Көкшетау облысының топырақтары және оның экологиялық жағдайы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Көкшетау облысының топырақтары және оның экологиялық жағдайы

Негізгі бағыты дәнді-дақыл. Бірақ етті-сүтті ірі қара мал, жүнді қой
шаруашылығы, шошқа шаруашылығы, құс шаруашылығы да бар.
Қазіргі уақытта Қазақстанның солтүстік өңірінде мал шаруашылығының
дамуын өте күрделі өндірістік қатынастармен, ауыл шаруашылық тауар
өндірушілердің нарыққа бейімделуімен сипаттауға болады.
Әрбір үй иесінің, ұсақ және орта ауыл шаруашылығы өнімін өндіруші
қожалықтардың алдында қашанда қай малдың түрін, тұқымын өсірсе тиімді
болады деген сұрақ тұрады. Бұған жауап беру үшін мал тұқымының қашан, қалай
шыққанын, оның биологиялық және шаруашылық ерекшеліктерін білу керек. Мал
тұқымы дегеніміз бір түрге жататын өте үлкен, шыққан тегі бір, өзгергіштік
қасиеттері шектелген және негізгі белгілерін гендер арқылы ұрпаққа берулері
қалыпты топ. Мал тұқымы бірнеше ғалым мен маманның келесі ұрпаққа
қалдыратын еңбектері. Мал тұқымы, өсімдіктер сияқты, мемлекеттік шекарамен
шектелмейді. Дұрыс пайдаланса, бұны бүкіл дүниежүзілік байлықтардың,
қорлардың бірі деп санауға болады.
Мал тұқымы да; биологиялық бағасымен, шаруашылық құралдары бола тұрып,
әжептәуір бейімделуден өтуге мәжбүр болады. Бұл сауым малдарына көп
қатысты. Жалпы сүтті мал тұқымы жөнінде сөз қозғағанда, ата-бабамыздан келе
жатқан ірі қара малына тоқталмай кетуге болмайды.
Қазақ малы күтіп-бағуы дұрыс болмағасын дене пішімі, салмағы шамалы
болған және терісі де, түгі де әр түрлі болған. Күнделік сүттілігі орташа 4
кг болса, майлылығы 8,3 пайызға дейін жеткен. Бірақта жайлауға шыққанда,
күздікте тез оңалып, жылдам қомданған. Орыс елінің оңтүстігінен көшіп-
қонушылармен келген мал онша әсер етпеген.
Тың игерулердің келуіне байланысты, үлкен қалаларды, өндіріс
орталықтарын сүт және сүт өнімдерімен қамтамасыз ету үшін қордың қызыл
сиыры мен қараала малдар біздің елге әкеліне басталды.
Қазақстанға қараала мал өткен ғасырдың 60-жылдарында басталып,
солтүстік өңірге 80-жылдары Эстониядан, Белоруссиядан, Москва және Свердлов
облыстарынан әкелінген. Кейінгі тұқымдық санау барысында біздің елде 129,6
мың қараала мал болған. Сол себепті Қазақстанның солтүстік өңіріндегі
қараала мал тұқымы ата тегімен әр түрлі болғандықтан, тұқым қуалау
қасиеттері де бір қалыпты болмаған. Сондықтан ең алғашқы міндеттердің бірі
олардың ата тегін зерттеу, қай аталық, қай аналық топқа жататынын іріктеу,
асыл тұқымдық құжаттарын тексеріп, дене пішімі, сырт келбеті, денсаулығы,
өнімділігі, өсіп-өну ерекшеліктеріне қарай сұрыптау болды.
Кейінгі есеппен солтүстік Қазақстан аймағында 10,0 мың асыл тұқымды
қараала мал, оның ішінде 3,5 мың бас сиыр өсіріледі. Алғашқы алға қойылған
мақсаттардың бірі – сүттілігі 4,0-4,5 мың кг, майлылығы 3,7-3,8%, тірілей
салмағы 530-560 кг болатын асыл тұқымды малдар шығару болды.
Қазіргі уақытта Қазақстанда құс шаруашылығы өнімдерін өндіру шешімі
табылмаған өзекті мәселелердің бірі болып отыр, өйткені соңғы жылдар ішінде
бұл сала құс басының күрт қысқаруынан едәуір зиян шекті. өнімдердің
қымбаттауы мен өндірістің шығындылығының өсуі, халықтың негізгі бөлігінің
төлем қабілеттілік сұранысының төменгі, өнімдерді өткізудегі қиындықтар
республикадағы жұмыртқа мен құс етін өндірудің жан басына шаққанда көп
қысқаруына әкеліп соқтырды. Егер медициналық мөлшерге сәйкес жан басына
жылына 292 жұмыртқа мен 10 кг құс еті пайдалануы қажет болса, 2002 жылдың
қорытындысы бойынша бұл көрсеткіштер жұмыртқаның 113 дана, құс етінің 6 кг
ғана пайдаланылғанын көрсетеді.
Топырақтың түзілуі үшін ең алдымен қатты тау жыныстары майда
ұнтақталған, қопсытылған, кеуекті тау жыныстарына айналуы шарт. Жер
бетіндегі қатайған тау жыныстары табиғат күштерінің ғасырлар бойы үздіксіз
әсер етуінен бірте-бірте қирап, бұзылып, қопсыған жыныстарға айналған. Бұл
құбылысты геологияда үгілу деп атайды. Үгілу құбылысы тарихи топырақ
түзілуден бұрын болып, топырақтың түзілуіне жағдай туғызады.
Топырақ түзуге төмендегідей негізгі алты факторлар: ауа райы, топырақ
түзуші тау жынысы, жоғары және төменгі сатыдағы өсімдік пен жәндіктер, жер
бедері, аймақтың геологиялық жасы және қоғамның өндіргіш күші әсер ететіні
мәлім.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.