Халықтың рекреациялық қажеттілінің өзгеруі және оның сұрақтары

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Халықтың рекреациялық қажеттілінің өзгеруі және оның сұрақтары
демалу курорттарында санитарлы - курорттық жұмыстың, курортық
рекреациялық жүйеден бөлінуіне әкеп соқтырды, ең маңызды нысаны - адам
денсаулығын жоғарылату, оның маңызы мен өмір сүруінің жалғасы. Ең басты
жаңа курорттық рекреацияның жүйелері мын алар болады:
I. Денсаулығын жақсарту (санаториялық, курорттық ем қабылдау)
II. Реабилитациялы
III. Волеологиялық
IV. Рекреациялық - анимационалды
Барлық курорттық рекреациялық жүйенің функциялары спецификациялық
технологияны қажет етеді, және олар комплексті түрде іске асырылады.

І.З.Курорттар мен санаториялардың табиғи емдеу факторлары
бойынша классификациялануы 1.3.1. Бальнеологиялық курорттар
Табиғи минералды сумен емдейтін қасиеті бар курорттарды
бальнеологиялық курорт деп атаймыз.
Емдік қасиеті бар минералды сулар былай сипатталады: минералды және
органикалық компонент пен газ мөлшерінің көп болуымен және организмге
тигізетін әсерін аньщтайтын ерекше физикалық қүрамымен -Радиоктивтілігі рН
көрсеткіші және т.б. Минералды судың бальнеологиялық қасиетінің ең басты
көрсеткіші:
* жалпы минерализациясы
* иондық қүрамы
* газдық қүрамы
* органикалық қосылыстар мен микроэлементтердің болуы
Радиоктивтілігі
* 11

Дәл осы кездерде анимаионалдықызметке қызығу курротты жерлерде тек қана
төмендеге жоқ. Сонымен қатар ең маңызды түсініккке аналды.
Демалу күррорттарын таңдауда адамдар тек қана медициналық факторларды
ғана білік қоймай, сонымен бірге сауықтыру орындарында үсынылатын спорттық,
анимациялық қызметтерді уиренуде бүнымыз осы замандағы курротты жерде
демалушыларға медициналық базада көп көңіл бөлуін қамтамасыз етеді.
Халықтың рекреациялық қажеттіліктіңөзгеруі және оның
сүрақтары демалу куррортарындасанитарлы - куррорттық жүмыстың,
куррортық рекреациялықсистемадан бөлінуіне әкеп соқтырды, ең маңызды нысаны
адам денсаулығын жоғарылату, оның маңызды мен өмір сүруінің жалғасы.
Еңбасты жаңа куррорттық рекреацияның системалары мын болады:
I. Денсаулығын, жақсарту (санаториялық, курорттық ем қабылдау)
II. Реабилитациялы
III. Ескерту
IV. Реакциялық - анимацианалды
Барлық курорттық рекреациялық системаның
функциялары спецификациялық технологияны қажет етеді, және олар комплексті
түрде іске
асырылады.

1.3.2. Балшықты курорттар.
Балшықты курорттар деп жанға жайлы табиғаты мен шипалы, емдік қасиеті
мол балшық қоры бар, талапқа сай жетілген бальнотехникалық қүрылыстары мен
бірге санаториялық -курорт жүйесі бар ғимараттардан түратын мекемелерді
атайды.
Біздің елімізде емдік қасиеті бар 6 түрлі генетикалық топ бөлініп,
әрқайсысы өзінің физикалық қасиетімен және химиялық қүрамымен ерекшеленеді.
Балшықтар торфты, сапропелді (түщы су қорыстары), сульфидті қорыстар, лайлы
немесе шоқылы және ыстық сулы балшықтар деп аталады.

15

Минералды суларды сыртқа пайдалануға ванна қабылдау, бассейнде шомылу,
тағы да басқалар жатады. Минералды судың сыртқы әсеріне температуралық,
механикалық, химиялық компонеттер жатады.

