спорттық мектеп интернаттардың тиімділігі мен мемлекет өміріндегі маңызын көрсету, интернат оқушыларының жетістіктерін эксперимент жүзінде дәлелдеу. Зерттеудің міндеттері
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Жас спортшыны жаңадан келушіден әлеуметтік маңызы бар жарыстарды жеңіп шығуға қабілетті спорт шеберіне дейін даярлау - көпжылдық, еңбектеніп тер төгуді қажет ететін үрдіс. Өсіп келе жатқан бәсекелестік ең аз материалдық шығындар мен мейлінше аз уақыт кезінде біліктілігі жоғары спортшыны даярлауға ықпал ететін, жаттығудың жаңа және прогрессивті әдістемелерін талап етуде. Мәселе көпжылдық тактикалық даярлықтың кезеңдерінде спорттық шеберлікті қалыптастырудың жалпы заңдылықтары мен ерекшеліктерін ескере отырып, жастарды жеке жарысқа түсуге спорттық даярлау процесін басқарудың оптималды жолдарын іздестіруден тұрады. Бұл ретте, спорттық мектеп интернаттардың жас спортшыларға берері мол.
Балалар мен жасөспірімдер спортының қанат жаюы спортшыларымыздың шеберлігін арттыруға, олардың халықаралық жарыстарда сәтті өнер көрсетуіне оң ықпалын тигізіп отыр. Елімізде балалар мен жасөспірімдер спорт мектептерін дамытуға айрықша мән беріліп келеді. Бүл мектептерде жеткіншектеріміз таңдаған спорт түрі бойынша жоғары білікті бапкерлерден тегін тәлім алып, спорттық шеберліктерін шыңдайды.
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері.Зерттеу жұмысының мақсаты - спорттық мектеп интернаттардың тиімділігі мен мемлекет өміріндегі маңызын көрсету, интернат оқушыларының жетістіктерін эксперимент жүзінде дәлелдеу.
Зерттеудің міндеттері:
- спорттық мектеп интернат тәрбиеленушілерінің дене даярлық деңгейін анықтау;
-спорттық мектеп интернаттағы дайындық процесін үлгілеудің педагогикалық шарттарын анықтау;
-спорттық мектеп интернаттағы жаттығу әдістемесін жасау және дәлелдеу.
Зерттеудің нысаны мен объектісі. Спорттық мектеп интернаттарының сипаты мен ерекшелігі, интернат тәрбиеленушілерінің жалпы дене дайындығы.
1 МЕМЛЕКЕТ ӨМІРІНДЕГІ СПОРТТЫҢ МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ МАҚСАТЫ
1.1 Қазақстандағы спортың дамуына спорттық мектеп интернаттардың тигізер пайдасы
Қазақстан Республикасындағы дене шынықтыру және жоғары жетістіктер спортының жай-күйі,әлемдік спорт дамуының қазіргі заманға үрдістері республикада спортты дамыту жөнінде түбегейлі шұғыл шаралар қабылданбайынша, қазақстандық спортшылардың әлемдік аренадағы көрсеткішттері төмендей беретінін көрсетіп отыр.
Қазіргі заманға спорт денгейі өзінің даму сатысында спорттық нәтижелердің өсуінде ғылыми және инженерлік жетістіктерге неүізделген жаңа көз қарастарға маңызды рөл береді.Жаңа спорт ареналары жаттығулар мен жарыстар үшін арнайы жағдайлар жасау ісінде жаңа жетістіктер, арнайы киім, құрал сайманмен жарақаттандыруды қолдану және құрастыру әлемнің мықты спортшыларының көрсеткіштерін күрт жақсартуға жеткізеді және XXI ғасырға спорттың қандай негізгі бағыттарда қарыштап енетінін айқындады [1, 4 б.].
Ел халқының дене қозғалысы белсенділігінің төмендігі жүрек-қан аурулары мен тыныс жолдары органы ауруларынан өмір сүру жасын қысқартуға әсер ететін және өлім деңгейінің жоғары болуына әкеп соқтыратын факторлардың бірі болып табылады. Ел тұрғындарының тұратын аймағына қарай 5-тен 10,5 пайызы ғана дене шынықтырумен жэне спортпен жүйелі түрде шүғылданады [1, 7 б.].
Қазақ халқы арасында спорттың дамуына әр үлт өкілдерімен арадағы қарым-қатынастың нығаюы көп әсер етті. Мұндай жағдай, әсіресе, Қазан төңкерісінен кейін берік қалыптасты. Алғашқы кезеңде спорт пен дене тәрбиесі еңбекшілердің денсаулығын нығайту, жалпы гигиеналық мәселелер, әскери шынықтыру даярлығын жақсарту мақсатында жүргізілді. 1918 жылдың 1 -жартысында жұмысшылар клубтарында гимнастикамен айналысатын үйірмелер үйымдастырыла бастады. Халық ағарту органдарымен мен комсомол үйымдары қыруар жүмыстар атқарып, жастар күшімен спорт алаңдарын, әскери даярлық ісіне жаттығу өткізетін орындар жасады.1920 жылы 1 қазанда Қазақстанның сол кездегі астанасы Орынбор қаласында дене тәрбиесі нүсқаушылары және үйымдастырушыларымен әскерге баратын жастарды спортқа баулуға арналған курстар үйымдастырылды. Оған жүзден астам кісі қатысты. Оның тең жартысынан көбі қазақ жастары болатын. Мүнан соң Ақтөбе, Гурьев (қазіргі Атырау), Орал, Верный (қазіргі Алматы), Орынбор, Петропавл, Қызылорда, Семей қалаларында ірі спорітық орталықтар қүрылды. Сол жылдары Семей, Қостанай, Жетісу губернияларында спартакиадалар өте бастады. Әйелдер арасында дене тәрбиесін дамыту мақсатында 1925 жылы Семей қаласында арнаулы спартакиада өтті. Дәл осындай әйелдер арасында спартакиадалар Орал, Петропавл, Алматы қалалларында үйымдастырылды. 1928 жылы Петропавл қаласында Бүкілқазақстандық 1-спартакиада өз жалауын көтерді. Оған қатысушылар футбол, жеңіл атлетика, қалашық (городки), қазақша күрес, баскетбол және нысана көздеуден сынға түсті. Қазақстанда дене тәрбиесі мен спортты дамытуда 1931 жылы енгізілген "КСРО-ны қорғауға, еңбек етуге дайын бол" (ГТО) деп атапған бәсекелердің маңызы зор болды. Бұл жастардың спортқа тұрақты түрде қатысуына мүмкіндік берді. Дене тәрбиесінен үлттық кадрлар даярлауға көңіл бөліне бастады [2, 56 б.].
1932 жылч Алматыда дене тәрбиесі техникумы ашылды. 1934 жылы республикада ведомствоаралық 1-спартакиада. Орта Азия мен Қазақстан спортшылары арасындағы 1-спартакиада және мектеп оқушылары арасыңдағы бүкілқазақстандық 1-спартакиада өтті. Қазақстан К(б)П-нің 1937 жылы өткен 1 съезі дене тәрбиесі мен спорт жэне бүқаралық қорғаныс жүмыстарын кеңенте түсуді атап көрсетті. 2-дүниежүзілік соғыс қарсаңында Қазақстан спортшыларының саны 150 мыңға жетті, оның ішінде 30 мыңнан астамы қазақ жастары болатын. Соғыс жылдарында әскери-спорт кадрларын даярлауда көп жүмыс атқарылып, елімізде 1,5 миллионға жуық әскери-спорт мамандары тәрбиеленді. 1945 -- 56 жылы Қазақстанда дене тәрбиесі үйымдары нығайып, спорт кадрлары өсіп шықты. 1945 жылы Алматыда дене тәрбиесі институты (Қазақ физкулътура институты) ашылды. 1946 жылы Шоқыр Бөлтекүлы "Спартак коғамы бопынша бокстан КСРО чемппоны атанып, қазақ жастар арасында бірінші болып спорт шебері деген дәрежеге жетті [2, 64 б.].
1950 жылы Қазақстан спорт ұйымдары құрылды. 1959 жылы бұл ұйымдар спорт федерациясы болып өзгертілді. 1951 жылы "Колхозшы" спорт қоғамы қүрылды. 1956 жылдан бастап "Қайрат" деп аталды. 1956 жылы Мэскеуде КСРО халықтарының 1-спартакиадасы өтті Қазақстан спортшылары 1956 жылдан олимппялық ойындарға да қатыса бастады. Тау шаңғышысы А.Артеменко 1956 жылы Италияның Кортина Д'Ампеццо қаласында өткен 7-қысқы олимпия ойындарында, ал Е.Кадяйкин Мельбурнда (Австралия) өткен жазғы 16-олипмпиялық ойындарда 3000 м-ге тосқауылдар арқылы жүгіруден сынға түсті. Қазақ жастары арасынан шыққан жеңіл атлет Г.Қосанов 1960 10 м-лік эстафеташылар жарысында күміс алды.
Дене тәрбиесі және спорт туралы заң. 1999 жылы 2 желтоқсанда (N490) Қазақстан Республикасы Парламентінің Мэжілісінде қабылданған заң. Бұл заң дене тәрбиесі мен спорт саласындағы құқықтық түр ұйымдастыру эканомнкалық жэне әлеуметтік мәселелерді қамтып бүқаралық дене тәрбиесінің бағдарламасын, әуесқой және кәсіби спортты дамытудың негіздерін бекіткен. Сонымен қатар осы сауалдағы негізгі мемлекеттік міндеттерді түсіндіреді алға қойған басты бағыттарды анықтайды. Заңға Қазақстан Республикасының Президенті қол қойған [2, 136 б.].
Дене шынықтыру мен спорт тарихы қоғам өмір сүруінің әр түрлі кезендеріндегі дене тәрбиесі саласындағы құралдар, түрлер мен әдістер идеялар мен теориялардың пайда болуы мен дамуын зерттейді. Ол дене шынықтыру мен спортты бүкіл адамдардың мәдениеті, тәрбиесі мен бөлімінің құрамдас бөлігі ретінде, оларды өндірістік және эскери қызметке дайындау ретінде қарастырылады. Тарих дене шынықтыру мен спорттың ертедегі кезеңдерден бүгінгі уақытқа дейінгі даму эвалюцнясын қарастырып келеді.
Дене шынықтыру мен спорт тарихы үлкен тәрбиелік және білімдік маңызға ие, Ол ғылыми көзқарастың қалыптасуына ықпал етеді, адамдар санасын өткеннің маңызды оқиғаларымен байыта түседі, адамгершілікке тәрбиелейді. отанға деген сүйіспеншілікке, дене шынықтыру мен спорттың дамуы мен қалыптасуына үлес қосқан барлық халықтарға құрмет сезімдеріне тәрбиелейді [2, 154 б.].
Дене шынықтыру мен спорт тарихы ұлттық және интернационалдық қызығушылықтардың дұрыс ұштасуына үйретеді, шовинистік және ұлтшылдық сипаттағы насихаттауларды теріске шығарады 1996 жылдың 19 желтоқсанында Елбасы Қазақстан Республикасында бұқаралық спортты дамытудың 1996-2000 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы туралы Жарлыққа қол қойды. Соның арқасында өткізілетін спорттық шаралардың саны артып, салалық спартакияадалар, окушылар мен студенттер жарыстарын ұйымдастыру үрдісі қайта жаңғырды.
Бағдарлама мерзімінің соңына қарай, яғни 2001 жылы спортпен шұғылданушы халықтың саны 24,1%-ға артып, 1436.3 мың адамды күрады. Республикада 290 спорт мектебі жүмыс істеп, оларда 134 мың балалар мен жасөспірімдер тәрбиеленді. Дене шынықтыру мен спорт саласындағы штаттық қызметкерлер саны 23 239 адам болды. Спортқа дарынды балаларға арналған мектеп-интернат жаңадан ашылып соның нәтижесінде мектеп-интернаттардағы шәкірттер саны 942-ден 2385-ке дейін артты. Спорттық резервтер даярлаудың облыстық орталықтарын құру ісі қолға алынып, Президенттік сынақ жүйесі енгізілді [ 3 ].
Елбасының 2001 жылдың 12 наурызндағы Қазақстан Республикасында дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы туралы Жарлығы бұған дейінгі Мемлекеттік бағдарлама енді ғана қолға алынған шақта, яғни 2001 жылдың басында спортпен шұғылданушылар саны 1436,3 мың адам болса, салауатты өмір салтын серік еткендер 2002 жылы - 1546,3 мың адам, 2003 жылы - 1752,1 мың адам, 2004 жылы - 1885,9 мың адам, ал бағдарлама мерзімінің соңғы жылында 2 миллион адамнан асып, елхалқының 13,7 пайызын құрады. Спорт саласындағы штаттық қызметкерлер саны 2002 жылы 24 684 адам болса, 2003 жылы - 26 624 адам, 2004 жылы - 28 337 адам, 2005 жьшы - 29976 адамға жетті.
