Агрохимия пәнінен зертханалық жұмыстар жинағы. Әдістемелік құрал

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

Абдулханова Жұпаркүл Әбдібайқызы

Джусупова Айгерім Аліпбекқызы

«Агрохимия»

пәнінен зертханалық жұмыстар жинағы.

Әдістемелік құрал.

Түркістан 2011ж

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

А. Ясауи атныдағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті

«Түркістан Ахмет Ясауи» кәсіби колледжі

Абдулханова Жұпаркүл Әбдібайқызы

«Агрохимия»

пәнінен зертханалық жұмыстар жинағы.

Оқу - әдістемелік құрал.

Түркістан 2011 ж

«Түркістан Ахмет Ясауи» кәсіби колледжінің оқу әдістемелік

кеңесінде қаралып басылуға ұсынылған.

Хаттама №3 18 қаңтар 2011 ж.

Автор: Оқытушы: Абдулханова Жұпаркүл Абдібайқызы

Пікір жазған: 1) техн. ғ. к. Түрметова Гульмира Жүсіпқызы

2) аш. ғ. к. Ерденов Мұрат

«Агрохимия» пәніндегі зертханалық жұмыстар жинағы.

Оқу-әдістемелік құрал.

4409002 «Өсімдікті қорғау және агроэкология» мамандығына арналған.

АЛҒЫ СӨЗ

Ауыл шаруашылығының егіншілік саласында жүмыс атқаратын әрбір маман өсімдіктің қурылысы мен биологиясын, топырақ құрамы мен қасиетін жөне оның қунарлылығын арттыру жолдарын, тыңайтқыштың қурамы мен қасиетін, оны қолдану әдістерін, топырақты, тыңайтқышты және өсімдікті зерттеудің далалық және яабораториялық әдістемесінің тексеру нәтижесі бойынша қажетті құжаттарды толтыру жолын білуі тиіс. Сонымен қатар агроном топыраққа, өсімдікке және тыңайтқышқа далалық . жургізуді, , агрохимиялық картограмма жасауды, тыңайтқышты дұрыс сақтауды және пайдалануды атқарааяуытиіс.

Сондықтан агрохимия пәнінен лабораториялық және тәжірйбелік сабақтар өткізуге арналған оқулық қажет.

Қауіпсіздік технжкасын сақтаудың

негізгі ережелері:

1. Химиялық талдаүға кірісер алдында жүмыс орнын муқият дайындаұ
керек. Жұмыс барысымен және қолданылатын химиялық реактивтердің
қасиеттерімен танысып, титрлеу, сузұ, бүландырү, куйдіру және тағы
басқа тәсілдерді орындау ережелерін еске түсіру керек.

2. Жұмысты орындаұ кезінде әрбір студент өзіне бекітілген
құралдарды, қондырғыларды, реактивтерді, ыдыстарды пайдаланады.
Э і икеткасы жоқ химия лық реактивтерді пайдаланұға бол майды.

Құралдармен жумыс істер алдында оларды пайдаланұ жөніндегі нүсқаұды оқып танысұы керек.
Концентрлі қышқылдар мен сілтілерді сұмен араластырганда қатты қызып кетеді. Сондықтан оларды суйылтү үшін аздаған мөлшерде сұға қүю керек. Егер қышқыл немесе сілтіден кұйіп қалған жағдайда тез арада киімнің кұйғен жерін 10-15 минөт шамасында сумен жуу керек.

Күйіп немесе. уланып қалмас ушін концентрлі қышқылдарды, сілтілерді, басқа өткір иісті химиялық реактивтерді автоматты пипеткалармен, бюреткалармен, өлшемдік цилиндрлермен ауа сорғыш шкафтың астында өлшеу керек.
Түтікшедегі сүйықтықты қыздырғанда оның аұзын жанындағы көршілес жұмыс істеп жатқан адамға қарама-қарсы бағытта үстаған жөн.
Белгісіз химиялық заттардың дәмін татуға немесе иіскеуге болмайды.
Өте сасық иісті, жанғыш және қопарылғыш заттармен жұмысты міндетті түрде аұа сорғыш шкаф астында жасаұ керек.
Ацетон, эфир, бензин сияқты заттарды оттан қорғалган жерде сақтайды.