1.3.3 Климаттық курорттар.
Климаттық курорттарда емдік фактордың негізгісі климат болады. Барлық
балшығы бар курорттарда , осы климаттың ерекшелігі, нәтижелі емге әсері
бары анық.
Климатерапия - бұл түрлі климаттарды пайдалану әдісі. (қалың орман
аймағы, орман, дала, елсіз дала, Жерорта теңізі маңында) және
метеорологиялық жинақтары және түрлі физикалық қасиеттер.
Климотерапияға жататындар :
а) климаттың қысқа мерзімді ауысуын,
б) түрлі климатогеографиялық аймақтарда орналасқан қала
шетіндегі
жерлерге келуі,
в) климатопроцедура түрлері - ауа жер , су процедуралары.
Түрлі ауруларды емдеу үшін үйреншікті климаттық жағдайды қарама қарсы
климаттық жағдай бар жерге ауыстыруды үсынады.
Мысалы: Европалық орта сызығынан Кореяға ауыстыру, немесе Оралға ,
Байкалға және түрлі шынығу режимдерін қолдану.
Созылмалы ауруларды емдеу үшін (мыс: тыңыс алу жолдары, жүрек, жүйке,
қан өзгеруі, бүйрек, буын аурулары). Климаттың түрлерін пайдалану (теңіз
жағалуы, дала, елсіз, таулы) керек.
Ауа райын өзгерту барысындағы адамның ағзасында, бір қатар пайдалы,
физикалық биохимиялық, морфологиялық өзгерістер дамиды. Климатикалық
факторларды бастапқы оқу курсына енгізу керек. Оның мақсаты ағзаның жоғары
сезімталдығын төмендету ауа райының өзгеруіне байланысты.

23

және талассотерапия кезшде адам ағзасына әсер ететш жоғарыда айтылған
факторлардың бәрі алмасу процесін жақсартуға ықпалын тигізеді және
қышқылдату - құрылу реакциялар деңгейін көтереді, миокардтық қысқарту
қабілетін күшейтеді, термоадаптация механизмін жақсартады.
Климатотерапевтік емнің сапасын бағалау үшін клиникада физиологиялық
зерттеулер жүргізіледі. Емнің сапалы болуы үшін санаторий, курортарда
барлық жыл мезгілдеріне қарай климатопроцедуралар жүргізілуі керек.
Атеросклерозбен жүрек сосудтары, жетіспеушілік бүйрек аурулары,
тиреотоксикоз және басқа асқынып кеткен ауруларға климат ауыстыру емі қарсы
көрсетілген.

\ ■

Ерекше емдік факторлары бар курорттар.
Жылулықпен ерекше емдейтін ем- ол нафталан мүнайымен емдеу. Оның
кәдімгі мүнайдан айырмашылығы бар. Ол қою масса, сироп тәрізді, қара коңыр
түсті, өзгеше бір иісі бар зат. Нафталан мүнайы жылдамдықты нығайтады,
ауруды жеңілдетеді. Ағзадағы зат алмасуын жақсартады, жарақаттан соң жүйке
жүмысын тездетеді, суықтануға қарсы әсерін тигізеді, барлық ауруға қарсы
келе алады. Ол адам терісіне де пайдалы. Емдік - практикада мынадай түрінде
пайдаланады:
1. нативті хнафталан (скажиналардан алынған)
2. рафинированный (қоюланған)
3. сағызсыз нафталан
4. нафтендік көмірсутегі
5. емдік нафталандық мастика(парафин, церезин, камфора, балауыз)
Бүл нафталан мүнайын ауруханаларда , поликлиникаларда пайдаланады. Оны
тампон ретінде де пайдалануға болады. Тері ауруларына, орталық жүйке жүйе
ауруларына, гинекологиялық ауруларға, аллергиялық, асқорыту органдарын
емдеуге , хирургиялық ауруларды және көз, қүлақ , мүрын, тамақ ауруларына
пайдасы мол.

29

Жанғантану курорты. Мұнда таудың жарықтарының арасынан шыққан ыстық пар
(40-50°С) құрғақ газ арқылы 50-70°С пен емдейді. Бүл парда көміртегінің
қышқылы, азот, радон және басқа органикалық заттар бар.
Пармен емдеу арнайы бокстарында, құрғақ ауа ванналары- кабиналарында
жүргізіледі.Бұл курортта Құрғазақ деген минералды суы бар, онда
гидрокарбонат, кальций- магний суы бар. Бұл суларды ішуге де пайдаланады.
Көрсетулер: жүйке ауруларына, бүйрек, қуық (созылмалы нефрит, цистит,
нефромитоз, простатит).

