Көне грек ойшылдарының тәлім –тәрбиелік ой- пікірлері жайлы

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Тарау
Көне грек ойшылдарының тәлім –тәрбиелік ой- пікірлері
.
Аристотелдің ақиқаттылық тәлімі .

Демокрит да муындағы тәрбиенің ролі туралы .
Тарау .

Сократ пен Аристотелдің оқу – тәрбие тәлімі .

Платонның оқу тәрбие -тәлімі.

Сократтың танымдық сананы көтеру туралы ойлары .

Қорытынды.

Пайданыланған әдебиеттер.

Кіріспе

Кіріспе. Қазіргі уақытта еліміздің дамуын айқындайтын
факторлардың бірі ретінде білім беру ісіне басымдылық беріліп, оқу
үрдісі мемлекеттік деңгейде қарастырылуда .
Кез –келген мемлекеттің негізгі стратегиясы ол –болашақ ұрпақты
өсіріп, оны ел алдында тәрбиелеп өсіру, ата – ананың , ұстаздардың,
сонымен қатар қоғамның ең басты міндеті болып табылады .Тәлім –
тәрбиеге көптеген ғалымдар, ойшылдардың сіңірген еңбектері ерекше .
Олар аянбай еңбек етіп, оқулықтар жазуға, мектептер ашуға тырысты .Соның
арқасында мектептер пайда болды.
Дж . Локтың айтуынша бала тап – таза ақ парақ, мұғалім нені
керек десе соны жазады деп бекер айтпаған. Баланы тәрбиелеп өсіретін
бірінші – ата- ана , екінші - мұғалім , үшінші – қоршаған орта деп
бекер айтпаса керек. Ең алғаш балаларды тәрбиелейтін орын көне
грекияда пайда болған . Педагогика деген сөздің өзінде терең ой
жатыр, яғни бұл сөздің мағынасына келер болсақ грек сөзінен
аударғанда құл , бай баласын жетектеуші деген мағынаны білдіреді .
Тәлім – тәрбиенің дамуына көне грек - ойшылдарының қосқан үлестері
мол. Олар ( Аристотел , Платон , Сократ, Демокрит , және т. б). Сонымен
қазақ ойшылдарының да , балаларды тәрбиелеуге қосқан үлестері мол .
Оларды айтатын болсақ Ы .Алтынсарин тұңғыш қазақ мектебін ашушы ,
әрі ұстаз, балалар жазушысы ретінде танымал , сол сияқты А .
Құнанбаев , А . Байтұрсынов , Ш . Уалиханов , М . Дулатовты айтып
кетпеуге болмайды .
Сондықтан да мен Көне грек ойшылдарының тәлім – тәрбиеге
қосқан үлестерін алып отырмын .
Зерттеу мақсаты. Отбасында , мектепте тәрбиені жас кезінде
қалыптастыру арқылы , адамның ақыл – ойын , ой- өрісін дамыту .
Зерттеу объектісі . Жас өспірімдерді тәрбиелеу .
Зерттеу пәні . Берілген білімдер негізінде оқушыларды
тәрбиелей отырып , жүріс – тұрысын , сөйлеген сөзіндері басқа
адамдармен қарым- қатынас ерекшеліктерін бақылау . ()
Зерттеу міндеті . Жеке тұлғаның қоршаған ортада өзің ұстай
білуі .
Зерттеу базасы . Абай атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

1 1 Көне грекияда мектептердің ашылуы .

