Қазақстан Республикасындағы жер салығының кейбір мәселелері
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Қаржы және бухгалтерлік есеп кафедрасы
Д И П Л О М Д Ы Қ Ж Ұ М Ы С
Тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы жер салығының кейбір мәселелері
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі, э.ғ.к., доцент А.С.Дүйсенбиев
Ғылыми жетекшісі, э.ғ.к., доцент
А.С.Дүйсенбиев
2009 жыл Хаттама №
Орындаған студент Н.А.Адилбекова
2009 жыл
СҚЖ-615о тобы, мамандығы 050009- қаржы
ТҮРКІСТАН, 2009 ЖЫЛ
Жоспар
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 3-4 бет
І-тарау
1.1Салық туралы ұғым және Қазақстан республикасының салық
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..5-10 бет
1.2. Жер салығы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11-
18 бет ІІ-тарау
2.1. Жер салығын есептеу тәртібі мен төлеу мерзімдері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... 19-33 бет
2.2. Ауыл шаруашылығында жер салығын есептеудің кейбір ерекшеліктері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 34-39 бет
ІІІ-тарау
3.1. Жер салықтары мен төлемдерін сыныптамалау әдістері ... 40-53 бет
3.2. Жер салығын төлеуде жеңілдіктер беру және ынталандыру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 54-58 бет
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .. 59 бет
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 60
бет
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да,
міне, он жеті жылдың жүзі болды. Осы кезең аралығында салық жүйесіне
көптеген өзгерістер енгізілді.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабында Заңды түрде
белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу
әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады деп атап көрсетілген.
Салықтар мемлекеттің саяси және экономикалық қызметтерін
қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады.
Салықтар — мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі
бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке
төленетін міндетті ақшалай төлемдер.
Қазақстан Республикасында салық жүйесі реформалаудың үш кезеңінен өтті.
Бірінші кезең - 1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР Президентінің Қаз КСР
мемлекетгік салық қызметін құру туралы Жарлығымен Қаз КСР-дің басты
мемлекеттік салық инспекциясы құрылды. 16 жалпы мемлекеттік және 27
жергілікті салық түрін қарастыратын салық жөніндегі заң актілері пакеті
қабылданды.
Екінші кезең - 1995 жылғы 24 сәуірдегі Бюджетке төленетін салық және
басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің
Жарлығы өз қаржы жүйемізді құруга ықпал етті. Ең бастысы, салық төлеу
жүйесі ықшамдалып, салық саны 45-тен 11-ге дейін қысқартылды. Қосылған құн
салығы енгізілді.
Үшінші кезең - 2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа
Салық кодексі қабылданып, ол 2002 жылдың 1 қаңтарынан қолданысқа енгізілді.
Салық кодексі қабылданғаннан бері бірнеше толықтырулар мен өзгерістер
жасалды.
Диплом жұмысының өзектілігі. Заман талаптарына сай дамыған 50 елдің
қатарына кіру барысында салық органдарының жұмысын оның ішінде жер салығын
жүйелендіру және сыныптамалау өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Диплом жұмысының тарихнамасы. Жер салығын есептеу және төлеу тәртібі
туралы 1995 жылы 27 маусымдағы № 34 нұсқау шықты. Қазақстан
Республикасының мемлекеттік салық комитетінің 1997 жылғы 21 сәуір № 80
бұйрығына қосымша өзгерістер мен толықтырулар еңгізілді.
Диплом жұмысының мақсаты, міндеті. Бүгінгі нарықтық жағдайда
Қазақстан экономикасын ойдағыдай дамыту мақсатымен жер салығын неғұрлым
ұтымды әдістері мен амалдарын көре білу маңызы зор.
Диплом жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспе , екі тараудан,
қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер, жалпы 55 беттен тұрады.
І-тарау
1.1. Салық туралы ұғым және Қазақстан республикасының салық саясаты
Салықтар – өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөлінуімен және
мемлекеттің пайда болуымен, оған әскер, сот, қызметкерлер ұстауға
қаражаттың қажет болуынан пайда болды.
Салықтың экономикалық мәні – шаруашылық субьектілерінен, азаматтардан
ұлттық табыстың бір бөлігін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бір
бөлігі болып табылатындығында.
Салықтың мәні мемлекет өз пайдасына жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) белгілі
мөлшерін нақтылы жарна ретінде алып қалады.
Салықтар мемлекеттің өмір сүруінің негізі болып саналады. Мемлекетті
ұстау үшін, халықтың ақшалай немесе натуралдық формада тұрақты түрде
төлейтін жарналары қажет болды. Адамзаттың даму тарихында салықтың
нысандары мен әдістері мемлекеттің сұранымдары мен қажеттеріне қарай
бейімделіп, өзгерістерге ұшырап отырды.
Салық – заңды актілерге сәйкес салық төлеушілермен жүзеге асырылатын
бюджетке төленетін міндетті төлем.
Салық – белгілі бір обьектілерден төленетін төлем.
Салық дегеніміз – белгілі мерзімде және белгілі бір көлемде алныатын,
заң бойынша қарастырылған міндетті төлемдер.
Қорыта айтқанда, барлық анықтамалар бір негізді құраушы жүйе екендігін
байқауға болады.
Салықты басқа да төлемдерден ажырата білуіміз керек. Себебі, салық
белгілі бір объектілерден (табыс, мүлік, тауар, жер, көлік, мұра) төленеді.
Сонымен қатар салықты төлеудің өзіндік бір мерзімі болады (салық кезеңі –
бір күндік, он күндік, айлық, тоқсандық, жылдық) және белгілі бір көлемде
немесе мөлшерде ( салық ставкасы) алынады.
Қазақстан Республикасы өз алдына егемендік алып, тәуелсіз мемлекет
болғасын, экономиканы дербес түрде басқарды. Мемлекеттік басқару
жүйелеріне көптеген өзгерістер жасап, бірнеше заң жобалары қабылданды.
Оларға қаншама өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Дамыған мемлекеттер
мен көрші мемлекеттердің жүргізіп отырған саясаттарын сараптай отырып,
өзіміздің ұлттық менталитетке сай, қажетті жақтарын алып отырды.
Нарықтық экономика мен мемлекеттің салық саясатының негізгі мақсаты –
бюджеттің кіріс бөлігін қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету болып табылады.
Салық саясатының басты мақсаты - салық жүйесін құру және оның тиімді
қызмет етуіне мүмкіндік беретін салық механизімін іске асыру.
• мемлекеттің салық қызметі келесі бағыттардан тұрады:
• мемлекеттің салық жүйесінің қалыптасуы;
• салық салу саласында мемлекет органдарының міндетін анықтау;
• арнайы салық органдарының жүйесін қалыптастыру;
• салық заңын ұйымдастыру және оның сақталуына бақылауды жүзеге
асыру;
Салық жүйесі де өз алдына сала болып қалыптасуы үшін, біршама
қиындықтарды бастан кешіре отырып, көптеген өзгерістер мен толықтырулар
жасалынып, қазіргі кезде тұрақты жүйеге түсті.
Қазақстан Республикасының салық жүйесі реформалаудың ұш кезеңінен
өтті.
Бірінші кезең.
1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР Президентінің ҚазКСР мемлекеттік
салық қызметін құру туралы Жарлығымен ҚазКСР-нің басты мемлекеттік салық
инспекциясы құрылды. 16 жалпы мемлекеттік және 27 жергілікті салық түрін
қарастыратын салық жөніндегі заң актілер пакеті қабылданды.
1991 жылғы қабылданған Қазақстан Республикасының Қазақстан
Республикасындағы салық жүйесі туралы Заңына сәйкес сол кездегі салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түрлеріне тоқталып өтейік.
І. Жалпы мемлекеттік салықтардың түрлері:
1. Қосылған құнға салынатын салық.
2. Пайдаға салынатын салық.
3. Акциздер.
4. Бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан алынатын салық.
5. Экспорт пен импортқа салынатын салық.
6. Кеден тарифі және баж салығы.
7. Пайдалы қазбаларды геологиялық барлау және геологиялық іздестіру
жұмыстарына байланысты шығындарды өтеуге жұмсалатын алым.
8. Тіркелген (ренталық) төлемдер.
9. Транспорт құралдарына салынатын салық.
10. Автотранспорт құралдарын сатып алуға салынатын салық.
11. Автотранспорт құралдарының Қазақстан Республикасына келіп
кіргені үшін төленетін ақы.
12. Заңды ұйымдардың мүлкіне салынатын салық.
13. Қазақстан Республикасы азаматтарынан, шетел азаматтарынан және
азаматтығы жоқ адамдардан алынатын табыс салығы.
14. Мемлекеттік баж салығы.
15. Табиғат ресурстарына салынатын салық.
16. Колхозшылардың еңбегіне ақы төлеу қорына салынатын салық.
ІІ. Жалпыға бірдей міндетті жергілікті салықтар мен амалдар:
1. Жер салығы.
2. Жеке адамдардың мүлкіне салынатын салық.
3. Орман табысы.
4. Су үшін төленетін ақы.
5. Табысқа салынатын салық.
6. Кәсіпкерлік қызметті тіркеу үшін алынатын алым.
7. Кәсіпкерлік қызметтің субъектілері ретінде тіркелмеген азаматтардан
алынатын алым.
8. Заңды ұйымдарды мемлекеттік тіркеуден өткізгені үшін алынатын алым.
9. Елтаңбалық алым.
10. Мұрагерлік және сыйға тарту тәртібімен ауысқан мүлікке салынатын
салық.
ІІІ. Жергілікті салықтар мен алымдар:
1. Курорттық аймақта өндірістік мақсаттағы объектілер құрылысына
салынатын салық.
2. Курорттық алым.
3. Азаматтардан алынатын мақсатты алым.
4. Жарнамаға салынатын салық.
5. Автотранспорт құралдарын, есептеу техникасы және жеке
комьпютерлерді қайта сатуға салынатын салық.
6. Автотранспортты аялдауға қойғаны үшін алынатын алым.
7. Жергілікті символиканы пайдалану құқығы үшін алым.
8. Имподромдарда ат жарысына қатысқаны үшін алынатын алым.