II ТАРАУ. КУРОРТТАРДЫ БАСҚАРУ. 2.1. Курорттардың анықтамалық
сипаттамалары
Курорттар өздерінің бастауын б.д. II ғасырдағы ежелгі римдік минералды
бүлақ көздері бар моншалардан алады. Ол ежелгі моншалардың мақсаты
денсаулығын қалпына келтіру мен демалуға үмтылған адамдарға қызмет көрсету
болып табылады.
Курорттардың орналасу орындарына жағажайлар (пляж), таулар, көлдер,
яғни демалу үшін табиғи мүмкіндіктер беретін табиғи аймақтар мен емделу
үшін табиғи климаттық жағдайлар мен спортпен айналысу үшін қолайлы, ыңғайлы
жерлерге орналасады.
Кешегі күнге дейін курорттар тек бай, қалталы адамдар демалатын орын
болып келді.
Демалыс мерзімінің үзаруы мен отбасы табысының көбеюімен курортт
аудандарға табысы орташа деңгейлі адамдар да демалуға келе бастады.
Курорт басшылары курорттарды дамытуға қолайлы әсер ететін үш жалпы
фактордың бар екеніне келісіп, оған ерекше мән береді:
1) курорт туралы жақсы пікірдің қалыптасуы (репутация);
2) қызығушылық объектілері;
3)денсаулықты қалпына келтіру мен спортпен айналысу үшін жағдайлардың
болуы.

30

Бұл факторлар маркетинг пен басқаруды есепке алады, ғимарат пен
қүрылыстардың, архитектурасына арнайы талаптар, қонақтар үшін арнайы
бөлмелердің ерекше орналасуы, қоймалар мен олардың жабдьщталуы, көңіл
көтеретін орындар, демалу орындары мен магазиндер, дәрігерлік мекемелердің
болуына ерекше көңіл бөледі. Курорт болуына сонымен бірге курорт
қызметкерлері мен қонақтар арасында тығыз байланысты орнатуды да қолға
алады. Сонымен бірге, курорт басшылары мен жарнамадағы әдістермен де жақсы
таныс болуы керек. Курорт маркетингі - бүкіл ел аймағындағы демалыс орнының
маркетингі.
Курорт басшылары кәдімгі жай қонақ үй басшысына тән мәселелермен
анйлысуына тура келеді.
Курорттар нарығы
Қонақ үйлік курорттар немесе курортты қонақ үй концепциясына жеке
адамдарға қызмет көрсету үшін қолайлы бөлмелер мен туристер тобы, демалыс
және каникул күндері демалуға келгендерге ыңғайлы бөлмелер үсыну жатады.
Соңғы жылдары көптеген курорттар конгрестік және іскерлік туризмге
ерекше назар аудара бастады, бүл туризм нарық сегменттерінің екінші және
үшінші сегментіне жатады.
Гринбайер, Уайт Сульфур Спрингс, Бродмур сияқты ірі, жақсы
танымал курорттар үшін конгрессті және іскерлік туризм нөмір бірінші нарык
болып табылады.
Бүл жердегі басты артықшылық, курорттық қонақ үйлер өздерінің қызметін
конгресстік және бизнес-туристерге сата бастады. Біріншіден, қонақ үйлер
толық автономды болып келеді. Олар өзінің сәтті өмір сүруі үшін барлық
қажетті жағдайларға ие. Көпшілігі тартымды конгресстік қызмет көрсетеді,
тамаша жерлерге орналасқан болады, бірінші класты кәсіби таңдап алынған
қызмет көрсетудің персоналы болады.

