-шарты арнайы
сипаты бар жалгерлік келісім-шарты ретінде қарастырылады;
    2. Лизингтік келісім-шарты - осы келісім-шарты құрамы ішінде сатып
алуға қатысты опционның орын алатындығына байланысты ерекше түрдегі ұзартып
сатып алу немесе сату шарты ретінде қарастырылады;
    3. Бұл тұжырымдама бойынша: лизинг ұғымы ішінде жауапкершілікті басқа
да бір тұлғаларға жүктеу институтының нышандары бар екендігін айқындайды;
    4. Бұл теория бойынша лизинг - мәмілеге қатысушылар араларындағы
үшінші тұлғаның пайдасына жасалынған келісім-шарт түрі секілді
қарастырылады;
    5. Бұл тұжырымдама бойынша бірқатар авторлар өз еңбектерінде лизинг
пен узуфрукт араларында туындайтын қатынастардың бір-біріне ұқсас екендігін
пайымдайды4.
    Негізінде, лизинг - бұл ағылшын сөзі to lease - уақытша жалға беру
немесе жалға алу деген мағынаны білдіреді. Лизинг - бұл жалға берушінің
уақытша бос немесе тартылған қаржы қаражаттарын инвестициялау. Бұл кезде
жалға беруші белгілі бір сатушыдан өз меншігіне келісім-шартта көрсетілген
мүлікті сатып алуға міндетті болады және осы мүлікті жалданушыға уақытша
пайдалануға, ақылы негізде беруге міндетті болады және оған кейін сатып алу
құқығының бар болуын көрсетеді.
    Көп жағдайларда ресейлік әдебиет беттерінде лизингті - өндірістік
сипаттағы машиналарды, жабдықтарды, транспорттық құрылғылар мен
ғимараттардың жалгерлігі немесе ұзақ мерзімді жалгерлігі деп пайымдайды.
    Атап айтқанда, лизинг - бұл ағылшын сөзі to lease - уақытша жалға
беру немесе жалға алу деген мағынаны білдіреді. Лизинг - бұл жалға
берушінің уақытша бос немесе тартылған қаржы қаражаттарын инвестициялау.
Бұл кезде жалға беруші белгілі бір сатушыдан өз меншігіне келісім-шартта
көрсетілген мүлікті сатып алуға міндетті болады және осы мүлікті
жалданушыға уақытша пайдалануға, ақылы негізде беруге міндетті болады және
оны кейін сатып алу құқығының бар болуын көрсетеді.
    Лизинг - дегеніміз жалға беру келісім-шарты. Ол - жалға беруші
тарапынан өз иелігіндегі жабдықтарды, машиналарды, ЭЕМ, оргтехниканы,
транспорттық құралдарды, өндірістік, сауда және қойма мәні бар құрылғыларды
жалданушыға белгілі бір мерзімге, белгілі пайыздық ставкасы бойынша
есептелінетін жалданушының ақша нарығындағы тартылған қаражаттарының құнын
жабатын, банктің пайдасын есепке алғандағы және мүліктің амортизациялану
деңгейін ескеретін, анықталған жалгерлік төлем негізінде беруді білдіреді.
    Сонымен қатар, лизингті үшінші тұлға үшін мүлікті сатып алатын және
оған ұзақ мерзімге беретін, мамандандырылған лизингтік компанияның
делдалдық қызметі арқылы негізгі қорларға салымдарды қаржыландырудың арнайы
нысаны ретінде де қарастыруға болады. Яғни, лизингтік компания нақты түрде
жалданушыны несиелендіреді. Сондықтан да болар, лизингті кейде несие
немесе жалға беру атты ұғымдармен ұқсатып та жатады. Ал Қазақстан
Республикасының Қаржылық лизинг туралы қабылданған Заңында: Лизинг -
инвестициялық қызметтің түрі ретінде белгіленіп отыр. Бұл дегеніміз,
лизингтің оң нәтижелерге деген қадам басуы болып табылады.
    Лизингтік келісім-шарттың экономикалық мазмұны мен құқықтық формасы
тұрғысынан лизинг ұғымының кең ауқымды түсінігінің мәні мынада: лизинг
деп мүлікті уақытша пайдалануға беруге байланысты туындайтын мүліктік
қатынастар жиынтығы болып саналуында.
