Қазақ халқының аштыққа ұшырауы

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Қазақ халқының аштыққа ұшырауы
2. Мал басының кеміп кетуі
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған деректер тізімі

Кіріспе

Саяси әлеуметтік процестер мен табиғаттағы қолайсыз ахуалдар салдары
болып табылатын әлеуметтік апат. Оның ашық және жабық түрі бар. Біріншісі –
мүлдем үнемсіз қалу да,
Екіншісі – үнемі шала құрсақ болып жүру.
Екеуі де ауруға, індетке, өлімге әкеліп соқтырады.Ашаршылық жеке адамның
немесе бір отбасының ашығуы емес, бүтін бір аймақтың, халықтардың,
мемлекеттердің басына түсетін нәубет. Оның соңы жаппай адамдардың қырылуына
алып келіп, халық санын күрт азайтып жібереді. Адамзат баласы өзінің ұзақ
тарихында әр-түрлі себептерден: қуаңшылықтан, жұттан, соғыстан, қолдан
жасалған дағдарыстар мен күйзелістерден және геноцидтен соң күшті
ашаршылықтарға жиі ұшырап тұрған. Қытайда, Үндістанда, Ресейде, Африка
елдерінде болған ғаламат ашаршылықтар тарихтан белгілі.Жер бетінде адамзат
баласы санының демографиялық дүмпуінен кейін ХХІ ғасыр экономикасы әсіресе
ашаршылық артта қалған кейбір дамушы елдерде жайлауы мүмкін деп болжанады.
Дегенмен болашақта өркениетті елдердің өзара халқыаралық ынтымақтастығы
нәтежиесінде ондай қауіптің алдын алуға болады.
Көшпелі Қазақ қауымы күшті жұт жылдары болмаса, өзінің өткен ұзақ
тарихында ашаршылыққа сирек ұшыраған. Тек ақтабан шұбырындысияқты
жаугершілік жылдары саны ⅓ ге дейін кеміген.

1. Қазақ халқының аштыққа ұшырауы.

Жаңа заманда Қазақстан тарихында екі алапат ашаршылық халық жадында
қатты сақталған. Олардың алғашқысы 1921-1922 жылдары болған. Ашаршылықтың
басты- басты екі себебі бар: Ресейдегі азамат соғысының кесірінен қазақ
даласындағы шаруашылықтың күйзеліске ұрынуы.
Екіншісі-табиғи апат, қолайсыз ауа- райы салдарынан орын алған
жұт.Республикда 1920-1923 жылдары жүргізілген ашаршылық санақтарының және
Қазақстандағы жерге орналастыру мөлшерін белгілеген экспедицияны басқарған
профессор С.П.Швецовтың мәліметтері бойынша 1921 жылғы ашаршылықта
Қазақстан халқы 30% ке дейін азайған. Кейбір елді мекендерде нәубет
халықтың 100 %- ін қамтып, олар түгелдей дерлік босып, жолда, біразы
атамекенде қырылып қалды. Санақ маериалдары 1921-1925 шарушылық жылында
Батыс Қазақстандағы шаруалар шаруашылықтарының 1920 жылмен салыстырғанда
23,8 процентке қысқарғанын Ақтөбе, Торғай аймақтарында шаруашылықтардың
үштен бірінің жойылып кеткенін көрсетеді.1921 жылғы ашаршылықта Батыс
Қазақстан халқының 31,4 процентін алып кетті.Санақ материалдарының толық
болмауы осы ашаршылық жылдарында қанша адамның қырылғанын нақты айтуға әлі
де мүмкіндік бермей отыр.
Екінші ашаршылық 1930-1933 жылдары болды. Оның себебі –Қазақстанда
жүргізілген сталиндік –голошекиндік реформа, содан туындаған шаруалардың
жеке меншігін тәркілеу мен жою, бас көтертпес ет, астық тағы басқа
ашаршылықтың өнімдері салықтары, көшпелі және жартылай көшпелі қазақ
шаруаларын жаппай және күшпен отырықшыландыру науқандары болып табылады.
1926-1937 жылдары және 1939 жылдардағы санақтар материалдарындағы
олқылықтар осы ашаршылықтағы адам, басқа шығындар санын дәл анықтауға
кедергі келтіріп, ғылымдар арасында әр түрлі пікірлердің өрістеуіне себеп
болды. Дегенмен осы ашаршылықта Қазақстандағы ауыл халқы саны кемуі туралы
Қазақ АКСР халық шарушылығы есептеу басқармасының әр түрлі жанама есеп –
статистикалық құжаттар сондай-ақ 1937 жылғы Бүкілодақтық халық санағының
алғашқы мәліметтеріне сүйенген ресми дерегі бар. Осы деректер бойынша
Қазақстанның ауыл халқы 1930 жылдың 1 маусымынан 1933 жылдың 1 маусымына
дейін 3 млн 379,5 мың адамға кеміп кеткен. Егер бұл кемуден 1 млн-нан астам
босқындарды шығарып тастасақ 1930-1933 жылдардағы аштық құрбандары 2 млн
200 мың адамнан асып түсетінін аңғарамыз. 1992 жылы осы мәселені арнайы
зерттеген Қ.Р. жоғарғы кеңесі Төралқасының комиссиясы өзінің қортындысында
былай деп жазды. Қазақ елі аштықтан және соған байланысты індеттерден
сондай-ақ табиғи өлім деңгейінің үнемі жоғары болуынан 2млн 200 мың
адамнан, яғни барлық қазақ халқының 48 % айырылды. Ашаршылықтан
Қазақстанда қазақтардың үштенбірі ғана қалды.Негізінен жас балалар мен
әйелдер қырылғандықтан оның демографиялық зардабы ауыр болды.Қазақтардың
саны жағынан өсуін қатты тежеді.Кейіннен асыра сілтеушіліктің шын мәні
саяси бүркемеленгенімен бұл ашаршылық қызыл қырғын, галощекиндік
геноцид деген тарихи атқа ие болды. Галощекиндік зұлматтың қазақ халқына
алып келген әлем тарихында гитлершілердің Еуропадағы еврейлерге жасаған
сойқанымен пара- пар келіп, Компучиядағы қызыл кхмерлер зардабынан асып
түседі. 1932 мешін жылы болған бұл зұлмат 20 ғасырда адам баласына жасалған
ең өрескел қылмыстардың бірі болып саналады. Әр жылдың 31 мамыры күні
Қазақсан халқы осы қызыл қырғын құрбандарын еске алады.Сөйтіп күштеп
колхоздастыру мен отықшыландыру қазақ халқының шаруашылығына үлкен зиян
келтірді. Негізгі күн көрісі мал болған қазақтар 1928 жылы 45 миллионға
жуық мал болса, ол он еседей кеміп 4,5 миллионға дейін азайды. Малы жоқ
тақыр кедейлер көьейді. Осының салдарынан Қазақстан халықтары 1931-1933
жылдары аштыққа ұшырады.
1931-32 жылдары қуаңшылық болды. Бұл шаруашылықты одан сайын
күйзелтті. Ашаршылық жылдары сол кезде Қазақстанда тұратын қазақтардың тең
жартысына жуығы қырылды. Бұл екі миллиондай қазақ деген сөз. Басқа
халықтарда ашаршылыққа ұшырады. Бірақ бірде-бір халықтың қазақстар сияқты
тең жартысы қырылған емес. Ашаршылық деген, оның үстіне миллиондаған
адамның бейбіт уақытта қырылуы деген халық үшін аса зор апат. Бұл аптақа
кім кінәлі? – деп сұрақ қойсақ оған кім кінәлі – Кеңес өкіметінің
басшылары, солар жүргізген солақай саясат деп қана жауап беруге болады.
Ашаршылыққа ұшыраған халықтың жағдайы тәптіштеп суреттеп, сендердің
жүректерінде жараламай ақ қояық, балалар шер тамағы тауысылып, ашыға
бастаған адамдар бала-шағаларын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.