Ертедегі мектептер Қытайда , Индия, Египет, Кіші Азия жерінде
құрылды. Онда үстем таптың балдары тәрбиеленді. Діни мектептер мен
қатар кітап көшірушілер даярлайтын мектептер де пайда болды . Сол
дәуірде сақталған кейбір қолжазбаларда тәрбиенің мақсаттары, оған
қойылатын талап туралы , баланың мінез – құлқы жөнінде құнды пікірлер
айтылады .
Осы Ежелгі Шығыс мәдениеті Ежелгі Греция және Рим мәдениеті
тікелей әсер тигізеді .Ежелгі Грекия бірнеше құл иеленуші мемлекеттер
құрылды . Ішіндегі ірілері Аттика ,( орталығы Афины ) және Лакония (
орталығы Спарта ) болды .
Спартада құлдарды қатал қанауға негіздерін егін шаруашылығымен
кәсіп етті . Спартада үстем тап балаларына әскери тәрбие берілді .
Құл иеленушілердің балалары 7-ден 14 жасқа дейін мемлекеттік тәрбие
мекемесінде тәрбиеленді . Бұл мекемелерде дене тәрбиеге ерекше мән
берілді . Баланың денесін шынықтыру , аштыққа , суыққа , шөлге ,
қиындыққа, шыдамды етіп, жаттықтыру , әскери жаттауларды үйрену ( секіру
, жүгіру, күрес, жекпе- жек , әскери әндер айту т.б. ) ойындар
жүргізіледі . Спарта тәрбиенің мақсаттары қатаң тәрбиеге және құлдыққа
деген қайырымды тәрбие болып табылады .
Моральдық және саяси тәрбие беру мақсатымен ерлік және
қажырлылық жөнінде әңгімелер жүргізілді . Балалар анық және қысқа
сөйлемдерді үйренді . 18 -20 жасындағы жігіттер әскери қызметке алынды
: қыз балалар да әскери және дене тәрбиелеріне көңіл беріле бастады .

Афинада біздің жыл санауымызға дейіңгі V-V1 ғасырда ғылым мен
мәдениет едәуір дамыды. Әсіресе жаратылыстану ,математика тарих т.б.
Құл иеленушілердің балаларына жан – жақты тәрбие (ақыл –ой ,моральдық,
эстетикалық және дене тәрбиесі ) керек деп есептеді
Құл иеленушінің жеті жасқа толған ер балалары мектепке оқуға ,
ал қыз балалар жанұяға ғана тәрбиелеп , үй ж

1.1 Аристотельдің ақиқаттылық тәлімі .

Б.З.Б. 384-322 жылдар шамасында өмір сүрген . Ежелгі грек
философы және ғалымы . Көптеген ғалымдардың , соның ішінде логика
ғылымдарының негізін салушы.
Аристотель өзіне дейіңгі философиямен ғылым жетістіктерін қорытып
, жүйеге келтіріп, әр түрлі ғылым саласынан көптеген еңбектер жазып
қалдырған. Аристотель еңбектері ұшан-теңіз . Кейбір деректерде төрт
жүз , кейбіреулерінде мыңға жеткен . Аристотельдің философиялық көз
қарасы Метафизика , Жан туралы
Категориялар және Аналитика деген шығармаларында жан –жақты
баяндалған . Оның пікірінше этикалық идеялар тек қоғамда ғана іске
асырылып отырады. Платонды адамды сезімнен тыс о дүниеге деп санауына
қарсы шықты . Адамға белсенділіктің тән екенің атап көрсетті .
Аристотель өз ішінде адамгершілік пен этиканы адамдардың маңызды
сипаттамасы деп таныды . Ол қоғамның тәрбиемен отбасы тәрбиесінің
өзара байланысты болуын жақтады . Адамның туғаннан даму және өсу
мүмкіндігі болады , ол даму тәрбие арқылы жүзеге асады –деген тоқтам
айтты . Мектепке дейіңгі тәрбиеде де ол құнды маңызды пікір айтты .
Аристотель әдебиетті , грамматиканы , тарихты , философияны ,
математиканы , музыканы , оқыту қажеттілігін тұңғыш бәлелдеп берген
ғалым .Маральдық тәрбиенің тағылымын дәлелдеп берді . Әсіресе ол дене
тәрбиесіне маңыз бере отырыфп, сурет салу , жазу – сызу , музиканы
балаға жасынан үйретудің ролін ерекще бағалаған еді. Ол баланың жас
ерекшелігін тұңғыш айтқан ғұлама . Дене тәрбиесі баланың күұшіне әсер
етуін талап етті.
Аристотель жиырма жасында Платон академиясында философиялық
білім алғандықтан, көптеген еңбектерін философиялық концепция
жасауға арнады . Әсіресе өзінің ұстазы Платонның дуализмін өзгертуге
тырысты . Ол Плотонның әлемдік құбылыстардың бірлігі тұтастығы туралы
іліміне өзгерістер еңгізді . Оның ойынша , әлем бір тұтас зат туралы
алғанда , ол да зат туралы ойлаумен бірлікте , тұтасқан өмір сүреді
деген тұжырым жасады .
Ол өзінің философиялық концепциясыннегізгі тәрбиенің теорисын
жасады . Ол Еркін тәрбие идеясын ұсынды .Ол психологияда дәлелденген
жанның үш түрі негізінде ,тәрбиенің үш түрін - дене , мінез ,ақыл
-ой тәрбиесін дәлелдеді , оның ғылыми негізін салды. Ол туыла пайда
болатын жас ерекшеліктерін одан әрі дамытады дей келіп, тәрбиенің
теориялық негізі - жан адамның жоғары психологиялық тұрғыда
қалыптасқан

негіздері –деп көрсетті . Ол Афинадағы тәрбиені -тәрбиенің басқа
түрін жасайтын тәрбие негізі - көзі
деген тұжырым жасады . Аристотель педагогика тарихында бірінші рет,
өзінің философиялық ілімі негізінде баланың жас кезінің
ерекшеліктерін белгілеп берді . Ол бала дамуын мынадай кезеңдерге
бөлді . Біріншіден : 1 жас пен 7 , екінші : 7мен 14 аралығын (мұны
баланың жыныстық даму жасы деп аталынады ) , үшіншісі :14 жас пен
21 аралығы. Сөйтіп , Аристотель мектепке дейіңгі тәрбиенің негізін
қалаған -ойшыл философ , педагог . Бұл жаста баланың ойын арқылы
өсетінің уағыздады. Ойын оның айтуынша , баланың тұңғыш мектебі
деп атады . Отбасы тәрбиесін бірінші орынға қойды . Бала 7 жастан
мектепке тартылсын – деп тұңғыш педагогикалық ой айтқан да
аристотель болды . Орыс педагогы Н.К. Крупская 1935 ж жазған Халық
ағарту ісі және демократия атты еңбегінде Аристотельдің баланың
жас ерекшелігін жасауын және оның 7жаста мектепке баратының
мақұлдап , жас ерекшеліктің педагогикалық жүйесін мектепке арнап
жасағанын атап көрсетті .
Аристотелдің мектепке дейіңгі тәрбиеде , демек, бала
гимнастикамен айналыссын – деген ойы , жазу мен сызу , оқу мен санау
, ән мен күй туралы пікірлері , осыларды мектепке еңгізу туралы
тұжырымдамалары педагогика барысында тұңғыш пікір болып табылады .
Бұл пікірлерді классик педагог Ушинский К .Д. Х1Х- ғасырда өзінің
Балалар әлемі
Атты еңбегінде басшылыққа алнғанын қанағаттанғандық сезімін жазып
кеткен . Сондай –ақ ,Аристотель тәрбиені мемлекеттің дамытудың және
жетілдірудің құралы -деп түсініп , мектеп мемлекеттік болуы тиіс -
деген қағида айтқан .
Аристотельдің педагогикалық ой –пікірінің ең басты ерекшелігі
Тәрбиеніің тепе –тендігін ұсынуы , бүкіл халық бәрі бірдей тәрбие
алсың -деген прогрессивті ой түйіндері . ОЛ өзінің білім беру
теориясын афина тәрбиесінің практикасы негізінде қарастырады . Оған
философия – педагогикалық , психологиялық тұрғысынан қарады . Сөйтіп
олд педагогика тарихыда тұңғыш рет тәжірибиенің табиғаттан
туындайтының дәлелдеді . Дене тәрбиесінің мақсаты , әдемі тұлғалы ,
күшті мығым адам тәрбиелеу . Тәрбие жүйесінде ол музикаға үлкен
мән береді .Нравтық тәрбиенің мақсаты бала белсенділігін қоса дамыту
, еркіннің ұстамдылығын жетілдіру .
Аристотельдің педагогикалық жүйесі жеке тұлғаны жан –жақты
жетілдіру және дамыту . Бұл ойы ежелгі дәуір заманында ең үұздік
педагогикалық ой - пікірлері болып табылады . Оның ерекшелігі оқудың
тереңдігін тәрбиенің ғасырлық ғұмырын дәлелдеуден беруі болды .
Демек ой- пікірлері өзіненкейінгі ғылымның дамуының оның ісі
пеагогикалық ой- пікірлердің алғаш пайда болуының , оның жарқын