    Қоғамдағы және кәсіпорындардағы еңбек бөлінісінің деңгейіне және
елдегі лизингтік қатынастардың даму сатысына байланысты жалпы экономика
салаларындағы әртүрлі шаруашылық субъектілерінің арасындағы лизингтік
қатынастарды ұйымдастыру нысандарын анықтау мүмкіндігі туады. Ол үшін
отандық лизингтік нарықтық инфрақұрылымын қалыптастыру кезінде шетелдік
тәжірибені ескеру және негізге алу қажет деп ойлаймыз. Экономикасы дамыған
елдерде шаруашылық субъектілері арасындағы лизингтік қатынастардың дамуы,
лизингтік операциялар санының көбеюі кәсіпкерлік қызметтің осы түрінің
құрылымының күрделіленуімен, лизингтік қызметпен байланысты белгілі-бір
жұмыстарды орындауға маманданған оның жеке секторларының дамуымен
түсіндіріледі. Сондықтан да, әлемдік лизингтік нарықтың дамуының негізгі
тенденцияларын ескере отырып, жалпы ауыл шаруашылығы салаласындағы
лизингтік қатынастарды басқаруды ұйымдастырудың төрт негізгі нысаны бөліп
қарастырылады:
    I. Лизингтік қатынастарды басқарудың өндірістік нысаны;
    II. Лизингтік қатынастарды банктік құрылымдар арқылы басқару нысаны;
    III. Лизингтік қатынастарды арнайы құрылған дербес лизингтік компания-
лар арқылы басқару нысаны;
    ІV. Лизингтік қатынастарды холдингтер құру арқылы басқару нысаны.
    Жұмыстың Қазақстан республикасы ауыл шаруашылығындағы лизингтің
дамуының қазіргі жағдайы деп аталынатын екінші тарауында Қазақстанның,
оның ішінде Қызылорда облысының ауыл шаруашылығында техникалық базасының
әлеуетін бағалай отыра олардың лизинг құралы негізінде жаңарту мен жаңғырту
серпініне талдаулар жүргізілген
    Бүгінгі таңда елімізде бәсекеге қабілетті өнімдерді өндіруге
негізделген жаңа технологияларды игеру, республикамыздың өнеркәсіп және
ғылыми-техникадағы әлеуетін дамыту басты стратегиялық міндеттердің бірі
екендігі баршамызға мәлім. ҚР индустриалды-инновациялық дамуының 2003-2015
жылдарға арналған стратегиясының мақсаты - шикізат бағытынан қол үзуге
ықпал ететін экономика салаларын әртараптандыру жолымен елдің тұрақты
дамуына қол жеткізу, ұзақ мерзімді жоспарда сервистік-технологиялық
экономикаға өту үшін қолайлы жағдай жасау.
    Еліміздің стратегиялық даму жоспарда көрсетілген мақсаттарға қол
жеткізу үшін қазіргі кездегі экономиканың басты мақсаты елдің экономикалық
дамуын көрсететін негізгі көрсеткіштердің бірі жалпы ішкі өнімінің тұрақты
өсу қарқынына қол жеткізу болып отыр. Себебі, елдегі көптеген әлеуметтік,
экономикалық мәселелердің шешілуі осы көрсеткіш деңгейіне тікелей
байланысты екендігі белгілі. Ал, ол үшін ең алдымен отандық өндірісті
дамыту қажет екендігі белгілі. Бұл жерде Қазақстанның барлық құрылғыларының
шамамен 80-90% дейінгі мөлшерінің ескіргенін және жақын уақыт аралығында
айырбастауды талап ететінін есепке алған жөн болады.
    ҚР Үкіметінің ауыл шаруашылығы лизингін дамыту мәселелеріне көп көңіл
бөлуі Үкіметтің дайындаған т.б. нормативті актілерінен көрінеді. Солардың
бірі ретінде ҚР ауыл шаруашылығы министрлігі республикалық бюджет
қаражаттары есебінен ауыл шаруашылығы техникалары лизингі бойынша сыйақы
ставкаларын қайта қарау мақсатына сәйкес қаржылық жылға берілетін
ұсыныстарын республикалық бюджет жобасын қалыптастыру бойынша Республикалық
бюджеттік комиссияға қарауға ұсына алатынын атауға болады.
    Соңғы жылдары ауыл шаруашылығында лизингтік портфелдің
әртараптандырулануының оң тенденциялары байқалады. Мысалы, Қазақстанның
лизингтік нарығында ауыл шаруашылығына арналған машиналар, қондырғылар мен
құрылғылар лизингі біршама қарқынмен дамуда. Жалпы лизингтік қоржынның
салалық құрылымындағы ауыл шаруашылық жабдықтары мен техникалары лизингінің
үлес салмағының аз болуы, олардың нарықтағы өтімділіктерінің төмен болуымен
түсіндіруге болады. Яғни, лизингтік компанияның осындай мүліктермен
лизингтік келісім-шарт бекіте отырып, егер лизингке алушы әртүрлі
себептермен өз міндеттемелерін орындай алмаған жағдайларда, онда ол
мүліктерді құрылғылардың қайталама нарығында баяу сата алатындығы туралы
сенімділік деңгейі жоғары еместігін байқауға болады.