31

Курортты қонақ үйлердің орналасқан жері.
Курорт деген сөздің өзі денсаулықты қалпына келтіру деген сөзді
білдіреді. Қазіргі кездегі қалалардағы қонақ үйлер өздерінің шатырының
төбесінде денсаулықты нығайту мақсатында спорттық жаттығулар жабдықтарын,
жүгіру үшін талдар, бассейндер мен гидромассаждар қүрады.
Қалалық курорттар тобына қазір түрлі кәсіпорындар кіре алады. Өздерінің
қонақтарының спортпен айналысуы үшін бүлар өздерінің ғимараттарының ішінен
спорт залдарды, бассейндер, теннистік корттар, боулинг үшін жолдар, гольф
алаңын , сауналар үйымдастырады.
Қонақ үйлердің комплексті қызмет көрсетулері көрші аудандардың
түрғындарына арнайы бағамен сатылады. Комплекске магазиндерге бару,
театрлар, спорттық және мәдени іс-шаралар, экскурсиялар жатады.
Курортты қонақ үйлер тағам өнімдерін өндіретін ірі кәсіпорындардан
қашық жерде қүрылады, сондықтан олардың өздерінің қауіпсіздік қызметі,
өртке қарсы және дәрігерлік қызметі, қойма және көлік шаруашылығы болады.
Мүндай қонақ үйлерде жүмыс күшін жалдау үлкен мәселе болып табылады,
бүл жағдайда қызметкерлерді, жүмысшыларды тамақтандыру мен орналастыру
қонақ үй есебінен болады.
Мүндай мәселелерге қарамастан, неліктен курорттық қонақ үйлер
қалалардан қашықта орналасады? Оның себебі, бүл жерлерде жер арзан, Үкімет
жеңілдіктер береді, ауа райы, географиялық ерекшеліктері, табиғатының
әсемдігі мен көлік коммуникацияларына жақындығы себеп
болады.
■'"
Рекреация үшін қолайлы жағдайлар
Қалалық курорттар - дың спорттық мүмкіндіктері шектеулі болғанымен
дамып келеді, тек кейбіреулері ғана арнайы жабдықтар мен алуан түрлі қызмет
көрсету түрлеріне ие болады. Ашық және жабық теннистік корттардың қүрылысы
мен оларды үстау, бастапқыда оншалықты қымбат болмаса да, кейін

33

келе, оларды пайдалану құны бірнеше есеге өсті. Бүгінде бір немесе негізгі
спорттық құрылыстарды ұстау аздық етеді.
Курортты қонақ үйлер дәстүрлі демалыс түрлерімен бірге, қызмет
көрсетуге жаңа түрлерді қосуға әрекеттенуде. Мысалы, бүкіл әлемге танымал
Клаб Медитаран курорты бүгіндегі компьютерлерге деген қызығушылықты
пайдаланып, өзінің бірнеше ауылдарында компьютерлік ауылдар ашып,
компьютерлік қызмет көрсетуде.
Көптеген курорттар жанүялық демалуға бейімделіп, балалар үшін арнайы
дене шынықтыру бағдарламаларын үсынады.
АҚШ-тың Миссури штатындағы Озарн көліндегі курортты қонақ үйдің бір
директоры спорттық қызмет көрсетуде басқаша жаңа тәсіл ойлап тапты. Басқа
қонақ үйлерде әрбір спорттық жабдық немесе алаң үшін жеке ақы алатын болса,
бүл директор арнайы қызмет көрсету комплексін қүрып, ол комплекс бойынша
қонақтар қалаған, кез-келген спорттық жабдықтарды пайдалана алады.
Көптеген курорттар үшін спорттық дайындық орталықтары дәстүрлі қонақ үй
және мейрамханалық шаруашылыққа пайда келтіруші қосымша табыс көзі болып
табылады, сонымен бірге ол - маркетинг үшін қүнды, бағалы қүрал болып
табылады.
Қоғамдық тамақтану
Курорттарда демалушылар үзақ уақыт түратын болғандықтан, олар аз уақыт
түратындарға арналған ас мәзірінен бас тартады. Курортты кәсіпорын
директоры тағам түрлерін көбейтіп, ас мәзіріндегі үзақ уақытты циклдерді
қүруға арнайы көңіл бөліп отыруы керек. Сондай-ақ, қонақтар калориясы аз,
жеңіл және алуан түрлі тағамдарды талап етеді. Осыған орай қонақ үй
басшылары қүрамында холестерині, жануарлар майы және түзы жоқ тағамдарды
үсынады.
Тағамдардың алуан түрлілігін арттыру үшін, бір ғана мейрамханасы бар
курортты қонақ үйлерде тақырыптық кештер немесе аспазшылармен кездесу