Өрт шығып кеспес үшін қыздырғыш қүралдарды жүмыс жасап болғаннан соңтоқтан ажыратады.
Шыны ыдыстармен жүмыс жасағанда, олар қолды кесіп кетпес үшін үқыпты, әрі сақ болұ керек.
Жүмыс. істеу кезінде қүрғақ химиялық реактивтерді қолмен алуғаболмайды. {қалақша, қасық) пайдаланұ керек.
Көзге химия лық ерітіндінің немесе қүрғақ за ттардың туйіршіктері шашыраған кезде, көзді тез арада сумен жуып, дәрігерге көрінұ керек.
Лабораторияда жүмыс жасаганда халат киіп алұ керек. -'

Өсімдік құрамындағы құрғақ зат

пен ылғал мөлшерін анықтау

Барлық өсімдікте қурғақ зат пен ылгал мөлшері бірдей емес. Бүл екі көрсеткіштің ара қатынасы өсімдіктің өсу, даму сатыларында өзгеріп отырады. Дәнді дақылдардыңтүқымында 80-95 процент қүргақ зат пен 5-20процентылғаяболса, картоп, , керісінше, 5-25 процент қүрғақ зат 75-95 процент ылғал болады.

Сондықтан талдау арқылы алынган мәліметтерді салыстыру үшін өсімдік қурамындағы қурғақ зат пен ыіпап мөяшерін білу керек.

Лаборатория жағдайында ылғал мөлшерін өсімдік үлгісіне жоғары тёмпературамен әсер ету арқылы анықтайды.

Жұыс барысы. Таза қақпағы тығыз жабылатын шыны бюксті аналитикалық таразыда өлшейді. Сонан соң осы бюкске өсімдік үлгісінен 2-5 г алып, аналитикалық таразыда оның салмағын анықтайды. Өсімдік үлгісі салынған шыны бюксті қақпағы ашық күйінде термостатқа орналастырады да, есігін жауып электр тоғына қосады. Термостат температурасын 105°С жеткізіп, осы температүрада 3 сағат углайды. Құрғату уақыты өткеннен соң бюкстің қақпағын жауып оны эксикаторға көшіреді.

Эксикаторда 20-30 минетсуытадыда аналитикалықтаразыда өлшейді.

Сонан соң оны сол темперагурада термостатіа тағы да бір сағат құрғатады, салмағын анықтайды. Бір сағаттық қүрғатуды соңғы өлшеумен оның алдындағы өлшеу айырмашылығы 0, 0001-0, 0009 г болғанда ғана тоқтатады.

Өсімдік қүрамындағы қүрғақ зат пен ылғал мөлшерін төмендегі формуламен есептейді.

д ^. 100

е=; у= 100-e

Мұнда, а - бос бюкс массасы, г;

б - үлгі салынған бюкс массасы, г;

в - үлгі массасы, г. в = б - а

г - ішінде қүрғатылған үлгі бар бюкс массасы, г;

д- құрғақ үлгі массасы, г . д = г - а

е - өсімдік құрамындағы құрғақ зат-мөлшері, %;

у - гигроскопиялық ылғал мөлшері, %;

Өсімдік құрамындағы күлдің мөлшерін анықтау.

Өсімдікті жаққанда оның құрамындағы азот, сутегі, оттегі, көміртегі үшып шығады. Олар негізінен органикалық заттардың қүрамына енетіндіктен органогендер деп аталады.

Өсімдікті жағу нәтижесінде алынатын затты күл деп атайды. Көпшілік ауыл шаруашылығы дақылдарының құрғақ заттарының құрамында орта есеппен 3-6% күл болады. Күлдің мөлшері өсімдіктердің биологиялық ерекшеліктеріне, өсу кезеңіне, жасына, орта жағдайына, агротехникалық шаралар мен тыңайтқыш қолдануға байланысты өзгереді.

Мысалы, өсімдік тамырында, сабағында және жапырағында күл мөлшері оның тұқымдарына қарағанда анағұрлым аз болады. Топырақта тұздар көп және ауа-райы құрғақ болса, өсімдікте күлді запар соғұрлым молболады.