3. Қазақстан Республикасы 2009 жылдағы лизингтік қызмет жүргізу
Қазақстан Республикасы Статистика жөніндегі агенттігінің деректері
бойынша 2009 жылдың басына елімізде лизингілік қызмет жүргізу құқығына
лицензиясы бар 104 ұйым тіркелген. Алайда, нарықта оның 25% жұмыс істейді,
басқалары лицензияны белгілі бір келісім-шартқа арнап немесе өз
тапсырыскерлері үшін қосымша қызмет ретінде алады. Жалпы бүгінгі күні
қазақстандық лизингтік компаниялардың клиенттерге ұсынатын шарттары өзара
әр түрлі болып келеді (кесте 1).
Кесте 1 - 2008 жылғы 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша қаржыландыру
шарттары
Лизингтік Лизинг мерзімі Аванс Пайыздық
компанияларбанктер мөлшері мөлшерлеме
ҚазАгроҚаржы АҚ 5 жылдан 7 жылға 15-28 % 4-12,5 %
дейін
Темір лизинг АҚ 120000 теңгеге 35 % 21-24 %
дейін -
3 жылға дейін. Одан
жоғары - 5 жылға
дейін
Халық Лизинг АҚ 37 айдан 5 жылға 20 % 20,5 KZT, 16,5
дейін USD
Центр Лизинг ЖШС 6 жылға дейін 30 % бастап19-22 %
Астана Финанс Лизингтік6 жылға дейін 15 % бастап10,2 % +
компания АҚ алтыайлық Libor
БТА Орикс Лизинг АҚ Ауыл шаруашылығы техникасы лизингісіне 2009
жылдың сәуір айына дейін мораторий (тоқтам салу)
Нұр-Лизинг Лизингтік 3 жылдан 5 жылға 30 % 23 %
компания ЖШС дейін
Лизинг Групп АҚ 3 жылдан 5 жылға 10 % 18 %
дейін

АТФ Лизинг АҚ Мораторий (тоқтам салу)
Альянс Лизинг АҚ Лизинг бойынша ұсынымдар тоқтатылған
Ескерпе - Кесте автор тарапынан ҚР Статистика жөніндегі Агенттігінің
деректері негізінде жасалынған

    Жылдың аяғына екі компания ауылшаруашылығы техникаларының лизингісіне
мораторий жариялады. АльянсЛизинг АҚ уақытша лизингілік қызметін
тоқтатты. Сөйтіп, 4-12,5% проценттік мөлшерлемесімен және 8 жыл
қаржыландыру мерзімімен ҚазАгроҚаржы АҚ қаржыландыру шарттары лизингілік
қызмет нарығында қарызгерлер үшін ең қолайлы болып отыр
    Пайдалы қаржыландыру шарттары компанияға өз нарығында айтарлықтай
тауашаға ие болуына мүмкіндік берді. Осылай, DAMU Research Croup
деректері бойынша ҚазАгроҚаржы АҚ үлесі 2008 жылдың аяғына қарай несие
қоржынының мөлшері сияқты көрсеткіш бойынша 45,4% құрады. Бұрынғыдай
компанияның бірінші бәсекелесі нарықтағы 27,4% үлесімен Астана Финанс АҚ
болып табылады. Нарықтың басқа қатысушыларының үлесі бәрін жинақтағанда
27,2% аспайды.
    Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіп кешені субъектілерін қолдау
шеңберінде 2008 жылы ҚазАгроҚаржы АҚ 44739,6 млн. теңгеге шарт жасасты.
Осы қаражаттан 21735,9 млн. теңге 1 651 бірлік түрлі ауылшаруашылығы
техникаларын, соның ішінде 167 бірлік егіс кешенін, 389 бірлік трактор, 718
бірлік астық жинайтын комбайн, 41 бірлік сепкіш пен 336 бірлік басқа
техникалар сатып алуға қаржыландырылды.
    Аймақтарға жеткізілген техникалардың елеулі саны жөнінде
ҚазАгроҚаржы АҚ сатып алынған комбайндардың арқасында 4,5 млн. га
алқаптан астық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.