9. Ат жарысындағы ұтысы үшін алынатын алым.
10. Имподромдарда тотализатор ойынына қатысушы адамдардан алынатын
алым.
11. Тауар биржаларында және валютаны сату және сатып алу кезінде
жасалған мәмілелерден алынатын алым.
12. Аукциондық сатудан алынатын алым.
13. Кино-телетүсірімдер өткізу құқығы үшін алынатын алым.
14. Пәтер алуға берілген рұқсат қағаз (ордер) үшін алынатын алым.
15. Ит иелерінен алынатын алым.
16. Спиртті ішімдіктермен сауда-саттық жасау құқығы үшін алынатын
лицензиялық алым.
17. Жергілікті аукциондар өткізу және лотериялар ойнату құқығы үшін
алынатын лицензиялық алым.
Екінші кезең
Қазақстан республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының
ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдады, онда еліміздің салық жүйесі мен
салық заңнамасын бірте-бірте халықаралық стандарт салық салу принциптеріне
сәйкестендіру көзделген еді. Осыған орай 1995 жылы 24 сәуірде Салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің Жарлығы шықты. Бұл қаржы өз жүйемізді құруға
ықпал етті. Ең бастысы, салық төлеу жүйесі ықшамдалып, салық саны 45-тен 11-
ге дейін қысқартылды. Оның ішінде бесеуі мемлекеттік, алтауы жергілікті
салықтар.
Жалпы мемлекеттік салықтар:
1. Заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы.
2. Қосылған құнға салынатын салық.
3. Акциздер.
4. Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық.
5. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемдері.
Жергілікті салықтар мен алымдар:
1) Жер салығы.
2) Заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық.
3) Көлік құралдарына салынатын салық.
4) Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды
тұлғаларды тіркегені үшін алынатын алым.
5) Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін алынатын алым.
6) Аукциондардан алынатын алым.
Үшінші кезең
2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі
қабылданып, 2002 жылдың 1қаңтарынан бастап қолданысқа еңгізілді.
Салық кодексі салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдерді белгілеу, енгізу және есептеу мен төлеу тәртібі жөніндегі билік
қатынастарын, сондай-ақ мемлекет пен салық төлеуші арасындағы салық
міндеттемелерін орындауға байланысты қатынастарды реттейді.
Қазақстан Республикасының салық заңдары Салық кодексінен, сондай-ақ
қабылдануы Салық кодексінде көзделген нормативтік құқықтық актілерден
тұрады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу
жөніндегі Салық кодексінде көзделмеген міндет ешкімге жүктелуге тиіс емес.
1.2. Жер салығы
Жер салығын төлеушілер және салық салу объектілері
Бұл бөлімде меншікке салынатын салық, яғни жер салығының экономикалық
мазмұнына тоқталамыз. Аталған салық түрлері жергілікті бюджетке
түсетіндіктен жергілікті салықтар ретінде де қарастырылады.
Жер — белгілі бір өлшемдегі пайдалану мүмкіндігі орасан зор табиғи
байлық. Адамзат жерді пайдалану арқылы өзінің қажеттіліктерін
қанағаттандырып келеді. Қазақстан Республикасының кең байтақ жері бар.
Жер салығы 1992 жылы енгізілді.
Жер салығын енгізу мынадай мақсаттарды көздейді:
экономикалық әдістермен жерді ұтымды пайдалану;
тұлғаларды жерге орналастыру;
жердің құнарлығын арттыру;
жерді қорғау жөніндегі шараларды енгізу үшін төлемдер төлеу;
аумақтың әлеуметтік-мәдени дамуы үшін бюджет кірістерін қалыптастыру.
Жер салығы—жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр жылдың
1 қаңтарыңдағы жағдай бойынша берген жерлердің мемлекеттік сандық және
сапалық есебінің деректері негізінде меншік құқығын, тұрақты жер пайдалану
құқығын, өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығын куәландыратын құжаттарға
сәйкес есептеледі.
Барлық жерлер салық салу мақсатында олардың арналған нысанасы мен
тиесілілігіне қарай мынадай санаттарға бөлінеді:
ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер;
елді мекендер жерлері;
өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылығы емес
мақсаттағы жерлер (өнеркәсіп жерлері);
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлері, сауықтыру, рекреациялық және
тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер (ерекше қорғалатын табиғи аумақ жерлері);
орман қорының жерлері;
су қорының жерлері;
запастағы жерлер.
Жердің белгілі бір немесе өзге санатқа жататындығы Қазақстан
Республикасының жер туралы заң актілерімен белгіленеді. Елді мекендер
жерлері салық салу мақсаты үшін мынадай екі топқа бөлінген:
тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар
орналасқан жерлерді қоспағанда елді мекендер жерлері;
тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар
орналасқан жерлер.
Жердің мынадай санаттарына салық салынбайды:
ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері;
орман қорының жерлері;
су қорының жерлері;
запастағы жерлер.
Осы аталған жерлер (запастағы жерлерді қоспағанда) тұрақты жер
пайдалануға немесе бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалануға берілген
жағдайда, жер салығында белгіленген тәртіппен салық салынады.
Жер салығының мөлшері жер иеленушілер мен жер пайдаланушынардың
шаруашылық қызметінің нәтижелеріне байланысты болмайды.
Жер салығын есептеу үшін:
1) меншік құқығын, тұрақты жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша жер
пайдалану құқығын куәлаңдыратын құжаттар қажет;
2) жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр жылдың 1
қаңтарыңдағы жағдай бойынша берген жерлердің мемлекеттік сандық және
сапалық есебінің деректері көрсетіледі.
Жер салығын төлеушілер:
жеке меншік құқығындағы салық салу объектілері бар жеке және заңды
тұлғалар;
тұрақты жер пайдалану құқығындағы салық салу объектілері бар жеке және
заңды тұлғалар;
бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығындағы салық салу объектілері
бар жеке және заңды тұлғалар.
заңды тұлғалардың жоғары да белгіленген құқықтарда салық салынатын
объектілері бар құрылымдық бөлімшелері.
Жер салығын төлеу барлық жер иелері, жер пайдаланушылар, соның ішінде
жалгерлер мен жер иелері үшін міндетті болып саналады.
Жер салығы бойынша жеңілдіктер.
• Жер салығы бойынша бірнеше салық жеңілдіктері берілген. Атап
айтқанда:
1. 1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына
сәйкес:
қорға деп сақталған жерлер, табиғат қорғау мен тарихи-мәдени, сауықтыру
және қалпына келтіру мақсатындағы, орман және су қорының жерлеріне;
елді мекендердің жалпы пайдаланудағы жер учаскелеріне салық салынбайды;
жер салығын төлеуден босатылады:
• балаларды сауықтыру мекемелері, қорықтар, ұлттық, дендрологиялық
және зоологиялық парктер, ботаника бақтары, зираттар;
мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырынатын мемлекеттік табиғат және
тарих пен мәдениет ескерткіштерін қорғау органдары;
Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ зағиптар қоғамы,
Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі бар балалар
мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін
қалпына келтіру орталығы, ААФЖЕҚ Орталық комитеті, Ауғанстан соғысы
ардагерлерінің Қазақ республикалық ұйымы (кәсіпорындарынсыз);
қызметкерлерінің жалпы санының кемінде 50 пайызы мүгедектерден тұратын
өндірістік ұйымдар мен кәсіпорындар — есепті кезеңде алынған табыстың
кемінде 50 пайызын мүгедектерді әлеуметтік қорғауға нақтылы пайдаланған
жағдайда;
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі мен оның бөлімшелері;
ауыл шаруашылық мақсаттары үшін иеленуге немесе пайдалануға бүлінген немесе
өнімділігі аз жерлерді алған Қазақстан Республикасының заңды және жеке
тұлғалары, пайдаланудың алғашқы он жылында;
Ұлы Отан соғысына қатысушылар және соларға теңестірілген тұлғалар, I және
II топ мүгедектері;
құрылғылар алып жатқан 0,25 гектар шегіндегі жерлерді қоса алғанда, өзіндік
қосалқы шаруашылық, саяжай салу, бау-бақша үшін алған жеке тұлғалар.
2. Қазақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі заңына сәйкес:
балаларды сауықтыру мекемелері, қорықтар, ұлттық, дендрологиялық-
зоологиялық парктер, ботаника бактары, зираттар;
мемлектттік мекемелер;
2-1) қызметінің негізгі түрі ғылым және кітапхана қызметін көрсету
саласындағы жұмыстарды орындау болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
2-2) ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы міндеттерді
жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын;
2-3) қызметінің негізгі түрі театр, ойын-сауық және концерттік
шараларды жүзеге асыру, тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау жөнінде,
балаларды, қарттар мен мүгедектерді әлеуметтік қорғау және әлеуметтік
қамсыздандыру саласында, спорт саласында қызметтер көрсету болып табынатын
мемлекеттік кәсіпорындар;
Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ загиптар қоғамы,
Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі бар балалар
мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу және еңбек ету қабілетін қалпына
келтіру орталығы, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ республикалық ұйымы
(кәсіпорындарсыз), Қазақстан Республикасының Қызыл Жарты Ай және Қызыл
Крест ұлттық қоғамы (кәсіпорындарсыз) және балалардың қайырымдылық қорлары
(кәсіпорындарсыз);
мүгедектер жалпы қызметкерлер санының кеміңде 50 пайызын құрайтын
өндірістік кәсіпорындар мен ұйымдар - есепті кезеңде алынған табыстың
кеміңде 50 пайызын мүгедектерге әлеуметтік қорғауға нақтылы пайдаланған
жағдайда;
Қазақстанның Ұлттық банкі, оның филиалдары, өкілдіктері және ұйымдары;
ауыл шаруашылық мақсаты үшін иеленуге немесе пайдалануға белінген немесе
өнімділігі аз жерлерді алған Қазақстан Республикасының заңды және жеке
тұлғалары пайдаланудың алғашқы он жылыңда;
6-1) "Байқоңыр" кешені объектілерінің мүлкі негізінде құрылған
республикалық мемлекетгік кәсіпорын "Байқоңыр" кешеніне енгізілген жер
учаскелері бойынша;
табыс салығы бойынша жеңілдіктерді пайдаланатын жеке тұлғалар;
инвестициялар жөніңдегі уәкілетті органымен жасалған келісімшартқа сәйкес
салық төлеушілер 5 жынға дейінгі кезеңге жер салығын төлеуден босатылуы
мүмкін;
Жер салығы жөнінде жеңілдіктер берудің нақты мерзімі әрбір салық
төлеуші бойынша келісімшартга және тәуелді белгіленеді. Аталған жеңілдік
сәйкестендіріліп берілген келісімшарт бұзылған жағдайда жер салығы осы
Заңда көзделген тиісті айыппұл санкциялары қолданына отырып, салық
төлеушінің бүкіл қызмет ету кезеңіңде есептеледі және бюджетке енгізіледі.