2005 жылы балалар мен жасөспірімдер спорт мектептерінің жалпы саны 389-ға жетіп тарда тәрбиеленуші жеткіншектер 200 529 адам болды. 1996-2' ж-.. 2001-2005 жылдарға арналған. Мемлекеттік Бағдарламалардын жүзеге асырылуы спорт саласын дамытуға айтарлықтай үлес қосты. Дегенмен, саланы дамыту механизмін тұрақты жетілдіру, соған қажетті шараларды үздіксіз жүзеге асыру қажет еді. Осы мақсатта Қазақстан Республпкасы Президентінің 2006 жылдың 28 желтоқсанындағы Жарлығымен Қазақстанда дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2007-2011 жыпдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы қабылданды [ 3 ].
Бұл Мемлекеттік бағдарламаның мақсаты - спорттың халықаралық талаптарға инфрақұрылымын дамыту, нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру, білікті мамандармен қамтамасыз ету, спорт ғылымын дамыту дене шынықтыру мен спорт арқылы салауатты өмір салтын қалыптасіыру, спорттық резервті, халықаралық деңгейдегі спортшыларды даярлау жүйесін жетілдіру болды. Мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асырудың нәтижесінде спорт саласының бойына қан жүгіріп, бұрынғы деңгейіне қайта орала бастады. Салалық спартакиадалар, оқушылар спартакиадасы мен студенттер сайысы сынды спорттық бәсекелер қайта жанданып, кешенді спорттық-көпшілік шаралар, бұқаралық спорт түрлерінен өтетін жарыстар көбейді. Мектептен тыс спорт мекемелерінің аула клубтарының жүмыстары жанданды. Өңірлерде дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар,спорттық ізбасарлар даярлау орталықтары ашылып спортпен шұғылданушылар қатарының көбеюіне мол септігін тигізді [4, 58 б.].
2008 жылға дейін спорттық ұжымдар мен клубтардың азайғанына қарамастан, спортпен жүйелі шұғылданушылар саны арта түсті. Бұл, бір есептен, елдің әлеуметтік-экономикалық ахуалының алға басқанын аңғартса, екіншіден - Қазақстан спорт саңлақтарының халықаралық деңгейдегі жоғары көрсеткіштері жас жеткіншектерге үлгі бола бастауының және спорт саласына мемлекеттік деңгейде көңіл бөлінуінің арқасы еді. Сонымен, еліміздегі спортпен шүғылданушылардың саны 2009 жылдың басында 2 433 742 адамға жетіп, ел халқының 15,6 пайызын қүрады.
Бүгінде Елімізде спортпен жүйелі шұғылданатындардың саны 2 900 000 адамға жетсе соның ішінде 6-18 жас аралыгындагы балалар мен жасөсіпірімдер - 1 527 256 адам, балалар мен жасөспірімдер спорт
мектеп- интернаттарында - 237 165 адамды құрайды. Елімізде барлыгы 31 266 спорт нысаны бар. Солардың баршасы халыққа қызмет етіп, ел спортының алға басуына үлес қосуда [4, 75 б.].
Балалар мен жасөспірімдер спортының қанат жаюы спортшыларымыздың шеберлігін арттыруға, олардың халықаралық жарыстарда сәтті өнер көрсетуіне оң ықпалын тигізіп отыр. Елімізде балалар мен жасөспірімдер спорт мектептерін дамытуға айрықша мән беріліп келеді. Бүл мектептерде жеткіншектеріміз таңдаған спорт түрі бойынша жоғары біліктібапкерлерден тегін тәлім алып, спорттық шеберліктерін шыңдайды [5, 12 б.].
Спортқа дарынды балаларга арналган мектеп-интернаттар саны да жыл ға
артқан сайын көбейе түсуде. Бүл оқу орындарында негізінен ауылдық жерлерден келген, аз қамтылган отбасылардың балалары оқып, оқумен, спорттық шеберлігін арттырумен қатар тегін жатакқанамен, тамақпен қамтамасыз етеді. Интернаттарда білікті ұстаздар, жаттықтырушылар мен тәрбиешілер жұмыс істейді. Спортқа дарынды балаларга арналган мектеп-интернаттар еліміздегі спорттын дамуына үлкен пайдасын тигізіп отыр. Осы кезеңде дене шынықтырумен және спортпен айналысушылар санының тұрақты өсу үрдісі байқалады [5, 37 б.].
Егер Дене шынықтыруды және спортты дамытудың 2007 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы іске асырыла бастаған 2007 жылы спортпен шұғылданушылар саны ел тұрғындарының 2,3 млн. адамын (15 %) құраса, 2008 жылы 2,35 млн. адамға дейін артқан, 2009 жылы 2,4 млн. адамды, 2010 жылы - 2,8 млн. адамды (17,7 %), 2011 жылы 3,3 млн. адамды немесе 20,0 %-ды, 2012 жылы - 3,6 млн. адамды немесе 21,6 %-ды құрады.
Шетелде бұқаралық спорт бірінші кезекте халықты сауықтырудың, өзін-өзі жетілдіруге қол жеткізудің, өзін көрсету мен дамытудың тетігі, сондай-ақ бейәлеуметтік құбылыстарға қарсы күрестің құралы болып табылады. Сондықтан мемлекеттер халықты бұқаралық спортпен айналысуға тартуды негізгі мақсат ете отырып, бұқаралық спортты дамыту мәселелеріне ерекше мән береді. Бұқаралық спортты дамыту процестерінің негізгі сипаттамалары: бұқаралық спортты қолдауда мемлекеттің рөлін, сондай-ақ осы саладағы қызметті ұйымдастырудың барлық нысандарының рөлін арттыру, бұқаралық спортты профилактикалық және емдік іс-шараларда пайдалану, әлеуметтік жағымсыз құбылыстардың профилактикасы, спортты жастарды адамгершілік, эстетикалық және зияткерлік тұрғыда дамытуда пайдалану болып табылады.
Осы процестердің әсері мыналардан:
1) спорттық думандар мен спорттық көрсетілетін қызметтер секторынан;
2) спорттық телерадио хабарларын тарату көлемінің артуынан;
3) халықтың қажеттіліктерін ескере отырып, дене шынықтыру-сауықтыру инфрақұрылымын дамытудан;
4) қызмет көрсету нысандарының, бұқаралық спорт қызметтерін ұсынудың әдістері мен құралдарының әр алуандығынан түсетін табыстардың өсуіне әкелді [6, 28 б.].
Бүгінгі күні бүкіл ел бойынша өткізілетін спорттық-бұқаралық және дене шынықтыру-сауықтыру іс-шараларының саны артып келеді, тек 2011 - 2012 жылдар арасында 18 мыңнан астам спорттық-бұқаралық іс-шаралар өткізілді, оларға 4,1 млн. астам адам қатысты.
Өткен төрт жылдық кезеңде спартакиадалар, спорт түрлерінен турнирлер, спорттық отбасылар арасында Бірге жарысамыз атты жарыстар, бұқаралық жүгірістер, сондай-ақ әрқайсысында 2 млн. астам адам қатысатын президенттік тестілер тапсыру айлығын өткізу дәстүрге айналды [6, 37 б.].
2011 жылы тұңғыш рет Қазақстанның бүкіл аумағында дәстүрлі халықаралық Олимпиадалық жүгіру күні, тұңғыш Жастар ойындары бір уақытта басталды.
Ұлттық спорт түрлері белсенді түрде дамып келеді, олармен 2012 жылдың қорытындысы бойынша 229,9 мыңнан астам адам шұғылданады (2010 ж. - 166 мың адам, 2011 ж. - 208,4 мың адам). Бұған жыл сайынғы чемпионаттарды, республикалық және халықаралық турнирлерді, оның ішінде тоғызқұмалақтан бірінші әлем чемпионатын, бірінші жастар ойындарын, қазақ күресінен әлем және Азия чемпионаттарын, Қазақстан Республикасы Президентінің жүлдесі үшін халық спорты ойындарын өткізу, спорт мектептері мен клубтарында ұлттық спорт түрлерінен бөлімшелердің ашылуы ықпал етті.
Ауыл спортын дамытуда маңызды бастама Ел Қайраты республикалық ауылдық дене шынықтыру-спорт қоғамын құру болды [7, 24 б.].
6769 жалпы білім беру мектебінде 3 сағаттық дене шынықтыру сабақтары енгізілген, бұл олардың жалпы санының 98 %-ын құрайды.
Елде спорт секцияларында 803 мыңнан астам бала немесе жалпы білім беру мектептерінің оқушылары жалпы санының 33 %-ы (2,5 млн. мектеп оқушысы) шұғылданатын 24 мыңнан астам дене шынықтыру ұжымдары жұмыс істейді. Республикада 1978 спорт клубы, оның ішінде 106 балалар-жасөспірімдер дене тәрбиесі клубы, 662 балалар мен жасөспірімдер клубы, 1010 дене шынықтыру-сауықтыру клубы және спорт түрлерінен 164 кәсіптік клуб жұмыс істейді, онда 376 мың адам шұғылданады [7, 24 б.].
Өткен үш жылда дене шынықтырумен және спортпен айналысуға тартылған денсаулығының мүмкіндіктері шектеулі адамдар санының өсу серпіні байқалғанын атап өту қажет.
Елімізде халықтың 3 %-ын құрайтын 486 мыңнан астам мүгедек тұрады, олардың ішінде 45 % адамға спортпен шұғылдануға тыйым салынбаған.Дене шынықтырумен және спортпен жүйелі айналысатын мүмкіндігі шектеулі адамдар санының 2011 жылғы 15 505 адамнан (7,7 %-ы), 2012 жылдың қорытындысы бойынша 16 643 адамға дейін өсуі (8,3 %-ы) байқалады.Бүгінгі күні республикада 193 мүгедек спорттың әр түрінен Қазақстан Республикасының спорт шеберлері болып табылады. 2011 жылы 57 адам спорт шебері, 9-ы халықаралық дәрежедегі спорт шебері нормативтерін орындады.Жыл сайын спортшы-мүгедектер арасында республикалық және халықаралық деңгейлерде 70-тен астам спорттық-бұқаралық іс-шара ұйымдастырылып өткізіледі, оған 5 мыңнан астам адам қатысады [7, 56 б.].
Елде бұқаралық дене шынықтыру-спорттық қозғалысты дамытудың салдары отандық спортшылардың Олимпиада және Азия ойындарындағы, әлем және Азия чемпионаттарындағы жоғары жетістіктері болып табылады.
Дене шынықтыру мен спортты дамытудың маңызды мәселесі сала үшін кадрлар даярлау болып табылады.
Қазіргі уақытта республикада спорт саласындағы мамандар даярлаумен 17 жоғары оқу орны айналысады, оның ішінде жаттықтырушы-оқытушы құрамның біліктілігін арттыру жөніндегі кәсіби қызметті жүзеге асыратыны біреу - Спорт және туризм қазақ академиясы [8, 20 б.].
Қазіргі уақытта дене шынықтыру және спорт саласында штаттық дене шынықтыру қызметкерлері - 40 647 адам, бұл 2011 жылғы деңгейден 1 061 адамға көп [8, 24 б.].
Дене шынықтыру қызметкерлерінің жалпы санынан 37 952 адамның дене шынықтыру білімі бар, оның ішінде 32 809-ында жоғары, 5 143-інде орта.
Дене шынықтыру білімі бар ауылдағы қызметкерлер саны - 18079 адам, оның ішінде 15260 адамның жоғары дене шынықтыру білімі, 2819-ында орта арнайы дене шынықтыру білімі бар.
Дене шынықтыру қызметкерлерінің жалпы санының 60,6 %-ы - мектептердегі, лицейлердегі, колледждер мен ЖОО-дағы мұғалімдер, 9,1 %-ы - спорт ұйымдарының қызметкерлері, 23,7 %-ы - жаттықтырушы-оқытушы құрам, 3,7 %-ы - спорт әдіскерлері және 2,9 %-ы - басқа дене шынықтыру қызметкерлері - массажшылар, емдеу медицинасының нұсқаушылары және тағы басқалары.
Бүкіл республика бойынша спорттық құрылыстардың саны 2010 жылғы 31266 бірліктен, 2011 жылы 32 614 бірлікке артты және 2012 жылдың қорытындысы бойынша 33 347 бірлікті құрады, оның ішінде 21 450 бірлігі ауылдық жерге тиесілі [9].
Бұл ретте еліміздің спорттық құрылыстарына жасалған талдау мен түгендеу оның ішінде дене шынықтыру-спорттық мақсаттағы объектілер санының барлығы 6 мың 999, спорттық мектептер 1 мың 383, қомақты үлесін білім беру мекемелеріндегі спорт залдардың саны - 24 мың 938 құрайтынын көрсетті.
Астана және Алматы қалаларында 7-ші қысқы Азия ойындарын дайындау және өткізу шеңберінде заманауи спорт объектілері салынды. Алматыда Медеу, Шымбұлақ және сырғанау мұз айдынын жапсарлас сала отырып, Б. Шолақ атындағы Спорт сарайы толық реконструкцияланды. Республикада 30 мың орынға есептелген Астана - Арена жабық футбол стадионы, Сарыарқа республикалық велотрегі, Қазақстан спорт сарайы жанындағы сырғанау мұз айдыны, Алау коньки тебу стадионы, Алатау шаңғы және биатлон кешендерінің стадионы, Алматыда халықаралық шаңғы трамплиндерінің кешені салынды [ 10].