Күлдің құрамы өте күрделі және алуан түрлі. Мысалы, астық тұқымдас дақылдардың дәндерінің күлінде фосфор элементіңің үлесі 30-50 процент болса, күріште 16 процент болады. Бұл дақылдардың сабақтары мен жапырақтарында кремний және кальций моп болады. Картоп түйнегі мен қызылша тамырында калий көп кездеседі. Сондықтан күл мөлшеріне қарай жекелегентопырақ-климат аймақтарында тыңайтқышты қолданғанда алынған өнімдегі қоректік жүлдік элементтердің шамасын анықтауга болады. Өсімдік қүрамындағы күлді анықтау үшін, оны жоғары температурада (520-550°С) муфель пешіне салып өртейді. Осы жолмен алынған күлді тазартылмаған күл деп атайды. Өйткені, оның құрамында қоректік элементтердің тотықтарынан басқа көмірдің, құмның және саздың қалдықтары кездеседі.

Реактивтер

Хлорлы темір (III) түзының 0, 5 проценттік ерітіндісі.

Жұмыс барысы • Таза, құрғатылған тигелді хлорлы темір түзының 0, 5 проценттік ерітіндісімен нөмірлеп, шамамен 1-2 сағат муфель пешінде немесе электр плиткасында кептіреді. Кептірілген тигелді эксикаторда суытып, аналитикалық таразыда өлшейді. Сонан соң тиіелге ауада қүрғатылған өсімдік материалынан шамамен 2-5 г алып, аналитикалық таразыда 0, 0001 г дәлдікте оның салмағын біледі. Өсімдік материалы салынган тигелді суық муфель пешініңішіне орналастырып есігін жабады да, электр тоғына қосады. Температураны 220-250°С жеткізіп, осы температурада 1-2сағатүстайды. -550°С көтереді. Осытемпературада 3-4сағат үстау керек. Күйдірууақыты өткеннен соң тигелді эксикаторда суытады да аналитикалық таразыда өлшейді. Күлді түрақты массасына жеткізу үшін тағы да 30 минөт қайталап қыздырып тагы да салмағын ө лшейді.

Күлдіңтүсі ақшыл сүр болуы керек. Егер оның қүрамында темір мен марганецтің мөлшері көбірек болса, онда оныңтүсі қызыл-қоңыр немесе жасыл болып келеді.

Жалпы күлдің мөлшерін төмендегі формула бойынша есептейді:

(с-а) ^. 100

Х=;

(в-а)

Мүнда, X - жалпы күлдіңмөлшері, %;

а - бос тигел массасы, г;

в - әсімдік материалы салынған тигел массасы, г;

с - ішінде күлі бар тигел массасы, г;

100 - процентке ауыстыру коэффициенті;

Қауіпсіздік технжкасын сақтаудың

негізгі ережелері:

Өсімдік қүрамындағы күл элементтері олардың биологиялық ерекшеліктерінеқарай әр түрлі болады және барлық өсімдік күлдерінің химиялық құрамы бірдей емес. Мысалы, асбұршақ дәні мен санында күкірт көп болса, картоп сияқты тамыржемістілердің күлінде калий көп кездеседі. Астық тұқымдас дақылдардың дәндерінің күлінде фосфордың мөлшері 0, 8-1, 0 процент, ал сабанында керісінше бірнеше процент аз болады.

Демек өсімдік күлін талдау арқылы оның қүрамына кіретін химия лық элементтерді біледі.

Реактивтер

Түз қышқылының 10 және 25 проценттік ерітіндісі.
Аммиактың 1 проценттік ерітіндісі.
Барий хлоридінің 10 процентгік ерітіндісі.

4 Роданды калий түзының 10-проценттік ерітіндісі.

5. Молибден қышқыл аммонийдің күкірт қышқылындағы ерітіндісі.
(25 г молибден қышқыл аммоний тузын 200 мл дистилденген суда

ерітеді. Басқа ыстыққа төзімді шыны сауытқа 520 мл дистилденген су алып, үстіне 280 мл концентрлі күкіртқышқылын қүяды. Күкірт қышқылының судағы ерітіндісі суытылғансоңоны молибден қышқыл аммонийтүзының ерітіндісіне қосады да қоспа деңгейін дистилденген сумен 1 л жеткізеді) .

6. Қалайы хлоридінің 1 -проценттік ерітіндісі (0, 25 г қалайы хлоридін
10 мл 10- проценттік түз қышқылында ерітеді) .