34

Таңдаулы курорттар үйдегідей жағдай түзуге үмтылады, мүндай қонақ
үйлерде қонақтар өздерін үлкен жанүяның бір мүшесі ретінде сезінеді.
Курортты кәсіпорынның әрбір қызметкері қонақжайлылық танытып, қызмет
көрсету емес, адамгершілік қатынастарды орнатуға тырысады.

Маусымдылық
Көптеген курорттар өзінің қызметі бойынша, маусымды болып келеді.
Курорттарда болу мерзімі 90 күннен 180 күнге дейін созылуы мүмкін. Кейде
маусым өте қысқа болып келеді, бүл шығынды жабуға жеткілікті табыс алуға
мүмкіндік бермейді. Кейбір курорттар маусым үшін жыл бойы жүмыс істеу үшін
жаңа нарықтар қүруға тырысады.
Кейбір қысқы курорттар жазғы демалушыларды тартатын жағдайлар түзеді,
мысалы, спорттық ойындар, фестивальдар өткізу үшін алаңдар, оку
орталықтарын қүрып, семиттер өткізеді. Мүндай іс-шаралар кәсіпорынды жыл
бойы жүмыс істейтін курорттарға айналдырады.
Маусыммен жүмыс істейтін курорттардың мәселесіне білікті жүмыс күшін
сақтау мен талдау мәселелері жатады. Бүл жерде еңбекке, жүмысқа
кызығушылықты қүру қиын мәселе болып табылады, өйткені бүған қызметте
көтерілу сияқты факторлар әлсірейді. Әрбір маусымға кәсіпорын басшылыққа
жаңа қызметкерлер алуына тура келеді.
Тағы бір мәселе, кәсіпорын табысын, маусым емес кезеңде ғимарат пен
жабдықтарды дүрыс үстау мәселесі. Соңғы жылдары қонақ үй әкімшілігі
күзетшілер штатын қысқартып, қымбат болса да күрделі электронды
аппаратураларды пайдалану жолын іздестіруде.
Ғимарат, бөлмелерді күту
Курорттық маусымға қарамастан, жөндеу жүмыстарын жүргізу, өнім сапасын
және баға қүрылымын ақтау үшін қажетті бағдарлама болып табылады. Мүндай
бағдарламаға бірқатар комплексті іс-шаралар кіреді:

36

Экономикалық ықпал.
Курорттардың экономикалық дамуы оларды жергілікті тұрғындардың
қабылдау, қабылдамауына байланысты болады. Курорттық кәсіпорындар жұмыс
беріп, жергілікті кәсіпорындардың табысын арттыруға басым көпшілігі курорт
кәсіпорынының жұмысшылары мен қызметкерлері, курорт мейрамханаларының
клиенті болып табылады. Сондықтан да жергілікті халықпен жақсы қарым-
қатынаста болу керек.
Курорттың дамуының жергілікті әлеуметтік және экожүйеге жағымсыз әсерін
азайту үшін жоспарлық процессі мен шешімді қабылдауға жергілікті
түрғындарды тарту керек. Жергілікті түрғындарға шешімді қабылдату олардың
ықпалы тиетінін сездіру қажет.
Курорттық кәсіпорынның тапқан пайдасының бір бөлігі жалақы түрінде, бір
бөлігі жергілікті тауарларды сатып алу мен қызмет көрсету ақысын төлеуге
жүмсалады.
Персонал
Жаңа жүмыс орындарын қүру жергілікті халықтың өмір сүру жағдайына
жағымды әсер ететін бірінші ықпал. болып табылады. Бүл беретін жерлерде
экономикалық артықшылық ретінде қабылданып, жергілікті түрғындардың жақсы
қабылдауына әсерін тигізеді.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.