9) түзеу мекемелері, Қазақстан Республикасы Ішкі істер
министрлігінің қылмыстық-атқару жүйесі түзеу мекемелерінің
республикалық мемлекеттік кәсіпорындары;
10)мектепке дейінгі балалар мекемелері, орта, арнаулы орта және жоғары
білім саласында медициналық көмек (косметалогиялық қызмет көрсетуді
қоспағанда) және білім беру қызметін көрсетуге байланысты жұмысты қызметтің
осы түрлерін жүргізуге құқық беретін тиісті лицензиялар бойынша жүзеге
асыратын ұйымдар, осындай қызметтен алынатын табысы жылдық жиынтық табыс
көлемінің кем дегенде 50 пайызын құрған жағдайда босатылады.
3. Бүгінгі таңда жер салығын төлеуден босатылады:
бірыңғай жер салығын төлеушілер, шаруа қожалықтарына арналған арнайы салық
режимі қолданылатын қызметте пайдаланылатын жер учаскелері бойынша;
мемлекеттік мекемелер;
салық режимінің екінші үлгісі бойынша салық салу жүзеге асырылатын жер
қойнауын пайдаланушылар;
уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары;
Ұлы Отан соғысына қатысушынар және соларға теңестірілген адамдар,
мүгедектер, сондай-ақ бала кезінен мүгедектің ата-анасының біреуі:
тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрылыстар мен ғимараттар алып
жатқан жер учаскелері бойынша;
үй маңындағы жер учаскелері бойынша;
жеке үй (қосалқы) шаруашылығын жүргізу, бау-бақша шаруашылығы үшін берілген
және құрылыс алып жатқан жерлерді қоса алғанда, саяжай құрылысына арналған
жер учаскелері бойынша;
гаражға арналған жер учаскелері бойынша;
6) тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрылыстар
мен ғимараттар алып жатқан жер учаскелері және үй маңындағы
жер учаскелері бойынша:
"Ардақты ана" атағына ие болған аналар;
"Алтын алқа" алқасымен наградталған көп балалы аналар;
7) діни бірлестіктер.
Осында 2), 4), 7)-де аталған салық төлеушілер жер учаскелерін
пайдалануға немесе жалға берсе, онда салық төлеуден босатылмайды.
Жекелеген жағдайларда жер салығын төлеушілер болып табылады:
жер учаскелерін иелену немесе пайдалану құқығын растайтын құжаттарда немесе
тараптардың келісімінде өзгеше көзделмесе, пайлық инвестициялық қор
активтерінің құрамына жер учаскесін қоспағанда, бірнеше тұлғаның ортақ
меншігіндегі (пайдалануындағы) жер учаскесі бойынша осы тұлғалардың
әрқайсысы;
пайлық инвестициялық қор активтерінің құрамына кіретін жер учаскесі бойынша
осы пайлық инвестициялық қордың басқарушы компаниясы жер салығын;
жер учаскесіне құқықты куәландыратын құжаттар болмаған жағдайда,
пайдаланушыны жер учаскесіне қатысты жер салығын төлеуші ретінде тану үшін
осындай учаскені оның нақты иеленуі және пайдалануы негіз болып табылады;
лизинг алушы қаржы лизингі шартына сәйкес жылжымайтын мүлік обьектісімен
бірге қаржы лизингіне берілген жер учаскесі бойьінша.
Жер салығында жер учаскесі (жер учаскесіне ортақ үлестік меншік кезінде
- жер үлесі) - салық салу объектісі ретінде қарастырылады.
Мына төменде аталғандар салық салу объектісіне жатпайды:
1) елді мекендердің ортақ пайдалануындағы жер учаскелері, бұған:
аландар, көшелер, өткелдер, жолдар, жағалаулар;
парктер, скверлер, бульварлар;
су қоймалары, жағажайлар;
зираттар;
халықтың мұқтаждарын қанағаттандыруға арналған өзге де объектілер (су
құбырлары, жылу құбырлары, тазарту құрылғынары және басқа да ортақ
пайдаланылатын инженерлік жүйелер) алын жатқан және соларға арналған жерлер
2) ортақ пайдаланудағы мемлекеттік автомобиль жолдары желісі алып жатқан
жер учаскелері, мұнда:
жер алаптары, көлік жүріп өтетін тарамдар;
жол салымдары, жасанды құрылыстар, жол бойындағы резервтер мен өзге де жол
қызметін көрсету жөніндегі құрылыстар;
жол қызметінің қызметтік және тұрғын үй-жайлары;
қардан қорғау екпелері мен жасыл желектер орналасқан жерлер.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша консервацияланған
объектілер орналасқан жер учаскелері.
белгіленген тәртіппен инвестициялық жобаны іске асыру үшін иемденіп алынған
және пайдаланылатын жер учаскелері.
Жекелеген жағдайларда салық салу объектісін анықтау тәртібі:
Темір жол көлігі ұйымдары үшін салың салу объектісіне: темір жолдар,
оқшаулау белдеулері, темір жол станциялары, вокзалдар орналасқан жер
учаскелерін қоса алғанда, заңдарда белгіленген тәртіппен темір жол көлігі
ұйымдарының объектілеріне берілген жер учаскелері жатады.
Энергетика және электрлендіру жүйесі ұйымдары үшін салық салу объектісіне:
электр беру желілері мен кіші станциялар тіректері алып жатқан жер
учаскелерін қоса алғаңда, балансында электр беру желілері бар осы ұйымдарға
заңдарда белгіленген тәртіппен берілген жер учаскелері жатады.
Мұнай мен газ өндіруді, тасымалдауды жүзеге асыратын ұйымдар үшін салық
салу объектісі болып: мұнай құбырлары, газ құбырлары алып жатқан жер
учаскелерін қоса алғанда, балансында мұнай құбырлары, газ құбырлары бар,
осы ұйымдарға заңдарда белгіленген тәртіппен берілген жер учаскелері
табылады.
4. Байланыс ұйымдары үшін салық салу объектісі болып:
байланыс желілерінің тіректері алып жатқан жер учаскелерін
қоса алғанда, балансында радиорелелік, әуе, кабельдік байланыс
желілері бар осы ұйымдарға заңдарда белгіленген тәртіппен берілген жер
учаскелері табылады.
ІІ-тарау
2.1. Жер салығын есептеу тәртібі мен төлеу мерзімдері
Бірнеше тұлғаның ортақ меншігіндегі (пайдалануындағы) жер төлемі
(учаскесі) бойынша осы тұлғалардың әрқайсысы жер салығын төлеуші болып
табылады.
Заңды тұлғалардың салық салынатын объектілері бар филиалдары,
өкілдіктері және басқа да оқшауланған құрылымдық бөлімшелері жер салығын
төлеушілер деп танылады.
Мыналар :
1. Бірыңғай жер салығын төлеушілер.
2. Мемлекеттік бюджет есебінен ғана қаржыландырылатын ұйымдар.
3. Салық режимінің екінші үлгісі бойынша салық салу жүзеге
асырылатын жер
қойнауын пайдаланушылар.
4. Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару
саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары.
5. Тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрлыстар мен
ғимараттар
алып жатқан жер телімдері және үй маңындағы жер телімдері бойынша – Ұлы
Отан соғысына қатысқандар және соларға теңестірілген адамдар, мүгедектер,
сондай-ақ бала кезінен мүгедектің ата-анасының біреуі.
6. Тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрылыстар мен
ғимараттар
алып жатқан жер телімдері және үй маңындағы жер телімдері бойынша –
Ардақты ана атағына ие болған, Алтын алқа алқасымен марапатталған көп
балалы аналар.
7. Діни бірлестіктер салықтан босатылады.
Жер телімдері салық салу объектісі болып табылады.
Жер салығын анықтау үшін жер телімінің ауданы салық базасы болып
табылады.
Жер салығын есептеу тәртібі мен төлеу мерзімдері.
Жер салығы – Жер телімінің ауданы (S) х Жер ауданының бір бірлігінің
мөлшерлемесі
Салық мөлшерлемесі жердің санатына байланысты тағайындалады. Жерлер
арналған нысанасы мен тиесілігіне қарай мынадай санаттарға:
1. Ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерге.
2. Елді мекендер жерлеріне.
3. Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылық
емес
мақсаттағы жерлерге (бұдан әрі - өнеркәсіп жерлері).
4. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлеріне, сауықтыру,
рекреациялық және
тарихи-мәдени мақсаттағы жерлерге (бұдан әрі – ерекше қорғалатын табиғи
аумақтар жерлері).
5. Орман қорлары жерлеріне.
6. Қордағы жерлерге жатқызылуына қарай бөлінеді.
Жердің төмендігідей санаттары:
1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері.
2. Орман қорының жерлері.
3. Су қорының жерлері.
4. Қордағы жерлер салық салуға жатпайды.
Жер салығының мөлшерлемелері ауылшаруашылық мақсатындағы жерлердің,
елді
мекендердің жерлерінің және өнер кәсіп жерлерінің санаттары бойынша
белгіленген.
Ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерге жер салығын есептеу
Базалық мөлшерлемелер 1 гектарға есептеліп белгіленеді, сондай-ақ
аймақтарға (далалық, шөлді, шөлейтті және т.б.) байланысты, топырақтық
(күңгірт-сарғылт, сарғылт, қара топырақты) сапасы бойынша және бонитет
балына сәйкес сараланады. Бонитет деген сөз жер қыртысы дегенді
білдіреді.