Қымыздық қышқыл аммоний түзының қаныққан ерітіндісі (5 г түзды 100 мл дистилденген суда ерітеді) .
Магний дипикриламинатының 1-проценттік ерітіндісі.

Жұмыс барысы . 1 г (0, 0001 г дәлдікпен) күлді өлшеп алады. Оган 3-5 тамшы дистилденген су қосып дәлдікпен) кулді өлшеп алады. Оған 3-5 тамшы дистилденген су қосып дымдылдайды. Дымқылданған күлге 2-5 мл түз қышқылының 25 проценттік ерітіндісін қосып шыны таяқшаме араластырып оны ерітеді, Сонан соң фарфор тигел інің ішіндегі күл ерітіндісін воронка арқылы сиымдылығы 100 мл шыны сауытқа ауыстырады. Фарфор тигелін бірнеше рет дистилденген сумен шаяды. Шайындыларды да шыны сауыттагы сүйықтыққа қосады. Сөйтіп шыны сауыттағы сүйықтық деңгейін дистилденген сумен 100 мл жеткізеді де шайқап араластырады (бірінші ерітінді) .

Осы шыны саутгтағы ерітіндіден пипегканыңкөмегімен 10 мл алып, басқа көлемі 100 мл өлшемдік шыны сауытқа көшіреді. Оган 2-3 тамшы фенолфталиен индикаторын тамызады да, 1 проценттік аммиак ерітіндісімен әлсіз қызғылт түске өзгергенше титрлейді. Сөйтіп дистилденген сумен көлемін 100 мл жеткізеді. (екінші ерітінді) .

Күкірт қышқылының ионын анықтау. Бірінші ерітіндіден пипетка көмегімен 5 мл алып, оны шыны■түтіешеге ауыстырады, Пробиркадағы ерітіндіні қыздырады да үстіне 3-4 мл 10 проценттік хлорлы барий ерітіндісін құяды. 802"4ионының болуы ақ түсті түнбаның түзілуі арқылы байқалады. . түтікшедегі түнбаға бірнеше тамшы әлсіз түз немесе сірке қышқылының ерітінділерін қосады. Сол уақытта барий сульфатының түнбасы ерімеуі тиіс.
Темірді анықтау. Бірінші ерітіндіден шыны түтікшеге пипеткамен 3-4 мл апып, оған бірнеше тамшы роданды калий тузының ерітіндісін қосады. Сол уақытта шынытүтікшедегі ерітінді қызғылттүскебоялады. Бүл кул қүрамында темір элементінің бар екендігін білдіреді.
Фосфорды анықтау. Екінші ерітіндіден пипетка көмегімен 5 мл алып, оны шыны түтікшеге ауыстырады. Үстіне 5 мл молибден реактивін және 5 тамшы хлорлы қалайы ерітіндісін қосып шыны таяқшамен араластырады, 2-3 минөтаралығында ерітінді көгереді. Бүл күл қурамында фосфор злементінің бар екендігін білдіреді.

Калийді анықтау. Бірінші ерітіндіден пипетка көмегімен 3-5 мл

алып шыны түтікшеге кқшіреді. Үстіне 4-5 тамшы магний дипикриламинат ерітіндісін қосады. Сол уақьпта қызғылтсары түстітүнба пайдаболады. Бүл күл қүрамында калий элементінің бар екендігін білдіреді.

Кальцийді анықтау. Бірінші ерітіндіден пипетка арқылы 3-5 мл алып оны шыны түтікшеге ауыстырады да электр п литкасында қыздырады. Қыздырылған ерітіндіге 2-3 мл қымыздық қышқыл аммоний түзының қаныққан ерітіндісін қүяды. Сол уақытта ақ түнба пайда болады. Бул күл қүрамында кальций элементінің бар екендігін біпдіре

Өсімдікті К. Гинзбург әдісімен күлдендіру

Бұл әдіспен өсімдікті күлдендіру оның қүрамынДагы органикалық заттарды концентрлі күкірт және хлор қышқылдарынан дайындалған қоспамен тотықтыруга негізделген. Атап айтқанда өсімдік қүрамындагы көмірсулар су мен көмір қышқыл газына дейін, ал азогты оріаникалық қосылыстар су, көмір қышқыл газы және аммиакқа дейін ыдырайды. Аммиак күкірт қышқылымен әрекеттесіп аммоний сульфаты түзіледі.