Негізгі проблемаларды талдау.
Сонымен қатар, дамудың оң үрдістерімен қатар отандық спортты дамытуды тежеп отырған проблемалар да бар:
1. Материалдық-техникалық базаның және спорт инфрақұрылымының төмен деңгейі:
1) проблемалардың бірі ауылдағы спорттың ең алдымен материалдық-техникалық базаның болмауынан жеткіліксіз дамуы болып тұр. Ауылдық жердегі 4483 спорт залының 3650-і жалпы білім беру мектептерінде орналасқан және оқу сабақтарын өткізу үшін пайдаланылады, спорт залдарының 20 %-ында ғана барлық халықтың айналысуына қолжетімді;
2) спорттық құрылыстардың ғана емес, сондай-ақ ұйымдарда, оқу орындарында, халықтың тұрғылықты жері мен бұқаралық демалыс орындарында спорттық мүкәммал мен жабдықтың жетіспеуі де сезіледі.
2. Бұқаралық спорттың әлсіз дамуы. Халықтың тұрғылықты жері бойынша жұмыс дұрыс жолға қойылмаған, жеткіншектер клубтарының желісі жеткіліксіз дамыған, тұрғылықты жер мен бұқаралық демалыс орындарында қарапайым спорт алаңдары мен спорт құрылыстары жоқ дерлік. Ауылда спортты дамыту проблемасы ерекше өзекті. Қазіргі спорт объектілері республика халқының көпшілігі үшін қолжетімсіз болып қалуда. Сонымен бірге азаматтардың өздерінің дене шынықтырумен және спортпен жүйелі айналысуға белсене қатыспау мәселесі де өзекті проблема болып отыр.
3. Ауылдық жерде спорт бойынша әдіскерлер жоқ. Талдау көрсеткендей, 6998 кентте бар болғаны 784 әдіскер жұмыс істейді, ол 12,0 %-ды құрайды.
Бұдан басқа, тұтастай алғанда қазақстандық, сол сияқты шетелдік білім беру ұйымдарында әртүрлі машықтану, магистратура бағдарламалары бойынша оқыту арқылы саланың жаттықтырушы-оқытушы құрамының біліктілігін арттыруға қажеттілік бар [11].
Қазақстан Республикасының дене шынықтыру және спорт саласындағы қолданыстағы заңнамасының нормаларын жетілдіру үшін қазіргі уақытта жаңа редакциядағы Дене шынықтыру және спорт туралы Қазақстан Республикасы Заңының жобасына өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі.Негізгі сыртқы және ішкі факторларды бағалау.
Қазіргі факторларды бағалау мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалардың дене тәрбиесін, оқушылар мен оқу орындары студенттерінің дене тәрбиесін, халық арасында дене шынықтыру-бұқаралық қозғалысты, мүгедектер арасында дене дайындығы мен спортты жетілдіру, спорт резервін және халықаралық дәрежедегі спортшыларды дайындау, дене шынықтыру мен спортты насихаттау жөніндегі шаралар қабылданғаны туралы куәландырады [12, 36 б.].
Дене шынықтыру мен спортты дамытуға бірқатар сыртқы, негізінен әлеуметтік-экономикалық және жаһанданумен байланысты факторлар ықпал етеді. Ішкі факторларды қарастыру кезінде мынадай негізгі аспектілерді көрсетуге болады: халықтың белсенділігін жеткіліксіз реттеу, бұл спорт орталықтарында бос уақытты қамтамасыз етудің жоғары бағаларымен және спорттық құрылыстардың жеткіліксіз санымен түсіндіріледі. Балалар, жасөспірімдер мен ересек адамдар арасында дене шынықтыру және спорт жеткіліксіз насихатталады [13, 18 б.].
2. Қазақстандық спорттың әлемдік спорт аренасындағы бәсекеге қабілеттілігін арттыру
Реттелетін саланы немесе қызмет аясын дамытудың негізгі параметрлері.
1978 жылғы кейінгі енгізілген толықтырулармен бірге Халықаралық дене тәрбиесі және спорт хартиясына сәйкес түрлі елдер әлеуметтік-экономикалық және саяси құрылыстың ерекшелігіне байланысты саланы дамытуды мемлекеттік реттеуді айқындайды, атап айтқанда қандай да бір белгілер бойынша бұқаралық спортпен айналасуға кемсітусіз қол жеткізу және спорттық құрылыстар желісін құру.
Айталық, жақын және алыс шетелде саланың даму тәжірибесі мынадай негізгі бағыттар бойынша жүзеге асырылады: бұқаралық спорт, жоғары жетістіктер спорты, мүгедектер спорты, спорттық инфрақұрылымды дамыту, мамандар даярлау [13, 32 б.].
Жоғары дәрежелі спортшыларды даярлауда спорттық жаттығуларда заманауи ғылыми технологияларды пайдалану, сондай-ақ даярлық әдістемесін үнемі жетілдіру негіз қалаушы болып табылады және елде отандық спорт ғылымының дамуы күрделі проблема күйінде қалып отыр. Республиканың жаттықтырушы-оқытушы құрамы көбінесе кеңестік кезеңде әзірленген әдістемелермен жұмыс істейді, көпшілігі спортшыларды жаттықтыру мен қалпына келтірудің қазіргі заманғы әдістерін меңгермеген [13, 54 б.].
Финляндияда спорт ғылымымен айналасатын ұйымдардың тікелей мемлекеттік қаржыландыруға заңдық тұрғыдан танылған құқығы бар. Бұл ретте дене шынықтыру және спорт саласындағы мамандарды даярлаудағы оқу уақытының кемінде 20 %-ы ғылыми ізденістерге арналады. Бұдан басқа, мемлекет спорт пен дене шынықтыру жаттығулары саласында ғылыми зерттеулер жүргізілетін кез келген меншік нысанындағы ұйымды қолдайды.
Мысалға, АҚШ-та мектептік, студенттік және бұқаралық спорт толығымен жергілікті биліктің құзыретінде болып табылады. Канада, Франция, Италия, Финляндия және басқа да бірқатар елдерде балалар-жасөспірімдер мен студенттер спортына жұмсалатын шығыстардың негізгі үлесін жергілікті бюджет қаржыландырады. Финляндия мен Норвегияда спортқа бөлінетін аударымдардың 80 %-ы жалпыға ортақ пайдаланылатын спорт объектілерін салуға және балалар мен жасөспірімдер спортын дамытуға бағытталады. Қазақстандық бөлу керісінше: 80 %-ы шеберлер командасына және 20 %-ы ғана балалар спортына бөлінеді. Сонымен қатар, елдің спорттық жүйесі балалар спортына басымдықпен құрылуға тиіс [13, 75 б.].
Мекемелерде, ұйымдарда және халықтың тұрғылықты жері бойынша дене шынықтыру-сауықтыру жұмысын ұйымдастыруда күрделі проблемалар бар. Экономикалық тұрғыдан орынсыз деген себеппен ұйымдар спорттық және сауықтыру объектілерін ұстаудан бас тартады, дене шынықтыру және спорт мамандарын қысқартады [13, 88 б.].
Бүгінгі күні бүкіл ел бойынша 662 балалар мен жеткіншектер клубы ғана жұмыс істейді, ведомстволық спорт қоғамдарының жұмыс тәжірибесі жоғалған, дене шынықтыру-сауықтыру қызметтерінің құны қымбаттауда. Талдау көрсеткендей, бағасы жоғары болғандықтан, жастардың көпшілігі спорттық-сауықтыру қызметіне қол жеткізе алмайды [14, 12 б.].
Спорттық инфрақұрылымның тұрақты өсу үрдісі байқалып отырғанына қарамастан, негізінен республика бойынша, әсіресе ауылдық жерде спорттық құрылыстардың саны жеткіліксіз болып отыр. 7 000 ауыл мен кентте 21 238 құрылыс бар, оның ішінде 13 943-ін, яғни 65,8 %-ын жазық құрылыстар (спорт алаңдары, алаңдар және т.б) құрайды және тек 8,0 %-ы ғана (1712 бірлік) стадиондар, бассейндер, манеждер, спорт кешендері және т.б.
Бүкіл ел бойынша жұмыс істейтін 7 мыңнан астам спорт залының 89 %-ы жалпы білім беру мектептерінде, бұл ретте олар спорттық мүкәммалмен жеткіліксіз жабдықталған және қолданыстағы техникалық пайдалану талаптарына сәйкес келмейді. Дене шынықтыру және спортты басқару органдарының деректері бойынша 40 %-ға дейін спорт залдары мен алаңдары ағымдағы немесе күрделі жөндеуді талап етеді [13, 25 б.].
Мысалға, Ресей Федерациясында спорт объектілерінің құрылысы, бұқаралық қозғалысты дамыту, жоғары дәрежелі спортшыларды дайындау және т.б. бойынша мемлекеттік және қоғамдық ұйымдардың бірлескен шараларының кешенін көздейтін саланы дамытудың федералдық нысаналы бағдарламасы бес жылдық кезеңдерге бекітіледі.
Инфрақұрылымды дамыту 3 000-нан астам спорт және көп функционалды спорт залдарын, 1 000 спорт орталығын салуды қамтиды. Ресейде, сол сияқты ТМД елдерінде бірінші кезектегі мемлекеттік міндеттер дене шынықтырумен және спортпен айналысатын азаматтардың үлесін арттыру, спорттық инфрақұрылыммен қамтамасыз етілу, спортшылардың спорттағы шеберліктерін арттыру болып табылады [13, 39б.].
2008 жылы Пекинде өткен ХХIХ жазғы Олимпиада ойындарында 13 олимпиадалық награда жеңіп алынды, оның ішінде 2 алтын, 4 күміс және 7 қола медаль, бұл бейресми есепте Қазақстанға жалпы командалық 29-орынды қамтамасыз етті [14, 23 б.].
Халықаралық спорт аренасында тұңғыш рет Ұлттық құраманың 2012 жылғы Лондон қаласында өткен ХХХ жазғы Олимпиада ойындарына қатысу қорытындысы бойынша еліміздің спортшылары 7 алтын, 1 күміс және 5 қола медель жеңіп алды және Қазақстан бейресми олимпиадалық есепте 204 қатысушы ел арасында жалпы командалық 12-орынды иеленді. Бұл ретте, спортшы-ауыр атлеттер 4 әлемдік және 7 Олимпиадалық рекорд орнатты.
Жеңіп алынған медальдардың жалпы саны бойынша бұл Қазақстан құрамасының 1996 жылдан бастап қатысқан барлық кезеңдердегі (Атланта, АҚШ, 1996 жыл - 11 медаль; Сидней, Австралия, 2000 жыл - 7 медаль; Афины, Грекия, 2004 жыл - 8 медаль) үздік жетістігі болып табылады.
2010 жылы қазақстандық спортшылар Ванкувердегі (Канада) ХХI қысқы Олимпиада ойындарына қатысты. Он екі жылдық үзілістен кейін қысқы Олимпиадада күміс медаль жеңіп алынды. Олимпиадада өнер көрсету қорытындылары бойынша 7 қазақстандық атлет әлемнің мықты спортшыларының ондығына кірді [13, 38 б.].
Жеңіп алынған медальдар саны жылдан жылға өсуде. Айталық, 2010 жылы - 660, 2011 жылы - 797, 2012 жылы - 690 медаль жеңіп алынды.
2010 жылы Қазақстанның жастар құрамасы Сингапурдағы 1-ші жазғы Жасөспірімдер Олимпиада ойындарына қатысты, оның қорытындылары бойынша 2 алтын, 2 күміс, 2 қола медаль жеңіп алып, 3500 спортшы қатысқан жарыста 204 елдің ішінде 24-орынды қамтамасыз етті.
Әлемнің 70 елі қатысқан Инсбурктегі 1-ші қысқы Жасөспірімдер олимпиада ойындарында Қазақстанның ұлттық құрамасы 1 күміс және 2 қола медаль жеңіп алып, Белоруссия мен Украина командаларын басып озып, жалпыкомандалық 23-орынды иеленді [13, 42 б.].
2011 жылғы 7-ші қысқы Азия ойындарына қатысудың қорытындылары бойынша бірінші орынды жеңіп алған Қазақстан құрамасы Азия ойындарының рекордын орнатып, 32 алтын, 21 күміс және 17 қола награда ұтып алды.
Қабылданған шаралардың арқасында барлық облыс орталықтарында және Астана мен Алматы қалаларында спортшыларды даярлау бойынша реттелген және жүйелі жұмыс қамтамасыз етілді.
Бүгінгі күні 1 265 спортшы спорттық шеберлігін арттыратын 17 олимпиадалық резерв даярлау орталығы, 984 спортшы спорттық шеберлігін арттыратын 8 республикалық мамандандырылған олимпиадалық даярлау орталығы жұмыс істейді және орталықтың 95 % спортшысы Қазақстан ұлттық құрама командаларының негізгі, жастар немесе жасөспірімдер құрамаларына кіреді.
2007 - 2011 жылдар кезеңінде мектеп жасындағы балалардың дене тәрбиесін жетілдіру жөніндегі шаралар қабылданды.
2007 - 2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру кезеңінде республикада 16 балалар-жасөспірімдер спорт мектебі (БЖСМ) құрылды [13, 61 б.].
