Көне Үнді және қытай философиясы

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

№2 Лекция сабағының тақырыбы: Көне Үнді және қытай философиясы

1. Сабақ жоспары:
1. Үнді философиясының пайда болуы мен кезеңдері.
2. Көне Үнді филсофиясының ерекшелігі, негізгі философиялық ұғымдары.
3. Көне қытай философиясының пайда болуы мен кезеңдері.
4. Қытай философиясының философиялық ұғымдары.

2. Сабақ мақсаты:
Үнді және қытай философиясының пайда болуы мен дүниетанымдық
мәселелерімен және философиялық бағыттарымен таныстыру.

3. Лекция мәтіні:
1.Философия туралы пікірлер көне дәуірде туындаған және әр сақта таралған.
Философиялық әңгімелер тарихтың терең түбірінен нәр алады, әр заманда өз
жалғасы мен түйінін тапты. Тылсым дүние мен өмірге деген жалпы әуесқойлық
барысында философиялық әңгімелер жалпылама сипат алды және ұдайы жаңарып
отырды. Философиялық толғаныстар қашанда болмасын мәңгі, өзекті және өтімді
деген қағидалар қамтыды.
Біздің жыл санауымыздан үш мыңдай жыл бұрын Ежелгі Үнді жерінде
қауымдық қоғам ыдырап, оның орнына құлдық қоғам қалыптаса бастады. Осыған
орай ежелгі үнді қоғам варнаға (каста) бөлінді. Олар:
Брахмандар (абыздар) – үлесіне ой еңбегі бар адамдар енді.
Кшатриилер (әскербасылар) - әскери қызметтегі адамдар жатады.
Вайшьилер (ауқатты шаруалар) – егін шаруашылығы, қолөнер кәсібі,
саудагерлік тиген адамдар.
Шудралар(құладар) – қара жұмысты істейтін адамдар болды.
Осы кезде қоғамдық өмірге әлеуметтік қатынастарға сай келетін
мифологиялық, философиялық көзқарастар қалыптасты. Олар негізі-нен ежелгі
үнді мәдениеттің ескерткіші – ведаларда ( веда-білім) жиынтықталған.
Ведалар төрт бөлімнен тұрады:
1. Самхит – құдайларға араналған гимндер жинағы.
2. Брахман – самхитті түсіндіретін әр түрлі мифологиялық әңгімелер.
3. Аранъякта (Орман кітабы) – брахманға тән ритуалдардың орнына, сол
құдайларадың іштей сыйлап-құрметтеу, олар туралы ойлап-толғану сияқты
көзқарас.
4. Упанишадта – дәстүрлі касталарды қарсы қоюдан гөрі, олардың арасындағы
ең жоғары білім арқылы жоққа шығару болады деген идея уағыздалады.
Упанишадтың басты тезисі – Брахман – бар әлемнің генетикалық,
түпнегіздік бастамасы және олардың соңы. Жалпы, білімділік Упанишадта өте
жоғары бағаланады. Мысалы, тікелей құрбандық шалғаннан гөрі, құрбандық шалу
туралы білім өте құндырақ. Нағыз брахман - өмір қиыншылығынан, үмітінен,
қызғаншақтықтан арылып, тыныштық тауып, алдамай ой кешіп, атманды түсініп,
білген адам.
2. Ведалар негізінде қалыптасқан философиялық ілімдерге байла-нысты әр
түрлі бағыттарға бөлінеді: жайнизм, буддизм, чарвака-локаяттар, санкхья
және т.б.
Жайнизм. Жайнизм б.д.д. ІV ғ. діни ағым ретінде қалыптасады. Жайнизм
идеясы, оның негізгі философиялық көзқарастары одан да бұрынғы ғасырларда
қалыптаса бастаған. Жайнизмге деген сенім, деректерге қарағанда, 24 ұстаз
(тиртханкара) арқылы таралады. Жайнизмнің негізін қалаушысы – Махавира
Джина (джина- жеңімпаз). Жайнизмнің идеялық жүйесі Сидханта деген еңбекте
( б.д.д. ІІІ) жинақталынған.
Жайнизм мына идеяларға сүйенді: Адамның жаны, рухы оның тәнінен, дене
терісінен нәзік, биік, құдіретті. Оның басты мақсаты – қасірет деп
түсінген, өмірден азат болу. Жанның бұрынғы өмірде жасаған келеңсіз
қылықтарының теріс салдарын осы өмірде жеңуге болады. Ол үшін сансардан
(жанның бір денеден екінші денеге көшіп жүруінен) құтылу қажет. Материалды
қабаттан құтылған жан ғана мокшаға (жанды қасіреттен азат ету мүмкіндігіне)
жетеді, өзін құтқарады, тіпті толық жалғандықтан босануға икемделінеді,
нирваналық күйге енеді. Жайнизмде материя дегеніміз жұқа қабаттан тұратын
карма немесе кармаға жабысқан тұрпайы нәрселер. Осы тұрғыдан алғанда, дүние
мәңгі, өзгермейтін екі нәрседен – дживадан ( жан, рухани бастама) және
адживадан (тірі емес, жансыз, материалды бастама) тұрады. Әрбір жайнизм
дживадағы, тіршілігі бар ортаға ұмтылады, өйткені ол – жетік, белсенді.
Тұтас дүниеде джива карма арқылы (әділ жаза арқылы) адживамен (тіршілігі
жоқ кеңістікпен) байланысады. Джива карма арқылы мәңгі, үздіксіз түрленеді,
денелердің айналымын құрайды.
Жайнизмнің ұстаушының бірінші міндеті – карманың ағымын тоқтата алу,
екіншісі – карманың қалдығын сарқу, одан арылу.
Жайнизмде мокша тіршілігі бар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.