Жұмыс барысы. материалынан 0, 2 г (0, 0002 г дәлдікке дейін) өлшеп алады да, оны Кьельдал шыны сауытына ауыстырады (№ 1 -сурет) . Үстіне күкірт және хлор қышқылдарынан (қатынасы 10:1) дайындалған қоспадан 5, 5 мл кұяды.

1 сурет. Талдауға арналған үлгіні алатьш қүрал (а) және оны Кьельдал шъшы сауытьша (б, в, г) көшір

Өсімдік құра. мьпндағы жалпы азот

мөлшерін анықтау

Азот өсімдікке қажетті негізгі химиялық элеменпердің бірі. Ол барлык. . мөлшері оның салмағының 16-18 процентіне тең, Азот нуклеин қышқылдарында болады. Сол смяқты азот хлорофил лде. фосфатидтерде, алколоидтарда, кейбір витаминдерде, ферменттерде және өсімдік клеткаларындағы басқа да көптеген органикалық заттарда кездеседі.

Өсімдіктің әр түрлі бөлігіндегі азоттың жалпы мөлшері түрліше шамадаауытқиды. , әсіресе кездеседі. Вегетативтік органдардың ішінде азотқа бай жапырақтар. әсіресе жас жапырақтар, ал сабақтарда азот азырақ, тамырларда тіпті азырақ.

Өсімдіктің азотпен қоректенуін реттеуде оның қурамындағы азоттың мөлшерін білу керек.

Өсімдік қүрамындағы азот мөлшерін Кьепьдал әдісімен және Несслер реактивінің көмегімен анықтайды.

Өсімдік қүрамындағы жалпы азот

мөлшеерін Кьельдал әдісімен анықтау

Өсімдікті К. Гинзбург ұсынған әдіспен күлдендіру арқылы дайындалған ерітіндіні пайдаланады. Бул әдіспен азотты анықтауда күкірт қышқыл аммоний қурамындағы аммиакты сілтімен ығыстырады. Аммиакты бор .

Жумыс барсы . Дайындалган ерітіндіден цилиндр немесе пипетка көмегімен 50 мл алып оны Кьельдал апларатының ыстыққа төзімді сиымдылығы 600-800 мл шыны сауытына ауыстырады (№ 2 сурет) . Оның устіне 250-300 мл тазартылған су4-5 тамшы фенопфталеин индикаторыи қосады. Кьельдал аппаратыныңшыны сауытыныңаузын тамшы устағышы бар іығынмен жауыл, гамшы устагышты тоңазытқышқа' қосады. Ал тоңазьпқыштың екінші ушын стакандагы 30 мл 4-проценттік бор қышқылының ерітіндісіне салады. Стакандағы ерітіндіге 2-Зтамшы аралас индикагорын қосу керек.

Енді тоңазытқышқа су жіберіп, Кьельдал аппаратыпың шыны сауытындағы сұйықтыққа 40-50 проценттік сілті ерітіндісін қосып бір түйір мырыш металын салады. Сөйтіп 40-60 минөттей қайнатады. Осы мерзім . ішінде аммоний сульфатының ыдырауынан түзілген аммиак тоңазытқыш арқылы өтіп, стакандағы 4-процентгік бор қышқылымен байланысады. Аммиакты айдау процесі аяқталган соң, стакандағы ерітіндіні әлсіз қызғылт туске өзгергенше 0, 01 н күкірт қышқылының ерітіндісімен титрлейді.