Бүгінгі күні 418 БЖСМ-де 256 мыңнан астам бала немесе оқушылардың жалпы санының 10,6 %-ы айналысады.
Бұдан басқа, болашағынан үміт күттіретін 2988 оқушы оқитын спортта дарынды балаларға арналған 11 өңірлік мектеп-интернат және жалпы саны 1191 адамды қамтитын 4 республикалық мектеп-интернат құрылды.
1.2 Спортқа дарынды балаларға арналған арнайы мамандандырылған мектеп интернаттар олардын тарихы мен сипаты
Спорт және салауатты өмір салты - бұл Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаев белгілеген стратегиялық маңызы зор мемлекеттік саясаттың басты ұстанымының бірі [16].
Қазақстандағы спортқа дарынды балаларга арналған мектеп-интернаттар еліміздін барлық аймақтарында бар солардын бірі Қарағанды облысының дене шынықтыру және спорт басқармасы Әлия Молдағұлова атындағы спортқа бейімді, дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-интернаты [16].
Мектеп тарихы
Әлия Молдағұлова атындағы спортқа бейімді, дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-интернаты 1971 жылдың қыркүйек айында КСРО Министрлер Кабинетінің 10.09.1970 ж. №1898 бұйрығы негізінде құрылып, Қаз.КСР Министрлер Кабинетінің 08.01.1971 ж. шешімімен спорттық бағыттағы №3 жалпы білім беретін мектеп-интернат болып негізі қаланды.
1988 жылы 22.08.1988 жылғы Қазақ КСР Министрлер Кабинетінің Жарғысымен спорттық бағыттағы №3 мектеп-интернатқа Кеңес Одағының Батыры Әлия Молдағұлованың есімі берілді.
1989 жылы Кеңес Одағының Батыры Әлия Молдағұлова атындағы мектеп олимпиядалық резервтегі училище болды.
1990 жылы КСРО Министрлер Кабинетінің қатысуымен Дене тәрбиесі және спорт бойынша
Мемлекеттік Комитеттің шешімі және Қаз КСР Дене тәрбиесі және спорт комитетінің 15.01.90 ж. №72 бұйрығы негіздемесіне сәйкес мектеп-интернаттың филиалы Теміртау қаласында ашылды.
1998 жылы Қарағанды облысы әкімінің 31.12.1998 ж. №195 бұйрығы негіздемесіне сәйкес Әлия Молдағұлова атындағы спортқа бейімді, дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-интернаты болды.
Әлия Молдағұлова атындағы спортқа бейімді, дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-интернаты - оқушылардың оқуы мен тәрбие ісіне мән беріп, таңдап алған спорт түрлеріне баса назар аудара отырып жоғары жетістіктерге жетулеріне ықпал жасайтын жалпы білім беретін оқу орындарының бірегейі. 9-сынып бітірген оқушыларға негізгі мектепті бітіргендері туралы куәлік, 11-сынып бітірген оқушыларға орта білімін растайтын аттестат беріледі [16].
Мектеп сипаттамасы
Мектеп-интернатта үздіксіз оқу-жаттығу және оқу-тәрбие жүйесін өткізу үшін барлық жағдай жасалған.
Бірыңғай мектеп кешенінде:
- МБ негізінде сабақтардың жан-жақты қамтылып өткізілуіне ыңғайландырылған оқу кабинеттері, интерактивті тақтамен жабдықталған компьютерлік және мультимедиялық кабинеттер, кітапхана орналастырылған;
- спорттық база және сауықтыру орталығы;
- үш жатақхана корпусы;
- медициналық кабинеттер;
- тамақтандыру пункті, оқушылар 5 рет ыстық тамақпен қамтамасыз етіледі;
- кір жуу және шаруашылық құрылыс орындары.
Барлық оқу кабинеттерін жабдықтауда екі тілдік жүйе сақталған. Мемлекеттік тілдің құрметтелуіне орайластырылған кабинеттер паспортизациялаудың шарттарына толыққанды жауап бере алады.
Мектептің спорттық базасы заманауи талаптарға және жыл бойғы ОЖЖ-ның кеңінен өткізілуіне сәйкестендірілген:
- мамандандырылған грек-рим және еркін күрес залдары (42х18м) 4 бірдей күреске арналған кілемдермен қамтамасыз етілген;
- мамандандырылған бокс залы (36х18м) жарыстарға және жаттығуларға арналған бокс рингімен, арнайы ілінбелі жабдықпен және баскетбол алаңымен қамтамасыз етілген;
- мамандандырылған дзюдо залы (9х18м) дзюдо күрес түріне арналған татамилермен жабдықталған;
- мамандандырылған велобаза (11х12м) күштік және веложаттығу алаңдарымен жабдықталған;
- жаттығу залы (11х16м) 22 жаттығу құралдары кешенімен жабдықталған;
Мектептің медициналық бөлімі мынадай жұмыстар атқарады:
- бірінші дәрігерлік-санитарлық көмек: дәрігерге дейінгі;
- спорттық медицина және емдік дене тәрбиесі, физиотерапия, массаж мамандықтары бойынша балаларға консультативтік-диагностикалық көмек көрсетіледі. Спортқа дарынды балаларға арналған Қарағанды облыстық мектеп интернаты жұмыс істеген уақытында 15 Қазақстан Республикасының халықаралық дәрежедегі спорт шеберлері 50-астам ҚР СШ дайындады. Мектеп-интернаттың оқушылары мен түлектері көптеген халықаралық, республикалық жарыстарда, Азия Чемионаттары, Әлем Чемпионаттары; Олимпиада ойындарына қатынасып жүлделі орындарға ие болды [16].
2. Солтүстік Қазақстан облыстық спортқа дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп-интернаты [17].
Мектеп тарихы
Спортқа дарынды балаларға арналған мамандандырылған Солтүстік Қазақстан облыстық мектеп-интернаты, 1997 ж. 14 наурызда № 35 Солтүстік Қазақстан облысының Әкімінің өкімімен Петропавл қ. Я. Гашек көшесіндегі № 4 - ғимаратта орналасқан № 1 Облыстық мектеп-интернат негізінде ашылды.
Мектеп-интернат директоры - Дайыров Амангелді Алтайұлы. Мектеп-интернатта спорттың келесі түрлері жақсы дамуда, олар: грек-рим күресі, еркін күрес, әйелдер күресі, велоспорт, шаңғы тебу, бокс, дзюдо, көркем гимнастика және жеңіл атлетика.
Мамандандырылған мектеп-интернат, қабылдау емтиханын жақсы тапсырған (жаппай шынығу дайындығынан және жалпы білімдік үш пәннен), балалар жасөспірімдер спорт мектептеріндегі конкурстардан және алдын ала дайындықтан өткен спортқа ең қабілетті оқушылардан жасақталады. Мектеп-интернатқа қабылдау үшін, құрамы директордың бұйрығымен бекітілген арнайы комиссия құрылған. Оқушылардың сыныптан сыныпқа көшірілуі арнайы әзірленген тәртіп бойынша жүргізіледі [ 17].
Мектеп сипаттамасы
Мектеп-интернатта балалар 7-ші сыныптан 11-ші сыныпқа дейін оқиды, оқу қазақ және орыс тілдерінде жүргізіледі.
Мектепте 15 сыныптық бөлмелер бар: 1 лингафон кабинеті, 1 мультимедиялық кабинет, 2 компьютерлік кабинеттер. Барлық кабинеттер оқу үдерісін сапалы өткізу үшін қажетті жабдықтармен жабдықталған. Сонымен қатар мектепте 20 орындық оқу залымен кітапхана бар. Мектеп кітапханасында 16720 кітап бар оның 3268 оқулықтар.
Жалпы білімдік пәндері 17 оқытушы - мұғалімдер жүргізеді, олардың: 8 жоғары санатты. 2 бірінші санатты, 7 екінші санатты, барлық оқытушылар жоғарғы білімді.
Балалар интернатта бөлімшелер бойынша турады. 11 сынып оқушылары ҰБТ дайындалу және үлгерімдерін жақсарту үшін бөлек тұрады. Интернат 250 орындық. Барлығы 57 бөлме: оның 15 бөлмесі қыздардікі, 42 ер балалардікі, бөлмелер 2,3,4,5 орындық.
Интернатта жайлы тұруға барлық жағдайлар жасалған. Балалар төсек орындық керек жарақпен жабдықталған. Әрқайсысы 5 кабиналық екі шомылғыш бөлмелері бар, кір жуатын бөлме, онда балалар өздерінің жекелей заттарын жуа алады. Балалар жұма сайын моншаға барады. Дәрігерлік көмек көрсетуге интернатта медпункт, изолятор және емдеу кабинеттері бар. Дәрігерлік бақылауды 4 дәрігерлік қызметкерлер жүргізеді: 1 дәрігер, 2 медбике. 1 ас режимін бақылайтын қызметкер.
Тәрбиелік үдерісті 13 тәрбиеші жүргізеді. Тәрбиелік жұмыс мынадай бағыттарда жүргізіледі: азаматтық-патриоттық, құқықтық, парасатты - тынымдық, құндылықты - бағытталған, салауатты өмір салтын насихаттау, кәсіптік бағдарлау, еңбекке баулу, экологиялық және ата-аналармен жұмыс. Демалыс күндері тәрбиешілер балалардың бос уақытын ұйымдастырушымен бірге сыныптан тыс іс-шаралар өткізеді. Сынымен қатар психолог және әлеуметтік педагогтың кабинеттері бар. Интернатта демалыс бөлмесі бар, онда балалар теледидар көріп және үстел үстілік ойындар ойнай алады.
Мектеп-интернатта 120 орындық асхана бар, ол күрделі жөндеуден өткен. Сөткелік нормасы 5500 Ккал құрайтын әртүрлі және теңестірілген ас мәзірлі бесі рет тамақтанады. Балаларға күнде жеміс және шырыны беріледі.
3. Алматы қаласы "Шаңырақ" шағын ауданындағы "Олимпиада резервінің Республикалық мамандандырылған мектеп-интернат-колледжі" республикалық мемлекеттік мекемесі [18].
2007 жылдың жазында Қазақстан Республикасы үкіметінің шешімімен 6,3 га аумақты алып жатқан Алматы қаласының "Шаңырақ" ықшам ауданы " Дарынды балаларға арналған Республикалық мамандандырылған мектеп - интернат " ашылды.
2012 жылы Алматы қаласы "Шаңырақ" шағын ауданындағы Олимпиада резервінің Республикалық мамандандырылған мектеп-интернат-колледжі РММ мәртебесін алды.Бастапы жылы 236 жас спортшы қабылданды. Балалардың бір бөлігі К. Ахметов атындағы спорттық мектеп-интернаттан ауыстырылды, қалған балалар Алматы, Алматы облысы және Қазақстанның барлық өңірлерінен келген. Көбі келген балалар разрядтар, атақтар болған жоқ, бірақ жақсы физикалық дайындықтықпен және сүйікті спорт түрімен айналысатын үлкен тілек болады.
Төмендегідей спорт түрлері ашылды:
еркін күрес
бокс
грек-рим күресі
жүзу
таэквондо
стол теннисі
баскетбол
Спорт мектебінің бірінші жетекшісі Нуржанов Самат Гилманұлы, кезінде жүргізілген бірінші мектебінің тәрбиеленушілері жинағы жасалды және жаттықтырушы-оқытушылар құрамы құралды. 2008 жылдың қазан айында директор қызметіне Иманқұлов Асқарбек Ысқақұлы келді.Мектеп бос жерге және құнарсыз шөпсіз адаңға салынды [18 ].
Иманқұлов А. Ы басшысы қызметінде отырғалы ғимараттар мен оған іргелес жатқан аумақ жасыл, гүлденген аумақа айналды.
Мектеп оқушылары халықаралық жарыстарда қатыса бастады. Айгалиева Эльмира бірінші рекордсмен жүзу бойынша, Азия ойындарының, Әлем чемпионатының алғашқы жеңімпазы мен жүлдегері.
2009 жылдан бастап спорт мектебінің базасында жұмыс істейді, Алматы қаласы Шаңырақ шағын ауданындағы Олимпиада резервінің Республикалық мамандандырылған мектеп- интернат - колледжі РРМ- нің спорт даңқы мұражайы ашылып,қазіргі таңда да өз жұмысын жалғастыруда.
Мектеп-интернатының базасында 2012 жылы колледж құрылған. Үздік тәрбиеленушілері - мектеп түлектері атауына ие болда отырып, ал соңында колледж (бірінші шығарылым - 2015 жылы) студенті атанып,одан үздіктері мектепте жаттықтырушы қызметіде берілді. Балаларға деген махаббат, сүйікті спортына деген қызығушылық ұрпақтан-ұрпаққа беріледі. Мекемемізге деген және мектептәі жұмысына деген жоғары бағалау 2009 жылы Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың бізге келуі болды.
2013 жылдан бастап қазіргі уақытта бұл мекемені Төлеков Қанат Сыздықұлы басқарып келеді. 2014 жылдан бастап Қанат Сыздықұлының басшылығымен жаттықтырушылар ұжымы бокстан Әлем чемпиондарын даярлап шығарды:Әлімханұлы Жәнібек және Қызайбай Назым.
