Қазақ тілі сабағында оқушылардың сөйлеу қабілетін ойын арқылы жетілдіру

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақ тілі сабағында оқушылардың сөйлеу қабілетін ойын арқылы жетілдіру

Түсіпова Рыскүл Алдабергенқызы
№1 жалпы орта білім беру мектебі, қазақ тілі мен әдебиеті

Ойын дегеніміз ұшқын, білімге құштарлық пен еліктеудің маздап жанған оты.
В.М. Сухомлинский
Ойын – дегеніміз не? Ойын дегеніміз – халықтың баланы әдептілікке,
сауаттылыққа баулитын құралдың бірі.
Ойынның түрлері өте көп. Мысалы: рөлдік ойындар, денешынықтыру ойындары,
сюжеттік ойындар, дидактикалық ойын элементерін пайдаланудың маңызы өте
зор. Дидактикалық ойындар баланың ақыл- ойын дамытып, сабаққа деген
қызығушылықтарын арттырады. Бастауыш сынып оқушысының зейіні тұрақсыз,
импульсивті болғанымен, қабылдау есте сақтау мүмкіндіктері жақсы дамыған.
Тіл дамыту, сауат ашу сабақтарында да рөлдік, сюжеттік ойындарды
қолдануға болады. Рөлдік ойындар бастауыш сынып оқушыларының өмірінде
елеулі орын алады. Бұл ойындар ұзақ та, қысқа да болу мүмкін. Мысалы
Дүкен ойынын ойнағанда балалар сатушы мен сатып алушы әрекеттеріне
еліктейді, ал Мектеп болып ойнағанда мұғаліммен оқытушының әрекетіне
еліктейді. Отбасы ойындары арқылы айналадағы өмірді бақылауға, күнделікті
өз өмірлерінен алған білімдерін ойын сюжетіне пайдалануға төселдендіруге
болады.
Ойын үлгісінің технологиясы баланың нақ осындай белсенділіктерін
арттырады. Кез-келген бала да адамның мәдениеті де ойын арқылы
дамиды.[1.241б]
Ойын бала үшін — нағыз өмір. Егер мұғалім ойынды ақылмен ұйымдастырса, ол
балаларға ықпал жасауға мүмкіндік алады. А.П.Усова былай деп атап көрсетті:
Балалардың өмірі мен іс-әрекетін дұрыс ұйымдастыру — оларды тәрбиелеу
деген сөз. Тәрбиенің тиімді процесі ойын және ойынның өзара қарым-
қатынастары формаларында жүзеге асырылатын себебі сол, бала мұнда өмір
сүруді үйренбейді, өз өмірімен тіршілікетеді.
Ойынды балалар өмірімен ұйымдастырудың формасы ретінде пайдалана отырып,
алдымен, солардың ортақ мүддесін бағыттап және дамытып отыру, балалар
ұжымын топтастыруға күш салу керек.
Ойын мен еңбектің өзара байланысы бұлардың арасында ұқсастық және
айырмашылық болуымен айқындалады. А.С.Макаренконың еңбектегі сияқты,
ойында да жұмыс күші мен ой күші жұмсалады деп көрсетті: Күш жұмсалмаған
ойын, белсенді іс-әрекетсіз ойын — қашан да жаман ойын. Ойынның жұмыстан
айырмашылығы тек қана мынада: ...жұмыс адамның қоғамдық өндіріске...
материалдық, мәдени, басқаша айтқанда, әлеуметтік игіліктер жасауға қатысуы
деген сөз.
Сонымен бірге ойын да балалардың танымдық дамуына әсер етеді, білімдерін
кеңейту қажеттігін туғызады. [2]
Қазақ тілі сабактарында дидактикалық ойындарды көркем әдебиеттермен
ұштастыру жұмыстары да оқушыларды тәрбиелеуде маңызы зор. Көркем
әдебиетгерді оқу арқылы оқушылардың эстетикалық адамгершілік қасиеттері
дамиды. Шығармадағы кейіпкерлерді тану барысында жақсы істерге ұмтылады.
С.Рахметова қазақ тілі сабақтарында көркем шығармалардың оқушыларды
тәрбиелеудегі маңызын жан-жақты талдап көрсетеді:
1.Идеялық-саяси, адамгершілік және эстетикалық тәрбие беру;
2.Дүниеге дұрыс көзқарас қалыптастыру;
3.Балаларды, жас өспірімдер мен үлкендердің үлгілі, ерлік істерімен,
еңбектерімен таныстыру арқылы қоғам игілігіне адал ниетпен еңбек етуге,
адамгершілікке, бір-бірін сыйлаушылыққа, адалдық пен шыншылдыққа,
кішіпейіл болуға тәрбиелеу;
Бұл үшін әлемдік тәрбиенің озық үлгілерін, сыннан өткен тәрбие көздерін
қазақ тілін оқыту барысында тиімді қолдану қажет.
Қазақ тілі сабақтарында діни нақылдар мен өнегелік өсиеттерді үйрету арқылы
оқушыларды адамгершілік құндылықтарды түсініп, оны келешек өмірінде дұрыс
қолдана білуге дағдыландырылады.
Демек, ұлттык педагогика негіздерімен оқушыларды оқыту арқылы олардың, өз
халқын сыйлауға, туған тілін құрметтеуге үйретеді. Бұл оқушылардың бір-
бірімен қарым - қатынас кезінде өзара кішіпейілділікпен қарауды, әдеп
сақтауды, сыпайы сөйлесуді қалыптастырады, нәтижеде балалардың тіл
мәдениеті жетіледі. [3]
Сабақ барысында дидактикалық ойындардың үлгілері.
Жылы – суық
Мақсаты: Балалардың жылы және суық түстер жайлы түсініктерін бекіту
Ойын мазмұны: Балалар шағын топқа бірігеді. Әр топқа үлкен қағаз беті
беріледі. Жүргізуші бір-бірлеп карточка көрсетеді, ал балалар өздерінің
қағаздарындағы суреттер мен дөңгелектердің түстерін сәйкестерін
алады.
Өрнектерді құрастыр
Мақсаты: Балалардың геометриялық пішіндер мен түстер жайлы білімдерін
бекіту, түсті таңдай білуге үйрету (жақын, сәйкес).

Сондықтан қазақ тілін дидактикалық ойындар арқылы меңгерту барысында
шәкірттердің санасына ұлттық рухты сіңіру, өз халқының өткеніне
мақтанышпен қарау сезімдерін ояту керек. Бұл оқушылардың жеке тұлғалық
қасиеттерінің жетілуіне негіз бола алады.[4]
Қазақ халқының ұлт ретінде өмір сүруіне оның тілімен қатар салт-
дәстүрлерінің, әдет-ғұрыптарының маңызы айрықша. Қазақтың мақал-мәтелдері
жас ұрпақты әдептілікке, мінезін жақсы қасиеттер арқылы имандылық пен
инабаттылыққа тәрбиелесе, ақын-жазушылардың көркем шығармалары эстетикалық,
этикалық қасиеттерге тәрбиелейді.[5.233б]
Баланың құлағына жас кезінен бастап халықтың тәрбиелік асыл-маржандарын
құйып отыру - тек мектептегі мұғалімнің ғана жұмысы емес сонымен қатар
үйдегі ата-аналардың негізгі міндеттерінің бірі болуға тиіс. Абай
Құнанбаев он тоғызыншы сөзінде жас кезінен жақсы сөз естіп өскен бала кейін
есті адам болады дейді: " Адам ата-анадан туғанда есті болмайды, естіп,
көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды дағы,
сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің
айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады". Сондықтан баланы
жас кезінен бастап тәрбиелік маңызы жоғары халық ойларының кәусар
бұлақтарымен сусындату қажет. [6.93-97б]
Қазақ тілі сабағында ойын технологиясын қолдану.
Ойын – оқу үрдісіндегі оқытудың әрі формасы, әрі әдісі ретінде дербес
дидактикалық категория. Сонымен бірге ойынды мұғалім мен оқушылардың
бірлескен оқу әрекетінің өзара байланысты технологиясы ретінде қолдануға
болады, қазақ тілі сабағында ойын формаларын еңгізу барысында интерактивті
тақтаны да қолданудың маңызы өте ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.