Топырақтың сапасына байланысты бонитет балы 1-ден 100-ге дейін және
одан да жоғары деңгейде өзгереді.
БонитетБазалық салық БонитетБазалық салық малшерлемесі
балы мапшерлемесі (төңге)балы (теңге)
1 0,48 51 43,42
2 0,67 52 44,49
3 0,87 53 45,55
4 1,06 54 46,65
5 1,25 55 47,71
6 1,45 56 48,77
7 1,68 57 49,83
8 1,93 58 50,95
9 2,16 59 52,01
10 2,41 60 53,07
11 2,89 61 57,90
12 3,09 62 60,63
13 3,28 63 63,26
14 3,47 64 65,95
15 3,67 65 68,61
16 3,86 66 71,31
17 4,09 67 73,96
18 4,34 68 76,66
19 4,57 69 79,32
20 4,82 70 82,02
21 5,31 71 86,85
22 5,79 72 89,55
23 6,27 73 92,19
24 6,75 74 94,89
1 2 3 4
25 7,24 75 97,56
26 7.72 76 100.26
27 8.20 77 102.91
28 8.68 78 105.61
29 9,17 79 108,27
30 9,65 80 110,97
31 14,47 81 115,80
32 15,54 82 119,02
33 16.59 83 122.21
34 18,08 84 125,45
35 18,76 85 128,67
36 19,82 86 131,86
37 20,88 87 135,10
38 22,00 88 138,32
39 23,06 89 141,51
40 24.12 90* 144,75
41 28Г95 91 149.57
42 30,01 92 154,40
43 31,07 93 159,22
44 32,17 94 164,05
45 33.23 95 168,87
46 34.29 96 173.70
47 35,36 97 178,52
48 36,48 98 183,35
49 37,54 99 188,17
50 38,60 100 193,00
100-ден 202,65
жоғары
Шөлейтті, шөлді және тау бөктеріндегі шөлді аумақтардың ашық-сарғылт,
құба, сұр-құба, ашық және кәдімгі сұр топырақты, сондай-ақ таулы
аумақтардың таулы-далалық, таулы-шалғынды-далалық және таулы альпілік және
субальпілік топырақты жерлеріне бонитет балына барабар (пропорционал) түрде
жер салығының төмендегідей базалық салық мөлшерлемелері белгіленді:
Бонитет Базалық салық Бонитет Базалықсалық мелшерлемесі
балы мөлшерлемесі (теңге) балы (теңге)
1 0.48 51 19,78
2 0г54 52 20,26
3 0.58 53 20.75
4 0,62 54 21,23
5 0.67 55 21,71
6 0,73 56 22,19
7 0,77 57 22,68
8 0,81 58 23,16
9 0,87 59 23,64
10 0,96 60 24,12
11 1,45 61 24,61
12 1,83 62 25,28
13 2,22 63 25,82
14 2,55 64 26,44
15 2,93 65 27,02
16 3,32 66 27,64
17 3,71 67 28,22
18 4,05 68 28,85
19 4,44 69 29,49
20 4,82 70 30,07
21 5,31 71 30,69
22 5,79 72 31,27
23 6,27 73 31,88
24 6,75 74 32,46
25 7,24 75 33,09
26 7,72 76 33,68
27 8,20 77 34,31
28 8,68 78 34,93
29 9,17 79 35,51
30 9,65 80 36,15
31 10,13 81 36,71
32 10,61 82 37,34
33 11,09 83 37,92
34 11,58 84 38,56
35 12,06 85 39,18
36 12,54 86 39,76
37 13,03 87 40,38
38 13,51 88 40,95
39 13,99 89 41,59
40 14,47 90 42,17
41 14,96 91 42,18
42 15,44 92 43,39
43 15,92 93 44,00
44 16,40 94 44,62
45 16,89 95 45,20
46 17,37 96 45,84
47 17,85 97 46,38
48 18,33 98 47,03
49 18,82 99 47,61
50 193,00 100 48,25 50,18
100-ден
жоғары
Мысалы: заңды тұлғаның иелігінде ауылшаруашылық мақсатында
пайдаланатын жер телімі бар. Жер телімі далалық аймақта орналасқан, оның
ауданы 200 га, бонитет балы 47.
Жер салығы ═200 х35,36═7072 теңге.
Жеке тұлғаға қосалқы үй шаруашылығын, бағбандық саяжай құрылысын
жүргізуі үшін берілген ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерге, базалық салық
мөлшерлемелері мынадай мөлшерде белгіленеді:
көлемі 0,50 гектарға дейінгі ауданды қоса алғанда 0,01 гектар үшін 20
теңге;
көлемі 0,50 гектардан асатын ауданға 0,01 гектар үшін 100 теңге.
Мысалы: Қосалқы шаруашылық жүргізу үшін жеке тұлғаның иелігінде жер
телімі бар. Жер телімінің ауданы 0,60 га.
Жер салығы ═50х20═1000 теңге.
10х100═1000 теңге.
Жер салығының жалпы сомасы 2000 теңге.
Елді мекендердің жерлеріне жер салығын есептеу
Елді мекендер жерлері салық салу мақсаты үшін мынадай екі топқа бөлінген:
1. Тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимаратт
орналасқан жерлерді қоспағанда, елді мекендер жерлері.
2. Тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен
ғимараттар орналасқан жерлер.
Елді мекендердің (үй іргесіндегі жер телімдерін қоспағанда) жерлеріне
салынатын базалық салық мөлшерлемелері ауданның (алаңның) бір шаршы
метріне шаққанда мынадай мөлшерлерде белгіленеді:
Елді мекеннің Тұрғын үй қоры, сонын, Тұрғын үй қоры, сонық
түрі ішінде оның іргесіндегі ішінде оның іргесіндегі
құрылыстар мен ғимараттарқүрылыстар мен ғимараттар
алып жатқан жерді алып жатқан жерлерге
қоспағанда, елді салынатын салықтық базалық
мекендердің жерлеріне мвлшерлемесі (теңге)
салынатын салықтың
базалық мөлшерлемесі
(теңге)
Қалалар:
Алматы 28,95 0,96
Астана 19,30 0,96
Ақтау 9,65 0,58
Ақтөбе 6,75 0,58
Атырау 8,20 0,58
Тараз 9,17 0,58
Қарағанды 9,65 0,58
Қызылорда 8,68 0,58
Көкшетау 5,79 0,58
Қостанай 6,27 0,58
Павлодар 9,65 0,58
Петропавл 5,79 0,58
Орал 5,7У 1),5Й
Өскемен 9,65 0,58
Шымкент 9,17 0,58
Алматыобл.:
Облыстық 6,75 0,39
бағыныстағы
басқа қалалар
Аудандық 5,79 0,39
бағыныстағы
басқа қалалар
Ақмола облысы:
Облыстық 5,79 0,39
бағыныстағы
басқа қалалар
Аудандық 5,02 0,39
бағыныстағы
ңалалар
Облыстық маңызы Облыс орталығы үшін 0,39
бар басқа белгіленген
қалалар мөлшерлеменің 85 пайызы
Аудандық маңызы Облыс орталығы үшін 0,19
бар басқа белгіленген
қалалар мөлшерлеменің 75 пайызы
Кенттер 0,96 0,13
Селолар 0,48 0,09
(ауылдар)
Кестедегі мәліметтерге қарасақ, салық мөлшерлемесі елді мекенің түріне
(астаналық қалалар, облыс орталығы және т.б.) және жердің тиесілігіне
(тұрғын үй қоры, тұрғын емес ғимараттар) байланысты болды.
1-мысалы: Өскемен қаласында заңды тұлғаның тұрақты пайдалануындағы,
өнеркәсіп кәсіпорны орналасқан жер телімі бар. Жер телімінің ауданы 2300
м².
Жер салығы ═2300х 9,65═22195 теңге.
Егер аталған жер телімі Семей қаласында орналасқан болса, онда жер
салығы облыс орталығы үшін белгіленген мөлшерлеменің 85 пайзы бойынша
есептеледі(Семей-облыстық маңызы бар қала, ал Өскемен ШҚО орталығы).
Жер салығы ═2300 х 9,65 х 0,85 ═ 18866 теңге.
Үй іргесіндегі жер телімдеріне салынатын салықтың мөлшерлемелері жер
телімдерінің орналасқан жеріне (астана, облыс орталығы, аудан орталығы және
т.б.) және жер телімдерінің ауданына байланысты.
Елді мекендердің тұрғын үйге қызмет көрсетуге арналған және тұрғын үй
қоры, оның ішінде ондағы құрлыстар мен ғимараттар орналаспаған жері – үй
іргесіндегі жер телімі деп есептеледі.
Үй іргесіндегі жер телімдеріне мынадай базалық салық мөлшерлемелері
бойынша салық салынуға тиіс:
1) Астана, Алматы қалалары және облыстық маңызы бар қалалар үшін:
көлемі 1000 шаршы метрге дейін қоса алғанда -1 шаршы метр үшін 0,20
теңге;
көлемі 1000 шаршы метрден асатын ауданға – 1 шаршы метр үшін 6,00
теңге.
Жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша 1000 шаршы метрден
асатын жер телімдеріне салық мөлшерлеменің 1 шаршы метр үшін 6,0
теңгеден 0,20 теңгеге дейін төмендетілуі мүмкін.
2) Басқа елді мекендер үшін:
көлемі 5000 шаршы метрге дейін қоса алғанда -1 шаршы метр үшін 0,20
теңге;
көлемі 5000 шаршы метрден асатын ауданға – 1 шаршы метр үшін 1,00
теңге.
Жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша 5000 шаршы метрден асатын
жер
телімдеріне салық мөлшерлемесі 1шаршы метр (м²) үшін 1,00 теңгеден 0,20
теңгеге дейін төмендетілуі мүмкін.
