Қазақстан Республикасының бірыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесі

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының бірыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесін құру
тұжырымдамасы

Кіріспе

Осы Қазақстан Республикасының бірыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесін
құру тұжырымдамасы (бұдан әрі – Тұжырымдама) Мемлекет Басшысының
тапсырмаларына сәйкес әзірленді (2008 жылғы мамыр, қазан).
Халықтың дамуы, нығаюы мен өсіп-өркендеуінің ұзақ жылдарға арналған
бағыт-бағдары 1997 жылы Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясымен
бекітілді. Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 19 наурыздағы
Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін,
бәсекеге қабілетті халық үшін атты Қазақстан халқына Жолдауын орындау
мақсатында 2004 жылы Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісін
реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы (бұдан әрі – Мемлекеттік бағдарлама) қабылданды. Іске
асырылатын Мемлекеттік бағдарлама шеңберінде 2008 жылы денсаулық сақтау
саласының ұзақ мерзімге арналған үлгісін қалыптастыру көзделді.
Тегін медициналық көмектің кепілді көлемінің (ТМККК) медициналық
қызметтерін орталықтандырылған мемлекеттік төлеушіні денсаулық сақтау
жүйесіне кезең-кезеңмен енгізу Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы
23 желтоқсандағы № 1213 қаулысымен бекітілген Денсаулық сақтау
министрлігінің 2009-2011 жылдарға арналған стратегиялық жоспарында
қарастырылған болатын. Азаматтардың медициналық ұйым мен дәрігерді ерікті
түрде таңдау, сондай-ақ сапалы және уақтылы медициналық көмек алуға құқығы
Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы Қазақстан
Республикасының кодексінде айқындалған.
Тұжырымдаманы құру халықтың денсаулығын жақсартуға бағытталған
денсаулық сақтау саласын жүйелі өзгерту қажеттілігінен туындады.

1. Қазіргі жағдайға талдау

§ 1. Демографиялық жағдай

Соңғы жылдары Қазақстанда халықтың туу көрсеткішінің 18,42-ден (2005
ж.) 22,75-ге дейін (2008 ж.) өсуі, өлім-жітім көрсеткішінің тұрақтағаны –
9,74 (2005 ж. - 10,37), тұрғындардың табиғи өсу коэффициентінің 1000 адамға
шаққанда 13,01-ге дейін (2005 ж. - 8,05) артқаны байқалып отыр.
Демографиялық жағдайдың оң өзгеріспен алға жылжуына қарамастан,
әйелдер мен балалар денсаулығының төмен деңгейі сақталып отыр. Ұрпақты болу
денсаулығы мәселесі өзекті күйде қалып отыр, неке құрған 16%-ы бедеу болып
табылады. Ана өлімінің негізгі себептері (2008 ж. тірі туған 100 мың
нәрестеге шаққанда. - 31,2) акушершік қан кету, гестоздар, экстрагениталдық
патология, жоғары көлемде түсік жасатудың салдары және аурушаңдық (жыныстық
қатынас арқылы берілетін жұқпалар, қаназдық) болып қала береді. Бұл жағдай
медициналық қызметтер сапасының жеткіліксіздігінен және оның тиісті
стандартталуының болмауынан де күшейе түсуде.
Нәресте өлім-жітімі көрсеткішінің тірі туылған 1000 балаға шаққанда
15,15-ден (2005 ж.) 20,76-ға (2008 ж.) дейін өсу үрдісі орын алып отыр. Бұл
көрсеткіш дамыған елдер мен ТМД-ның кейбір елдерінің осыған ұқсас
индикаторларынан асып отыр. Бәсекеге қабілеттіліктің жаһандық индексінде
(БҚЖИ) Қазақстан нәресте өлім-жітімі деңгейі бойынша жетекші орынға ие,
сонымен қатар статистикалық мәліметтер айырмашылығы тірі және өлі
туылғандардың халықаралық өлшемдерінің негізгі есебінен айқындалған. Сәби
шақтағы өлім-жітім құрылымы дамушы елдер деректеріне сай келеді және алдын
алуға болатын мүмкіндіктері айқындалған (асфиксия, туу кезіндегі жарақаттар
және жұқпалар).
Сәби шақтағы және балалар өлімінің себептерін зерттеу жөніндегі
халықаралық сарапшылардың талдауы бойынша Қазақстанда жыл сайын 0-ден 5
жасқа дейінгі 5 мың бала өледі екен, оларды тең жартысы – жаңа туылғандар.
Сонымен қатар ерте жастағы балалар өлімі көп жағдайда денсаулық сақтау
жүйесінде алдын-алуға болатын мүмкіндіктері бар себептерден де болып
жатады. Осыған қоса Қазақстанда адам дамуының жоғары индексі бар елдерге
қарағанда аналар өлімі 4-10 есе артық. Бұл ретте оның көпшілігі алдын алуға
болатын себептерден де болып жатады.
Аналар мен балалар денсаулығының жеткіліксіз деңгейі, әлеуметтің
елеулі аурулардың таралуы, қоғамдық денсаулықтың төмен деңгейі және кепілді
көлемде ақысыз медициналық көрсетудің тиімсіз қамтамасыз етілуі халық
денсаулығының төмендігін айқындайды.
Қазақстан Республикасында әлеуметтік елеулі аурулар экономикаға
айтарлықтай зиян келтіреді және болжанып отырған өмір сүру ұзақтығын
төмендетіп отыр, оның деңгейі 2008 жылы 67,11 жасты құраған. 2007 жыл
бойынша бәсекеге қабілеттіліктік жаһандық индексінің (БҚЖИ) мәліметтеріне
қарағанда Қазақстан болжанып отырған өмір сүру ұзақтығы көрсеткіштері
бойынша (64 жас) 101 орынды алады.
Жалпы өлім-жітімнің ең көп үлес салмағын (50,3%) қанайналым
жүйелерінің аурулары (ҚЖА) алады. Қазақстан Республикасы Статистика
агенттігінің деректері бойынша, 2008 жылы ҚЖА-дан қайтыс болғандар саны
76750 адамды құрады, оның ішінде еңбекке жарамды жастағылардың үлесі (16-62
жас) 25 % құрады.

§ 2. Халық денсаулығының жағдайы

Халықтың денсаулығы мемлекеттің өз азаматтарының алдындағы
жауапкершілігінің деңгейін көрсететін әлеуметтік бағдарының интегралды
көрсеткіші болып табылады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша адам
денсаулығының 50%-ы оның өмір сүру салтынан, созылмалы жұқпалы емес
аурулардың (жүрек-қан тамыр жүйесінің аурулары, қант диабеті және т.б.)
кеңінен таралуына, сондай-ақ адамның өмір сүру дағдысына байланысты.
Мінез-құлықтық қауіп-қатердің факторларының кең таралуы: темекі шегу
(22,8%), дене салмағының шамадан тыс артуы (36,9%), ішімдікті шектен тыс
пайдалану (18,1%) жоғары деңгейде қалып отыр.
Бұдан әрі өркениет ауруларымен сырқаттанушылықтың өсуі шамамен
болжанып отыр (100 мың адамға шаққанда):
- қанайналым жүйелерінің аурулары 2007 ж. – 1906,6; 2011 ж. –
2274,9;
- онкологиялық ауру 2007 ж. – 496,9; 2011 ж. – 516,4;
- қант диабеті 2007 ж. – 129,2; 2011 ж. – 162,1
Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру барысында (2005 – 2008
жылдар) халықтың аурушаңдығы мен өлім-жітімінің кейбір көрсеткіштерінің
төмендегені байқалып отыр. Туберкулезбен ауыру мен өлім-жітім көрсеткіші
төмендеді (100 мың және 1 мың адамға шаққанда тиісінше 147,3-нан 125,5-ке
дейін және 20,8-ден 16,9-ға дейін). Бірақ эпидемиологиялық жағдай күрделі
күйінде қалып отыр. БҚЖИ рейтингінде Қазақстан туберкулезбен
сырқаттанушылық бойынша 94-ші орында және туберкулездың бизнеске әсер етуі
бойынша 111 позицияға ие болып отыр.
Туберкулезді емдеудің DOTS-плюс бағдарламасын ауқымды түрде жүзеге
асыру жұмыстарына қарамастан, туберкулездің таралуын эпидемиологиялық
қадағалау, дәрі-дәрмекке тұрақтылықтың дамуы, туберкулезден өлім-жітім
мәселелері өзекті болып қалып отыр.
Қатерлі ісіктермен сырқаттану көрсеткіштерінің төмендегеніне
қарамастан, (100 мың адамға шаққанда 192,5-тен 180,7-ге), аурудың асқынған
түрлері басым (16,2%), ал одан өлім-жітім жалпы өлім-жітім себептері
құрылымында үшінші позициядан орын алады (11,9%).
ДДҰ мәліметтері бойынша Қазақстан АИТВЖИТС індетінің шоғырланған
сатысында тұр (1,1% орташа әлемдік көрсеткішпен халықтың 0,2%).
Халықаралық сарапшылардың есептік көрсеткіштері бойынша, Қазақстанда тұрып
жатқан АИТВ ауруы бар адамдар саны 16 мың адамды құрайды, бұл тіркеуде
тұрғандардың санынан 2 есе артық, ал АИТВЖИТС бойынша жағдайдың ушығу
мүмкіндігі жоғары, өйткені есірткіні инъекция арқылы қолданатын адамдардың
тәртібі қауіпсіз емес, АИТВ туралы білім деңгейі төмен, соның салдарынан
жыныстық қатынас арқылы ауруды жұқтыру жағдайларының өсуі байқалады.
Сонымен қатар тұрғындардың психикалық денсаулықтарының төмендеуі
байқалады (өлім-жітім көрсеткіші 100 адамға шаққанда 162,5-ден 391,7-ге
дейін өсті). Жарақаттан, жазатайым оқиғалардан және уланып өлу жағдайлары
Қазақстан Республикасы халқының өлім-жітім себептерінің ішінде екінші
орынды алады.
Экологиялық жағдайдың төмендеуі қоршаған ортаның зиянды факторларының
әсерімен байланысты ауруларды (тыныс алу мүшелерінің аурулары, онкологиялық
аурулар, аллергиялық аурулар және т.б.) диагностикалау мен емдеу бойынша
медициналық қызмет көрсетуге сұраныстың артуына себепші болып отыр.
Санитариялық-эпидемиологиялық жағдайды одан әрі тұрақтандыру өзекті
мәселе болып қалып отыр. Сальмонеллезбен сырқаттанудың өсуі байқалады (100
мың адамға шаққанда 13,2-ден 15,3-ге дейін). Шетелдерде тіркелген аса
қауіпті және басқа жұқпалардың (қалыптан тыс пневмония, құс тұмауы, 71
типті энтеровирусты жұқпа, H1N1 және т.б..) енуіне байланысты
эпидемиологиялық жағдайдың ушығу қаупі сақталып отыр.

§ 3. Денсаулық сақтау жүйесін басқару
тиімділігінің жеткіліксіздігі

Денсаулық сақтаудың негізгі көрсеткіштерінің динамикасы денсаулық
сақтау саласына бағытталған бюджет қаражаты көлемінің жыл сайын өсіп
отырғанын дәлелдейді. Мысалы, 2004 жылдан бастап 2009 жыл аралығында тегін
медициналық көмектің кепілді көлеміне (бұдан әрі – ТМККК) қаржыландыру
көлемі 90,5-тен 273,1 млрд. теңгеге көбейді. Сондай-ақ, соңғы жылдары
денсаулық сақтау шығыстары халықтың жан басына шаққанда нақты
көбейгендігін көрсетіп отыр: 2004 жылы 8740 теңгеден 2009 жылы 30373
теңгеге дейін, яғни тек қана саланы мемлекеттік қаржыландырудың жалпы
көлемі (фармацевтика саласының айналымындағы және жеке медициналық
кәсіпкерліктің қаржы қаражатын есепке алмағанда) бір миллиард АҚШ
долларынан астамын құрайды. Сонымен қатар негізгі медициналық-демографиялық
көрсеткіштердің және халықтың денсаулығын сипаттайтын көрсеткіштердің оң
өзгерістері болмаған.
Бюджет қаражатын бөлудің өсуіне ғана негізделген қолайлы жолы
экстенсивті болып табылады, ал экстенсивті модельдер әрдайым нәтижелі бола
бермейтіндігін ретроспективті талдау көрсетіп отыр. Сала инфрақұрылымының
тиімсіз белгілерінің бірі төсек қорын пайдаланудың көрсеткіші болып
табылады.
Төсекпен қамтамасыз ету көрсеткіші 10 мың адамға шаққанда 77,4-тен
79,7-ге дейін өсті (2004 жыл және 2008 жылға сәйкес). Сонымен қатар
стационарға жатқызылған науқастардың 30 %-ға жуығы стационарлық емдеуді
қажет етпейді; жедел жәрдемді шақырту саны ұлғаюда (2004 жылы 4 559 298-ден
2008 жылы 4 978393-ке дейін), оның ішінде нәтижесіз және негізсіз шақырту
(тиісінше 135 579-дан 189 498-ге дейін).
Бүгінгі күнге дейін медициналық қызмет көрсету сапасының төмен деңгейі
сақталып отыр, сапалы дәрі-дәрмекке толық қол жетімділік жоқ. 2007 жылы
халықпен жүргізілген әлеуметтік сұрау бойынша сұралғандардың 46,9 %-ы ғана
денсаулық сақтау ұйымдарында емдеу сапасының жақсарғандығын атап көрсетеді.

Соңғы екі жылдың көлемінде халықтың қаралу құрылымының талдауы бірінші
орында медициналық ұйым мен дәрігерді еркін таңдауда пациент құқығының
бұзылуымен байланысты шағымдар екенін анықтады. Ұйымға азаматтардың
әкімшілік тіркеуден тыс 45%-ы өтініш білдіруі нәтижесінде ТМККК-не енетін
қызметтер үшін ақша алу жағдайы болған.
Соңғы үш жылда Қазақстан дәрі-дәрмек нарығының көлемі шамамен екі
есеге ұлғайып, 2008 жылдың нәтижесі бойынша 115 млрд. теңгені құрады.
Бүгінгі таңда шетелдік өндірушілердің дәрі-дәрмектері бағасының үнемі өсуі
байқалуда (17 %-ға дейін), жекелеген препараттарға халықаралық медиандық
бағаның шамадан асуы және облыстардағы дәрі-дәрмек бағасында үлкен
айырмашылық (30-50 %-ға) бар. Ауылдық жердегі фармацевтикалық қызмет
нысандарының жүйесінің дамуы төмен. Сонымен қатар, ТМККК-ні көрсету үшін
дәрі-дәрмекті сатып алу жүйесі орталықсыздандырылған және халық пен
денсаулық сақтау ұйымдарын дәрі-дәрмекпен жедел және үздіксіз қамтамасыз
етуге мүмкіндік бермейді.
Мемлекеттік денсаулық сақтауды қаржыландыру салық айналымының немесе
әртүрлі әлеуметтік төлемдерден шығатыны белгілі. Мемлекеттік денсаулық
сақтау жүйесі бар елдер денсаулықты сақтауға медициналық қызмет спектрі мен
көлемінің шығыстарын қандай да бір жолмен шектеуге бейім.
Қазақстан Республикасында азаматтар үшін кепілдендірілген тегін
медициналық көмектің тізбесі мен көлемі Тегін медициналық көмектің
кепілдендірілген көлемінің 2008-2009 жылдарға арналған тізбесін бекіту
туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 28 қыркүйектегі №853
қаулысымен белгіленген.
ТМККК бекітілген тізбесін жоспарлау және қаржыландыру бойынша 4 жылғы
тәжірибе кейбір тұжырымдар жасауға мүмкіндік береді:
• Тұтынушының өзі нақты жағдайда түріне, сапасына, қолайлылығына қарай
медициналық қызметті таңдау мүмкіндігінен айрылған; медициналық ұйымды,
дәрігерді таңдауда мүмкіндік жоқ;

• Медициналық қызметті еркін түрде ұсыну қызмет көрсетушілер: әртүрлі
ауруханалар, амбулаториялар және жеке практика дәрігерлері арасында ашық
бәсекелестікті болдырмайды;

• Медициналық қызмет нарығының бағасы мен сапасы туралы тұтынушының
ақпараттандырылуы және айқындылығы қамтамасыз етілмейді;

• Азаматтың өз денсаулығына ортақ жауапкершілігі жоқ;

• Емделген ауруларға өңіраралық теңгерімділік жоқ;

• Көлеңкелі төлемдер болады;

• Ұлттық қаражаттың шетелге кетуіне жағдай жасалады.

• Нәтижеге бағдарлылық жоқ.

Бүгінгі күні ТМККК көлемінде медициналық көмекті ұсынатын медициналық
ұйымдарды қаржыландыру Медициналық ұйымдар шығындарын бюджеттік қаржы
есебінен қайтару және денсаулық сақтау ұйымдарында ақылы қызмет көрсету
және мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдары жүргізген ақылы қызметтен түскен
қаржыларды пайдалану тәртібі туралы ережені бекіту туралы Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 6 қазандағы № 965 қаулысымен
регламенттеледі.
Бекітілген клиникалық-шығындық топтар (КШТ) мен тарификатор бойынша
тариф құру жүйесі орташаланған жағдай үшін төлемді қарастырады, емдеудің
аяқталуын, сапаны бақылау сараптамасының қорытындысын есепке алмайды.
Тарифке негізгі жаңа қорларды жаңарту үшін шығындар кірмейді. Мемлекеттік
денсаулық сақтау ұйымдарының дербестігінің төмендігі және білікті
менеджерлерінің болмауы бұл саладағы бәсекелестіктің дамуын тежейді.
Медицина қызметкерлерінің еңбекақысы ең төменгі деңгейде қалып отыр, бұл
көрсетілетін қызметтің сапасына әсерін тигізеді.
Елдің әрбір өңірлерінде ресурстарды біркелкі бөлмеу жағдайы үдей
түсуде. 2008 жылы ТМККК шеңберінде әр тұрғынға қаржы көлемінің бөлінуі
республиканың әрбір өңірінде 9302 теңгеден 19441 теңгеге дейін болды.
Стационарда емделген науқастың емделуінің орташа бағасы 41,7 мың теңгеден
88,8 мың теңгеге дейін. Жоғарыда аталғандар сәйкес аурулары бар науқастарға
көрсетілетін медициналық қызмет сапасы мен көлемі мемлекеттік әрбір
өңірлерінде екі есеге дейін айырмашылығы бар екенін көрсетеді.
Мемлекеттің ТМККК-ге жұмсалатын шығыстарының құрылымында ағымдағы жылы
стационарлық көмекті төлеуге қаражат 60 % болса, 34 % бастапқы медициналық-
санитариялық көмекті төлеуге жұмсалды. Төсекпен қамтамасыз ету көрсеткіші
Қазақстан Республикасында 10 мың адамға шаққанда 79,7-ні құрады (Австралия
- 40, Канада - 34). Жылына емделген 2,5 миллионнан астам стационарлық
науқастардың 35 %-ын балалар мен зейнеткерлер құрайды. Бұл ретте
зейнеткерлерді стационарлық емдеуге жұмсалатын шығыстар 60 %-ды құрайды.
Жергілікті атқарушы органдар жүзеге асырып жатқан денсаулық сақтау
саласындағы саясатты іске асыру денсаулық сақтау бюджеті қаражатының 60 %-
дан астамын әкімшілендіруге әкеліп отыр. Сонымен қатар, денсаулық сақтау
жүйесінде бюджетті тиімді жоспарлау, қаржылық ресурстарды біркелкі тарату,
қаржыны тиімді пайдаланудың бірыңғай саясаты жоқ. Жоғарыда аталған
жағдайлар жемқорлықтың пайда болуын туғызады.
Сөйтіп, денсаулық сақтау саласындағы саясатты іске асырудың тиісті
тетіктерінің болмауы және ТМККК-ні қаржыландырудың жетілдірілмеуі саланы
тиімді басқарудың жеткіліксіздігіне себеп болады.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, денсаулық сақтау саласындағы
негізгі міндеттердің бірі – халықтың денсаулығын жақсарту мәселесін шешу
үшін ішкі ресурстарды жұмылдыруға бағытталған ұйымдастыру мен
қаржыландырудың бірыңғай жүйесін құру қажет.

§4. Халықаралық тәжірибені талдау

Денсаулық сақтау саласының белгілі бір жүйе ретінде жұмыс істей
бастаған кезеңнен бері әр мемлекет оның жақсы құрылуы мен халқының
денсаулығын нақты және тұрақты түрде жақсартуды қамтамасыз етуге бейімделу
мәселелерін шешуге тырысады. Бүгінгі таңда денсаулық көрсеткіштерін
жақсарту үшін денсаулық сақтау жүйесін жетілдірудің мәні зор деген пікір
көбірек басымдыққа ие болып келеді.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (бұдан әрі - ДДҰ) денсаулық
сақтау жүйесі алдындағы міндеттерді үш мақсатқа жинақтайды:
1. Денсаулық сақтау жүйесін жетілдіру, әкімшілік реформалар жүргізу
денсаулықты жақсартуға қол жеткізу құралы болып табылады;
2. Халықтың медициналық қызметтің сапасын жақсартуды көздейтін
мұқтаждықтарына көңіл бөлу, пациенттердің ар-намысын құрметтеу және
құқықтарын сақтау, сондай-ақ, халықтың барлық топтарының қажеттіліктері мен
осал тұстарын ескеру.
3. Денсаулық сақтау қызметтеріне жалпы қолжетімділікті қамтамасыз
ететін және бастапқы екі мақсатты орындау үшін жағдай жасайтын тұрақты
қаржылық институттарды құруды көздейтін қаржылық әділдік.
Сонымен бірге, денсаулық сақтау саласы сияқты күрделі және көп
факторлы салада барлық мәселелерді толық шешуді қамтамасыз етуге мүмкіндік
беретін әмбебап модельдердің болмауын атап өту қажет. Жалпыға бірдей
денсаулық сақтау саласына арналған кіріс, пайда болуы және шығыстардың
біркелкі деңгейімен сипатталатын елдер денсаулықты сақтаудың маңызды
мәселелерін өзіндік шешу мүмкіндіктерімен ерекшеленеді. Осыған орай, ұлттық
денсаулық сақтау жүйесін құру дүниежүзілік тәжірибені ескере отырып, нақты
экономикалық, әлеуметтік және саяси жағдайлардың басым міндеттерін шешу
мүмкіндігін бағалау негізінде жүзеге асырылуы қажет.
Қазіргі уақытта медициналық көмекті пайдаланушы мемлекет, өндіруші
және тұтынушы арасындағы қалыптасқан өзара қарым-қатынасқа сәйкес барлық
денсаулық сақтау жүйесі үш негізгі экономикалық модельге жинақталады.
Бұлар:
- жеке медициналық сақтандыруды пайдалану арқылы нарықтық қағидатқа
негізделген ақылы медицина;
- бюджеттік қаржыландыру жүйесіне негізделген мемлекеттік медицина;
- қаржыландырудың көп арналы жүйесімен нарықты реттеу қағидаттарына
негізделген денсаулық сақтау жүйесі. Бірінші
модельде, мемлекеттік медициналық сақтандырудың бірыңғай жүйесі жоқ,
медициналық көмек негізінен ақылы негізде, медициналық қызметті тұтынушы
есебінен көрсетіледі. Медициналық қызметтерге қанағаттанушылықтың басты
құралы – медицина қызметтерінің нарығы. Бұл ретте мемлекет өзіне
мұқтаждықтың нарықпен қанағаттанбайтын бөлігін алады (халықтың аз қамтылған
топтары, зейнеткерлер, жұмыссыздар). Осы жүйе АҚШ денсаулық сақтау
жүйесінде анық ұсынылған, онда денсаулық сақтау ұйымының негізі –
кедейлерге Medicaide және зейнеткерлерге қызмет көрсететін Medicare
мемлекеттік бағдарламаларымен толықтырылатын медициналық қызметтің жеке
нарығы. Осындай модельді, әдетте ақылы, нарықтық, америкалық деп атайды,
кейде жеке сақтандырудың бөлігі дейді. Екінші модель мемлекеттің маңызды
(айрықша) рөлімен сипатталады. Негізінен денсаулық сақтауды қаржыландыру
мемлекеттік бюджеттен, кәсіпорындар мен халықтан түскен салықтар есебінен
қаржыландырылады. Ел халқы медициналық көмекті тегін алады (кейбір
медициналық қызметтер жиынтығынан басқасы). Осылайша, мемлекет денсаулық
сақтау қызметіне қоғамдық мұқтаждықтың басым бөлігін қанағаттандыруды
қамтамасыз ете отырып, негізгі медициналық көмекті сатып алушы және
ұсынушы болып табылады. Бұл жерде, әдетте, мемлекеттің бақылауымен нарыққа
болмашы рөл берілген. Бұл модель Ұлыбританияда 1948 жылдан бері бар. Ол
Ирландия (1971 ж.), Дания (1973 ж.), Португалия (1979 ж.), Италия (1980
ж.), Греция (1983 ж.), Испания (1986 ж.) үшін де тән. Оны мемлекеттік,
бюджеттік деп атайды. Үшінші модельді әлеуметтік-
сақтандыру немесе денсаулықты реттейтін сақтандыру деп те белгілейді.
Денсаулық сақтау ісінің аталмыш моделі аралас экономика қағидаттарына
негізделеді, мемлекеттік реттеудің дамыған жүйесімен медициналық көмек
нарығы және әлеуметтік кепілдіктерді, халықтың барлық топтары үшін
қолжетімді медициналық көмекті біріктіреді. Бірінші кезекте ол сақтандыру
қорларын қаржыландыруда мемлекеттің айқын қатысуымен барлық немесе барлығы
дерлік халықтың міндетті медициналық сақтандыруының болуымен сипатталады.
Мұнда мемлекет, медицина қызметтеріне ақы төлеудің нарықтық қағидаттарын
бұзбай, кіріс деңгейіне байланыссыз, барлық немесе барлығы дерлік
азаматтардың медициналық көмекке қоғамдық қажет мұқтаждығын
қанағаттандырудың кепіл беруші рөлін атқарады. Медициналық қызметтер
нарығының рөлі, тұтынушылардың таңдау еркіндігі мен тәуелсіздігін
қамтамасыз етумен, олардың кепілді деңгейден жоғарғы қажеттіліктерін
қанағаттандыру болады. Қаржыландырудың көп арналы жүйесі (сақтандыру
компанияларының табысынан, еңбекақыдан, мемлекет бюджетінен түскен
аударымдар) әлеуметтік-сақтандыру медицинасының қаржылық негізінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.