ТАБЫС ЖӘНЕ ӨНДІРІС РЕНТАБЕЛЬДІЛІГІ



Пән: Қаржы
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:   
ТАБЫС ЖӘНЕ ӨНДІРІС РЕНТАБЕЛЬДІЛІГІ

1.1 Табыс - кәсіпорынның шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижесінің жиынтық көрсеткіші ретінде
1.2 Кәсіпорын пайдасының мәні, жіктелуі және оған әсер ететін факторлары
1.3 Өндіріс рентабельділігі - кәсіпорын жұмысының тиімділігінің негізгі көрсеткіші

1.1 Табыс - кәсіпорынның шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижелерінің жиынтық көрсеткіші ретінде

Кәсіпорын табысы дегеніміз - ақша қорының, басқа да мүліктің түсу және (немесе) капиталдың артуына алып келетін міндеттемелерді жабу нәтижесінен экономикалық пайданың артуы.
Табыс шығын сияқты келесі түрлерге бөлінеді: қарапайым қызмет түрінен түскен табыс; операциялық; сатудан тыс; кездейсоқ;
Қарапайым қызмет түрінен түскен табысқа тауар мен өнімді сатудан түскен түсім, жұмыстың орындалуы мен көрсетілген қызметке байланысты түсімдер жатады.
Операциялық табысқа мыналар қатысады:
- кәсіпорын активтерін уақытша қолданғаны үшін (уақытша иелік ету мен қолдану) төлемақы;
- интеллектуалды меншіктің ойлап табу, өнеркәсіптік үлгілеріне және басқа да түрлеріне патент құқығын беру төлемақысы;
- жарғылық капиталдың басқа кәсіпорынға қатысуымен байланысты түсімдер (пайыздар мен басқа да құнды қағаздар бойынша табысты қосқанда)
- бірлескен қызмет нәтижесінде кәсіпорынмен алынған пайда (жай серіктестік келісім-шарт бойынша);
- негізгі құралдар мен өзге активтерді сатудан түскен түсім;
- кәсіпорын ақша қорын ұсынғаны мен пайдаланғаны үшін алынатын пайызы, сондай-ақ банкте сол кәсіпорынның шотында жатқан ақша қорын банк пайдаланғаны үшін пайызы жатады.
Сатудан тыс табыс - бұл:
- келісім-шартты бұзылғаны мен тұрақсыздығы үшін айыппұлдар, өсімдер;
- қайтарымсыз алынған және сыйға тарту келім-шарты бойынша активтер;
- кәсіпорынға тигізілген залалдың орнын толтыру түсімдері;
- есепті жылда анықталған алдыңғы жылдың пайдасы;
- мерзімінің өтуі бойынша кредиторлық және депозиттік берешек сомасы;
- курстық айырмашылықтар;
- басқа да өткізуден тыс табыстар.
Кездейсоқ табыс деп шаруашылық қызметтің кездейсоқ жағдайының салдарынан пайда болған түсімдер: сақтандыру төлемдері, келешекте пайдалану мен қайтып қалпына келтіруге жарамайтын активтерді өндірістен шығарудан қалған материалдық құндылық құны және т.б.
Кәсіпорын қызметінің негізгі бағытына байланысты табыстар: негізгі, инвестициялық және қаржылық болып жіктеледі. Осының әрқайсысына тоқталайық:
1. Негізгі қызметтен түскен табыс - бұл өнімді сатудан (көрсетілген қызметтен, орындалған жұмыстан) түскен түсім.
2. Инвестициялық қызметтен түскен табыс - айналыстан тыс активтерді сатудың, құнды қағазды өткізудің қаржылық қорытындысы.
3. Қаржылық қызметтен түскен табыс инвесторлар арасында кәсіпорынның акциялары мен облигацияларын орналастыру нәтижесінен тұрады.
Өнімді (тауарды, жұмысты, қызметті) сатудан түскен түсім кәсіпорынның қаржы ағымының негізгі көзі болып табылады.
Шағын кәсіпорыннан басқа кәсіпорынның барлығы көрсетілген өнімді, тауарды, атқарылған жұмысты, көрсетілген қызметті артуы бойынша өнімді сатудан түскен түсімді ескере отырып есептеу әдісін дұрыс қолдануы қажет. Тәжірибелік-конструкторлық және ғылыми-зерттеу жұмыстарында, құрылыс салаларында дайын болу кезеңдері бойынша ұзақ мерзімді өндірістік циклмен атқарылған жұмыстың кезеңдік төлемақысы түсім деп саналады. Шағын кәсіпорын өнімді сатудан түскен түсімді оны төлеу жағдайына байланысты есепке ала алады. Сатудан түскен түсімге сатылған тауардың бағасы мен натуралды түрдегі сату көлемі сияқты факторлар әсер етеді.

1.2 Кәсіпорын пайдасының мәні, жіктелуі және оған әсер ететін факторлары

Пайда дегеніміз - кәсіпорынның кәсіпкерлік қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі және жалпы алғанда ол өнім бағасы мен оның өзіндік құны арасындағы айырмашылық, ал жалпы кәсіпорын үшін өнімді сатудан түскен түсім мен сатылған өнімнің өзіндік құны арасындағы айырмашылық.
Пайда экономикалық кактегория ретінде кәсіпкерлік қызмет процесінде материалдық өндіріс аясында пайда болған таза табысты көрсетеді. Кәсіпорын деңгейінде таза табыс пайда формасында болады. Пайда кәсіпкерлік қызметтің негізгі нәтижесі ретінде кәсіпорынның өзінің, оның жұмыскерлерінің және жалпы мемлекеттің қажеттілігін қанағаттандырады.
Пайда нарықтық қатынастың негізгі категориясы ретінде бірқатар фунцияларды атқарады:
1) пайда кәсіпорын қызметінің тиімділік көрсеткіші болып табылады немесе пайдалы жұмыс істеу фактісінің өзі оның қызметінің тиімді екендігін куәландырады;
2) пайда ынталандырушы функция атқарады, ол өзіндік капиталдың негізгі өсім көзі болып табылады. Нарықтық қатынастар жағдайында капитал иелері мен менеджерлер, кәсіпорын иелігінде қалатын пайда мөлшеріне байланысты кәсіпорынның даму болашағын ескере отырып дивидендтік және инвестициялық саясат жөнінде шешім қабылдайды. Нарықтық экономикадағы пайда - өндірістік қор мен шығарылатын өнімді жаңарту көзі және қозғаушы күші болып табылады.
3) Пайда ұжым мүшелері үшін әлеуметтік игілік көзі болып табылады. Салықты, дивидендтерді және басқа да бірінші кезектегі төлемдерді төлегеннен кейін кәсіпорын иелігінде қалған пайда есебінен материалдық марапаттаулар, жұмысшыларға әлеуметтік жеңілдіктер ұсынылады, әлеуметтік аяның объектілері қаржыландырылады.
4) Пайда әртүрлі деңгейдегі бюджеттің табыс бөлігін қалыптастырудың негізгі көзі болып табылады. Ол бюджетке салық, экономикалық санкциялар түрінде келіп түседі және бюджеттің шығыс бөлігімен анықталатын әртүрлі мақсатқа жұмсалады.
Демек, кәсіпорын пайдасы дегеніміз - оның әлеуметтік және экономикалық дамуының негізгі факторы. Сондықтан, кәсіпорында пайданың қалыптасу механизмін, натуралдық көріністегі оның көлемін, пайданың түрлері мен оларды пайдалану аясын анықтау қажет. Осыған байланысты пайданы екіге бөлеміз: жалпы және таза пайда.
Жалпы пайда тауарды (жұмысты, қызметті) сатудан түскен түсім мен сатылған өнімнің толық өндірістік өзіндік құны арасындағы айырма ретінде анықталады.
Таза пайда (бөлінбейтін пайда) кәсіпорын иелігінде қалатын пайда, ол төтенше шығыс пен табыстың сальдосын ескере отырып анықталады.
Еңбек ұжымы еңбекақыны көтеруге және пайданы арттыруға ынталы, өйткені бәсеке жағдайында пайда тек күн көру көзі ғана емес, сондай-ақ өндірісті кеңейту, сәйкесінше кәсіпорын жұмыскерлерінің әл-ауқатын, олардың өмірлік деңгейін арттыру болып саналады. Демек, жалпы табыс пен пайда көлемі кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық қызметінен алынатын әсер мөлшерін сипаттайды.
Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің соңғы нәтижелік көрсеткіші болып баланстық пайда саналады. Баланстық пайда дегеніміз - бұл кәсіпорынның өнімді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Өнімнің өзіндік құнын төмендету, пайда,рентабельділікті арттыру туралы ақпарат
Кәсіпорын қызметіндегі табыстың маңызы және функциялары
Кәсіпорын ұжымының әлеуметтік даму жоспары
Кәсіпорын экономикасындағы рентабельділік
Кәсіпорынның рентабельділігі мен резервтері
Өндіріс рентабельділігі туралы ақпарат
ӨНДІРІС НӘТИЖЕСІН БӨЛУ ЖАЛАҚЫ
КӘСІПОРЫН ТАБЫСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ ҚЫЗМЕТІНІҢ МАҢЫЗЫ
Кәсіпорын қызметінің негізгі факторлары
Кәсіпорынның табысы және өндіріс рентабельділігін талдау
Пәндер