Өсімдік қурамындағы жалпы азот мөлшерін төмендегі формуламен есептейді:

Х= А-0. 0014 ; У- 100

н- в

Мұнда, X - өсімдік. қурамындағы азотмөлшері, %;

а - стакандағы ерітіндіні титрлеуге жүмсалған 0, 01 н күкірт

қышқылының көлемі, мл;

V - Ерітіндінің жалпы көлемі, мл;

в - талдауға алынған ерітінді көлемі, мл;

н - талдауға алынған өсімдік массасы, г;

0, 0014 - 1 мл 0, 01 н. күкірт қышқылының ерітіндісі 0. 0014 г азот

байланыстыратынын көрсететін коэффициент;

100 - процентке ауыстыру коэффициенті;

Кьельдал микро әдісі бойынша азотты анаықтауға арналған

құрылғы:

- бу түзгіш шыны с. ауыт;
- пайдаланылған суйықтықты шығаруға арналған ыдыс;
- реакция жүретін қос қабатты ыдыс;
- шүмекті воронка;
-тоңазытқыш; 6- қабылдағыш;

6 қысқашта

Өсімдік құрамындағы жалпы

фосфор мөлшерін анықтау

Фосфор күл элементтерінің ішінде ерекше орын алады. Өйткені өсімдік организмініңтіршілік етуіне басқа қоректік элементтер фосфордай қ-атыса алмайды. Ол өсімдікте негізінен органикалық қосылыстар және шамалы мөлшерде минералдық қосылыс түрінде кездеседі. Фосфордың органикалық қосылыстарына нуклеин қышқылдары (ДНҚ, РНҚ), нуклеопротеидтер, фосфатидтер, фитин, қант фосфаттары жатады.

Фосфор биология лық реакцияны тездететін көптеген ферменттердің қүрамына кіреді. Фосфордың кейбір органикалық қосылыстары өсімдік организмінде энергияны бір жерге жинақтайтын аккумулятор рөлін атқарады.

Фосфор азот сияқты өсімдіктің репродуктілік органдарына (жеміс салатын органдарына) жиналады, өйткені өсімдіктің бүл органдарында органикалық заттар синтезделеді. Мысалы, бидайдың дәнінде - 0, 85, сабанда - 0, 20% фосфор болса, лобия дәнінде - 1, 38 картоп гүйнегінде 0, 11% болып келеді. Жалпы «өсімдік құрамындағы фосфор мөлшері топырақ-климатжағдайлары мен оның биологиялық ерекшеліктерінё тағы басқа факторларға қарай өзгеріп отырады. Сондықтан оның өсімдік құрамындағы мөлшерінің өзгеруін біліп отыру керек.

Өсімдік құрамындағы фосфорды анықтауда Дениж ұсынған әдіс немесе осы әдістің өзгертілген түрі қолданылады. Бұл әдіс фосфор қышқыпының қалайының қатысында аммоний молибдатымен көгілдір түсті комплексті қосылыс - (Мо0 ₂ - 4Мо0 ₃ ) ₂ . Н ₃ РО _д түзілуіне негізделген. Ал гіайда болған көгілдір түстің қарқыны ерітіндідегі фосфор мөлшеріне байланысты.

Реактивтер

Күкірт немесе тұз қышқылының 10-проценттік ерітіндісі.
Аммиактың 10-процентгік ерітіндісі . . .
Бета-динитрофеңол индикаторы (0, 2 гтүзды 100 мл дистилденген суда ерітеді) .
Молибден реактиві (аммоний молибдатының 10-проценттік ерітіндісі мен концентрлі күкірт қышқылын тең мөлшерде

араластырады) .

5. Қалайы хлоридінің ерітіндісі.

Жұмыс барысы. Алдынала К. Гинзбург әдісі бойынша дайындалған ерітіндіден 5-10 мл алады (11- бетті қараңыз) . Оны 50 мл өлшемдік шыны сауытқа ауыстырады. Үстіне 10-15 мл дистилденген су қүяды. Оған 2-3 тамшыбета- 10-проценттікаммиак ерітіндісімен әлсіз сары түске өзгергенше бейтарагпайды. Осыдан кейін ерітінді түсін 1-2 тамшы 10-лроцентгік түз немесе күкірт қышқылының ерітіндісімен жояды.

Сонан соң бүл ерітіндіні шамалы мөлшерде алынған (5-10 мл) дистилденген сумен сүйылтады. Үстіне 2 мл молибден реактивін қүйып шыны сауьпты шайқап ішіндегі ерітіндіні араластырады. Осыдаі і кейіи оған 5 тамшы қалайы хлориді (ІІ) ерітіндісін қосады. Дистилденген сумен деңгейін 50 мЛ жеткізеді де 5-7 минөтке қалдырады. Осы уақытта улгі ерітінділерін даярлайды. Ол ұшін әрбір мл 0, 002 мг Р ₂ 0 ₅ бар калий гидрофосфаты (КН ₂ Р0 ₄ ) тұзының ерітіндісінен 1, 5, 10, 15, 20, 25, 30 млалып зерттелетін ерітіндіге қосқан реактивтерді қосады.