2-мысал: Жеке тұлғаның Семей қаласында (облыстық маңызы бар қала) жер
телімі бар. Жер телімінің ауданы:
- Тұрғын үйдің алып жатқан ауданы - 200 м2
- Үй іргесіндегі жер телімінің ауданы - 1300 м2
- Тұрғын үй бойынша жер салығы: 200 х 0,39 = 78 теңге
Үй іргесіндегі телім бойынша: 1000 х 0,20 = 200 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Қаржы және бухгалтерлік есеп кафедрасы
Д И П Л О М Д Ы Қ Ж Ұ М Ы С
Тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы жер салығының кейбір мәселелері
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі, э.ғ.к., доцент А.С.Дүйсенбиев
Ғылыми жетекшісі, э.ғ.к., доцент
А.С.Дүйсенбиев
2009 жыл Хаттама №
Орындаған студент Н.А.Адилбекова
2009 жыл
СҚЖ-615о тобы, мамандығы 050009- қаржы
ТҮРКІСТАН, 2009 ЖЫЛ
Жоспар
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 3-4 бет
І-тарау
1.1Салық туралы ұғым және Қазақстан республикасының салық
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..5-10 бет
1.2. Жер салығы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11-
18 бет ІІ-тарау
2.1. Жер салығын есептеу тәртібі мен төлеу мерзімдері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... 19-33 бет
2.2. Ауыл шаруашылығында жер салығын есептеудің кейбір ерекшеліктері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 34-39 бет
ІІІ-тарау
3.1. Жер салықтары мен төлемдерін сыныптамалау әдістері ... 40-53 бет
3.2. Жер салығын төлеуде жеңілдіктер беру және ынталандыру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 54-58 бет
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .. 59 бет
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 60
бет
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да,
міне, он жеті жылдың жүзі болды. Осы кезең аралығында салық жүйесіне
көптеген өзгерістер енгізілді.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабында Заңды түрде
белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу
әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады деп атап көрсетілген.
Салықтар мемлекеттің саяси және экономикалық қызметтерін
қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады.
Салықтар — мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі
бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке
төленетін міндетті ақшалай төлемдер.
Қазақстан Республикасында салық жүйесі реформалаудың үш кезеңінен өтті.
Бірінші кезең - 1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР Президентінің Қаз КСР
мемлекетгік салық қызметін құру туралы Жарлығымен Қаз КСР-дің басты
мемлекеттік салық инспекциясы құрылды. 16 жалпы мемлекеттік және 27
жергілікті салық түрін қарастыратын салық жөніндегі заң актілері пакеті
қабылданды.
Екінші кезең - 1995 жылғы 24 сәуірдегі Бюджетке төленетін салық және
басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің
Жарлығы өз қаржы жүйемізді құруга ықпал етті. Ең бастысы, салық төлеу
жүйесі ықшамдалып, салық саны 45-тен 11-ге дейін қысқартылды. Қосылған құн
салығы енгізілді.
Үшінші кезең - 2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа
Салық кодексі қабылданып, ол 2002 жылдың 1 қаңтарынан қолданысқа енгізілді.
Салық кодексі қабылданғаннан бері бірнеше толықтырулар мен өзгерістер
жасалды.
Диплом жұмысының өзектілігі. Заман талаптарына сай дамыған 50 елдің
қатарына кіру барысында салық органдарының жұмысын оның ішінде жер салығын
жүйелендіру және сыныптамалау өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Диплом жұмысының тарихнамасы. Жер салығын есептеу және төлеу тәртібі
туралы 1995 жылы 27 маусымдағы № 34 нұсқау шықты. Қазақстан
Республикасының мемлекеттік салық комитетінің 1997 жылғы 21 сәуір № 80
бұйрығына қосымша өзгерістер мен толықтырулар еңгізілді.
Диплом жұмысының мақсаты, міндеті. Бүгінгі нарықтық жағдайда
Қазақстан экономикасын ойдағыдай дамыту мақсатымен жер салығын неғұрлым
ұтымды әдістері мен амалдарын көре білу маңызы зор.
Диплом жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспе , екі тараудан,
қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер, жалпы 55 беттен тұрады.
І-тарау
1.1. Салық туралы ұғым және Қазақстан республикасының салық саясаты
Салықтар – өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөлінуімен және
мемлекеттің пайда болуымен, оған әскер, сот, қызметкерлер ұстауға
қаражаттың қажет болуынан пайда болды.
Салықтың экономикалық мәні – шаруашылық субьектілерінен, азаматтардан
ұлттық табыстың бір бөлігін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бір
бөлігі болып табылатындығында.
Салықтың мәні мемлекет өз пайдасына жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) белгілі
мөлшерін нақтылы жарна ретінде алып қалады.
Салықтар мемлекеттің өмір сүруінің негізі болып саналады. Мемлекетті
ұстау үшін, халықтың ақшалай немесе натуралдық формада тұрақты түрде
төлейтін жарналары қажет болды. Адамзаттың даму тарихында салықтың
нысандары мен әдістері мемлекеттің сұранымдары мен қажеттеріне қарай
бейімделіп, өзгерістерге ұшырап отырды.
Салық – заңды актілерге сәйкес салық төлеушілермен жүзеге асырылатын
бюджетке төленетін міндетті төлем.
Салық – белгілі бір обьектілерден төленетін төлем.
Салық дегеніміз – белгілі мерзімде және белгілі бір көлемде алныатын,
заң бойынша қарастырылған міндетті төлемдер.
Қорыта айтқанда, барлық анықтамалар бір негізді құраушы жүйе екендігін
байқауға болады.
Салықты басқа да төлемдерден ажырата білуіміз керек. Себебі, салық
белгілі бір объектілерден (табыс, мүлік, тауар, жер, көлік, мұра) төленеді.
Сонымен қатар салықты төлеудің өзіндік бір мерзімі болады (салық кезеңі –
бір күндік, он күндік, айлық, тоқсандық, жылдық) және белгілі бір көлемде
немесе мөлшерде ( салық ставкасы) алынады.
Қазақстан Республикасы өз алдына егемендік алып, тәуелсіз мемлекет
болғасын, экономиканы дербес түрде басқарды. Мемлекеттік басқару
жүйелеріне көптеген өзгерістер жасап, бірнеше заң жобалары қабылданды.
Оларға қаншама өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Дамыған мемлекеттер
мен көрші мемлекеттердің жүргізіп отырған саясаттарын сараптай отырып,
өзіміздің ұлттық менталитетке сай, қажетті жақтарын алып отырды.
Нарықтық экономика мен мемлекеттің салық саясатының негізгі мақсаты –
бюджеттің кіріс бөлігін қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету болып табылады.
Салық саясатының басты мақсаты - салық жүйесін құру және оның тиімді
қызмет етуіне мүмкіндік беретін салық механизімін іске асыру.
• мемлекеттің салық қызметі келесі бағыттардан тұрады:
• мемлекеттің салық жүйесінің қалыптасуы;
• салық салу саласында мемлекет органдарының міндетін анықтау;
• арнайы салық органдарының жүйесін қалыптастыру;
• салық заңын ұйымдастыру және оның сақталуына бақылауды жүзеге
асыру;
Салық жүйесі де өз алдына сала болып қалыптасуы үшін, біршама
қиындықтарды бастан кешіре отырып, көптеген өзгерістер мен толықтырулар
жасалынып, қазіргі кезде тұрақты жүйеге түсті.
Қазақстан Республикасының салық жүйесі реформалаудың ұш кезеңінен
өтті.
Бірінші кезең.
1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР Президентінің ҚазКСР мемлекеттік
салық қызметін құру туралы Жарлығымен ҚазКСР-нің басты мемлекеттік салық
инспекциясы құрылды. 16 жалпы мемлекеттік және 27 жергілікті салық түрін
қарастыратын салық жөніндегі заң актілер пакеті қабылданды.
1991 жылғы қабылданған Қазақстан Республикасының Қазақстан
Республикасындағы салық жүйесі туралы Заңына сәйкес сол кездегі салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түрлеріне тоқталып өтейік.
І. Жалпы мемлекеттік салықтардың түрлері:
1. Қосылған құнға салынатын салық.
2. Пайдаға салынатын салық.
3. Акциздер.
4. Бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан алынатын салық.
5. Экспорт пен импортқа салынатын салық.
6. Кеден тарифі және баж салығы.
7. Пайдалы қазбаларды геологиялық барлау және геологиялық іздестіру
жұмыстарына байланысты шығындарды өтеуге жұмсалатын алым.
8. Тіркелген (ренталық) төлемдер.
9. Транспорт құралдарына салынатын салық.
10. Автотранспорт құралдарын сатып алуға салынатын салық.
11. Автотранспорт құралдарының Қазақстан Республикасына келіп
кіргені үшін төленетін ақы.
12. Заңды ұйымдардың мүлкіне салынатын салық.
13. Қазақстан Республикасы азаматтарынан, шетел азаматтарынан және
азаматтығы жоқ адамдардан алынатын табыс салығы.
14. Мемлекеттік баж салығы.
15. Табиғат ресурстарына салынатын салық.
16. Колхозшылардың еңбегіне ақы төлеу қорына салынатын салық.
ІІ. Жалпыға бірдей міндетті жергілікті салықтар мен амалдар:
1. Жер салығы.
2. Жеке адамдардың мүлкіне салынатын салық.
3. Орман табысы.
4. Су үшін төленетін ақы.
5. Табысқа салынатын салық.
6. Кәсіпкерлік қызметті тіркеу үшін алынатын алым.
7. Кәсіпкерлік қызметтің субъектілері ретінде тіркелмеген азаматтардан
алынатын алым.
8. Заңды ұйымдарды мемлекеттік тіркеуден өткізгені үшін алынатын алым.
9. Елтаңбалық алым.
10. Мұрагерлік және сыйға тарту тәртібімен ауысқан мүлікке салынатын
салық.
ІІІ. Жергілікті салықтар мен алымдар:
1. Курорттық аймақта өндірістік мақсаттағы объектілер құрылысына
салынатын салық.
2. Курорттық алым.
3. Азаматтардан алынатын мақсатты алым.
4. Жарнамаға салынатын салық.
5. Автотранспорт құралдарын, есептеу техникасы және жеке
комьпютерлерді қайта сатуға салынатын салық.
6. Автотранспортты аялдауға қойғаны үшін алынатын алым.
7. Жергілікті символиканы пайдалану құқығы үшін алым.
8. Имподромдарда ат жарысына қатысқаны үшін алынатын алым.
9. Ат жарысындағы ұтысы үшін алынатын алым.
10. Имподромдарда тотализатор ойынына қатысушы адамдардан алынатын
алым.
11. Тауар биржаларында және валютаны сату және сатып алу кезінде
жасалған мәмілелерден алынатын алым.
12. Аукциондық сатудан алынатын алым.
13. Кино-телетүсірімдер өткізу құқығы үшін алынатын алым.
14. Пәтер алуға берілген рұқсат қағаз (ордер) үшін алынатын алым.
15. Ит иелерінен алынатын алым.
16. Спиртті ішімдіктермен сауда-саттық жасау құқығы үшін алынатын
лицензиялық алым.
17. Жергілікті аукциондар өткізу және лотериялар ойнату құқығы үшін
алынатын лицензиялық алым.
Екінші кезең
Қазақстан республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының
ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдады, онда еліміздің салық жүйесі мен
салық заңнамасын бірте-бірте халықаралық стандарт салық салу принциптеріне
сәйкестендіру көзделген еді. Осыған орай 1995 жылы 24 сәуірде Салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің Жарлығы шықты. Бұл қаржы өз жүйемізді құруға
ықпал етті. Ең бастысы, салық төлеу жүйесі ықшамдалып, салық саны 45-тен 11-
ге дейін қысқартылды. Оның ішінде бесеуі мемлекеттік, алтауы жергілікті
салықтар.
Жалпы мемлекеттік салықтар:
1. Заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы.
2. Қосылған құнға салынатын салық.
3. Акциздер.
4. Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық.
5. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемдері.
Жергілікті салықтар мен алымдар:
1) Жер салығы.
2) Заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық.
3) Көлік құралдарына салынатын салық.
4) Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды
тұлғаларды тіркегені үшін алынатын алым.
5) Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін алынатын алым.
6) Аукциондардан алынатын алым.
Үшінші кезең
2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі
қабылданып, 2002 жылдың 1қаңтарынан бастап қолданысқа еңгізілді.
Салық кодексі салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдерді белгілеу, енгізу және есептеу мен төлеу тәртібі жөніндегі билік
қатынастарын, сондай-ақ мемлекет пен салық төлеуші арасындағы салық
міндеттемелерін орындауға байланысты қатынастарды реттейді.
Қазақстан Республикасының салық заңдары Салық кодексінен, сондай-ақ
қабылдануы Салық кодексінде көзделген нормативтік құқықтық актілерден
тұрады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеу
жөніндегі Салық кодексінде көзделмеген міндет ешкімге жүктелуге тиіс емес.
1.2. Жер салығы
Жер салығын төлеушілер және салық салу объектілері
Бұл бөлімде меншікке салынатын салық, яғни жер салығының экономикалық
мазмұнына тоқталамыз. Аталған салық түрлері жергілікті бюджетке
түсетіндіктен жергілікті салықтар ретінде де қарастырылады.
Жер — белгілі бір өлшемдегі пайдалану мүмкіндігі орасан зор табиғи
байлық. Адамзат жерді пайдалану арқылы өзінің қажеттіліктерін
қанағаттандырып келеді. Қазақстан Республикасының кең байтақ жері бар.
Жер салығы 1992 жылы енгізілді.
Жер салығын енгізу мынадай мақсаттарды көздейді:
экономикалық әдістермен жерді ұтымды пайдалану;
тұлғаларды жерге орналастыру;
жердің құнарлығын арттыру;
жерді қорғау жөніндегі шараларды енгізу үшін төлемдер төлеу;
аумақтың әлеуметтік-мәдени дамуы үшін бюджет кірістерін қалыптастыру.
Жер салығы—жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр жылдың
1 қаңтарыңдағы жағдай бойынша берген жерлердің мемлекеттік сандық және
сапалық есебінің деректері негізінде меншік құқығын, тұрақты жер пайдалану
құқығын, өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығын куәландыратын құжаттарға
сәйкес есептеледі.
Барлық жерлер салық салу мақсатында олардың арналған нысанасы мен
тиесілілігіне қарай мынадай санаттарға бөлінеді:
ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер;
елді мекендер жерлері;
өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылығы емес
мақсаттағы жерлер (өнеркәсіп жерлері);
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлері, сауықтыру, рекреациялық және
тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер (ерекше қорғалатын табиғи аумақ жерлері);
орман қорының жерлері;
су қорының жерлері;
запастағы жерлер.
Жердің белгілі бір немесе өзге санатқа жататындығы Қазақстан
Республикасының жер туралы заң актілерімен белгіленеді. Елді мекендер
жерлері салық салу мақсаты үшін мынадай екі топқа бөлінген:
тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар
орналасқан жерлерді қоспағанда елді мекендер жерлері;
тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар
орналасқан жерлер.
Жердің мынадай санаттарына салық салынбайды:
ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері;
орман қорының жерлері;
су қорының жерлері;
запастағы жерлер.
Осы аталған жерлер (запастағы жерлерді қоспағанда) тұрақты жер
пайдалануға немесе бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалануға берілген
жағдайда, жер салығында белгіленген тәртіппен салық салынады.
Жер салығының мөлшері жер иеленушілер мен жер пайдаланушынардың
шаруашылық қызметінің нәтижелеріне байланысты болмайды.
Жер салығын есептеу үшін:
1) меншік құқығын, тұрақты жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша жер
пайдалану құқығын куәлаңдыратын құжаттар қажет;
2) жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр жылдың 1
қаңтарыңдағы жағдай бойынша берген жерлердің мемлекеттік сандық және
сапалық есебінің деректері көрсетіледі.
Жер салығын төлеушілер:
жеке меншік құқығындағы салық салу объектілері бар жеке және заңды
тұлғалар;
тұрақты жер пайдалану құқығындағы салық салу объектілері бар жеке және
заңды тұлғалар;
бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығындағы салық салу объектілері
бар жеке және заңды тұлғалар.
заңды тұлғалардың жоғары да белгіленген құқықтарда салық салынатын
объектілері бар құрылымдық бөлімшелері.
Жер салығын төлеу барлық жер иелері, жер пайдаланушылар, соның ішінде
жалгерлер мен жер иелері үшін міндетті болып саналады.
Жер салығы бойынша жеңілдіктер.
• Жер салығы бойынша бірнеше салық жеңілдіктері берілген. Атап
айтқанда:
1. 1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына
сәйкес:
қорға деп сақталған жерлер, табиғат қорғау мен тарихи-мәдени, сауықтыру
және қалпына келтіру мақсатындағы, орман және су қорының жерлеріне;
елді мекендердің жалпы пайдаланудағы жер учаскелеріне салық салынбайды;
жер салығын төлеуден босатылады:
• балаларды сауықтыру мекемелері, қорықтар, ұлттық, дендрологиялық
және зоологиялық парктер, ботаника бақтары, зираттар;
мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырынатын мемлекеттік табиғат және
тарих пен мәдениет ескерткіштерін қорғау органдары;
Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ зағиптар қоғамы,
Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі бар балалар
мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету қабілетін
қалпына келтіру орталығы, ААФЖЕҚ Орталық комитеті, Ауғанстан соғысы
ардагерлерінің Қазақ республикалық ұйымы (кәсіпорындарынсыз);
қызметкерлерінің жалпы санының кемінде 50 пайызы мүгедектерден тұратын
өндірістік ұйымдар мен кәсіпорындар — есепті кезеңде алынған табыстың
кемінде 50 пайызын мүгедектерді әлеуметтік қорғауға нақтылы пайдаланған
жағдайда;
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі мен оның бөлімшелері;
ауыл шаруашылық мақсаттары үшін иеленуге немесе пайдалануға бүлінген немесе
өнімділігі аз жерлерді алған Қазақстан Республикасының заңды және жеке
тұлғалары, пайдаланудың алғашқы он жылында;
Ұлы Отан соғысына қатысушылар және соларға теңестірілген тұлғалар, I және
II топ мүгедектері;
құрылғылар алып жатқан 0,25 гектар шегіндегі жерлерді қоса алғанда, өзіндік
қосалқы шаруашылық, саяжай салу, бау-бақша үшін алған жеке тұлғалар.
2. Қазақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі заңына сәйкес:
балаларды сауықтыру мекемелері, қорықтар, ұлттық, дендрологиялық-
зоологиялық парктер, ботаника бактары, зираттар;
мемлектттік мекемелер;
2-1) қызметінің негізгі түрі ғылым және кітапхана қызметін көрсету
саласындағы жұмыстарды орындау болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
2-2) ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы міндеттерді
жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын;
2-3) қызметінің негізгі түрі театр, ойын-сауық және концерттік
шараларды жүзеге асыру, тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау жөнінде,
балаларды, қарттар мен мүгедектерді әлеуметтік қорғау және әлеуметтік
қамсыздандыру саласында, спорт саласында қызметтер көрсету болып табынатын
мемлекеттік кәсіпорындар;
Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы, Қазақ загиптар қоғамы,
Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі бар балалар
мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу және еңбек ету қабілетін қалпына
келтіру орталығы, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ республикалық ұйымы
(кәсіпорындарсыз), Қазақстан Республикасының Қызыл Жарты Ай және Қызыл
Крест ұлттық қоғамы (кәсіпорындарсыз) және балалардың қайырымдылық қорлары
(кәсіпорындарсыз);
мүгедектер жалпы қызметкерлер санының кеміңде 50 пайызын құрайтын
өндірістік кәсіпорындар мен ұйымдар - есепті кезеңде алынған табыстың
кеміңде 50 пайызын мүгедектерге әлеуметтік қорғауға нақтылы пайдаланған
жағдайда;
Қазақстанның Ұлттық банкі, оның филиалдары, өкілдіктері және ұйымдары;
ауыл шаруашылық мақсаты үшін иеленуге немесе пайдалануға белінген немесе
өнімділігі аз жерлерді алған Қазақстан Республикасының заңды және жеке
тұлғалары пайдаланудың алғашқы он жылыңда;
6-1) "Байқоңыр" кешені объектілерінің мүлкі негізінде құрылған
республикалық мемлекетгік кәсіпорын "Байқоңыр" кешеніне енгізілген жер
учаскелері бойынша;
табыс салығы бойынша жеңілдіктерді пайдаланатын жеке тұлғалар;
инвестициялар жөніңдегі уәкілетті органымен жасалған келісімшартқа сәйкес
салық төлеушілер 5 жынға дейінгі кезеңге жер салығын төлеуден босатылуы
мүмкін;
Жер салығы жөнінде жеңілдіктер берудің нақты мерзімі әрбір салық
төлеуші бойынша келісімшартга және тәуелді белгіленеді. Аталған жеңілдік
сәйкестендіріліп берілген келісімшарт бұзылған жағдайда жер салығы осы
Заңда көзделген тиісті айыппұл санкциялары қолданына отырып, салық
төлеушінің бүкіл қызмет ету кезеңіңде есептеледі және бюджетке енгізіледі.
9) түзеу мекемелері, Қазақстан Республикасы Ішкі істер
министрлігінің қылмыстық-атқару жүйесі түзеу мекемелерінің
республикалық мемлекеттік кәсіпорындары;
10)мектепке дейінгі балалар мекемелері, орта, арнаулы орта және жоғары
білім саласында медициналық көмек (косметалогиялық қызмет көрсетуді
қоспағанда) және білім беру қызметін көрсетуге байланысты жұмысты қызметтің
осы түрлерін жүргізуге құқық беретін тиісті лицензиялар бойынша жүзеге
асыратын ұйымдар, осындай қызметтен алынатын табысы жылдық жиынтық табыс
көлемінің кем дегенде 50 пайызын құрған жағдайда босатылады.
3. Бүгінгі таңда жер салығын төлеуден босатылады:
бірыңғай жер салығын төлеушілер, шаруа қожалықтарына арналған арнайы салық
режимі қолданылатын қызметте пайдаланылатын жер учаскелері бойынша;
мемлекеттік мекемелер;
салық режимінің екінші үлгісі бойынша салық салу жүзеге асырылатын жер
қойнауын пайдаланушылар;
уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары;
Ұлы Отан соғысына қатысушынар және соларға теңестірілген адамдар,
мүгедектер, сондай-ақ бала кезінен мүгедектің ата-анасының біреуі:
тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрылыстар мен ғимараттар алып
жатқан жер учаскелері бойынша;
үй маңындағы жер учаскелері бойынша;
жеке үй (қосалқы) шаруашылығын жүргізу, бау-бақша шаруашылығы үшін берілген
және құрылыс алып жатқан жерлерді қоса алғанда, саяжай құрылысына арналған
жер учаскелері бойынша;
гаражға арналған жер учаскелері бойынша;
6) тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрылыстар
мен ғимараттар алып жатқан жер учаскелері және үй маңындағы
жер учаскелері бойынша:
"Ардақты ана" атағына ие болған аналар;
"Алтын алқа" алқасымен наградталған көп балалы аналар;
7) діни бірлестіктер.
Осында 2), 4), 7)-де аталған салық төлеушілер жер учаскелерін
пайдалануға немесе жалға берсе, онда салық төлеуден босатылмайды.
Жекелеген жағдайларда жер салығын төлеушілер болып табылады:
жер учаскелерін иелену немесе пайдалану құқығын растайтын құжаттарда немесе
тараптардың келісімінде өзгеше көзделмесе, пайлық инвестициялық қор
активтерінің құрамына жер учаскесін қоспағанда, бірнеше тұлғаның ортақ
меншігіндегі (пайдалануындағы) жер учаскесі бойынша осы тұлғалардың
әрқайсысы;
пайлық инвестициялық қор активтерінің құрамына кіретін жер учаскесі бойынша
осы пайлық инвестициялық қордың басқарушы компаниясы жер салығын;
жер учаскесіне құқықты куәландыратын құжаттар болмаған жағдайда,
пайдаланушыны жер учаскесіне қатысты жер салығын төлеуші ретінде тану үшін
осындай учаскені оның нақты иеленуі және пайдалануы негіз болып табылады;
лизинг алушы қаржы лизингі шартына сәйкес жылжымайтын мүлік обьектісімен
бірге қаржы лизингіне берілген жер учаскесі бойьінша.
Жер салығында жер учаскесі (жер учаскесіне ортақ үлестік меншік кезінде
- жер үлесі) - салық салу объектісі ретінде қарастырылады.
Мына төменде аталғандар салық салу объектісіне жатпайды:
1) елді мекендердің ортақ пайдалануындағы жер учаскелері, бұған:
аландар, көшелер, өткелдер, жолдар, жағалаулар;
парктер, скверлер, бульварлар;
су қоймалары, жағажайлар;
зираттар;
халықтың мұқтаждарын қанағаттандыруға арналған өзге де объектілер (су
құбырлары, жылу құбырлары, тазарту құрылғынары және басқа да ортақ
пайдаланылатын инженерлік жүйелер) алын жатқан және соларға арналған жерлер
2) ортақ пайдаланудағы мемлекеттік автомобиль жолдары желісі алып жатқан
жер учаскелері, мұнда:
жер алаптары, көлік жүріп өтетін тарамдар;
жол салымдары, жасанды құрылыстар, жол бойындағы резервтер мен өзге де жол
қызметін көрсету жөніндегі құрылыстар;
жол қызметінің қызметтік және тұрғын үй-жайлары;
қардан қорғау екпелері мен жасыл желектер орналасқан жерлер.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша консервацияланған
объектілер орналасқан жер учаскелері.
белгіленген тәртіппен инвестициялық жобаны іске асыру үшін иемденіп алынған
және пайдаланылатын жер учаскелері.
Жекелеген жағдайларда салық салу объектісін анықтау тәртібі:
Темір жол көлігі ұйымдары үшін салың салу объектісіне: темір жолдар,
оқшаулау белдеулері, темір жол станциялары, вокзалдар орналасқан жер
учаскелерін қоса алғанда, заңдарда белгіленген тәртіппен темір жол көлігі
ұйымдарының объектілеріне берілген жер учаскелері жатады.
Энергетика және электрлендіру жүйесі ұйымдары үшін салық салу объектісіне:
электр беру желілері мен кіші станциялар тіректері алып жатқан жер
учаскелерін қоса алғаңда, балансында электр беру желілері бар осы ұйымдарға
заңдарда белгіленген тәртіппен берілген жер учаскелері жатады.
Мұнай мен газ өндіруді, тасымалдауды жүзеге асыратын ұйымдар үшін салық
салу объектісі болып: мұнай құбырлары, газ құбырлары алып жатқан жер
учаскелерін қоса алғанда, балансында мұнай құбырлары, газ құбырлары бар,
осы ұйымдарға заңдарда белгіленген тәртіппен берілген жер учаскелері
табылады.
4. Байланыс ұйымдары үшін салық салу объектісі болып:
байланыс желілерінің тіректері алып жатқан жер учаскелерін
қоса алғанда, балансында радиорелелік, әуе, кабельдік байланыс
желілері бар осы ұйымдарға заңдарда белгіленген тәртіппен берілген жер
учаскелері табылады.
ІІ-тарау
2.1. Жер салығын есептеу тәртібі мен төлеу мерзімдері
Бірнеше тұлғаның ортақ меншігіндегі (пайдалануындағы) жер төлемі
(учаскесі) бойынша осы тұлғалардың әрқайсысы жер салығын төлеуші болып
табылады.
Заңды тұлғалардың салық салынатын объектілері бар филиалдары,
өкілдіктері және басқа да оқшауланған құрылымдық бөлімшелері жер салығын
төлеушілер деп танылады.
Мыналар :
1. Бірыңғай жер салығын төлеушілер.
2. Мемлекеттік бюджет есебінен ғана қаржыландырылатын ұйымдар.
3. Салық режимінің екінші үлгісі бойынша салық салу жүзеге
асырылатын жер
қойнауын пайдаланушылар.
4. Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару
саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары.
5. Тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрлыстар мен
ғимараттар
алып жатқан жер телімдері және үй маңындағы жер телімдері бойынша – Ұлы
Отан соғысына қатысқандар және соларға теңестірілген адамдар, мүгедектер,
сондай-ақ бала кезінен мүгедектің ата-анасының біреуі.
6. Тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрылыстар мен
ғимараттар
алып жатқан жер телімдері және үй маңындағы жер телімдері бойынша –
Ардақты ана атағына ие болған, Алтын алқа алқасымен марапатталған көп
балалы аналар.
7. Діни бірлестіктер салықтан босатылады.
Жер телімдері салық салу объектісі болып табылады.
Жер салығын анықтау үшін жер телімінің ауданы салық базасы болып
табылады.
Жер салығын есептеу тәртібі мен төлеу мерзімдері.
Жер салығы – Жер телімінің ауданы (S) х Жер ауданының бір бірлігінің
мөлшерлемесі
Салық мөлшерлемесі жердің санатына байланысты тағайындалады. Жерлер
арналған нысанасы мен тиесілігіне қарай мынадай санаттарға:
1. Ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерге.
2. Елді мекендер жерлеріне.
3. Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылық
емес
мақсаттағы жерлерге (бұдан әрі - өнеркәсіп жерлері).
4. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлеріне, сауықтыру,
рекреациялық және
тарихи-мәдени мақсаттағы жерлерге (бұдан әрі – ерекше қорғалатын табиғи
аумақтар жерлері).
5. Орман қорлары жерлеріне.
6. Қордағы жерлерге жатқызылуына қарай бөлінеді.
Жердің төмендігідей санаттары:
1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері.
2. Орман қорының жерлері.
3. Су қорының жерлері.
4. Қордағы жерлер салық салуға жатпайды.
Жер салығының мөлшерлемелері ауылшаруашылық мақсатындағы жерлердің,
елді
мекендердің жерлерінің және өнер кәсіп жерлерінің санаттары бойынша
белгіленген.
Ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерге жер салығын есептеу
Базалық мөлшерлемелер 1 гектарға есептеліп белгіленеді, сондай-ақ
аймақтарға (далалық, шөлді, шөлейтті және т.б.) байланысты, топырақтық
(күңгірт-сарғылт, сарғылт, қара топырақты) сапасы бойынша және бонитет
балына сәйкес сараланады. Бонитет деген сөз жер қыртысы дегенді
білдіреді.
Топырақтың сапасына байланысты бонитет балы 1-ден 100-ге дейін және
одан да жоғары деңгейде өзгереді.
БонитетБазалық салық БонитетБазалық салық малшерлемесі
балы мапшерлемесі (төңге)балы (теңге)
1 0,48 51 43,42
2 0,67 52 44,49
3 0,87 53 45,55
4 1,06 54 46,65
5 1,25 55 47,71
6 1,45 56 48,77
7 1,68 57 49,83
8 1,93 58 50,95
9 2,16 59 52,01
10 2,41 60 53,07
11 2,89 61 57,90
12 3,09 62 60,63
13 3,28 63 63,26
14 3,47 64 65,95
15 3,67 65 68,61
16 3,86 66 71,31
17 4,09 67 73,96
18 4,34 68 76,66
19 4,57 69 79,32
20 4,82 70 82,02
21 5,31 71 86,85
22 5,79 72 89,55
23 6,27 73 92,19
24 6,75 74 94,89
1 2 3 4
25 7,24 75 97,56
26 7.72 76 100.26
27 8.20 77 102.91
28 8.68 78 105.61
29 9,17 79 108,27
30 9,65 80 110,97
31 14,47 81 115,80
32 15,54 82 119,02
33 16.59 83 122.21
34 18,08 84 125,45
35 18,76 85 128,67
36 19,82 86 131,86
37 20,88 87 135,10
38 22,00 88 138,32
39 23,06 89 141,51
40 24.12 90* 144,75
41 28Г95 91 149.57
42 30,01 92 154,40
43 31,07 93 159,22
44 32,17 94 164,05
45 33.23 95 168,87
46 34.29 96 173.70
47 35,36 97 178,52
48 36,48 98 183,35
49 37,54 99 188,17
50 38,60 100 193,00
100-ден 202,65
жоғары
Шөлейтті, шөлді және тау бөктеріндегі шөлді аумақтардың ашық-сарғылт,
құба, сұр-құба, ашық және кәдімгі сұр топырақты, сондай-ақ таулы
аумақтардың таулы-далалық, таулы-шалғынды-далалық және таулы альпілік және
субальпілік топырақты жерлеріне бонитет балына барабар (пропорционал) түрде
жер салығының төмендегідей базалық салық мөлшерлемелері белгіленді:
Бонитет Базалық салық Бонитет Базалықсалық мелшерлемесі
балы мөлшерлемесі (теңге) балы (теңге)
1 0.48 51 19,78
2 0г54 52 20,26
3 0.58 53 20.75
4 0,62 54 21,23
5 0.67 55 21,71
6 0,73 56 22,19
7 0,77 57 22,68
8 0,81 58 23,16
9 0,87 59 23,64
10 0,96 60 24,12
11 1,45 61 24,61
12 1,83 62 25,28
13 2,22 63 25,82
14 2,55 64 26,44
15 2,93 65 27,02
16 3,32 66 27,64
17 3,71 67 28,22
18 4,05 68 28,85
19 4,44 69 29,49
20 4,82 70 30,07
21 5,31 71 30,69
22 5,79 72 31,27
23 6,27 73 31,88
24 6,75 74 32,46
25 7,24 75 33,09
26 7,72 76 33,68
27 8,20 77 34,31
28 8,68 78 34,93
29 9,17 79 35,51
30 9,65 80 36,15
31 10,13 81 36,71
32 10,61 82 37,34
33 11,09 83 37,92
34 11,58 84 38,56
35 12,06 85 39,18
36 12,54 86 39,76
37 13,03 87 40,38
38 13,51 88 40,95
39 13,99 89 41,59
40 14,47 90 42,17
41 14,96 91 42,18
42 15,44 92 43,39
43 15,92 93 44,00
44 16,40 94 44,62
45 16,89 95 45,20
46 17,37 96 45,84
47 17,85 97 46,38
48 18,33 98 47,03
49 18,82 99 47,61
50 193,00 100 48,25 50,18
100-ден
жоғары
Мысалы: заңды тұлғаның иелігінде ауылшаруашылық мақсатында
пайдаланатын жер телімі бар. Жер телімі далалық аймақта орналасқан, оның
ауданы 200 га, бонитет балы 47.
Жер салығы ═200 х35,36═7072 теңге.
Жеке тұлғаға қосалқы үй шаруашылығын, бағбандық саяжай құрылысын
жүргізуі үшін берілген ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерге, базалық салық
мөлшерлемелері мынадай мөлшерде белгіленеді:
көлемі 0,50 гектарға дейінгі ауданды қоса алғанда 0,01 гектар үшін 20
теңге;
көлемі 0,50 гектардан асатын ауданға 0,01 гектар үшін 100 теңге.
Мысалы: Қосалқы шаруашылық жүргізу үшін жеке тұлғаның иелігінде жер
телімі бар. Жер телімінің ауданы 0,60 га.
Жер салығы ═50х20═1000 теңге.
10х100═1000 теңге.
Жер салығының жалпы сомасы 2000 теңге.
Елді мекендердің жерлеріне жер салығын есептеу
Елді мекендер жерлері салық салу мақсаты үшін мынадай екі топқа бөлінген:
1. Тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимаратт
орналасқан жерлерді қоспағанда, елді мекендер жерлері.
2. Тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен
ғимараттар орналасқан жерлер.
Елді мекендердің (үй іргесіндегі жер телімдерін қоспағанда) жерлеріне
салынатын базалық салық мөлшерлемелері ауданның (алаңның) бір шаршы
метріне шаққанда мынадай мөлшерлерде белгіленеді:
Елді мекеннің Тұрғын үй қоры, сонын, Тұрғын үй қоры, сонық
түрі ішінде оның іргесіндегі ішінде оның іргесіндегі
құрылыстар мен ғимараттарқүрылыстар мен ғимараттар
алып жатқан жерді алып жатқан жерлерге
қоспағанда, елді салынатын салықтық базалық
мекендердің жерлеріне мвлшерлемесі (теңге)
салынатын салықтың
базалық мөлшерлемесі
(теңге)
Қалалар:
Алматы 28,95 0,96
Астана 19,30 0,96
Ақтау 9,65 0,58
Ақтөбе 6,75 0,58
Атырау 8,20 0,58
Тараз 9,17 0,58
Қарағанды 9,65 0,58
Қызылорда 8,68 0,58
Көкшетау 5,79 0,58
Қостанай 6,27 0,58
Павлодар 9,65 0,58
Петропавл 5,79 0,58
Орал 5,7У 1),5Й
Өскемен 9,65 0,58
Шымкент 9,17 0,58
Алматыобл.:
Облыстық 6,75 0,39
бағыныстағы
басқа қалалар
Аудандық 5,79 0,39
бағыныстағы
басқа қалалар
Ақмола облысы:
Облыстық 5,79 0,39
бағыныстағы
басқа қалалар
Аудандық 5,02 0,39
бағыныстағы
ңалалар
Облыстық маңызы Облыс орталығы үшін 0,39
бар басқа белгіленген
қалалар мөлшерлеменің 85 пайызы
Аудандық маңызы Облыс орталығы үшін 0,19
бар басқа белгіленген
қалалар мөлшерлеменің 75 пайызы
Кенттер 0,96 0,13
Селолар 0,48 0,09
(ауылдар)
Кестедегі мәліметтерге қарасақ, салық мөлшерлемесі елді мекенің түріне
(астаналық қалалар, облыс орталығы және т.б.) және жердің тиесілігіне
(тұрғын үй қоры, тұрғын емес ғимараттар) байланысты болды.
1-мысалы: Өскемен қаласында заңды тұлғаның тұрақты пайдалануындағы,
өнеркәсіп кәсіпорны орналасқан жер телімі бар. Жер телімінің ауданы 2300
м².
Жер салығы ═2300х 9,65═22195 теңге.
Егер аталған жер телімі Семей қаласында орналасқан болса, онда жер
салығы облыс орталығы үшін белгіленген мөлшерлеменің 85 пайзы бойынша
есептеледі(Семей-облыстық маңызы бар қала, ал Өскемен ШҚО орталығы).
Жер салығы ═2300 х 9,65 х 0,85 ═ 18866 теңге.
Үй іргесіндегі жер телімдеріне салынатын салықтың мөлшерлемелері жер
телімдерінің орналасқан жеріне (астана, облыс орталығы, аудан орталығы және
т.б.) және жер телімдерінің ауданына байланысты.
Елді мекендердің тұрғын үйге қызмет көрсетуге арналған және тұрғын үй
қоры, оның ішінде ондағы құрлыстар мен ғимараттар орналаспаған жері – үй
іргесіндегі жер телімі деп есептеледі.
Үй іргесіндегі жер телімдеріне мынадай базалық салық мөлшерлемелері
бойынша салық салынуға тиіс:
1) Астана, Алматы қалалары және облыстық маңызы бар қалалар үшін:
көлемі 1000 шаршы метрге дейін қоса алғанда -1 шаршы метр үшін 0,20
теңге;
көлемі 1000 шаршы метрден асатын ауданға – 1 шаршы метр үшін 6,00
теңге.
Жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша 1000 шаршы метрден
асатын жер телімдеріне салық мөлшерлеменің 1 шаршы метр үшін 6,0
теңгеден 0,20 теңгеге дейін төмендетілуі мүмкін.
2) Басқа елді мекендер үшін:
көлемі 5000 шаршы метрге дейін қоса алғанда -1 шаршы метр үшін 0,20
теңге;
көлемі 5000 шаршы метрден асатын ауданға – 1 шаршы метр үшін 1,00
теңге.
Жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша 5000 шаршы метрден асатын
жер
телімдеріне салық мөлшерлемесі 1шаршы метр (м²) үшін 1,00 теңгеден 0,20
теңгеге дейін төмендетілуі мүмкін.
2-мысал: Жеке тұлғаның Семей қаласында (облыстық маңызы бар қала) жер
телімі бар. Жер телімінің ауданы:
- Тұрғын үйдің алып жатқан ауданы - 200 м2
- Үй іргесіндегі жер телімінің ауданы - 1300 м2
- Тұрғын үй бойынша жер салығы: 200 х 0,39 = 78 теңге
Үй іргесіндегі телім бойынша: 1000 х 0,20 = 200 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz