БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АЛГЕБРА МАТЕРИАЛДАРЫН ДАМЫТА ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

М А З М Ұ Н Ы

КІРІСПЕ . . . 3

І БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АЛГЕБРА МАТЕРИАЛДАРЫН ДАМЫТА ОҚЫТУ

Бастауыш математика курсындағы материалдарға сипаттама . . . 6
Дамыта оқыту технологиясы туралы түсінік . . . 21

ІІ БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АЛГЕБРА МАТЕРИАЛДАРЫН ДАМЫТА ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ

2. 1 4 сыныпта қарастырылатын алгебралық материалдарды іріктеу және талдау . . . 23

2. 2 Алгебралық математика оқытуды дамыта оқыту технологиясы . . . 28

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 32

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 33

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі: Қазіргі кезде білім беруге деген көзқарас түбегейлі өзгерген. Соңғы жылдардғы зерттеулер мен тәжірбие көрсетіп отырғанындай білім беру білім, білік, дағдыларды меңгеруге бағытталып отырған жоқ. Мұнда бірінші орынға білімді қабылдауға деген оқушылардың көзқарасы қойылып отыр. Жеке тұлғаның қалыптасуымен ақыл ойының дамуы және танымдық белсенділігін арттыру мәселесі баланың ерте балалық шағынан басталады.

Сондықтан баланың осы шағына психологтардың қызығушылық танытуды түсінікті. Бұл кезде баланың ойлау қабілеті белсенді түрде қалыптаса бастайды. Осы процесті ауызекі тілден бөлек қарастыруға болмайды. Баланың алғашқы салыстыру, жалпылау, жүйелеу сияқты біліктері оның сөйлемді дұрыс, логикалық тұрғыдан айқын құрастыра білуіне байланысты. Керісінше, егер бала ауызекі тілді дұрыс меңгермесе, онда оның жоғарыда айтылған қабілеттері баяу дамиды. Күнделікті өмір тәжірбиесінен көріп жүргеніміздей балаға басқа тілді меңгерту үшін алдымен ол тілдің грамматикасын үйретуден емес, сол тілдегі қолданылатын сөздерді үйретуден бастаған дұрыс. Әдеттегі оқытуда біз баланы балаға қиындық келтіретін іс - әрекеттерден бастаймыз.

Дамыта оқыту теориясының негізгі ретінде Л. С. Выготскийдің, В. В. Давыдовтың, Л. В. Занковтың, М. И. Махмутовтың, Ю. К. Бабанскийдің еңбектерін айтуға болады. Сондай - ақ дамыта оқыту теориясын жасауда Х. Ж. Ганеев, Н. Б. Истомина, Л. Г. Петерсон, Б. А. Тұрғынбаевалар арнайы зерттулер жүргізді.

В. В. Афанасьев, Г. Д. Глейзер, В. А. Гусев, В. А. Далингер, Ю. М. Колягин, В. Ж. Крупич, В. Ж. Монахов, Н. В. Метельский, А. М. Пышкало, Г. Н. Саранцев, Н. С. Стефанова, А. А. Столяр, П. М. Эрдниев және т. б. зерттеулерінде математиканы оқыту процесінде жеке тұлғаны дамытудың көптеген міндеттері қойылып, шешіледі.

Соңғы жылдары Ресейде жарық көрген бағдарламалық - әдістемелік материалдар, оқулықтар, оқу құралдары дамыта оқыту қызметін нығайтуға бағытталып отырғандығын байқаймыз. Сондай - ақ еліміз егемендік алғанннан кейінгі жылдары жазылған бастауыш сыныптарға арналған математика пәні бойынша өзіміздің төл оқулығымыз (авторлар тобының жетекшісі, профессор Т. Қ. Оспанов) дәл осы дамыта оқыту қағидаларына негізделген. Көріп отырғанымыздай, білім беру жүйесінде дамыта оқытудың рөлі теріске шығарылмайды, керісінше, қазіргі кезде дамыта оқыту жөнінде білім сапасын анықтайтын факторлардың бірі ретінде айтуға болатын жаңа жағдайлар туындап отыр.

Осылайша, дамыта оқытудың жаңа өміршең педагогикалық әдістері мен құралдарын іздестіру міндеттері пайда болады.

Математиканы тиімді құралдарының бірі ретінде біз ауызша жаттығуларды ұсынамыз.

Оқушыларды дамытуда бірқатар оқыту технологиялары болғанымен олар мектептерде жеткілікті түрде қолданыс таппай жүр.

Өз кезегінде, ауызша жаттығулардың дамыта оқыту жүйесінде алдыңғы қатардағы орындардың бірін алу мүмкіндігі бар. Бұл жерде ауызша жаттығулар оқытудың әр қилы дамытушылық қызметін атқаратын дидактикалық бірлік ретінде қарастырылады. Бұдан басқа математиканы оқытуда ауызша жатттығулар мынадай негізгі белгілері бар көп қырлы құбылыс ретінде қарастырылады.

- Білімді меңгеруді ұйымдастыру тәсілі;

- Білім, білік және дағдыларды қалыптастыруға мақсатты түрде бағытталған құрал;

- Оқушылардың оқу - танымдық қызметін ұйымдастыру және басқару құралы;

- Оқушылардың танымдық қызметінің белсенділігін арттыру құралы;

- Оқушылардың оқу - танымдық қызметін ынталандыру құралы;

- Оқыту әдістемесін жүзеге асырудың бір түрі;

- Теориямен практиканың байланысын жүзеге асыратын құралы;

Бұл еңбектердің өзінде ауызша жаттығуларға анықтама берілмейді, тек ауызша есептеулерге арналған тапсырмалар топтамасы ғана беріледі. Бастауыш мектеп жағдайына келетін болсақ, бұл мәселе төңірегіндегі еңбектердің барлығы сондай - ақ ауызша есептеулерге арналған.

Бастауыш мектепте оқушылардың ауызша жұмыстарын ұйымдастыру жөніндегі мәселелер Ресей ғалымдары А. П. Бронникованың, Г. Б. Поляктың, Я. Ф. Чекмаревтің мақалаларында белгілі бір дәрежеде көрініс табады, бірақ аталған авторлар оқушылардың ауызша жұмыстарын есептей білу біліктілігімен байланыстырады.

Зерттеудің мақсаты:

- ауызша жаттығулардың теориялық тұрғыдан негізделген жүйесін жасау және осы жүйені жүзеге асырудың моделін құру.

Зерттеудің міндеті:

бастауыш сыныпта математика сабағында алгебра элементтерін

толық меңгерту арқылы оқушылардың ой - өрiсiн дамыту мүмкiндiктерiн анықтау;

теңдеулерді (теңсіздіктерді т. б. ) шешу тәсілдерін қарастыратын

ретпен оқытып үйрету және олардың көмегімен есеп шығаруды қарастыру, бастауыш буын оқушыларын келесі сыныптардың талабына сай дайындауды қамтамасыз ету.

Зерттеудің практикалық мәні:

бастауыш сыныпта математиканы оқыту әдістемесін жетілдіруде,

бастауыш мұғалiмдерi мен әдiскерлердiң iс - тәжiрiбесiнде қолдануға болады.

Зерттеу нысаны:

дамыта оқыту жүйесіндегі математиканы оқыту.

Зерттеу болжамы:

егер бастауыш сыныпта оқушыларға алгебралық материалдарды

жетік меңгерте алсақ, онда олардың математикадан бiлiм деңгейi жоғарылайды және т. б пәндердi оқушылардың жетелей түсiнуiне, қазіргі заман талабына сай терең білім алуына ықпал жасайды.

Зерттеу әдісі:

Оқушылардың ғылыми - дүниетанымдық қабілетiн қалыптастыру, логикалық ойлау қабiлетiн дамыту, практикалық дағдыларын дамыту және т. б. өзектi мәселелердiң iшiнде оқушылардың мектептің бастауыш сыныптарындағы алгебра дайындығын жетілдіру.

Курстық жұмыстың құрылымы. Кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

1 БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРЫНДА АЛГЕБРА МАТЕРИАЛДАРЫН ДАМЫТА ОҚЫТУ

1. 1 Бастауыш математика курсындағы материалдарға сипаттама

Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан-2030 стратегиялық бағдарламасымен барлық қазақстандықтардың өсіп өркендеуі, қауіпсіздігі және әл ауқатының артуы туралы Қазақстан халқына жолдауында айқындалған негізгі бағыттар мен міндеттерді жүзеге асыру үшін, білім мазмұнын жаңартумен қатар, оқытудың әдіс-тәсілдерін қолданудың тиімділігіне арттыру қажет деп атап көрсетілген. Сондықтан қазіргі кездс математика негіздерін меңгерту жас ұрпаққа білім беру мен тәрбиелеудің негізі болып табылатындығы туралы Қазақстан Республикасы орта білім мемлекеттік стандартында көңіл аударылған [1] . Көптеген елдерде математикадан жүйелі де сапалы білім беруге аса назар аударылып отырғаны белгілі. Бұл жөнінде дүниежүзілік тәжірибеде үш тенденция байқалады: барлық оқушыларға математикадан бір дәрежеде білім берудің қажеттілігі және оған сәйкес ғылыми-зерттеу жұмыстарды кеңінен жүргізу; математиканы негізгі курс ретінде жалпы білім беретін мектептердің барлық сатысының оқу жоспарларына енгізу;

мектептің жоғарғы сатысында математикадан білім беруді жеке даралау мен топтау әдістері арқылы іске асыруды кеңінен енгізу.

Осы орайда математиканы оқытудың негізгі мақсаттары болып оқушылардың дүниеге ғылыми көзқарасын қалыптастыру, табиғатты ғылыми тұрғыдан танудың негізгі заңдылықтарының математикадағы көрінісін бейнелеу;

Оларға адамгершілік және эстетикалық тәрбие беру; оқушылардың алған теориялық білімдерін практикада қолдана білуге, практикалық есептерді шығаруға, сондай-ақ математиканы басқа пәндерге қолдана білуге үйрету; Оқушылардың өздігінен білім алуына көмектесу және т. б. табылады.

Еліміздің егемендік алуына байланысты жалпы білім беру жүйесі айтарлықтай дәрежеде кайта қаралып, оны жетілдіру жолдары іздестірілуде. Болашақ коғам мүшелерінін өмір сүріп нәтижелі қызмет етуінде математикалық білімдердің жасайтын ықпалы мол.

Орта мектепте математиканы оқытудың білімділік мақсаты барлық оқушыларды математика ғылымының негізі болатын білімдер жүйесімен және ол білімдерді саналы түрде шығармашылықпен қолдана алудың іскерлігі мен дағдыларын берік қалыптастыру мен ой-өрісін дамыту болып табылады.

Ал оның негізгі бастауыш сыныптарда қаланбақ. Сондықтан да бастауыш сынып математика сабагында ойын есептерін қолдану арқылы оқушылардың ой-өрісін дамыту көкейкесті мәселе.

Өрнекті түрлендіру - өрнектің мәні берілген өрнектің мәніне тең болатын берілген өрнекті басқа өрнекпен алмастыру болып табылады. Оқушылар мұндай өрнектерді түрлендіруді арифметикалық амалдардың қасиеттері мен одан шығатын сандарға (қорсындыны санға қалай қосу керектігі, санды қосындыдан қалай шегеру керектігі, санды көбейтіндіге болатындағы жайлы т. б. ережелер) сүйене отырып орындайды.

Әр ережені оқып үйренуде оқушылар қандай да бір түрдегі өрнектерде амалдарды түрліше орындауға болатындығына. Бір ақ мұнда өрнектің мәні өзгермейтіндігіне көздерн жеткізеді. Алдағы уақытта оқушылар амалдар қасиеттері туралы білімін берілген өрнектерді олармен тең өрнектерге олармен тең өрнектерге түрлендіру үшін пайдаланапды. Мысал, мына өрнектердің жазуын «=» таңбасы сақталатындай етіп жалғастыру ұсынылады:

76-(20+4) 76-20…

(10+7) ·5=10·5…

60(2·10) =60?10…

Бірінші тапсырманы орындай отырып оқушылар былай пайымдайды: сол жағынан 76-дан 20 мен 4 сандарының қосындысын шегеру керек, ал оң жағында 76 дан 20-ны шегердік; сол жақта қанша болса, оң жақта да сонша болу үшін оң жағынан тағы 4-ті шегеру керек. Осылайша басқа өрнектерде түрлендіріледі, яғни өрнекті оқып, оқушы сәйкес ережені есіне түсіреді және амалдарды ережені бойынша орындай отырып, түрлендірілген өрнек алады. Түрлендірудің дұрыстығына көз жеткізу үшін балалар берілген және түрлендірілген өрнектердің мәндерін есептеп шығарады және оларды салыстырады.

Есептеу әдістерін негіздеу үшін амалдар қасиеттері туралы білімді қолдана отырып, І-ІІ сынып оқушылары ына түрдегі өрнектерді түрлендіруді орындайды:

36+20=(30+6) +20=(30+20) +6=56

72?3=(60+12) :3=60:3+12:3=24

18·30=18·(18·3) =(18·3) ·10=540

Мұнда сондай-ақ оқушылар әрбір келесі өрнек неге негізделіп алынатынын тек түсіндіріп қана қоймай, сонымен қатар барлық бұл өрнектер «=» таңбасы арқылы қосылғандығын түсүнулері қажет, өйткені олардың мәндері бірдей. Бұл үшін балаларға анда-санда өрнектердің мәндерін есептеп шығаруды және оларды салыстыруды ұсыну керек. Ол мына түрдегі қателерді болдырмау жағын қарастырады: 75-30=70-30=40+5=45 24·12=(10+2) =24·2=288.

ІІ және ІІІ сынып оқушылары өрнектерді түрлендіруді тек амалдар қасиеттері негізінде ғана емес, сондай-ақ амалдарды анықтау негізінде ғана емес, сондай-ақ амалдарды анықта негізінде орындады. Мысалы, бірдей қосылғыштардың қосындысын көбейтіндімен алмастырады: 6+6+6·3 және керсінше: 9·4=9+9+9+9. Көбейту амалының мағынасына сүйене отырып мынадай күрделірек өрнектерді түсіндіріледі. 8·4+8=8·5, 7·6-7=7·5.

Әдейі таңдап алынған өрнектерді есептеп шығару және таңдау жасау негізінде ІІІ сынып оқушылары, егер жақшалары бар өрнектерде жақшалар амалды орындау тәртібіне әсер етпейтін сайды: (30+20) +10=30+20, (10·6) :4=10·6:4 т. с. с. Алдағы уақытта амалдарды оқылған қасиеттерін және амалдар тәртібінің ережесін пайдалана отырып оқушылар жақшалары бар өрнектерді жақшасы жоқ, олармен теңбе-тең өрнектерге түрлендіруге жаттығады. Мысалы, берілген өрнектерді, олардың мәндері өзгермейтіндей етіп, жазу ұсынылады.

(65+30) -20 (20+4) ·3

96-(46+35) (40+24) :4

Мысалы, ерілген өрнектерді біріншісін балалар қосындыдан санды шгеру ережесі негізінде 65 + 30 - 20, 65 - 20 +30, 30 - 20 +65 өрнектерімен алмастырады, мұнда олардың амалдарды орындау тәртібін түсіндіре отырып жазады. Сонымен оқшылар амалдар қасиеті қолданылатын жағдайда амалдар тәртібі өзгеретін болса ғана өрнектің мәні өзгермейтініне көздерін жеткізеді.

II сыныптан бастап айнымалысы бар өрнектермен жмыс жүргізіле бастайды, соның салдарынан өрнек туралы түсінік жалпыланады және оларға түрлі операциялар жасай білуі пысықтала түседі.

Математика бағдарламасына сәйкес әріпті өрнек I сыныпта енгізіледі. Мұнда оқушылар түріндегі теңдеулерді шешкендегі және теңдеулердің көмегімен есептерді шығарғандағы белгісіз санды белгілеуге арналған х әрпімен танысады. Бұл, жалпы алғанда, онша қиын емес жұмыс: есептің талабын әріппен белгіленген, қазірше белгісіз қандай да бір сан қанағаттандырады.

II сыныпта әріп айнымалыны белгілеуге арналған символ ретінде енгізіледі. Бұл бастауыш сыныптардың өзінде - ақ айнымалы туралы ұғымды қалыптастыру жұмысын бастауға балаларды символдардың математикалық тіліне ертерек баулуға мүмкіндік береді.

Әріпті символиканы енгізгенде неғұрлым қиын бастама болып табылатын - әріппен айнымалыны белгілеуге арналған символ ретінде бірінші танысу екендігін тәжірибе көрсетті. Бұл қиындықтарды жеңу үшін оқуда белгілі бір кезеңдерді қарастырған тиімді [2] .

Әріпті өрнекпен таныстыру. Әріптің мағынасын айнымалыны белгілейтін символ ретінде анқтай түсуге дайындық жұмысы II сыныпта оқу жылының басында қосу және азайту амалдарын қайталауға байлансты өткізіледі. Бұл бірінші кезеңде балалар теңдеулердегі белгісіз санды белгілеу үшін латын алфавитінің (a, b, c, d және т. б. ) жаңа әріптерімен танысады.

Белгісіз компоненттерді табуға берілген мысалдар мен есептерді шығара отырып, екінші сынып оқушылары әріптердің жазылуын және аттарын біртіндеп есептерінде сақтайтын болады, сондай - ақ белгісіз санды тек қана х әрпімен ғана емес, басқада әріптермен белгілеуге болатынын түсінеді. Мысалы, 40 + а = 49, b - 20 = 61. Мұнда әдейі таңдап алынған теңдеулерді шығара отырып, олар бір әріппен түрлі теңдеулерде бірдей сандарды да белгілеуге болатынын түсінеді (a + 7 = 17, 5 + a = 21, a + 13 = 14) . b + 10 = 40, 1 + a = 31, x + 5 = 35 теңдеулерін шығара отырып, оқушылардың түрлі әріппен бірдей сандар белгіленуі мүмкін екендігне көздері жетеді (b = 30, a = 30, x = 30) .

Дайындық кезеңінде латын алфавитінің әріптерін енгізумен қатар балалар <<математикалық өрнектер>> және <<математикалық өрнектің мәні>> деп аталатын жаңа терминдермен (анықтамасыз) танысады (осы тараудың 1 - ші параграфын қараңыз) .

Осы кезеңге қосындымен қалдықты табуға берілген бірдей сюжетті жай арифметикалық есептерді шығару жұмысы енгізіледі. Әріпті символиканы енгізуге дайындық үшін жақсы жаттығу - сандары жазылмаған есептер болып табылады.

Бірінші есепке толық талдау жасап, мұғалім оның шешуін таблицаға қалай жазу керектігін көрсетеді. Таблицаның соңғы жолын толтырғанда есептің шешуі өрнек түрінде жазылады да, ал жауаптары ауызша аталады.

Содан соң есептерді, одан кейін олардың шешуін салыстыра отырып, оқушылар мәселе есептің сюжетінде ғана емес, сондай - ақ барлық есептердің бір амалмен - қосу амалымен шығарылатындығы жалы қорытындыға келеді. Олар мұндай есепті өте көп етіп құрастыруға болатынын, ал сандарды түрліше етіп алуға болады деген қорытынды жасайды.

Сандық айнымалыны белгілеу үшін ( екінші кезең) әріпті символиканы енгізгенде жаттығулар жүйесінде индуктивтік және дедуктивтік методтарды дұрыс аралас пайдаланудың ролі маңызды болады. Осыған сәйкес жаттығулар сандық өрнектерден әріпті өрнектерге және керісінше, әріпті өрнектерден сандық өрнектерге өту жағын қарастырады. Мысалы, тақтаға <<I қосылғыш>>, <<II қосылғыш>>, <<Қосынды>> деген жазуы бар үш қалталы плакат ілініп қойылады. Оқушылармен әңгіме өткізу процесінде мұғалім плакат қалталарды, бетіне сандар және математикалық өрнектер жазылған, карточкалармен толтырады:

Бұдан әрі тағы да өрнек құрастыруға болатын-болмайтындығы, осындай қанша өрнек құрастыруға болатындығы түсіндіріледі. Балалар басқа өрнектер құрастырып, олардың ортақ қасиетерін табады: бірдей амал-қосу амалы және әр түрлі сандарды жазудың орнына, бірінші қосылғыш бола алатын кез келген санды, қандай да бір әріппен, мысалы а әрпімен, ал екінші қосылғыш қандай да бір әріппен, мысал а әрпімен, ал екінші қосылғыш бола алатын кез келген санды, мысалы б әрпімен, белгілеуге болатынын (сәйкес карточкаларды плакаттың қалтасына салады) түсіндіреді:

Мұғалім жазуы да математикалық өрнек екендігін, тек онда қосылғыштар әріптермен белгіленгендігін (әріптердің әрқайсысы кез келген санды білдіреді) түсіндіреді. Бұл сандар әріптердің мәндері деп аталады.

Осылайша сандардың айырмасы санды өрнектердің жалпыланған жазуы ретінде енгізіледі.

Өрнекке, мысалы b+a өрнегіне, енген әріптер сан мәндерінің жиынын қабылдай алатындығын, ал әріпті өрнектің өзі санды өрнектердің жалпыланған жазуы екендігін оқушылар түсінулері үшін, әріпті өрнектен сандық өрнекке көшу жаттығулары қарастырылады. Мұғалім плакаттың қалтасына b+a өрнегі мен b мен с қосылғыштары жазылған карточкаларды салады. Бұл b мен әріптері кез келген сандық мәндері қабылдай алатындығы түсіндіріледі. Содан кейін b+с әріпті өрнектің мәнін есептеп шығару (егер b және с әріптеріне сан мәндер берілсе) ұсынылады (сәйкес карточкалар плакаттың қалтасына қыстырылады) :

Оқушылар, әріптерге әр түрлі сан мәндер бере отырып, көп, яғни қанша болса да санды өрнектер алуға болатынына көз жеткізеді.

Әріпті өрнекті - сандардың айырмасын айқындай түсуі жұмысы да осындай тұрғыда жүргізіледі [3] .

Әріпті өрнектің меңгеруіне мына жаттығулар көмектеседі:

Әріптердің берілген мәндерінде әріпті өрнектердің сан мәндерін табу, мысалы: «b+a өрнегін оқыңдар. Егер a=5, d=20; a=13, d=8; болса қосындының мәні неге тең болатынын есептеп шығарыңдар.

Өрнекке енетін әріптердің сан мәндерін оқушылардың өздері таңдап алады және осы өрнектердің сан мәндерін табады.

«Гаражда а машина тұр еді, тағы с машина келеді. Гаражда барлығы қанша машина болды?»

Әріпті мәліметтер бар есептерді шығарып және оның шешімін жалпы түрде жазып, оқушылар өрнекке енген әріптерге бірнеше сан мәндер береді. Сонымен олар әріпті өрнек сан мәліметтері бар осы тұрғыдағы барлық есептер шешудің жалпы түрдегі жазуы болып табылатынын тереңірек түсінеді.

Бұдан әрі өрнектермен жұмыс істеген кезде тұрақты шамалар туралы ұғым айқындала түседі (үшінші кезең) . Осы мақсатпен, тұрақты шама цифырлардың көмегімен жазылатын, өрнектер қарастырылады, мысалы: а±12, 8±с.

Осы мақсатпен алғашқыда үш қалталы плакат пайдаланылады.

Плакаттың қалталарын бетінде сандар және математикалық өрнектер жазылған, карточкалармен толтыра отырып, оқушылар бірінші қосылғыштың мәндері өзгеретінін, ал екіншісінікі өзгермейтінін байқады. Бұдан әрі бірінші қосылғыштың мәні бола алатын белгілеуге болатыны анықталады.

Осылайша 17±n, k±30 түріндегі математикалық өрнектерді одан кейнірек 7·b, c·4, 48:d түріндегі өрнектерді алуға болады.

Бұл жағдайда әріптің берілген мәндеріне өрнектердің сан мәндерін табу жаттығулары қарастырылады, мысалы: «b мен 20 сандарының қосындысын жазыңдар. Егер b=5, b=35, b=20 болса, өрнектің мәні қандай болатынын есептеп шығарыңдар». Сондай-ақ оқушылардың өздеріне өрнекке енген әріптердің сан сан мәндерін таңдап алуға өрнектің сан мәндерін табуға жаттығулар жүргізу ұсынылады, мысалы: d-13 өрнегін оқыңдар. D әрпіне екі сан мәндерін беріңдер және айырманың мәндерін есептеп шығарыңдар.

Содан кейін тұрақты шаманы белгілеу үшін әріп қолданылады. Бұған үш графасы бар таблицаны екі графасы бар таблицаны екі графасы бар таблицаға және керсінше түрлендіруге арналған арнайы жаттығулардың көмегі арқылы қол жетеді. Мысалы, мынадай таблицаны толтырыңдар:

Бірінші қосылғыш b бірдей мәндер (28 қабылдайтынын анықтап, оқушылар b+b қосындысының орнына, екі графалы таблицаға көше отырып 28+b өрнегін жазады:

Екі графалы таблицадан үш графалы таблицаға көшуге арналған осындай және керсінше жаттығуларды орындай отырып, оқушылар біртіндеп тұрақты (бірдей мәндер қабылдайды) және айнымалы (әр түрлі мәндер қабылдайды) шамаларды меңгереді, мұнда әріп тек әр түрлі сан мәндері ғана емес, бірдей мәндерді де қабылдайтынын түсінеді.

Математикалық өрнектермен жұмыс істейтін бұл кезде олардың мәндерін табуға байланысты балалардың назарын берілген өрнектегі әріпке қандай мәндер беруге болатын жағдайға аудару керек. Мысалы, 37-к өрнегі қарастырылады. Жұмысты тексерген кезде мұғалім R әріптің балалар берген сан мәндерін тақтаға жазады, сондай-ақ R әрпіне басқа мәндер беруге болатын-болмайтынын, 38, 40, 1000 мәндерін беруге болатын-болмайтынын, ол қандай ең аз мәнді қабылдайтындығын, бұл жерде оның ең үлкен мәні болуы мүмкін екендігін анықтайды. Демек, R әрпіне 0-ден 37-ге дейінгі кез келген сан мәндерді беруге болады деп мұғалім қортынды жасайды.

Осы сияқты жұмыстар кейде ІІ-ІІІ сыныптарда мұғалімнің басшылығымен жүргізіледі.

Білімдерді жалпылау үшін - әріпті өрнекті пайдалану

Оқушылар әріпті өрнектің мағынасын анықтағанда әріптерді оларда қалыптасатын білімді жалпылаушы құрал ретінде пайдалануға болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.