Зерттелетін және үлгі ерітінділер қүйылған барлық шыны сауыттарды әзірл егеннен кейін оларды мүқият шайқайды. Содан соң зерттелетін және үлгі өлшейді.

Сөйтіп, үлгі ерітінділердің оптикалық тығыздығы мен концентрациясының мәндерінің негізінде бөліктеу графигін сызады. Ол үшін белгіленген масштаб бойынша ординат өсіне ерітінділердің концеңтрациясын, ал абцисс сызығының бойына олардың оптикалық тығыздығын салып нуктелерді түзу сызық арқылы қосады.

Осылай дайындалған графиктен зерттёлетін ерітіндінің оптикалық тығыздығына тиісті фосфор қышқылының концентрациясын табады.

Өсімдік қүрамындағы ж. алпы фосфор мөлшерін төмендегі формуламен есептейді:

а ^. V ^. 100

Х=

н ■ в ■ 1000

Мұнда, X - өсімдік құрамындагы жалпы фосфор мөлшері, %;

а - график бойунша алынған зерттелетін ерітіндідегі

фосфор қышқылының концентрациясы, мг;

V - ерітіндінің жалпы көлемі, мл;

н - зерттеуге алынян өсімдік материальіның массасы, г;

в - зерттеуге алынған ерітінді көлемі, мл;

100 - процентке ауыстыру коэффициенті;

1000 - грамды милдиграмға ауыстыру коэффициенті.

6. Калий гидрофосфатының үлгі ерітіндісі (0, 2875 г КН ₂ Р0 ₄ түзын дистилденген суда ерітіп деңгейін 1 л жеткізеді. Ол ерітіндіден 20 мл алып көлемі 1 л жеткенше су құяды. Бұл ерітіндінің, әрбір мл 0, 002 мг Р ₂ 0 ₅ болады) .

Өсімдік құрамындағы жалпы калийді анықтау

Калий өсімдік үшін аса маңызды қоректік элемент. Ол өсімдік организмінде көптеген физиологиялық және биохимиялық құбылыстарға қатысады. Ол фотосинтездің қалыпты өтуіне ықпал етіп, көміртегінің жапырақтан басқа органдарға жылжуын, сондай-ақ организмде кейбір витаминдердің синтезделуін кұшейтеді. Егер өсімдік калиймен жақсы қамтамасыз етілген болса, жемістер мен көкөнісіерде қант, картопта крахмал мөлшері артады, дақылдыңсуыққа, қысқа мерзімді қүрғақшылыққа төзімділігіартады. болады.

Егер азот, , калий астық дақылдарының, керісінше, сабанында көп болады. Қант қызылшасы, картоп, көкөніс сияқты дақылдар астық тұқымдастарға қарағанда калийді көп қабылдайды. Мысалы, 300 ц картоп өнімі 300 кг, 500 ц қант қызылшасының өнімі 385 кг калий қабылдаса, 50ц астық дақылдарының өнімі130-150кг калий' пайдаланады. Сондықтан ауылшаруашылық дақылдарының құрамындағы калий мөлшерін білу тыңайтқышты жүйелі түрде қолдануға мүмкіндік береді.

Өсімдік құрамындағы калийді салмақтық тәсілмен және жалынды фотометр көмегімен анықтайды.

Өсімдік құрамындағы калий мөлшерін
салмақтық тәсілмен анықтау

(Тананаев бойынша)

Бұл әдіс калийдің натрий-кұміс кобальт-нитрит тұзымен әрекеттескенде комплексті тұз-калий-күміс кобалынитридінің түзілуіне негізделген. Пайда болған түнба массасы бойынша калий мөлшерін біледі:

ЗКH0 ₃ + NаАд ₂ [Со(N0 ₂ ) ₆ ] + Nа ₂ Ад [Со(NO ₂ ) _б ] =

ЗHаNО ₃ + КАg ₂ [Со(N0 ₂ ) ₆ ] + К ₂ Ад [СО(N0 ₂ ) ₆ ] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.