болашағының куәсі болды. Ол дамудың матералистік және диалетикалық
жолын белгілеп берді . Осы көзқарастары арқылы ,ол философия және
педагогика тарихының көне дәуіріндегі алғашқы дамуын , үзік ой-
пікірлері пайда болының алғашқы шарты жасады. Өзінен кейінгілер
Аристотель ілімінің , келісімді де желілі жүйесін әрі қарай дамытты.
1.2 Демокрит – дамуындағы тәрбиенің ролі туралы .
Б.з.д. шамасында өмір сүрген . Ежелгі грек философ матералисі.
Демокрит ғылым іздеу мақсатымен Египет , Вавилион, Иран, Арабия,
Үндістан және Эфиопия елдерін аралайды . Ол философия мәселелерімен
қатар физика , математика , физиология , медицина , музыка теориясы
поэзия т.б. шұғылданды . Диоген Лаэрскийдің айтуынша , Дежмокрит 70 -тен
астам шығарма жазған ,300-ге жуық фрагментті осы заманға дейін
сақталған . Ол әлемдегі барлық зхаттар атомдар мен бос кеңістіктен
құралған дейді.
Қозғалыс дүниесінің , табиғаттың өзіндік қасиеті , одан басқа
сырттан, әсер етуші ешбір күш жоқ дейді. Дүниедегі құбылыстардың
бәрі себепті тарихи қажеттіліктен туады. Дүние танымының қайнар көзі
– сезім , түйсіктеп есетелінгенімен , ақыл- ойды сезімнен жоғары
қояды. Адамгершіліктін өзі осылардан туындайды - дейді. Жеке адамның
ақылдан ақылдын нетижесі деген, оның ілімінің тағы бір
ерекшелігі, сезім мүшелері қабылдаған түйсіктер күнңгірт, көмескі
білім берсе, ақыл- ой осы сезім мүшелері қабылдаған түйсіктерді
сараптау арқылы заттармен құбылыстардың ішкі сырын, мән – жайын ,
себебін ашып ақиқатқа жеткізеді дейді. Эиканы өз алдына саласы деп
тұңғыш таныған Демокрит болды. Адам не нәрсеге нысан тұтып, көңіл
– күйі орнықты болса бақытты болады деп түсіндіреді. Демокрит
әлеуметтік қайшылық адамдардың дөрекі мінезінен туады деп біледі.
Сөйтіп , ол бүкіл пікір арқылы мінез- құлықтың педагогика-
психологиялық негізін салды. Демокриттің атомистік ілімінің философия
ғылымының дамуы тарихында маңызы зор болды.
Демокрит тәрбие жолында табысқа жетудің құралы ата-аналар мен
мұғалімдердің бірлесіп жұмыс істеуінде деп көрсетті . Қандайда да
қымбатты үлгілі , қомақты зат жасау үшін еңбектің күшімен
орындалатынын , адал да таза , ерлік еңбектің нәтижесі деген тұжырым
жасады . Демокрит оның педагогикалық ойының көтерілген асуы баланың
еріксіз зорласа , немесе ұдайы артына түсіп қадағаласа , ол мезі
болып жалығып кетеді ,дей келіп , еркін тәрбие беру жолдарымен
шараларын белгілеп береді . Оның педагогикалық ойының асуы мен
көтерілген шыңы бола тәрбиесінің биік асуы тек тәрбиеде ол
үшін тәрбие кезегі ғылымының арқауы және шоғырланған түйіні оны
тек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.