2014 жылы атқарылған жұмыс қорытындысы бойынша Шаңырақ шағын ауданындағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Жас спортшыны жаңадан келушіден әлеуметтік маңызы бар жарыстарды жеңіп шығуға қабілетті спорт шеберіне дейін даярлау - көпжылдық, еңбектеніп тер төгуді қажет ететін үрдіс. Өсіп келе жатқан бәсекелестік ең аз материалдық шығындар мен мейлінше аз уақыт кезінде біліктілігі жоғары спортшыны даярлауға ықпал ететін, жаттығудың жаңа және прогрессивті әдістемелерін талап етуде. Мәселе көпжылдық тактикалық даярлықтың кезеңдерінде спорттық шеберлікті қалыптастырудың жалпы заңдылықтары мен ерекшеліктерін ескере отырып, жастарды жеке жарысқа түсуге спорттық даярлау процесін басқарудың оптималды жолдарын іздестіруден тұрады. Бұл ретте, спорттық мектеп интернаттардың жас спортшыларға берері мол.
Балалар мен жасөспірімдер спортының қанат жаюы спортшыларымыздың шеберлігін арттыруға, олардың халықаралық жарыстарда сәтті өнер көрсетуіне оң ықпалын тигізіп отыр. Елімізде балалар мен жасөспірімдер спорт мектептерін дамытуға айрықша мән беріліп келеді. Бүл мектептерде жеткіншектеріміз таңдаған спорт түрі бойынша жоғары білікті бапкерлерден тегін тәлім алып, спорттық шеберліктерін шыңдайды.
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері.Зерттеу жұмысының мақсаты - спорттық мектеп интернаттардың тиімділігі мен мемлекет өміріндегі маңызын көрсету, интернат оқушыларының жетістіктерін эксперимент жүзінде дәлелдеу.
Зерттеудің міндеттері:
- спорттық мектеп интернат тәрбиеленушілерінің дене даярлық деңгейін анықтау;
-спорттық мектеп интернаттағы дайындық процесін үлгілеудің педагогикалық шарттарын анықтау;
-спорттық мектеп интернаттағы жаттығу әдістемесін жасау және дәлелдеу.
Зерттеудің нысаны мен объектісі. Спорттық мектеп интернаттарының сипаты мен ерекшелігі, интернат тәрбиеленушілерінің жалпы дене дайындығы.
1 МЕМЛЕКЕТ ӨМІРІНДЕГІ СПОРТТЫҢ МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ МАҚСАТЫ
1.1 Қазақстандағы спортың дамуына спорттық мектеп интернаттардың тигізер пайдасы
Қазақстан Республикасындағы дене шынықтыру және жоғары жетістіктер спортының жай-күйі,әлемдік спорт дамуының қазіргі заманға үрдістері республикада спортты дамыту жөнінде түбегейлі шұғыл шаралар қабылданбайынша, қазақстандық спортшылардың әлемдік аренадағы көрсеткішттері төмендей беретінін көрсетіп отыр.
Қазіргі заманға спорт денгейі өзінің даму сатысында спорттық нәтижелердің өсуінде ғылыми және инженерлік жетістіктерге неүізделген жаңа көз қарастарға маңызды рөл береді.Жаңа спорт ареналары жаттығулар мен жарыстар үшін арнайы жағдайлар жасау ісінде жаңа жетістіктер, арнайы киім, құрал сайманмен жарақаттандыруды қолдану және құрастыру әлемнің мықты спортшыларының көрсеткіштерін күрт жақсартуға жеткізеді және XXI ғасырға спорттың қандай негізгі бағыттарда қарыштап енетінін айқындады [1, 4 б.].
Ел халқының дене қозғалысы белсенділігінің төмендігі жүрек-қан аурулары мен тыныс жолдары органы ауруларынан өмір сүру жасын қысқартуға әсер ететін және өлім деңгейінің жоғары болуына әкеп соқтыратын факторлардың бірі болып табылады. Ел тұрғындарының тұратын аймағына қарай 5-тен 10,5 пайызы ғана дене шынықтырумен жэне спортпен жүйелі түрде шүғылданады [1, 7 б.].
Қазақ халқы арасында спорттың дамуына әр үлт өкілдерімен арадағы қарым-қатынастың нығаюы көп әсер етті. Мұндай жағдай, әсіресе, Қазан төңкерісінен кейін берік қалыптасты. Алғашқы кезеңде спорт пен дене тәрбиесі еңбекшілердің денсаулығын нығайту, жалпы гигиеналық мәселелер, әскери шынықтыру даярлығын жақсарту мақсатында жүргізілді. 1918 жылдың 1 -жартысында жұмысшылар клубтарында гимнастикамен айналысатын үйірмелер үйымдастырыла бастады. Халық ағарту органдарымен мен комсомол үйымдары қыруар жүмыстар атқарып, жастар күшімен спорт алаңдарын, әскери даярлық ісіне жаттығу өткізетін орындар жасады.1920 жылы 1 қазанда Қазақстанның сол кездегі астанасы Орынбор қаласында дене тәрбиесі нүсқаушылары және үйымдастырушыларымен әскерге баратын жастарды спортқа баулуға арналған курстар үйымдастырылды. Оған жүзден астам кісі қатысты. Оның тең жартысынан көбі қазақ жастары болатын. Мүнан соң Ақтөбе, Гурьев (қазіргі Атырау), Орал, Верный (қазіргі Алматы), Орынбор, Петропавл, Қызылорда, Семей қалаларында ірі спорітық орталықтар қүрылды. Сол жылдары Семей, Қостанай, Жетісу губернияларында спартакиадалар өте бастады. Әйелдер арасында дене тәрбиесін дамыту мақсатында 1925 жылы Семей қаласында арнаулы спартакиада өтті. Дәл осындай әйелдер арасында спартакиадалар Орал, Петропавл, Алматы қалалларында үйымдастырылды. 1928 жылы Петропавл қаласында Бүкілқазақстандық 1-спартакиада өз жалауын көтерді. Оған қатысушылар футбол, жеңіл атлетика, қалашық (городки), қазақша күрес, баскетбол және нысана көздеуден сынға түсті. Қазақстанда дене тәрбиесі мен спортты дамытуда 1931 жылы енгізілген "КСРО-ны қорғауға, еңбек етуге дайын бол" (ГТО) деп атапған бәсекелердің маңызы зор болды. Бұл жастардың спортқа тұрақты түрде қатысуына мүмкіндік берді. Дене тәрбиесінен үлттық кадрлар даярлауға көңіл бөліне бастады [2, 56 б.].
1932 жылч Алматыда дене тәрбиесі техникумы ашылды. 1934 жылы республикада ведомствоаралық 1-спартакиада. Орта Азия мен Қазақстан спортшылары арасындағы 1-спартакиада және мектеп оқушылары арасыңдағы бүкілқазақстандық 1-спартакиада өтті. Қазақстан К(б)П-нің 1937 жылы өткен 1 съезі дене тәрбиесі мен спорт жэне бүқаралық қорғаныс жүмыстарын кеңенте түсуді атап көрсетті. 2-дүниежүзілік соғыс қарсаңында Қазақстан спортшыларының саны 150 мыңға жетті, оның ішінде 30 мыңнан астамы қазақ жастары болатын. Соғыс жылдарында әскери-спорт кадрларын даярлауда көп жүмыс атқарылып, елімізде 1,5 миллионға жуық әскери-спорт мамандары тәрбиеленді. 1945 -- 56 жылы Қазақстанда дене тәрбиесі үйымдары нығайып, спорт кадрлары өсіп шықты. 1945 жылы Алматыда дене тәрбиесі институты (Қазақ физкулътура институты) ашылды. 1946 жылы Шоқыр Бөлтекүлы "Спартак коғамы бопынша бокстан КСРО чемппоны атанып, қазақ жастар арасында бірінші болып спорт шебері деген дәрежеге жетті [2, 64 б.].
1950 жылы Қазақстан спорт ұйымдары құрылды. 1959 жылы бұл ұйымдар спорт федерациясы болып өзгертілді. 1951 жылы "Колхозшы" спорт қоғамы қүрылды. 1956 жылдан бастап "Қайрат" деп аталды. 1956 жылы Мэскеуде КСРО халықтарының 1-спартакиадасы өтті Қазақстан спортшылары 1956 жылдан олимппялық ойындарға да қатыса бастады. Тау шаңғышысы А.Артеменко 1956 жылы Италияның Кортина Д'Ампеццо қаласында өткен 7-қысқы олимпия ойындарында, ал Е.Кадяйкин Мельбурнда (Австралия) өткен жазғы 16-олипмпиялық ойындарда 3000 м-ге тосқауылдар арқылы жүгіруден сынға түсті. Қазақ жастары арасынан шыққан жеңіл атлет Г.Қосанов 1960 10 м-лік эстафеташылар жарысында күміс алды.
Дене тәрбиесі және спорт туралы заң. 1999 жылы 2 желтоқсанда (N490) Қазақстан Республикасы Парламентінің Мэжілісінде қабылданған заң. Бұл заң дене тәрбиесі мен спорт саласындағы құқықтық түр ұйымдастыру эканомнкалық жэне әлеуметтік мәселелерді қамтып бүқаралық дене тәрбиесінің бағдарламасын, әуесқой және кәсіби спортты дамытудың негіздерін бекіткен. Сонымен қатар осы сауалдағы негізгі мемлекеттік міндеттерді түсіндіреді алға қойған басты бағыттарды анықтайды. Заңға Қазақстан Республикасының Президенті қол қойған [2, 136 б.].
Дене шынықтыру мен спорт тарихы қоғам өмір сүруінің әр түрлі кезендеріндегі дене тәрбиесі саласындағы құралдар, түрлер мен әдістер идеялар мен теориялардың пайда болуы мен дамуын зерттейді. Ол дене шынықтыру мен спортты бүкіл адамдардың мәдениеті, тәрбиесі мен бөлімінің құрамдас бөлігі ретінде, оларды өндірістік және эскери қызметке дайындау ретінде қарастырылады. Тарих дене шынықтыру мен спорттың ертедегі кезеңдерден бүгінгі уақытқа дейінгі даму эвалюцнясын қарастырып келеді.
Дене шынықтыру мен спорт тарихы үлкен тәрбиелік және білімдік маңызға ие, Ол ғылыми көзқарастың қалыптасуына ықпал етеді, адамдар санасын өткеннің маңызды оқиғаларымен байыта түседі, адамгершілікке тәрбиелейді. отанға деген сүйіспеншілікке, дене шынықтыру мен спорттың дамуы мен қалыптасуына үлес қосқан барлық халықтарға құрмет сезімдеріне тәрбиелейді [2, 154 б.].
Дене шынықтыру мен спорт тарихы ұлттық және интернационалдық қызығушылықтардың дұрыс ұштасуына үйретеді, шовинистік және ұлтшылдық сипаттағы насихаттауларды теріске шығарады 1996 жылдың 19 желтоқсанында Елбасы Қазақстан Республикасында бұқаралық спортты дамытудың 1996-2000 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы туралы Жарлыққа қол қойды. Соның арқасында өткізілетін спорттық шаралардың саны артып, салалық спартакияадалар, окушылар мен студенттер жарыстарын ұйымдастыру үрдісі қайта жаңғырды.
Бағдарлама мерзімінің соңына қарай, яғни 2001 жылы спортпен шұғылданушы халықтың саны 24,1%-ға артып, 1436.3 мың адамды күрады. Республикада 290 спорт мектебі жүмыс істеп, оларда 134 мың балалар мен жасөспірімдер тәрбиеленді. Дене шынықтыру мен спорт саласындағы штаттық қызметкерлер саны 23 239 адам болды. Спортқа дарынды балаларға арналған мектеп-интернат жаңадан ашылып соның нәтижесінде мектеп-интернаттардағы шәкірттер саны 942-ден 2385-ке дейін артты. Спорттық резервтер даярлаудың облыстық орталықтарын құру ісі қолға алынып, Президенттік сынақ жүйесі енгізілді [ 3 ].
Елбасының 2001 жылдың 12 наурызндағы Қазақстан Республикасында дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы туралы Жарлығы бұған дейінгі Мемлекеттік бағдарлама енді ғана қолға алынған шақта, яғни 2001 жылдың басында спортпен шұғылданушылар саны 1436,3 мың адам болса, салауатты өмір салтын серік еткендер 2002 жылы - 1546,3 мың адам, 2003 жылы - 1752,1 мың адам, 2004 жылы - 1885,9 мың адам, ал бағдарлама мерзімінің соңғы жылында 2 миллион адамнан асып, елхалқының 13,7 пайызын құрады. Спорт саласындағы штаттық қызметкерлер саны 2002 жылы 24 684 адам болса, 2003 жылы - 26 624 адам, 2004 жылы - 28 337 адам, 2005 жьшы - 29976 адамға жетті.
2005 жылы балалар мен жасөспірімдер спорт мектептерінің жалпы саны 389-ға жетіп тарда тәрбиеленуші жеткіншектер 200 529 адам болды. 1996-2' ж-.. 2001-2005 жылдарға арналған. Мемлекеттік Бағдарламалардын жүзеге асырылуы спорт саласын дамытуға айтарлықтай үлес қосты. Дегенмен, саланы дамыту механизмін тұрақты жетілдіру, соған қажетті шараларды үздіксіз жүзеге асыру қажет еді. Осы мақсатта Қазақстан Республпкасы Президентінің 2006 жылдың 28 желтоқсанындағы Жарлығымен Қазақстанда дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2007-2011 жыпдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы қабылданды [ 3 ].
Бұл Мемлекеттік бағдарламаның мақсаты - спорттың халықаралық талаптарға инфрақұрылымын дамыту, нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру, білікті мамандармен қамтамасыз ету, спорт ғылымын дамыту дене шынықтыру мен спорт арқылы салауатты өмір салтын қалыптасіыру, спорттық резервті, халықаралық деңгейдегі спортшыларды даярлау жүйесін жетілдіру болды. Мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асырудың нәтижесінде спорт саласының бойына қан жүгіріп, бұрынғы деңгейіне қайта орала бастады. Салалық спартакиадалар, оқушылар спартакиадасы мен студенттер сайысы сынды спорттық бәсекелер қайта жанданып, кешенді спорттық-көпшілік шаралар, бұқаралық спорт түрлерінен өтетін жарыстар көбейді. Мектептен тыс спорт мекемелерінің аула клубтарының жүмыстары жанданды. Өңірлерде дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар,спорттық ізбасарлар даярлау орталықтары ашылып спортпен шұғылданушылар қатарының көбеюіне мол септігін тигізді [4, 58 б.].
2008 жылға дейін спорттық ұжымдар мен клубтардың азайғанына қарамастан, спортпен жүйелі шұғылданушылар саны арта түсті. Бұл, бір есептен, елдің әлеуметтік-экономикалық ахуалының алға басқанын аңғартса, екіншіден - Қазақстан спорт саңлақтарының халықаралық деңгейдегі жоғары көрсеткіштері жас жеткіншектерге үлгі бола бастауының және спорт саласына мемлекеттік деңгейде көңіл бөлінуінің арқасы еді. Сонымен, еліміздегі спортпен шүғылданушылардың саны 2009 жылдың басында 2 433 742 адамға жетіп, ел халқының 15,6 пайызын қүрады.
Бүгінде Елімізде спортпен жүйелі шұғылданатындардың саны 2 900 000 адамға жетсе соның ішінде 6-18 жас аралыгындагы балалар мен жасөсіпірімдер - 1 527 256 адам, балалар мен жасөспірімдер спорт
мектеп- интернаттарында - 237 165 адамды құрайды. Елімізде барлыгы 31 266 спорт нысаны бар. Солардың баршасы халыққа қызмет етіп, ел спортының алға басуына үлес қосуда [4, 75 б.].
Балалар мен жасөспірімдер спортының қанат жаюы спортшыларымыздың шеберлігін арттыруға, олардың халықаралық жарыстарда сәтті өнер көрсетуіне оң ықпалын тигізіп отыр. Елімізде балалар мен жасөспірімдер спорт мектептерін дамытуға айрықша мән беріліп келеді. Бүл мектептерде жеткіншектеріміз таңдаған спорт түрі бойынша жоғары біліктібапкерлерден тегін тәлім алып, спорттық шеберліктерін шыңдайды [5, 12 б.].
Спортқа дарынды балаларга арналган мектеп-интернаттар саны да жыл ға
артқан сайын көбейе түсуде. Бүл оқу орындарында негізінен ауылдық жерлерден келген, аз қамтылган отбасылардың балалары оқып, оқумен, спорттық шеберлігін арттырумен қатар тегін жатакқанамен, тамақпен қамтамасыз етеді. Интернаттарда білікті ұстаздар, жаттықтырушылар мен тәрбиешілер жұмыс істейді. Спортқа дарынды балаларга арналган мектеп-интернаттар еліміздегі спорттын дамуына үлкен пайдасын тигізіп отыр. Осы кезеңде дене шынықтырумен және спортпен айналысушылар санының тұрақты өсу үрдісі байқалады [5, 37 б.].
Егер Дене шынықтыруды және спортты дамытудың 2007 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы іске асырыла бастаған 2007 жылы спортпен шұғылданушылар саны ел тұрғындарының 2,3 млн. адамын (15 %) құраса, 2008 жылы 2,35 млн. адамға дейін артқан, 2009 жылы 2,4 млн. адамды, 2010 жылы - 2,8 млн. адамды (17,7 %), 2011 жылы 3,3 млн. адамды немесе 20,0 %-ды, 2012 жылы - 3,6 млн. адамды немесе 21,6 %-ды құрады.
Шетелде бұқаралық спорт бірінші кезекте халықты сауықтырудың, өзін-өзі жетілдіруге қол жеткізудің, өзін көрсету мен дамытудың тетігі, сондай-ақ бейәлеуметтік құбылыстарға қарсы күрестің құралы болып табылады. Сондықтан мемлекеттер халықты бұқаралық спортпен айналысуға тартуды негізгі мақсат ете отырып, бұқаралық спортты дамыту мәселелеріне ерекше мән береді. Бұқаралық спортты дамыту процестерінің негізгі сипаттамалары: бұқаралық спортты қолдауда мемлекеттің рөлін, сондай-ақ осы саладағы қызметті ұйымдастырудың барлық нысандарының рөлін арттыру, бұқаралық спортты профилактикалық және емдік іс-шараларда пайдалану, әлеуметтік жағымсыз құбылыстардың профилактикасы, спортты жастарды адамгершілік, эстетикалық және зияткерлік тұрғыда дамытуда пайдалану болып табылады.
Осы процестердің әсері мыналардан:
1) спорттық думандар мен спорттық көрсетілетін қызметтер секторынан;
2) спорттық телерадио хабарларын тарату көлемінің артуынан;
3) халықтың қажеттіліктерін ескере отырып, дене шынықтыру-сауықтыру инфрақұрылымын дамытудан;
4) қызмет көрсету нысандарының, бұқаралық спорт қызметтерін ұсынудың әдістері мен құралдарының әр алуандығынан түсетін табыстардың өсуіне әкелді [6, 28 б.].
Бүгінгі күні бүкіл ел бойынша өткізілетін спорттық-бұқаралық және дене шынықтыру-сауықтыру іс-шараларының саны артып келеді, тек 2011 - 2012 жылдар арасында 18 мыңнан астам спорттық-бұқаралық іс-шаралар өткізілді, оларға 4,1 млн. астам адам қатысты.
Өткен төрт жылдық кезеңде спартакиадалар, спорт түрлерінен турнирлер, спорттық отбасылар арасында Бірге жарысамыз атты жарыстар, бұқаралық жүгірістер, сондай-ақ әрқайсысында 2 млн. астам адам қатысатын президенттік тестілер тапсыру айлығын өткізу дәстүрге айналды [6, 37 б.].
2011 жылы тұңғыш рет Қазақстанның бүкіл аумағында дәстүрлі халықаралық Олимпиадалық жүгіру күні, тұңғыш Жастар ойындары бір уақытта басталды.
Ұлттық спорт түрлері белсенді түрде дамып келеді, олармен 2012 жылдың қорытындысы бойынша 229,9 мыңнан астам адам шұғылданады (2010 ж. - 166 мың адам, 2011 ж. - 208,4 мың адам). Бұған жыл сайынғы чемпионаттарды, республикалық және халықаралық турнирлерді, оның ішінде тоғызқұмалақтан бірінші әлем чемпионатын, бірінші жастар ойындарын, қазақ күресінен әлем және Азия чемпионаттарын, Қазақстан Республикасы Президентінің жүлдесі үшін халық спорты ойындарын өткізу, спорт мектептері мен клубтарында ұлттық спорт түрлерінен бөлімшелердің ашылуы ықпал етті.
Ауыл спортын дамытуда маңызды бастама Ел Қайраты республикалық ауылдық дене шынықтыру-спорт қоғамын құру болды [7, 24 б.].
6769 жалпы білім беру мектебінде 3 сағаттық дене шынықтыру сабақтары енгізілген, бұл олардың жалпы санының 98 %-ын құрайды.
Елде спорт секцияларында 803 мыңнан астам бала немесе жалпы білім беру мектептерінің оқушылары жалпы санының 33 %-ы (2,5 млн. мектеп оқушысы) шұғылданатын 24 мыңнан астам дене шынықтыру ұжымдары жұмыс істейді. Республикада 1978 спорт клубы, оның ішінде 106 балалар-жасөспірімдер дене тәрбиесі клубы, 662 балалар мен жасөспірімдер клубы, 1010 дене шынықтыру-сауықтыру клубы және спорт түрлерінен 164 кәсіптік клуб жұмыс істейді, онда 376 мың адам шұғылданады [7, 24 б.].
Өткен үш жылда дене шынықтырумен және спортпен айналысуға тартылған денсаулығының мүмкіндіктері шектеулі адамдар санының өсу серпіні байқалғанын атап өту қажет.
Елімізде халықтың 3 %-ын құрайтын 486 мыңнан астам мүгедек тұрады, олардың ішінде 45 % адамға спортпен шұғылдануға тыйым салынбаған.Дене шынықтырумен және спортпен жүйелі айналысатын мүмкіндігі шектеулі адамдар санының 2011 жылғы 15 505 адамнан (7,7 %-ы), 2012 жылдың қорытындысы бойынша 16 643 адамға дейін өсуі (8,3 %-ы) байқалады.Бүгінгі күні республикада 193 мүгедек спорттың әр түрінен Қазақстан Республикасының спорт шеберлері болып табылады. 2011 жылы 57 адам спорт шебері, 9-ы халықаралық дәрежедегі спорт шебері нормативтерін орындады.Жыл сайын спортшы-мүгедектер арасында республикалық және халықаралық деңгейлерде 70-тен астам спорттық-бұқаралық іс-шара ұйымдастырылып өткізіледі, оған 5 мыңнан астам адам қатысады [7, 56 б.].
Елде бұқаралық дене шынықтыру-спорттық қозғалысты дамытудың салдары отандық спортшылардың Олимпиада және Азия ойындарындағы, әлем және Азия чемпионаттарындағы жоғары жетістіктері болып табылады.
Дене шынықтыру мен спортты дамытудың маңызды мәселесі сала үшін кадрлар даярлау болып табылады.
Қазіргі уақытта республикада спорт саласындағы мамандар даярлаумен 17 жоғары оқу орны айналысады, оның ішінде жаттықтырушы-оқытушы құрамның біліктілігін арттыру жөніндегі кәсіби қызметті жүзеге асыратыны біреу - Спорт және туризм қазақ академиясы [8, 20 б.].
Қазіргі уақытта дене шынықтыру және спорт саласында штаттық дене шынықтыру қызметкерлері - 40 647 адам, бұл 2011 жылғы деңгейден 1 061 адамға көп [8, 24 б.].
Дене шынықтыру қызметкерлерінің жалпы санынан 37 952 адамның дене шынықтыру білімі бар, оның ішінде 32 809-ында жоғары, 5 143-інде орта.
Дене шынықтыру білімі бар ауылдағы қызметкерлер саны - 18079 адам, оның ішінде 15260 адамның жоғары дене шынықтыру білімі, 2819-ында орта арнайы дене шынықтыру білімі бар.
Дене шынықтыру қызметкерлерінің жалпы санының 60,6 %-ы - мектептердегі, лицейлердегі, колледждер мен ЖОО-дағы мұғалімдер, 9,1 %-ы - спорт ұйымдарының қызметкерлері, 23,7 %-ы - жаттықтырушы-оқытушы құрам, 3,7 %-ы - спорт әдіскерлері және 2,9 %-ы - басқа дене шынықтыру қызметкерлері - массажшылар, емдеу медицинасының нұсқаушылары және тағы басқалары.
Бүкіл республика бойынша спорттық құрылыстардың саны 2010 жылғы 31266 бірліктен, 2011 жылы 32 614 бірлікке артты және 2012 жылдың қорытындысы бойынша 33 347 бірлікті құрады, оның ішінде 21 450 бірлігі ауылдық жерге тиесілі [9].
Бұл ретте еліміздің спорттық құрылыстарына жасалған талдау мен түгендеу оның ішінде дене шынықтыру-спорттық мақсаттағы объектілер санының барлығы 6 мың 999, спорттық мектептер 1 мың 383, қомақты үлесін білім беру мекемелеріндегі спорт залдардың саны - 24 мың 938 құрайтынын көрсетті.
Астана және Алматы қалаларында 7-ші қысқы Азия ойындарын дайындау және өткізу шеңберінде заманауи спорт объектілері салынды. Алматыда Медеу, Шымбұлақ және сырғанау мұз айдынын жапсарлас сала отырып, Б. Шолақ атындағы Спорт сарайы толық реконструкцияланды. Республикада 30 мың орынға есептелген Астана - Арена жабық футбол стадионы, Сарыарқа республикалық велотрегі, Қазақстан спорт сарайы жанындағы сырғанау мұз айдыны, Алау коньки тебу стадионы, Алатау шаңғы және биатлон кешендерінің стадионы, Алматыда халықаралық шаңғы трамплиндерінің кешені салынды [ 10].
Негізгі проблемаларды талдау.
Сонымен қатар, дамудың оң үрдістерімен қатар отандық спортты дамытуды тежеп отырған проблемалар да бар:
1. Материалдық-техникалық базаның және спорт инфрақұрылымының төмен деңгейі:
1) проблемалардың бірі ауылдағы спорттың ең алдымен материалдық-техникалық базаның болмауынан жеткіліксіз дамуы болып тұр. Ауылдық жердегі 4483 спорт залының 3650-і жалпы білім беру мектептерінде орналасқан және оқу сабақтарын өткізу үшін пайдаланылады, спорт залдарының 20 %-ында ғана барлық халықтың айналысуына қолжетімді;
2) спорттық құрылыстардың ғана емес, сондай-ақ ұйымдарда, оқу орындарында, халықтың тұрғылықты жері мен бұқаралық демалыс орындарында спорттық мүкәммал мен жабдықтың жетіспеуі де сезіледі.
2. Бұқаралық спорттың әлсіз дамуы. Халықтың тұрғылықты жері бойынша жұмыс дұрыс жолға қойылмаған, жеткіншектер клубтарының желісі жеткіліксіз дамыған, тұрғылықты жер мен бұқаралық демалыс орындарында қарапайым спорт алаңдары мен спорт құрылыстары жоқ дерлік. Ауылда спортты дамыту проблемасы ерекше өзекті. Қазіргі спорт объектілері республика халқының көпшілігі үшін қолжетімсіз болып қалуда. Сонымен бірге азаматтардың өздерінің дене шынықтырумен және спортпен жүйелі айналысуға белсене қатыспау мәселесі де өзекті проблема болып отыр.
3. Ауылдық жерде спорт бойынша әдіскерлер жоқ. Талдау көрсеткендей, 6998 кентте бар болғаны 784 әдіскер жұмыс істейді, ол 12,0 %-ды құрайды.
Бұдан басқа, тұтастай алғанда қазақстандық, сол сияқты шетелдік білім беру ұйымдарында әртүрлі машықтану, магистратура бағдарламалары бойынша оқыту арқылы саланың жаттықтырушы-оқытушы құрамының біліктілігін арттыруға қажеттілік бар [11].
Қазақстан Республикасының дене шынықтыру және спорт саласындағы қолданыстағы заңнамасының нормаларын жетілдіру үшін қазіргі уақытта жаңа редакциядағы Дене шынықтыру және спорт туралы Қазақстан Республикасы Заңының жобасына өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі.Негізгі сыртқы және ішкі факторларды бағалау.
Қазіргі факторларды бағалау мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалардың дене тәрбиесін, оқушылар мен оқу орындары студенттерінің дене тәрбиесін, халық арасында дене шынықтыру-бұқаралық қозғалысты, мүгедектер арасында дене дайындығы мен спортты жетілдіру, спорт резервін және халықаралық дәрежедегі спортшыларды дайындау, дене шынықтыру мен спортты насихаттау жөніндегі шаралар қабылданғаны туралы куәландырады [12, 36 б.].
Дене шынықтыру мен спортты дамытуға бірқатар сыртқы, негізінен әлеуметтік-экономикалық және жаһанданумен байланысты факторлар ықпал етеді. Ішкі факторларды қарастыру кезінде мынадай негізгі аспектілерді көрсетуге болады: халықтың белсенділігін жеткіліксіз реттеу, бұл спорт орталықтарында бос уақытты қамтамасыз етудің жоғары бағаларымен және спорттық құрылыстардың жеткіліксіз санымен түсіндіріледі. Балалар, жасөспірімдер мен ересек адамдар арасында дене шынықтыру және спорт жеткіліксіз насихатталады [13, 18 б.].
2. Қазақстандық спорттың әлемдік спорт аренасындағы бәсекеге қабілеттілігін арттыру
Реттелетін саланы немесе қызмет аясын дамытудың негізгі параметрлері.
1978 жылғы кейінгі енгізілген толықтырулармен бірге Халықаралық дене тәрбиесі және спорт хартиясына сәйкес түрлі елдер әлеуметтік-экономикалық және саяси құрылыстың ерекшелігіне байланысты саланы дамытуды мемлекеттік реттеуді айқындайды, атап айтқанда қандай да бір белгілер бойынша бұқаралық спортпен айналасуға кемсітусіз қол жеткізу және спорттық құрылыстар желісін құру.
Айталық, жақын және алыс шетелде саланың даму тәжірибесі мынадай негізгі бағыттар бойынша жүзеге асырылады: бұқаралық спорт, жоғары жетістіктер спорты, мүгедектер спорты, спорттық инфрақұрылымды дамыту, мамандар даярлау [13, 32 б.].
Жоғары дәрежелі спортшыларды даярлауда спорттық жаттығуларда заманауи ғылыми технологияларды пайдалану, сондай-ақ даярлық әдістемесін үнемі жетілдіру негіз қалаушы болып табылады және елде отандық спорт ғылымының дамуы күрделі проблема күйінде қалып отыр. Республиканың жаттықтырушы-оқытушы құрамы көбінесе кеңестік кезеңде әзірленген әдістемелермен жұмыс істейді, көпшілігі спортшыларды жаттықтыру мен қалпына келтірудің қазіргі заманғы әдістерін меңгермеген [13, 54 б.].
Финляндияда спорт ғылымымен айналасатын ұйымдардың тікелей мемлекеттік қаржыландыруға заңдық тұрғыдан танылған құқығы бар. Бұл ретте дене шынықтыру және спорт саласындағы мамандарды даярлаудағы оқу уақытының кемінде 20 %-ы ғылыми ізденістерге арналады. Бұдан басқа, мемлекет спорт пен дене шынықтыру жаттығулары саласында ғылыми зерттеулер жүргізілетін кез келген меншік нысанындағы ұйымды қолдайды.
Мысалға, АҚШ-та мектептік, студенттік және бұқаралық спорт толығымен жергілікті биліктің құзыретінде болып табылады. Канада, Франция, Италия, Финляндия және басқа да бірқатар елдерде балалар-жасөспірімдер мен студенттер спортына жұмсалатын шығыстардың негізгі үлесін жергілікті бюджет қаржыландырады. Финляндия мен Норвегияда спортқа бөлінетін аударымдардың 80 %-ы жалпыға ортақ пайдаланылатын спорт объектілерін салуға және балалар мен жасөспірімдер спортын дамытуға бағытталады. Қазақстандық бөлу керісінше: 80 %-ы шеберлер командасына және 20 %-ы ғана балалар спортына бөлінеді. Сонымен қатар, елдің спорттық жүйесі балалар спортына басымдықпен құрылуға тиіс [13, 75 б.].
Мекемелерде, ұйымдарда және халықтың тұрғылықты жері бойынша дене шынықтыру-сауықтыру жұмысын ұйымдастыруда күрделі проблемалар бар. Экономикалық тұрғыдан орынсыз деген себеппен ұйымдар спорттық және сауықтыру объектілерін ұстаудан бас тартады, дене шынықтыру және спорт мамандарын қысқартады [13, 88 б.].
Бүгінгі күні бүкіл ел бойынша 662 балалар мен жеткіншектер клубы ғана жұмыс істейді, ведомстволық спорт қоғамдарының жұмыс тәжірибесі жоғалған, дене шынықтыру-сауықтыру қызметтерінің құны қымбаттауда. Талдау көрсеткендей, бағасы жоғары болғандықтан, жастардың көпшілігі спорттық-сауықтыру қызметіне қол жеткізе алмайды [14, 12 б.].
Спорттық инфрақұрылымның тұрақты өсу үрдісі байқалып отырғанына қарамастан, негізінен республика бойынша, әсіресе ауылдық жерде спорттық құрылыстардың саны жеткіліксіз болып отыр. 7 000 ауыл мен кентте 21 238 құрылыс бар, оның ішінде 13 943-ін, яғни 65,8 %-ын жазық құрылыстар (спорт алаңдары, алаңдар және т.б) құрайды және тек 8,0 %-ы ғана (1712 бірлік) стадиондар, бассейндер, манеждер, спорт кешендері және т.б.
Бүкіл ел бойынша жұмыс істейтін 7 мыңнан астам спорт залының 89 %-ы жалпы білім беру мектептерінде, бұл ретте олар спорттық мүкәммалмен жеткіліксіз жабдықталған және қолданыстағы техникалық пайдалану талаптарына сәйкес келмейді. Дене шынықтыру және спортты басқару органдарының деректері бойынша 40 %-ға дейін спорт залдары мен алаңдары ағымдағы немесе күрделі жөндеуді талап етеді [13, 25 б.].
Мысалға, Ресей Федерациясында спорт объектілерінің құрылысы, бұқаралық қозғалысты дамыту, жоғары дәрежелі спортшыларды дайындау және т.б. бойынша мемлекеттік және қоғамдық ұйымдардың бірлескен шараларының кешенін көздейтін саланы дамытудың федералдық нысаналы бағдарламасы бес жылдық кезеңдерге бекітіледі.
Инфрақұрылымды дамыту 3 000-нан астам спорт және көп функционалды спорт залдарын, 1 000 спорт орталығын салуды қамтиды. Ресейде, сол сияқты ТМД елдерінде бірінші кезектегі мемлекеттік міндеттер дене шынықтырумен және спортпен айналысатын азаматтардың үлесін арттыру, спорттық инфрақұрылыммен қамтамасыз етілу, спортшылардың спорттағы шеберліктерін арттыру болып табылады [13, 39б.].
2008 жылы Пекинде өткен ХХIХ жазғы Олимпиада ойындарында 13 олимпиадалық награда жеңіп алынды, оның ішінде 2 алтын, 4 күміс және 7 қола медаль, бұл бейресми есепте Қазақстанға жалпы командалық 29-орынды қамтамасыз етті [14, 23 б.].
Халықаралық спорт аренасында тұңғыш рет Ұлттық құраманың 2012 жылғы Лондон қаласында өткен ХХХ жазғы Олимпиада ойындарына қатысу қорытындысы бойынша еліміздің спортшылары 7 алтын, 1 күміс және 5 қола медель жеңіп алды және Қазақстан бейресми олимпиадалық есепте 204 қатысушы ел арасында жалпы командалық 12-орынды иеленді. Бұл ретте, спортшы-ауыр атлеттер 4 әлемдік және 7 Олимпиадалық рекорд орнатты.
Жеңіп алынған медальдардың жалпы саны бойынша бұл Қазақстан құрамасының 1996 жылдан бастап қатысқан барлық кезеңдердегі (Атланта, АҚШ, 1996 жыл - 11 медаль; Сидней, Австралия, 2000 жыл - 7 медаль; Афины, Грекия, 2004 жыл - 8 медаль) үздік жетістігі болып табылады.
2010 жылы қазақстандық спортшылар Ванкувердегі (Канада) ХХI қысқы Олимпиада ойындарына қатысты. Он екі жылдық үзілістен кейін қысқы Олимпиадада күміс медаль жеңіп алынды. Олимпиадада өнер көрсету қорытындылары бойынша 7 қазақстандық атлет әлемнің мықты спортшыларының ондығына кірді [13, 38 б.].
Жеңіп алынған медальдар саны жылдан жылға өсуде. Айталық, 2010 жылы - 660, 2011 жылы - 797, 2012 жылы - 690 медаль жеңіп алынды.
2010 жылы Қазақстанның жастар құрамасы Сингапурдағы 1-ші жазғы Жасөспірімдер Олимпиада ойындарына қатысты, оның қорытындылары бойынша 2 алтын, 2 күміс, 2 қола медаль жеңіп алып, 3500 спортшы қатысқан жарыста 204 елдің ішінде 24-орынды қамтамасыз етті.
Әлемнің 70 елі қатысқан Инсбурктегі 1-ші қысқы Жасөспірімдер олимпиада ойындарында Қазақстанның ұлттық құрамасы 1 күміс және 2 қола медаль жеңіп алып, Белоруссия мен Украина командаларын басып озып, жалпыкомандалық 23-орынды иеленді [13, 42 б.].
2011 жылғы 7-ші қысқы Азия ойындарына қатысудың қорытындылары бойынша бірінші орынды жеңіп алған Қазақстан құрамасы Азия ойындарының рекордын орнатып, 32 алтын, 21 күміс және 17 қола награда ұтып алды.
Қабылданған шаралардың арқасында барлық облыс орталықтарында және Астана мен Алматы қалаларында спортшыларды даярлау бойынша реттелген және жүйелі жұмыс қамтамасыз етілді.
Бүгінгі күні 1 265 спортшы спорттық шеберлігін арттыратын 17 олимпиадалық резерв даярлау орталығы, 984 спортшы спорттық шеберлігін арттыратын 8 республикалық мамандандырылған олимпиадалық даярлау орталығы жұмыс істейді және орталықтың 95 % спортшысы Қазақстан ұлттық құрама командаларының негізгі, жастар немесе жасөспірімдер құрамаларына кіреді.
2007 - 2011 жылдар кезеңінде мектеп жасындағы балалардың дене тәрбиесін жетілдіру жөніндегі шаралар қабылданды.
2007 - 2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру кезеңінде республикада 16 балалар-жасөспірімдер спорт мектебі (БЖСМ) құрылды [13, 61 б.].
Бүгінгі күні 418 БЖСМ-де 256 мыңнан астам бала немесе оқушылардың жалпы санының 10,6 %-ы айналысады.
Бұдан басқа, болашағынан үміт күттіретін 2988 оқушы оқитын спортта дарынды балаларға арналған 11 өңірлік мектеп-интернат және жалпы саны 1191 адамды қамтитын 4 республикалық мектеп-интернат құрылды.
1.2 Спортқа дарынды балаларға арналған арнайы мамандандырылған мектеп интернаттар олардын тарихы мен сипаты
Спорт және салауатты өмір салты - бұл Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаев белгілеген стратегиялық маңызы зор мемлекеттік саясаттың басты ұстанымының бірі [16].
Қазақстандағы спортқа дарынды балаларга арналған мектеп-интернаттар еліміздін барлық аймақтарында бар солардын бірі Қарағанды облысының дене шынықтыру және спорт басқармасы Әлия Молдағұлова атындағы спортқа бейімді, дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-интернаты [16].
Мектеп тарихы
Әлия Молдағұлова атындағы спортқа бейімді, дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-интернаты 1971 жылдың қыркүйек айында КСРО Министрлер Кабинетінің 10.09.1970 ж. №1898 бұйрығы негізінде құрылып, Қаз.КСР Министрлер Кабинетінің 08.01.1971 ж. шешімімен спорттық бағыттағы №3 жалпы білім беретін мектеп-интернат болып негізі қаланды.
1988 жылы 22.08.1988 жылғы Қазақ КСР Министрлер Кабинетінің Жарғысымен спорттық бағыттағы №3 мектеп-интернатқа Кеңес Одағының Батыры Әлия Молдағұлованың есімі берілді.
1989 жылы Кеңес Одағының Батыры Әлия Молдағұлова атындағы мектеп олимпиядалық резервтегі училище болды.
1990 жылы КСРО Министрлер Кабинетінің қатысуымен Дене тәрбиесі және спорт бойынша
Мемлекеттік Комитеттің шешімі және Қаз КСР Дене тәрбиесі және спорт комитетінің 15.01.90 ж. №72 бұйрығы негіздемесіне сәйкес мектеп-интернаттың филиалы Теміртау қаласында ашылды.
1998 жылы Қарағанды облысы әкімінің 31.12.1998 ж. №195 бұйрығы негіздемесіне сәйкес Әлия Молдағұлова атындағы спортқа бейімді, дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-интернаты болды.
Әлия Молдағұлова атындағы спортқа бейімді, дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-интернаты - оқушылардың оқуы мен тәрбие ісіне мән беріп, таңдап алған спорт түрлеріне баса назар аудара отырып жоғары жетістіктерге жетулеріне ықпал жасайтын жалпы білім беретін оқу орындарының бірегейі. 9-сынып бітірген оқушыларға негізгі мектепті бітіргендері туралы куәлік, 11-сынып бітірген оқушыларға орта білімін растайтын аттестат беріледі [16].
Мектеп сипаттамасы
Мектеп-интернатта үздіксіз оқу-жаттығу және оқу-тәрбие жүйесін өткізу үшін барлық жағдай жасалған.
Бірыңғай мектеп кешенінде:
- МБ негізінде сабақтардың жан-жақты қамтылып өткізілуіне ыңғайландырылған оқу кабинеттері, интерактивті тақтамен жабдықталған компьютерлік және мультимедиялық кабинеттер, кітапхана орналастырылған;
- спорттық база және сауықтыру орталығы;
- үш жатақхана корпусы;
- медициналық кабинеттер;
- тамақтандыру пункті, оқушылар 5 рет ыстық тамақпен қамтамасыз етіледі;
- кір жуу және шаруашылық құрылыс орындары.
Барлық оқу кабинеттерін жабдықтауда екі тілдік жүйе сақталған. Мемлекеттік тілдің құрметтелуіне орайластырылған кабинеттер паспортизациялаудың шарттарына толыққанды жауап бере алады.
Мектептің спорттық базасы заманауи талаптарға және жыл бойғы ОЖЖ-ның кеңінен өткізілуіне сәйкестендірілген:
- мамандандырылған грек-рим және еркін күрес залдары (42х18м) 4 бірдей күреске арналған кілемдермен қамтамасыз етілген;
- мамандандырылған бокс залы (36х18м) жарыстарға және жаттығуларға арналған бокс рингімен, арнайы ілінбелі жабдықпен және баскетбол алаңымен қамтамасыз етілген;
- мамандандырылған дзюдо залы (9х18м) дзюдо күрес түріне арналған татамилермен жабдықталған;
- мамандандырылған велобаза (11х12м) күштік және веложаттығу алаңдарымен жабдықталған;
- жаттығу залы (11х16м) 22 жаттығу құралдары кешенімен жабдықталған;
Мектептің медициналық бөлімі мынадай жұмыстар атқарады:
- бірінші дәрігерлік-санитарлық көмек: дәрігерге дейінгі;
- спорттық медицина және емдік дене тәрбиесі, физиотерапия, массаж мамандықтары бойынша балаларға консультативтік-диагностикалық көмек көрсетіледі. Спортқа дарынды балаларға арналған Қарағанды облыстық мектеп интернаты жұмыс істеген уақытында 15 Қазақстан Республикасының халықаралық дәрежедегі спорт шеберлері 50-астам ҚР СШ дайындады. Мектеп-интернаттың оқушылары мен түлектері көптеген халықаралық, республикалық жарыстарда, Азия Чемионаттары, Әлем Чемпионаттары; Олимпиада ойындарына қатынасып жүлделі орындарға ие болды [16].
2. Солтүстік Қазақстан облыстық спортқа дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп-интернаты [17].
Мектеп тарихы
Спортқа дарынды балаларға арналған мамандандырылған Солтүстік Қазақстан облыстық мектеп-интернаты, 1997 ж. 14 наурызда № 35 Солтүстік Қазақстан облысының Әкімінің өкімімен Петропавл қ. Я. Гашек көшесіндегі № 4 - ғимаратта орналасқан № 1 Облыстық мектеп-интернат негізінде ашылды.
Мектеп-интернат директоры - Дайыров Амангелді Алтайұлы. Мектеп-интернатта спорттың келесі түрлері жақсы дамуда, олар: грек-рим күресі, еркін күрес, әйелдер күресі, велоспорт, шаңғы тебу, бокс, дзюдо, көркем гимнастика және жеңіл атлетика.
Мамандандырылған мектеп-интернат, қабылдау емтиханын жақсы тапсырған (жаппай шынығу дайындығынан және жалпы білімдік үш пәннен), балалар жасөспірімдер спорт мектептеріндегі конкурстардан және алдын ала дайындықтан өткен спортқа ең қабілетті оқушылардан жасақталады. Мектеп-интернатқа қабылдау үшін, құрамы директордың бұйрығымен бекітілген арнайы комиссия құрылған. Оқушылардың сыныптан сыныпқа көшірілуі арнайы әзірленген тәртіп бойынша жүргізіледі [ 17].
Мектеп сипаттамасы
Мектеп-интернатта балалар 7-ші сыныптан 11-ші сыныпқа дейін оқиды, оқу қазақ және орыс тілдерінде жүргізіледі.
Мектепте 15 сыныптық бөлмелер бар: 1 лингафон кабинеті, 1 мультимедиялық кабинет, 2 компьютерлік кабинеттер. Барлық кабинеттер оқу үдерісін сапалы өткізу үшін қажетті жабдықтармен жабдықталған. Сонымен қатар мектепте 20 орындық оқу залымен кітапхана бар. Мектеп кітапханасында 16720 кітап бар оның 3268 оқулықтар.
Жалпы білімдік пәндері 17 оқытушы - мұғалімдер жүргізеді, олардың: 8 жоғары санатты. 2 бірінші санатты, 7 екінші санатты, барлық оқытушылар жоғарғы білімді.
Балалар интернатта бөлімшелер бойынша турады. 11 сынып оқушылары ҰБТ дайындалу және үлгерімдерін жақсарту үшін бөлек тұрады. Интернат 250 орындық. Барлығы 57 бөлме: оның 15 бөлмесі қыздардікі, 42 ер балалардікі, бөлмелер 2,3,4,5 орындық.
Интернатта жайлы тұруға барлық жағдайлар жасалған. Балалар төсек орындық керек жарақпен жабдықталған. Әрқайсысы 5 кабиналық екі шомылғыш бөлмелері бар, кір жуатын бөлме, онда балалар өздерінің жекелей заттарын жуа алады. Балалар жұма сайын моншаға барады. Дәрігерлік көмек көрсетуге интернатта медпункт, изолятор және емдеу кабинеттері бар. Дәрігерлік бақылауды 4 дәрігерлік қызметкерлер жүргізеді: 1 дәрігер, 2 медбике. 1 ас режимін бақылайтын қызметкер.
Тәрбиелік үдерісті 13 тәрбиеші жүргізеді. Тәрбиелік жұмыс мынадай бағыттарда жүргізіледі: азаматтық-патриоттық, құқықтық, парасатты - тынымдық, құндылықты - бағытталған, салауатты өмір салтын насихаттау, кәсіптік бағдарлау, еңбекке баулу, экологиялық және ата-аналармен жұмыс. Демалыс күндері тәрбиешілер балалардың бос уақытын ұйымдастырушымен бірге сыныптан тыс іс-шаралар өткізеді. Сынымен қатар психолог және әлеуметтік педагогтың кабинеттері бар. Интернатта демалыс бөлмесі бар, онда балалар теледидар көріп және үстел үстілік ойындар ойнай алады.
Мектеп-интернатта 120 орындық асхана бар, ол күрделі жөндеуден өткен. Сөткелік нормасы 5500 Ккал құрайтын әртүрлі және теңестірілген ас мәзірлі бесі рет тамақтанады. Балаларға күнде жеміс және шырыны беріледі.
3. Алматы қаласы "Шаңырақ" шағын ауданындағы "Олимпиада резервінің Республикалық мамандандырылған мектеп-интернат-колледжі" республикалық мемлекеттік мекемесі [18].
2007 жылдың жазында Қазақстан Республикасы үкіметінің шешімімен 6,3 га аумақты алып жатқан Алматы қаласының "Шаңырақ" ықшам ауданы " Дарынды балаларға арналған Республикалық мамандандырылған мектеп - интернат " ашылды.
2012 жылы Алматы қаласы "Шаңырақ" шағын ауданындағы Олимпиада резервінің Республикалық мамандандырылған мектеп-интернат-колледжі РММ мәртебесін алды.Бастапы жылы 236 жас спортшы қабылданды. Балалардың бір бөлігі К. Ахметов атындағы спорттық мектеп-интернаттан ауыстырылды, қалған балалар Алматы, Алматы облысы және Қазақстанның барлық өңірлерінен келген. Көбі келген балалар разрядтар, атақтар болған жоқ, бірақ жақсы физикалық дайындықтықпен және сүйікті спорт түрімен айналысатын үлкен тілек болады.
Төмендегідей спорт түрлері ашылды:
еркін күрес
бокс
грек-рим күресі
жүзу
таэквондо
стол теннисі
баскетбол
Спорт мектебінің бірінші жетекшісі Нуржанов Самат Гилманұлы, кезінде жүргізілген бірінші мектебінің тәрбиеленушілері жинағы жасалды және жаттықтырушы-оқытушылар құрамы құралды. 2008 жылдың қазан айында директор қызметіне Иманқұлов Асқарбек Ысқақұлы келді.Мектеп бос жерге және құнарсыз шөпсіз адаңға салынды [18 ].
Иманқұлов А. Ы басшысы қызметінде отырғалы ғимараттар мен оған іргелес жатқан аумақ жасыл, гүлденген аумақа айналды.
Мектеп оқушылары халықаралық жарыстарда қатыса бастады. Айгалиева Эльмира бірінші рекордсмен жүзу бойынша, Азия ойындарының, Әлем чемпионатының алғашқы жеңімпазы мен жүлдегері.
2009 жылдан бастап спорт мектебінің базасында жұмыс істейді, Алматы қаласы Шаңырақ шағын ауданындағы Олимпиада резервінің Республикалық мамандандырылған мектеп- интернат - колледжі РРМ- нің спорт даңқы мұражайы ашылып,қазіргі таңда да өз жұмысын жалғастыруда.
Мектеп-интернатының базасында 2012 жылы колледж құрылған. Үздік тәрбиеленушілері - мектеп түлектері атауына ие болда отырып, ал соңында колледж (бірінші шығарылым - 2015 жылы) студенті атанып,одан үздіктері мектепте жаттықтырушы қызметіде берілді. Балаларға деген махаббат, сүйікті спортына деген қызығушылық ұрпақтан-ұрпаққа беріледі. Мекемемізге деген және мектептәі жұмысына деген жоғары бағалау 2009 жылы Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың бізге келуі болды.
2013 жылдан бастап қазіргі уақытта бұл мекемені Төлеков Қанат Сыздықұлы басқарып келеді. 2014 жылдан бастап Қанат Сыздықұлының басшылығымен жаттықтырушылар ұжымы бокстан Әлем чемпиондарын даярлап шығарды:Әлімханұлы Жәнібек және Қызайбай Назым.
2014 жылы атқарылған жұмыс қорытындысы бойынша Шаңырақ шағын ауданындағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz